امان، امڙ، ماءُ، جيجَل، آئِي، جيجان، اَمي، ماتا (ماءُ يا ماءُ سمان ڪنھن بہ مائيءَ کي سڏڻ جو سيبتو ٻول)

Ma, mother, madam

• آيَلِ اُنِ نَہ وِسَھان، ھَنجُون جٖي ھارِينِ، آڻِئو آبُ اَکِيُنِ مان، ڏيھَ کي ڏيکارِينِ، سَڄَڻُ جٖي سارِينِ، سي نَہ رُونِ…[ سُر يمن ڪلياڻ - حبيب ۽ طبيب ]
• مِيمَ مان مَعلُومُ ٿِئو، تَہ اَلِفُ آھِين تُون، تيلانھَن آيَلِ مُون، وَرَقَ واري ڍَڪِئا.[ سُر يمن ڪلياڻ - پنا پڙهڻ ۽ ڪڙهڻ ]
• جيڏِيُون ھِيءُ ضَرُورُ، آيَلِ ڪِيئَن رَھَندو پِرِينءَ ري، سَگهو ساٿَ نَہ جِندَڙو، چارَئِي پَھَرَ چُورُ، مَنَ ۾ مُشتاقَنِ جي، ساجَنَ…[ سُر کنڀات - وايون ]
• اَڳِينءَ جان آئُون، جَرِ پَلَئُہ ٿِي پايان، تَہ آيَلِ وَڻِجارَنِ جُون، ٿِيُون ڌَڳَنِ ڌَڄائُون، مَنجهان رُوحَ رَءِ ٿِئا، مُحَّمَدُ مَڃِيائُون،…[ سُر سريراڳ - جيون ۽ جھاز ]
• پَڳَھَ پاسي گهارِ، آيَلِ سامُونڊِيَنِ جي، وِجِهي جِيءُ جَنجارِ، جِمَ وَڃَنَئِي اوھَرِي.[ سُر سامونڊي - پڳھ ۽ سامونڊين سڱ ]
• پَڳَھَ پاسي پَچُ، آيَلِ سامُونڊِيَنِ جي، مَنَ ۾ ٻاري مَچُ، جِمَ وَڃَنَئِي اوھَرِي.[ سُر سامونڊي - پڳھ ۽ سامونڊين سڱ ]
• پَڳَھَ پاسي ويھُ، آيَلِ سامُونڊِيَنِ جي، تُون ويسَلِي وِکَ کَڻين، پُورِيندَءِ پَرَڏيھُ، سَمُنڊُ جَنِ ساڻيھُ، ڪوھُ نَہ ويئِيَن تَنِ سين.[ سُر سامونڊي - پڳھ ۽ سامونڊين سڱ ]
• سيئِي جوڀَنَ ڏِينھَن، جَڏھِن سَڄَڻَ سَفَرِ ھَلِئا، رُئان رَھَنِ نَہ سُپِرِين، آيَلِ ڪَرِيان ڪِيئَن، مُون کي چاڙھي چِيئَن، وِئو وَڻِجارو…[ سُر سامونڊي - پڳھ ۽ سامونڊين سڱ ]
• جيڪَرَ اَچي ھاڻِ، تَہ ڪَرِيان رُوحَ رُچَندِيُون، آيَلِ ڍولي ساڻُ، ھُوندَ ڳَرِ لَڳِي ڳالِهيُون ڪَرِيان.[ سُر سامونڊي - سيءَ ۽ جهيڙا ]
• آيَلِ ڍولي سان، جَي اَچي تَہ جهيڙيان، لايَئِين ڏِينھَن گَهڻا، مُون سين ڪِيئَن ٿورِڙا.[ سُر سامونڊي - سيءَ ۽ جهيڙا ]
• کارو جي کيڙِينِ، سيئِي مُنھِنجا سُپِرِين، رُئان رَھَنِ نَہ سُپِرِين، جَهلِيان جَهلَ نَہ ڏيِنِ، وِرھَ ويڌَ ڪَرِينِ، آيَلِ سامُونڊِيَنِ جا.[ سُر سامونڊي - سيءَ ۽ جهيڙا ]
• کيڙائُنِ کارو، سَنجهيئِي سارِئو، آيَلِ اُمارو، آھينِ پَرِئين پارَ جو.[ سُر سامونڊي - سيءَ ۽ جهيڙا ]
• لَنڪا لَنڪا ڪَنِ، لاءِ لَنڪا جٖي اُھَرِئا، پَسِي سونُ لَنڪا جو، سُکُ نَہ سامُونڊِيَنِ، پِرھَ پَڳَھَ ڇوڙِيا، کاري کيڙائُنِ، آئُون…[ سُر سامونڊي - سيءَ ۽ جهيڙا ]
• ڪارُون جِيئَن ڪِجَنِ، تِيئَن تو آيَلِ نَہ ڪِيُون، ٻِيھَرَ وَڻِجارَنِ، موٽِي وَرَڻُ نَہ ٿِئي.[ سُر سامونڊي - وايون وڃڻ جون ]
• اَڄُ پُڻ وايُون ڪَنِ، وَڻِجارا وَڃَڻَ جُون، ھَلَڻَ ھارا سُپِرِين، رُئان تان نَہ رَھَنِ، آئُون جَهلِيندِي ڪيتِرو، آيَلِ سامُونڊِيَنِ، پَڳَھَ…[ سُر سامونڊي - وايون وڃڻ جون ]
• اولا کَڻِي اُوءِ، پَڳَھَ ڇوڙي پَنڌِ ٿِئا، آيَلِ سامُونڊِيَنِ جِي، آھي اَڙانِگي جُوءِ، ڪَڏِھِين ڏِسَندَيِسِ رُوءِ، وَرِي ھِنِ اَکِيُنِ سين.[ سُر سامونڊي - وايون وڃڻ جون ]
• سِڙَه ٿي سِبِيائُون، بَندَرَ جَنِ تَڙَنِ تي، سَرَتِيُون سامُونڊِيَنِ جُون، ڌَڳِيُون ڌَڄائُون، آيَلِ تَنِ آئُون، موٽِيو ڪِينَ وِسَهان.[ سُر سامونڊي - وايون وڃڻ جون ]
• آيَلِ سامُونڊِيَنِ جي، آئُون سُورَنِ سِجهائِي، جيڏِيُون جُدائِي، سَهان نَہ سُپيريَنِ جي.[ سُر سامونڊي - آيا وڻجارا ]
• وَڻِجاري وائِي، سَدا آھي سَفَرَ جِي، آيَلِ اُھائِي، مُون کي ماري ڳالَهَڙيِ.[ سُر سامونڊي - آيا وڻجارا ]
• جَنِ لاءِ جِهڄَنِ نيڻَ، تَنِ پَرَڏيھِ پُورِيو، آيَلِ سامُونڊِيَنِ ري، کارا ٿِيَمِ کيڻَ، وِردَ ٿِئڙَم ويڻَ، آيَلِ سامُونڊِيَنِ جا.[ سُر سامونڊي - آيا وڻجارا ]
• جَنِ لاءِ نيڻَ جِهڄَنِ، تَنِ پَرَڏيھِ پُورِيُون، آيَلِ سارِئو اُنِ کي اوڇِنگارُون اَچَنِ، کاري کيڙائُنِ، واحِدَ واري آڻِيين.[ سُر سامونڊي - آيا وڻجارا ]
• آيَلِ ڪَرِيان ڪِيئَن وو مُنھِنجو نِينھُن پَلِئو نَہ رَھي، سامُونڊِيءَ جي سَڱَ کي، رُئان راتو ڏِينھَن، مادَرِ پائي مُنڊِيُون، وَڃان…[ سُر سامونڊي - وايون ]
• آيَلِ اَمَڙِ توءِ جِيئان، جَي مُون سارِينِ سُپِرِين، سَنئُون سُونھائِيين پيچِرو، ميھارَنِ مِيان، گهَڙو ڀَڳو تَہ گهورِيو، تان ڪِي تَرُ…[ سُر سھڻي - وايون ]
• آيَلِ پُنِيُون، ماءَ، مُون مُرادُون پُنِيُون، جِھَڙِي پِريان ڳالِهڙِي، تِھَڙِي ٻِي نَہ ڪا، ڪِجي تَہ ڪوڏُ ٿِئي، سُڄي تَہ سِيباءِ،…[ سُر سھڻي - وايون ]
• مُون کي ڀانئين ڀاڄَ، ڏيرَ ڏوراڻا ھَلِئا، اَڳِيان اُٿِي اُنَ جي، خُوبُ نَہ پَڪَمِ کاڄَ، ميڙي آپَ سَرَتِيُون، نَڪِي ڳايَمِ…[ سُر آبڙي - سُک، ڏُک ۽ ارادا ]
• بَرَ مِڙَئِي باسَ، ڇَپَرَ ڇَٽُون مُڪِيُون، اَدِيُون آرِيچَنِ جي، وَڻَنِ مُڪا واسَ، آيَلِ پُنِي آسَ، پُنهون آيو ڪيچَ مان.[ سُر ديسي - ڪيچان آيو قافلو ]
• آيَلِ اوطاقُون، ڪَري ڪيچِي ھَلِئا، سُڪِيُون نَہ سيڻَنِ جي، ماڳَنِ تان ماڪُون، نِسورِيُون نائُڪُون، سَڃي ھَلِئا سُورَ جُون.[ سُر ديسي - وديسي وَرُ ]
• ڪاڏي مُنھُن مَڪرانَ جو، ڪاڏي پَرِيُون پَنڌُ، ليڙَنِ جو لَطِيفُ چئَي، رِڙِھِي لَڌُمِ رَندُ، آيَلِ آسابَندُ، ڪَنھِن پَرِ ڪيچِيَنِ سان…[ سُر ديسي - اوٺي اُٻھرا ]
• ڪا جَا ڪِيائُون، وائِي واري وِنگُڙي، آيَلِ تَنھِن آئُون، ٻولِيءَ ٻاتَڙِي ڪِي.[ سُر ديسي - ٻروچڪي ٻولي ]
• ڏوٿِي ڏَسُ ڏِينِ، آيَلِ ٻاروچَنِ جو، اُتي ڇَڏي ھَلِئا، جِتي مِرُون ٿا مارِينِ، اَچِئو ٿِيَنِ اوڏِڙا، ڏَمَرَ ڏيکارِينِ، وَڃان واٽَ…[ سُر ديسي - جبل ڏي نہ جواب ]
• سُتِيءَ پُونِ ڇِرڪَ، آيَلِ ٻاروچَنِ جا، وَمَ وِھاٽِي ووڙي، ڪوھِيارِي ڪِڙڪَ، ڌَڙَ ڌُوڻِئو تَنھِن ڌَڪَ، جَڏِي جِيئَڻُ نَہ ٿِيي.[ سُر ڪوھياري - اُڊڪا ۽ ايلاز ]
• سُتِيءَ پُونِ ڇِرڪَ، آيَلِ ٻاروچَنِ جا، پُنهونءَ جي پيڪانَ جُون، راسِيُون مَنجهان رُڪَ، ھَنيَمِ ھوتَ ڪِڙڪَ، لوچان لوھُ نَہ نِڪِري.[ سُر ڪوھياري - اُڊڪا ۽ ايلاز ]
• وِئو سِڄُ وَڻَنِ تان، راسِيين رَتائِين، مُون کي مارِيائِين، آيَلِ اُونداھِي ڪَري.[ سُر حسيني - لَڙُ مَ لاڙائُو، جِيءُ ۽ آتڻ ]
• چَرَکو چَندَنَ عاجَ جو، روئِي ڪِئَڙُمِ رَتُ، آيَلِ کَڻُ اَرِٽُ، ڪُٺِيُون ڪِينَ ڪَتندِيُون.[ سُر حسيني - ماءُ سان ڪلام ۽ ڪاوڙ ]
• ڏُکَ رُئان سُورَ، آيَلِ ٻاروچَنِ جا، اَڌَمِئو آڌِيءَ راتِ جو، پُومِ پَلَٽِئو پُورَ، ھِڪَ آئُونُ مَعذُورِ، ٻِئو ھَٿان مُون ھوتُ…[ سُر حسيني - سُور ۽ ڏکن ماري ]
• سُورَنِ سانگهارو، ڏُکِيءَ ڏِنو ڪونَہ ڪو، آيَلِ اوڀارو، ٻاڙوڌو ٻوڙَ وَھي.[ سُر حسيني - سُور ۽ ڏکن ماري ]
• آيَلِ ٻاروچَنِ تي، جيڪَرَ ڪَرِيان ڳالِهہ، چُوندا لاٿِيَئِي لاڳِ، مُنڌَ ڪِي ڪيچَ ڌَڻِيَنِ سين.[ سُر حسيني - ڏورِڻ ۽ ڏسڻ ]
• جيڪا ڪَندِي سَڱُ، آيَلِ ٻاروچَنِ سين، اَنگهُنِ چاڙِھي اَنڱُ، رُوندِي سا رَتَ ڦُڙا.[ سُر حسيني - ڏورِڻ ۽ ڏسڻ ]
• آيَلِ ٻاروچا، وَرِي وَطَنِ آيا، سائِينءَ صابِ وِڌا، اوجاڳا اَکِيُنِ جا.[ سُر حسيني - جِيئڻُ ۽ مَرڻُ ]
• ڪاروُن جِيئَن ڪِجَنِ، تِيئَن تو آيَلِ نَہ ڪِئا، موٽِي مَسَ اچَنِ، ٻاروچا ڀَنڀورَ ۾.[ سُر حسيني - وڳ قطارون ۽ ڪاروُن ]
• ڪارُون جِيئَن ڪِجَنِ، تِيئَن تو آيَلِ نَہ ڪِئا، موٽِئو ڪيچِ وَڃَنِ، ڏيرَ پَنھِنجي ڏيھَ تي.[ سُر حسيني - وڳ قطارون ۽ ڪاروُن ]
• شادِيءَ جو سِينگارُ، آيَلِ آيَلِ مَرَڪُ مُنھِنجو مُون پِرِين، آھي ڳَھُ ڳِچِيءَ ۾، ڏي ھالُورا ھارُ، آھي اُگهاڙَنِ کي، جانِبَ…[ سُر حسيني - وايون ]
• لَڳو مَنجِهہ لَڪَنِ آيَلِ تازو پيرُ پُنهونءَ جو، نَڪِي واؤ وِڃايو، جهورِئو تان نَہ جَهڪُنِ، بورائُو بَرَنِ جو، ريڙِھي مَنجِهہ…[ سُر حسيني - وايون ]
• وَسان تي ويياسِ، آيَلِ آيَلِ لَڳُمِ ٻاڻُ ٻَروچَ جو، آھي آرِيءَ آسِري، نَڪو پيءُ نَہ ماسِ، پُرِزا پَٻَ وَرَنِ ۾،…[ سُر حسيني - وايون ]
• مِلَندي سِيئَن مَرَندي سِيئَن، مُون کي آھي، آيَلِ سُورُ سَندونِ، آئُون پِيادِي پَنڌُ گهَڻو، ڪيچِي وِئا ڪَرَھَلَ ڪاھي، عَشقُ آرِيءَ…[ سُر حسيني - وايون ]
• ھاڙِھي ويندا ھوتَ مُئِيءَ جا، آيَلِ جِيجَلِ آن ڪي ڏِنا، بَرَ ۾ بِرَھمَڻِ کي، ڇَپَرِ تان نَہ ڇَڏِيندا، موٽِي ھِنَ…[ سُر حسيني - وايون ]
• وِھان ڪِيئَن ڀَنڀورَ ۾، مُنھِنجو ساھُ وَھِيو سيڻانِ آيَلِ آيَلِ! مادَرِ پايو مُنڊِيُون، ڪُوڪِيان وَرُ ڪيڻانِ، سو ڪِيئَن ھِينئَڙو جَهلِئان،…[ سُر حسيني - وايون ]
• ھاڙھي ويندا ھوتَ مُئيءَ جا، آيَلِ جِيجَلِ آن ڪي ڏِٺا، بَرَ ۾ بِرَھمَڻِ کي، ڇَپَرِ تان نَہ ڇَڏِيندا، موٽِي ھِنَ…[ سُر حسيني - وايون ]
• آئُون جا ويندَڙي پارِ پِرِيَنِ جي، مُون کي آيَلِ جَهلَ مَ پاءِ، جَهلُون پَلُون پائِيين، پاڻان مَتِ نَہ آڇِيين ماءِ،…[ سُر حسيني - وايون ]
• آسَڻَ پَسِئو اُنِ جا، اوڇِنگارُون اَچَنِ، آيَلِ آديسِيَنِ جا، مُون کي ماڳَ مُھَنِ، پاڻان وِڌِيَسِ پَٽَ تي، لاھي لاھُوتِيَنِ، راڙي…[ سُر رامڪلي - آءٌ نہ جِيئندي ان ري ]
• آيَلِ آديسِيَنِ جُون، اَڌَ لَڳِيُون آھِين، وِھو وِھائِينِ، ڪا قَضاني راتِڙِي،[ سُر رامڪلي - آديسي ۽ مونا طور سينا ]
• راوَلُ رَھي نَہ راتِ، جيڏِيُون مُنھِنجو راوَلُ رَھي نَہ راتِ، ڪوھُ ڪَرِيندِيَسِ ڪانڌَ ري، وِھاڻِيءَ پِرِڀاتِ، مِٽَ نَہ مَعذُورِيَنِ جا،…[ سُر رامڪلي - وايون ]
• خِيما جَنِ کَڻِي، مَٿي پُورَڀَ مَنڊِئا، آيَلِ تَنِ آديسِيَنِ کي، پَسِئو ٿِيان پَڻِي، جِيءَ ۾ جَڙَ ھَڻِي، نانگا وِئا نِڪِرِي.[ سُر پورب - جوڳي ]
• جُوءِ جيڏاھِين جوڳِيين، نيڻَ تيڏاھِين نِتُ، آيَلِ آديسِيَنِ کي، ڏي چاڙِھيڪا چِتُ، سامِيَنِ جو سَنگَتُ، سارِئو ٿِي سُورَ چَران.[ سُر پورب - جوڳي ]
• جُوءِ جيڏھِين جوڳِيين، نِتُ تيڏاھِين نيڻَ، آيَلِ آديسِيَنِ جا، وِرھُ ٿِئَمِ ويڻَ، ڪَري سَناسِي سيڻَ، ھِينئَڙي حالُ پِرايو.[ سُر پورب - جوڳي ]
• مَنَ مُنڊائُون پييُون، مُون کي سامِيَنِ ساڻُ، نَہ ڪِي کَڻَنِ پاڻَ سين، نَڪو ساڻُنِ پاڻُ، پُرِئا پُورَڀَ پَنڌَ ڏي، ڄاڻِي…[ سُر پورب - وايون ]
• مَڙِهيُون پُوري ماڳَ، وِئا ويراڳِي، يااللهَ، پُرئا پُورَڀَ پارَ ڏي، آيَلِ مُون اَڀاڳُ، سَناسِي سَيِّدُ چئَي، لاھي وِئَڙا لَاڳُ.[ سُر پورب - وايون ]
• ڏُونگَرِ لَڳَنِ ڏِينھَن، مانَ وَرِ ڪَنِ سُپِرِين، ڪِيَسِ نِماڻِي نِينھَن، آيَلِ ٻاروچَنِ جي.[ سُر ڏھر - اڱڻ، ڌڻي ۽ مدينو ]
• وَڳَرَ وِچائِين، بازَ جهوري ڪُونجَهڙِي، ٻَچَن اِيئَن ڀانئِين، تَہ آيَلِ اِيندِي واھِري.[ سُر ڏھر - وڳرين ڪُونجون ]
• ڪيرَ ڪَرِيندِي رِيسَ، آيَلِ سَنگهارَنِ سين، جَنِي جِيءَ خَمِيسَ، واڙِيُون واري ڇَڏِيُون.[ سُر ڏھر - ڪاڇو ۽ سنگهار ]
• جِهڄان پَسِئو جهوڪَ، آيَلِ سَنگهارَنِ جِي، جَنِ ٿي پَھِيين پِيارِئو، مَنجهان مَٽَنِ موڪَ، لَڏي وِچان لوڪَ، اُٺي وِئَڙا اُڪِرِي.[ سُر ڏھر - ڪاڇو ۽ سنگهار ]
• جهوڪُون نَہ جُهڻِڪَنِ، وَڳَ نَہ پَسان وَٽِ ۾، آيَلِ سَنگهارَنِ، جيُڪُسِ چِٽاڻُو چِتِ ڪِئو.[ سُر ڏھر - ڪاڇو ۽ سنگهار ]
• مَنڌِيءَ مَٽَ گُڙَنِ، وَڳَ نَہ پَسان وَٽِ ۾، آيَلِ سَنگهارَنِ، جيڪُسِ چِٽاڻُو چِتِ ڪِئو.[ سُر ڏھر - ڪاڇو ۽ سنگهار ]
• آيَلِ سَنگهارَنِ سين، جيڪا گهاري ماءِ، توڻي ھوءِ اَوڳُڻِي، تَہ بِہ رُکو مُورِ نَہ کاءِ.[ سُر ڏھر - ڪاڇو ۽ سنگهار ]
• ڪالُهُون پوءِ لَڪَنِ ۾، مُنھِنجي نِنڊَ نَہ نيڻَنِ نيڻَنِ، ڪالُهُوڻان اَڄُ گهَڻِي، ڪَرَ جهورڙِي ڪيڻَنِ، ھِينئَڙو ڏاڙُهونءَ گُلَ جِيئَن، روئِي…[ سُر ڏھر - وايون ]
• جهورِي جِهڄَڻُ جهانءِ مُون جَنِي جو نَہ لَھي آيَلِ اِيئَن مَ ڀانءِ، تَہ آئُون جِيئَندِي اُنِ ري.[ سُر رِپ - گُوندر ۽ ڪڪر منجهہ ڪپار ]
• اللهَ سائِين، سائِين ! پُئان پِرِيَنِئُون مَ پاھِين، وَڏِي آسَرَ آھِين اَسانھِين، جِتي ديرو دوسِتَ جو، سا ڪِيئَن ڀُون اَڳاھِين،…[ سُر آسا - وايون ]