آگم ڪيو اچن...

عنوان شاھ جو رسالو
شارح / محقق ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ
ڇپائيندڙ ثقافت کاتو، حڪومتِ سنڌ
ڇپجڻ جي تاريخ 2012-01-01
ايڊيشن 2

فھرست

سُر ڪلياڻ

سُر ڪلياڻ نهايت ئي ڳرو ڳُوڙهو سُر آهي. اعليٰ ڄاڻ ۽ معرفت حاصل ڪرڻ  ۽ اعليٰ مقصد ماڻڻ لاءِ، هن سُر ۾ سمايل فڪر انسان کي شڪ ۽ شرڪ بدران يقين، آرام بدران بي آرامي، تسڪين بدران تڙپ ۽ بيتابي، رسمي ڏيکاءُ بدران سچائي، ۽ سڌن بدران سِر جي قرباني جي راھ ڏيکاري ٿو. ھن سُر ۾ ’توحيد‘ ۽ ’رسالت‘ جي حوالي سان، انسان جي عقيدي جي صفائي ۽ ڪائنات جي وحدت جو راز سمجهايل آهي. اعليٰ ڄاڻ ۽ معرفت واري مقام تي پھچڻ خاطر، حقيقت جي تلاش ڪندڙ کي ترغيب ڏنل آهي تہ ھو ٻيائيءَ کي ٻوڙي، خوديءَ کي کائي، ھئڻ ۽ ھستي واري ڪُلاھ ڪاٽي؛ ٻاھرين لُڇَ پُڇ بدران اندر ۾ لوچي ۽ لُڇي، ۽ ’پاڻ‘ کي پاڻ کان پري ڪري ائين جو ڄڻ مرڻ کان اڳ مري. هن سر ۾ عشق جي آزمايش، محبوب جي بي پرواھي، ڪاتي ۽ ڪوس، کوري ۽ آگ جو ذڪر آهي؛ محبوب جو ڪھڻ ۽ عاشق جي ڪسجڻ جو بيان آهي: عشق آسان ناهي پر سوريءَ جي سيج آهي. عشق جي واردات ضربن ۽ زخمن واري آهي. عشق جي آزمايش ۾ ڪاميابي لاءِ سچي عاشق کي محبوب آڏو ڪسي قربان ٿيڻ ۽ سرھو ٿي سوريءَ تي چڙهڻو آهي. اهو سڄو ماحول نھايت ڳرو ڳوڙهو آهي. سُر ڪلياڻ يقين کي محڪم ڪندڙ، قربانيءَ لاءِ جوش ۽ جذبو جاڳائيندڙ، اعليٰ منزل تي پھچڻ لاءِ ولولو وڌائيندڙ، ۽ ھمت ۽ حوصلو ڏيندڙ آهي. ھيءَ سر خاص طرح حق ۽ حقيقت جي ڳوليندڙ کي لوڏيندڙ ۽ لرزائيندڙ آهي، سندس سک ۽ آرام وڃائيندڙ آهي، ۽ کيس اعليٰ معرفت واري مقام لاءِ اڀاريندڙ ۽ اٿاريندڙ آهي.

داستان پھريون
بيت - 1

اوَل اللهُ عَلِيمُ، اَعلى عالَمَ جو ڌَڻي
قادرُ پَنھِنجِي قُدرَتَ سِين قائِمُ آھِ قَدِيمُ
والِي واحِدُ وَحدَہُ رازِقُ رَبُ رَحِيمُ
سو ساراھِ سچو ڌَڻِي، چَئي حَمدَ حَڪِيمُ
ڪَري پاڻُ ڪَرِيمُ، جوڙَئُون جوڙَ جَھانَ جِي.

بيت - 2

وَحدَهُ لاشَرِيڪَ لَہُ، اِيءُ وِهائجِ وِيءُ
کَٽِين جي هارائِيين، هَنڌُ تُنهِنجو هِيءُ
پاڻان چوندءِ پِيءُ، ڀَري جامُ جَنَتَ جو.

بيت - 3

وَحدَهُ لاشَرِيڪَ لَہُ، هِي هيڪَڙائِيءَ حَقُ
ٻِيائِيءَ کي ٻَکُ، جَنِ وِڌو سي وِرِسِيا.

بيت - 4

وَحدَه لاشَرِيڪَ لَہُ، ٻُڌءِ نه ٻوڙا
ڪِ تو ڪَنين نه سُئا، گهَٽَ اَندَرِ گهوڙا
ڳاڙِيندين ڳوڙها، جِتِ شاهِدَ ٿِيندَءِ سامُهَان.

بيت - 5

وَحدَهُ لاشرِيڪَ لَہُ، جان ٿوچَئِين اِيئَن
مَڃُ مُحَمدُ ڪارَڻِي، نِرتَئُون مَنجهان نِينهَن
تان تُون وڃئو ڪِيئَن، نائِين سِرُ ٻِئَنِ کي.

بيت - 6

وَحدَهُ لاشَرِيڪَ لَہُ، جَڏِهن چيو جَنِ
تَنِ مڃيو مَحمدَ ڪارَڻِي، هِيجان ساڻُ هِنيَنِ
تَڏِهن منجهان تَنِ، اَوَتَڙِ ڪونه اولِئو.

بيت - 7

وَحدَهُ لاشَرِيڪَ لَہُ، جَنِ اُتو سِين اِيمانَ
تَنِ مَڃيو مُحَمدُ ڪارَڻِي، قَلَبَ ساڻُ لِسانَ
اُوءِ فائِقَ ۾ فَرمانَ، اَوَتَڙِ ڪَنہِ نه اولِئَا.

بيت - 8

اَوتَڙِ ڪَنہِ نه اولِئا، سُتَڙِ وِئا سالِمَ
هيڪان ئِي هيڪُ ٿِئا، اَحَدَ سِين عالمَ
بي بَها بالِمَ، آگي ڪِئا اَڳَهِين.

بيت - 9

آگي ڪِئا اَڳَهِين نِسوروئِي نُورُ
لاَخَوفُ عَلَيهِم وَلاَ هُم يَحَزَنُون، سَچَنِ ڪونهي سُورُ
مَولي ڪِئو مامُورُ، اَنگُ اَزَلَ ۾ اُنِ جو.

بيت - 10

وَحدَهُ جي وَڍِئا، ’الاللهُ‘ اَڌَ ڪِئا
”مُحَمدُ رَسُولُ اللهِ“ چَئِي، مسلمانَ ٿِئا
عاشِقَ، عبداللطيفُ چئي، اِنَهِين پَہِ پِئا
جيلاه ڌَڻيءَ ڌُئا، تي وِئا وَحدَتَ گَڏِجِي.

بيت - 11

وَحدَهُ جي وَڍئا، ڪِئا ’اِلاَاللهُ‘ اَڌَ
سي ڌَڙَ پَسِي سَڌَ، ڪَنہ اَڀاڳي نه ٿِيي.

بيت - 12

”وَحدَهُ جي وَڍئا، ” اِلاَاللهُ“ سِين اورِينِ
هِنيُون حَقِيقَتَ گَڏِئو، طَرِيقَتَ تورِينِ
مَعرِفَتَ جِي ماٺِ سِين ڏِسَ اَندَرِ ڏورِينِ
ڪُلهَنِئُون ڪورِينِ، عاشِقَ عبداللطيفُ چَئي.

بيت - 13

سِرُ ڍوُنڍيان ڌَڙُ نه لَهان، ڌَڙُ ڍُونڍيان سِرُ ناهِ
هَٿَ، ڪَرايُون، آڱرِيون، وِيا ڪَپِجِي ڪانہِ
وَحدَتَ جِي وِهانہِ، جي وِئا سي وَڍِئا.

بيت - 14

تون چَئُه اَللهُ هيڪَڙو، وائِي ٻِي وِسارِ
تَنَ ۾ تَندُ توارِ، سَدا سُپِيرينِ جِي.

بيت - 15

تون چئُه اَللهُ هيڪَڙو، ٻِي وارِجِ مَ وائِي
جيڪا مُڪِي سَڄَڻين سِکِجُ تون سائِي
اوڙَڪَ اِهائِي، ڳولي لَهِجُ ڳالَهڙِي.

بيت - 16

تون چئُه اللهُ هيڪڙو، ٻِي وائِي وِساري ڇَڏِ
تَنُ هِنيين سِين گَڏِ، سَڄَڻُ ساهَ پَساهَ ۾.

بيت - 17

پاڻهِين جَل جَلالُہُ، پاڻهِين جانِ جَمالُ
پاڻهِين صُورت پِرينءَ جي، پاڻهِين حُسَنُ ڪَمالُ
پاڻهِين پِيرَ مُرِيدُ ٿِئي، پاڻهِين پاڻَ خِيالَ
سَڀُ سَڀوئِي حالُ، مَنجهان ئِي مَعلومُ ٿِيي.

بيت - 18

پاڻھِين پَسي پاڻَ کي، پاڻھِين ئِي مَحبُوبُ،
پاڻھِين خَلقي خُوبُ، پاڻھِين طالِبُ تَنهِ جو.

بيت - 19

عاشِقُ چَئُه مَ اُنَ کي، مَ ڪِين چَئُه مَعشُوقُ
خالِقُ چَئُه مَ، خامَ تون، مَ ڪِين چَئُه مَخَلُوقُ
سَلِجِ تَنہ سُلُوڪُ، جو ناقِصيَان نِڱِئو.

بيت - 20

’اَحدُ‘ ’اَحمَدُ‘ پاڻَ ۾، وِچان ’مِيم‘ فَرَقُ
ٿِئا مُستَغَرَقُ، عالِمَ اِنهِين ڳالهِه ۾.

بيت - 21

اَحَدان اَڳي جا هُئِي، سُوڌِي سا صِفَتَ
اَپَرِ اِشارَتَ، پَرَ سِڌَنِ کي سُٿَرِي.

بيت - 22

’صِفَتَ‘ سَنگُ ’اَحَدَ‘ سين، اَحَدُ صِفَتَ‘ ري ناهِ
’اُو‘ اُن هــي ئُون آهِ، پَرِ ٻِيءَ ٻِيَائِي ٿِيا.

بيت - 23

’هُو‘ پُڻ آهي ’هِنَ‘ سِين، ’هِيءُ‘ نه ’هُنئَان‘ ڌارَ
اَلانسانُ سِرِي وَاَنَا سِرِهُ، پَرُوڙِجِ پَچارَ
ڪَندا وِئا تَوارَ، عالِمَ عارِفَ اِهِڙِي.

بيت - 24

صورتَ سوجهه مَ تَنہ جِي، ڄاڻي ٻُجهِين جو
اِيءُ سُخُنُ آهي سو، جو مُنہَ مُقابِلِ نه ٿِيي.

بيت - 25

ڪارِي راتِ، اَڇو ڏِينہُ اِيءُ صِفَتَان نُورُ
جِتي پِرينءَ حُضُورُ، اُتي رَنگُ نه رُوپُ ڪو.

بيت - 26

سو ”ھِيءُ“ سو ”ھُو“ سو ”اَجَلُ“ سو ”اَلله“
سو ”پِرين“ سو ”پَساھُ“ سو ”ويري“ سو ”واھِرُو“.

بيت - 27

ڪوڙيين ڪايَائُون تُنهنجيُون، لَکَڻَ لَکَ هَزارَ
جِيءُ سَڀَڪَنہِ جِيءَ سِين، دَرَسَنُ ڌارو ڌارَ
پِرِيَمِ تُنهنجا پارَ، ڪِهِڙا چَئِي ڪِيئَن چُئان.

بيت - 28

پڙاڏو سو ”سَڏُ“، وَرُ وائِيءَ، جو جي لَھين،
ھُئا اَڳِھِين گَڏُ ٻُڌڻَ ۾ ٻَہ ٿِئا.

بيت - 29

جَنِ کي جِئَائِين، پِرينِ پاڻُ پَسائِيو
تَنِ کي تِئائِين، لِيا پائِڻُ آئيا.

بيت - 30

سَڀَڪَنهِين ڏانہَ سامُهُون، ڪو هَنڌُ خالِي نانہِ
اَحدان جي اَرڳِ ٿِئا، سي ڪانهِرَ ڪِبَا ڪانہِ
مُحِبُ مَنجِهين مَنَ مانہِ، مُون اَڄاڻَندِي اُجِهئَو.

بيت - 31

سَڀَڪَنهِين ڏانہَ سامُهُون، ڪو هَنڌُ خالِي ناهِ
ڪُڇَڻُ ڪَڍِي لاهِ، پاهَتُ ئِي پِرِينءَ سِين.

وائي - 1

ڪِئَن آن لَهَندِي سي، اي يا اَللهَ!
ڪِئَن آن لَهَندِي سي، ”وَحَدَهُ“ جي وَڍِيا
جِتي وَحدهُ وَڍَ ٿِئي يا اللهَ!
ڪو تِتي مُونکي ني
سِسِي ڏِيان ساهَ سِين، يا اللهَ!
آءٌ تَنہِ پانڌِيءَ کي

داستان ٻيو
بيت - 1

صُوفِيءَ سَيرُ سڀَنِ ۾، جِئَن رَڳُنِ ۾ ساهُ
سانه ڪَري ڳالَهَڙِي، جا پَرُوڙِي پَساهَ
آهِسُ اِيءُ گُناهُ، جِئَن ڪا ڪَري پَڌَرِي.

بيت - 2

صُوفِي سالِمُ سي وِئا جي اَڪثِرَ سِين اَڏِيارَ
بازِي بازِندَنِ کي آهي اَويسارَ
پِريان سِين پَهڪارَ، رِنديءَ رَساڻِي ڪِئا.

بيت - 3

صُوفِي چائين سَڌ ڪَرين، صُوفيءَ ايءَ نه صَلاحَ
ڪاٽي وِجُهه ڪُلاهَ، هَڻُ اُڇَلي آڳِ ۾.

بيت - 4

ڪُلاهَ رَکين ڪَنڌَ تي، ته صُوفِي سالِمُ ٿِيءُ
وِهَ وَٽِي هَٿِ ڪَري، پُرُ پِيالو پِيءُ
هَنڌُ تَنِي جو هِيءُ، جَنِي حاصُلُ ڪِئو حالَ کي.

بيت - 5

”صُوفِي لا ڪُوفِي“ ڪونه ڀانئيسِ ڪيرُ
مَنجهائِين مَنجِهه وِڙهي، پَڌَرِ ناهِسِ پيرُ
جَنِي ساڻُسِ ويرُ، ٿِيي تَنِي جو واهَرُو.

بيت - 6

ڏِنِي ڏُکويا، اَڻَ ڏِنِي راضِي رَهيا
صُوفِي تي ٿِيا، جِئن ڪِينِ کَنيائُون پاڻَ سِين.

بيت - 7

حاصُلُ جان نه حالُ، صُوفِي جِمَ سَڏائِيين
ڪونهي تَنِي قالُ، وَٿُون جَنِ وِڃائِيُون.

بيت - 8

وَٿُون جَنِ وِڃائِيُون، صُوفِي سالِمُ سي
هاڻي تَنِي کي، ڏوريان ڏوريي نه لَهان.

بيت - 9

تَعظِيمان تَرَڪُ ٿِئا، واکاڻان وِئا
وَڃِي تِتِ پِئا، جِتِ نِهايَتَ ناهِ ڪا.

بيت - 10

ظاهِرَ ۾ ظانِي، فِڪرَ مَنجِهه فَنا ٿِئا
تَنِي کي تَعلِيمَ جِي ڪُڙِهه اَندَرِ ڪانِي
حَرَفُ حَقانِي، دَورُ ڪِئائُون دِلِ ۾.

بيت - 11

اَڻَڪِي عَيان نه ٿِيي، ڪِي پَرُوڙي ڪونَ
سَچي جِهڙِي سونَ، مُنہِ نه پيئي ماڙُهوئين.

بيت - 12

علَتِيءَ آرامُ، پَسِي عِلَتَ آئِيو
حُسُنُ جوحَقَ جو، خامِي ڀانئِي خامُ
اَچِي ٿِئَا اِسلامُ، ڪُفرُ ڪافِرُ پاڻ ۾.

بيت - 13

مَحرُومَ ئِي مَرِي وئا، ماهِرَ ٿِي نه مُئِا
چِڙيءَ جِئَن چُهُنجَ هَڻي لَڏيائُون لُئا
حُبابَ ئِي هُئا، اِنهِين وادِيءَ وِچَ ۾.

بيت - 14

مَرَڻا اَڳي جي مُئا، سي مَرِي ٿِيَنِ نه ماتُ
هُوندا سي حَياتُ، جِيَڻان اَڳي جي جِيَا.

بيت - 15

جِيَڻان اڳي جي جِيا، جُڳَ جُڳَ سي جِيَنِ
موٽِي ڪِينَ مَرَنِ، مَرَڻان اَڳي جي مُئا.

بيت - 16

طالِبُ قَصَرُ، سُونہَ سَرُ، اِيءَ رومِيءَ جِي رُوءِ
جَنِي ڏِٺِي جُوءِ، تَنِي ڪُڇئو ڪِينڪِين.

بيت - 17

طالِبُ قَصَرُ، سُونہَ سَرُ، اَندَرِ رُومِي راءُ
جَنِي ڏِٺِي جاءِ، تَنِي ڪُڇيو ڪِينڪِين.

بيت - 18

طالِبُ قَصَرُ، سُونہَ سَرُ، رُومِي جو آهي
تاڙِي جي لاهي، ته مَنجِهين مُشاهدو ٿيي.

بيت - 19

طالِبُ قَصَرُ، سُونہَ سَرُ، ايءَ رُومِيءَ جِي رِهاڻُ
پِهرِين وِڃائِڻُ پاڻُ، پَسَڻُ پوءِ پِرينءَ کي.

بيت - 20

طالِبُ قَصَرُ، سُونہَ سَرُ، ايءَ رُومِيءَ جِي راحَتَ
جَنِي ڏِٺي سَٿَ، تَنِي ڪُڇِئو ڪِينڪِين.

بيت - 21

طالِبُ قَصَرُ، سُونہَ سَرُ، ايءَ رُومِيءَ جِي اوطاقَ
پَچِين دَرِ فِراقَ، ته مَنجهِين مشاهدو ماڻِين.

بيت - 22

ڪَري طَريقَتَ تَڪِيو، شَرِيعَتَ سُڃاڻِ
هِنيون حَقِيقَتَ هيرِ تُون، ماڳُ مَعرفَتَ ڄاڻِ
هُوئِجِ ثابُوتِيءَ ساڻِ، ته پُسَڻَ کان پالهو رَهِين.

بيت - 23

’پاڻُ‘ پَردو ’پاڻَ‘ کي، سُڻِي ڪَرِ سَنڀالَ
وِچان جو وِصالَ، سو تان هُئَڻُ ’هِنَ‘ جو.

بيت - 24

’پاڻُ‘ پَردو پاڻ کي، طالِبَ سُڻِجُ تون
نَڪا ’هان‘ نه ’هون‘، پَردا سَڀِ پاسي ٿِئا.

وائي - 1

سَڀَڪا پِريان ڪُون پُوڄي
نيھُ نيڻين ڳُڻُ ڳالهِيين
جا چِتايَم چِتَ ۾، سَڄَڻُ سا ٿو ٻُجهي
لاتِ جا لطِيف جِي، سَڏُ تَنھِين جو سُڄي.

داستان ٽريو
بيت - 1

عالَمُ ’آئُون‘ ساڻُ، ڀَرِئو ٿو ڀيرَ ڪَري
’پاڻُ‘ نه آهي ڄاڻُ، مانڊريءَ منڊرُ پَکَيڙئو.

بيت - 2

ڪِيئَن مائيندا مَنَ ۾، ’خودي‘ ۽ خُدا
ٻِنِ تَرارينِ جا، ڪا آهي هِڪَ مِياڻَ ۾!

بيت - 3

’آئُون‘ سِين اُنَ پارِ، ڪَڏَهِن تان ڪونه پِئو
اِنَ اللهَ وِترُ يُحِبُ الوتَر، نيئِي ٻيائِي ٻارِ
هيڪَڙائِيءَ وَٽِ هارِ، هَنجهُون جي ’هُئڻ‘ جُون.

بيت - 4

’آئُون‘ اورِيان جَهلِ تون، ڇَڏيَمِ ’پاڻُ‘ پَچارَ
شِرڪَ ساڻُ سَتارَ، گهڻا گهارِيَمِ ڏينهڙا.

بيت - 5

ٻَنِ ٻِيائِي سُپرِين، ’پاڻان‘ اُٿي پَلِ:
’آئُون‘ اوري جَهلِ، ته توکي رسي تو ڌَڻي.

بيت - 6

توکي رَسي تو ڌَڻي، جُملوئِي جَمالُ
ڪونهي ٻِئو خيالُ، جي شارِڪَ شَڪُ وِڃائيين.

بيت - 7

’مُون‘ مُون_هِين ۾ سَپِجي، مُون کي مُون جُڳاءِ
مُون_هِين جِي ساڃاءِ، مُون- هِين منجهان مُون ٿيي.

بيت - 8

’ڏِسَڻُ‘ ڏِسين جي، ته هَمہَ کي حَقَ چَئِين
شارِڪَ شڪُ مَ ني، اَنڌا اِنهِين ڳالَهِه ۾.

بيت - 9

وڏي تان اِنَ واٽَ ۾ ٻيلَپَ ’ٻيائِي‘
آهي اُونداهِيءَ جو شِرڪُ سَهائِي
چِٽي چِٽائي، اَلفَ جي عَينَڪَ ۾.

بيت - 10

بي شَرڪُ ڀائِين پاڻَ کي، عينُ شِرڪَ اِيءُ
وِڃائي وُجُودَ کي پاڻان پاسي ٿيءُ
هَڏَهن ڪونهي ’هيءُ‘، ’هُو‘ پُڻُ ڪونهي ’هِن‘ ري.

بيت - 11

آڏو جو اِثبات کي سو شِرڪُ لاهي شَڪُ
هُئي جَنہ ۾ حَقَ، تَنہ ’نَفِي‘ جهڙو ناه ڪِين.

بيت - 12

اِنَ پَرِ نه اِيمانُ، جِئن ڪَلِمي-گو ڪوٺائيين
دَغا تنهنجي دِلَ ۾، شِرڪَ ۽ شيطانُ
مُنہَ ۾ مُسلِمانُ، اَندَرِ آزَرُ آهِيين.

بيت - 13

ڪُوڙو تون ڪُفرَ سِين ڪافرُ مَ ڪوٺاءِ
هِندو هَڏِ نه آهيين، جَڻيو تو نه جُڳاءِ
تِلِڪُ تَنِي کي لاءِ، سَچا جي شِرڪَ سين.

بيت - 14

ڪافرُ ٿيءُ ته اُبَهِين بابَ شَرَعَ جا ڇَڏِ
مَنُ مُشرِڪَنِ گَڏِ، ته ويجهو ٿِئين وصالَ کي.

بيت - 15

مُنہُ آهيريان اُجِرو، قَلبَ ۾ ڪارو
ٻَهران زيبُ زِبانَ سِين، دِلِ ۾ هَچارو
اِنَ پَرِ ويچارو، ويجهو ناهه وصالَ کي!

بيت - 16

مُنہُ ته مُوسيٰ جهڙو، اَندرِ ۾ اِبليسُ
اهڙو خامُ خَبِيثُ، ڪَڍي ڪوهَ نه ڇَڏيين.

بيت - 17

مُنہُ ته مُوسيٰ جِهڙو، سِيرَتَ شَيطاني
بازِي بيرانِي، ڪَڍي ڪوهُ نه ڇَڏيين.

بيت - 18

جان جان پَسين پاڻ کي، تان تان ناه سُجُودُ
وِڃائي وُجُودُ، تِهان پوءِ تَڪبِير چَئُه.

بيت - 19

جان جان پَسِين پاڻ کي، تان تان ناهِ نمازَ
سَڀُ وِڃائي سازَ، تِهان پوءِ تَڪبِيرَ چَئُه.

بيت - 20

جَنِ وِڃايو وُجُودُ، ’فاني‘ ٿِئَا ’فِي اللهِ‘ سان
نه تَنِ قِيامُ، نه قَعدو، نڪو ڪَنِ سُجُودُ
جيلاهَ ٿِئَا نابُودُ، تيلاهَ رَسِئَا بُودَ کي.

بيت - 21

’اَنَاعَبَدُ‘، ’مَعبُودُ‘ تون، اِتِ شِرڪُ نَڪو شَڪُ
پَچارُون پِرِينِ جون مَحَبَتينِ مَرڪُ
سو سَڀوئِي حَقُ، جَنہِ ۾ پَسَڻُ پِرينءَ جو.

بيت - 22

نابُودِيءَ نيئِي، عَبدَ کي اعليٰ ڪِئو
مُورَتَ ۾ مَخفِي ٿِئا، صُورَتِ پُڻ سيئِي
ڪَبِي اِتِ ڪيهِي، ڳالَهه پِريان جي ڳُجهَه جِي.

بيت - 23

نَڪا اِبتَدا عَبدَ جِي،نَڪا انتِها
جَنِ سُڃاتو سُپِرين، سي وَڃَڻَ کي وِئا.

وائي - 1

وَجَہَ مَنجِهه خَلِيلُ، اَندَرِ آزَرُ آهيين
سَڌَ مَ ڪَرِ صِحَتَ جِي، اڃان تون عَلِيلُ
مُنہَ ۾ مُسلمانُ تون، قَلبُ تان ڪَلِيلُ
نالو ناهِ نفاقَ جو، جِتي رَب جَلِيلُ
وِتُرِ جي وِصالَ ۾، دُوئِي ناهِ دَلِيلُ

داستان چوٿون
بيت - 1

عاشِقَنِ اَللهَ جِي مَحَبَتَ رَکِي مَنِ
سَندِي سِڪَ پِرِينِ، تَنِ ۾ آهي تَنِ کي.

بيت - 2

عِشقَ جِي اسبابَ کي پَرِ ۾ پُڇيائُون
دارُون ھِنَ دَردَ جو، ڏاڍو ڏَسيائُون
”آخِرُ وَالعَصر جو“ اِيَھِين اُتائُون
تِھان پوءِ آئُون، سِڪان ٿِي سَلامَ کي.

بيت - 3

عاشقَن اَلله جي سَدا وائِي واتِ
”فَاذڪُرنِي اَذڪُرڪُم“، تَنِ ۾ اها تاتِ
اُنِي کي ڪَنہ ساتَ، سَڄَڻُ ويلُ نه وِسَري.

بيت - 4

عاشِقَنِ اَللهُ، ويروتارَ وُجُودَ ۾
آهَ ڪَرِيندي ساهُ ڪَڏِهن ويندُنِ نِڪَري.

بيت - 5

عاشِقَنِ اَللهَ جِي وائِي نَقد وَڻِي
سائِي ڳالَهه سُڻِي، سوگهِي رَکيائون ساه سين.

بيت - 6

عاشِقَن آرامُ، ڪَڏِهن تان ڪونه ڪِئو
طَعني ڪِئا تَمامُ حَبِيباڻي هيڪَڙي.

بيت - 7

عاشِقَ اِئَن نه هُونِ، جئن تون سَڄي اَڱَڙين
وَڃِئو دَرِ دوستَنِ جي، رَتُ ڏِيهاڻِي رُونِ
ٻيءَ پَرِ ڪَنہِ نه پُونِ، ماڪُرِ مَحبُوبَنِ سِين.

بيت - 8

جان عاشِقَ مَٿَهءِ ماسُ، تان دعويٰ ڪَرِ مَ نِيہَ جِي
سائو مُنہُ، سُونہ ڳَئِي، لَڱَنِ ڇَڏِئو لاسُ
ڏيئِي تَنَ تَپاسُ، پُڇِجُ پوءِ پِريتَڻو.

بيت - 9

جان عاشِقَ مَٿي رَتُ، تان دعويٰ ڪَري مَ نِيہَ جي
سائو مُنہُ، سُونہ ڳَئِي، سِڪَڻَ اِيءُ شَرَطُ
نه ڪِين گوڏَ گَرَٿَ، مَٿان سِرَ سودا ڪَري.

بيت - 10

اڃان تو مَنجها، ڪَکَ ڇُتي رَتُ نِڪَري
مُنہَ ۾ معشُوقَنِ جا ڪِيئَن جَهلِيندين گهاءَ
سو تون ڪُڄاڙاءَ، سِڪَڻَ جون سَڌُون ڪرين.

بيت - 11

مَحبَتَ جي ميدان ۾، عاشِقَ ٿيءُ آچامُ
سامُهان سَلِ، سَيِدُ چَئي، ڪندءِ تِيرُ تَمامُ
ڪَهِجُ ڪو مَ ڪَلامُ، جِمَ دوستَنِئُون دُورِ ٿيين.

بيت - 12

محبت جي ميدان ۾، رُڪَ جو آهي رَنگُ
ڪوڙيين مَنجهان ئِي ڪو، اِيءُ نباهي نَنگُ
عِشقُ نانگُ نِسَنگُ، خَبَرَ کاڌَنِ کي پَوي.

بيت - 13

محبتَ جي ميدان ۾، اَچِي پيرَ پِياءِ
سِرُ وَڍَڻُ، ڌَڙُ ڌارُ ڌَرَڻَ، اِي سِينگارَ سَنداءِ
ڏِيندا مُون ڏِٺاءِ، مَٿا مَعَشُوقَنِ لَئي.

بيت - 14

محبتَ جي مَيدانَ ۾، ڪَرِ پَڙاڏو پَٽۡ
سِرُ سُورِيءَ، ڌَڙُ ڪُنگرين، مَتان ڪُڇِين ڪَٽُ
عِشقُ نانگُ نِپَٽُ، خَبَرَ کاڌَن کان پَوي.

بيت - 15

محبتَ جي ميدانَ ۾، سَرِ جو سانگُ مَ ڪَرِ
لاهي سِرَ لَطيفُ چَئي، اَڳئان دوستَنِ ڌَرِ
وَڍيين تان واهُ ٿيين سَندي دوسان دَرِ
عِشقُ نانگُ اَپَرِ، خَبَرَ کاڌَنِ کان پَوي.

بيت - 16

محبتَ جي ميدان ۾، سِرَ جو ڪَرِ مَ سانگُ
سُورِي سُپيرينِ جي، چَڙهُه ته ٿيين چانگُ
عَشقُ آهي نانگُ، خَبَرَ کاڌَنِ کي پَوي.

بيت - 17

محبتَ جي ميدانَ ۾، رَڪَنِ ڪانهي راندِ
معشوقَنِ مهاندِ، لَکين لِيلائي مُئا.

بيت - 18

محبتَ جي ميدان ۾، رَڪَنِ ناهي راندِ
حَبِيبَنِ هيڪاندِ، سَگَهنِ ٿِيي نه سَيِدُ چَئي.

بيت - 19

عِشقُ نه آهي راندِ، ته ڪِي ڪَنِسِ ڳَڀَرُو
جِيءُ جُسي ۽ جان جِي، ڀَڃي جو هيڪاندِ
سِسِي نيزي پاندِ، اُڇَلِ ته اَدَهَ ٿِئي.

بيت - 20

عاشِقَ مَعشوقَنِ جِي وَٺِي ويهُه ڳَرِي
جِمَ وِرچِي ڇَڏيين سَندِي دوستَ دَرِي
ڏيندَءِ ٻُڪِي ٻاجَهه جِي وِيندَءِ ٺَپَ ٺَرِي
ساجَنِ توءِ سَرِي، اَسان سَرِي نه اُنِ ري.

بيت - 21

عاشقَ معشوقَنِ جو وَٺِي ويهِجُ سيرُ
اچِي پُڇَندَئي پاڻهِين، پِرَتان ڀَري پيرُ
ڀَلان سَندو ڀيرُ، رَهبَرُ ٿيندُءِ راهَه ۾.

بيت - 22

عاشقَ معشوقَنِ جو، وَٺِي ويهِجُ دَرُ
پِرِين پُڇَندُءِ پاڻهِين، لَهندَءِ سارَ سُڀَرُ
اُنِي جو اَثَرُ، رَهبَرُ ٿِيندَءِ راهَه ۾.

بيت - 23

عاشقَ مَعشوقَنِ جو وَٺِي ويهُه دُکاڻُ
پَئِجَ پيشَ پِرينِ جي پُٺِيءَ وِجهِي ’پاڻُ‘
ته تون تَنِي ساڻُ، سدا هوئين سُرخُرُو.

بيت - 24

عاشقَ مَعشوقَنِ جو، وَٺِي ويهجُ گهَٽُ
جِمَ وِرِچِي ڇَڏِيين مَحَبتَ سَندو مَٽُ
ڪَري سِرَ جو سَٽُ، پِيجُ ڪي پِياليُون.

بيت - 25

عاشقَ مَعشوقَنِ جو وَٺِي ويهجُ رَندُ
پِيارِيندَءِ پاڻهِين مَيخاني جو مَنڌُ
سِرَ اُنِ جو سَڦَرو سُپَڪُ آهي سَنڌُ
مَتان ڪَڍِين ڪَنڌُ، اوڏو ٿِي اُنِ کي.

بيت - 26

پَتَنگُ چائين پاڻَ کي، پَسِي مَچُ مَ موٽُ
سَهائيءَ سُپيرِينِ جي گِهڙُ ته ٿِيين گهوٽُ
اڃان تون اَروٽُ، کُوري خَبَرَ نه لَهِين!

بيت - 27

پَتَنگُ چائين پاڻَ کي، ته ڄيري پَؤ ڄاڻِي
تان تان تاڻِجِ تاءَ ڏي، جان آڳِ نه اُجهاڻِي
وِسِہُ وِهاڻِي، اَتُ نه ڏِجي عامَ کي.

بيت - 28

پَتَنگُ چائين پاڻَ کي، ته اَچِي آڳِ اُجهاءِ
پَچَڻَ گهَڻا پَچائِيَا، تون پَچَڻَ کي پَچاءِ
واقِفُ ٿِي وِساءِ، اَتُ نه ڏجي عامَ کي.

بيت - 29

پُڇُ پَتَنگَنِ کي، سَنديُون کامَڻَ خَبَرُون
آڻِيو وِجَهنِ آڳِ ۾، جِيءُ پنهنجا جي
جيري جَنِي جي، لَڳا نيزا نِيہَ جا.

بيت - 30

پُري پَتنگَ آئِيا، سُري سَهائي جَهلَ
ڪَندا ڪانَه اُڇَلَ، مَٿو ڏِيندا مَچَ کي.

بيت - 31

پُرِي پَتَنگَ آئِيَا، سُرِي سَهائي وَٽِ
ڪَندا ڪانَه گهَٽِ، مَٿو ڏِيندا مَچَ کي.

بيت - 32

پُرِي پَتَنگ آئِيَا، سُرِي سَهائي ساءِ
ڪَندا ٻِي نه ڪاءِ، مَٿو ڏِيندا مَچَ کي.

بيت - 33

پَتَنگَ، رَءِ رَچنگَ، آڳِ پَسِي آئِيَا
اُهي عبدُاللطيِفُ چَئي، کُورِي کَپايا
جيلاهَ لئُون لايا، مَرَنِ موٽَنِ ڪِينڪِي.

بيت - 34

چَڙِهِئو چڪاسِنِ چاهِ، آڳِ ٻَرندي آئِيا
وِهُسَنِ واڙِيءَ ڦُلَ جئَن مَحَبَتِي مَچَ لاءِ
کَامَنَدَنِ کَٽِئو، اُجهاڻَنِ اُونداهِ
جَنِ اَندَرَ ٻَري باهِ، اِيءَ سُڌِ سَڀَڪا اُنِ کي.

بيت - 35

اَچِي اُجهانيو آڳِ کي، پَتنگَنِ سِين پَروازُ
کامِي خاڪَ ٿِيَڻَ جو اُنِي وَٽِ اَندازُ
رَمزَ پَرَوڙيَئُون رازُ، ڄيري جِي ڄِڀِيءَ جو.

بيت - 36

پَتنگَنِ پَہُ ڪري، اَچِي اُجهانئِي آڳِ
ڪِيئَنِ کي قُربَ جِي ڪا جا لَڳِي لاڳِ
مَرِي پِئا سَڀ ماڳِ، کامِي کُورِي وِچَ ۾.

بيت - 37

پَتنگَنِ پَہُ ڪِئو، مِڙِئا مَٿي مَچَ
پَسِي لَهَسَ نه لِچئا، سَڙِئا مَٿي سَچَ
سَندا ڳِچِين ڳَچَ، ويچارَنِ وِڃائِيا.

بيت - 38

اَصُلِ عاشقَنِ جو، سِرُ نہ سانڍَڻُ ڪَمُ
سَئو سِسيان ئِي اَڳَرو، سَندو دوسان دَمُ
ھِيءُ ھَڏو ۽ چَمُ، پِڪَ پِريان جِيءَ نہ پَڙي.

بيت - 39

اَصُلَ عاشقَ پانھِنجيون سِسيُون نہ سانڍِينِ
لاھيو سِرَ لَطِيفُ چَئي، ساھَ سَلهاڙِيو ڏِينِ
ڪُلَهنِئُون ڪاٽِينِ، پُڇَنِ پوءِ پِرِيتَڻو.

وائي - 1

دِلِ ماهي دي نال لوڪو
دل رانجهي دي نال لوڪو
مَئن رانجهن دي رانجهن مَيڏا
ٻِئو سَڀ ڪُوڙو ٿوڪو
مَحبتَ جي ميدان ۾، سِرُ وَڍي ڪو ڪو

وائي - 2

عِشق ساجن دا لڳا مَئن نُون مائِي!
بره ڍولڻ دا لڳا مئن نون مائي!
راتِيان دَردَ، ڏِينهان دَرماندِي، لوڪان ڪَلَ نه ڪائِي
مون کي مَرض ماريئو، سيڻنِ هَٿِ سَگهائي
دارُون هِنَ دَردَ جو، آهِيين يا اِلاهِي!

داستان پنجون
بيت - 1

سِڪَڻُ ۽ سُورِي، ٻَئِي اَکَرِ هيڪَڙي
ويهَڻُ واٽَڙِيُنِ تي، ڪارَڻُ ضرُورِي
ٻِنهِينءَ جي پورِي، جِيءَ ڏِني ري نه جُڙي.

بيت - 2

سُوريءَ سَڏُ ٿِئو، ڪا هَلَندِي جيڏِيُون!
وَڃڻُ تَنِ پِئو، نالو نِيہَ ڳِنَهنِ جي.

بيت - 3

اُڀِي عاشِقَنِ کي سُوري سَڏَ ڪَري:
”اَٿِي سَڌَ سُرِڪَ جِي، ته ڪُئُه مَ پيرُ پَري
سِسِي ڌار ڌَري، پُڇِجُ پوءِ پِرِيتَڻو.“

بيت - 4

سُورِي ٿِي سِينگارُ، اَصُلُ عاشِقَنِ جو
لُڏِئا ڪِينَ لَطيفُ چئي، نيزي ٿِئا نِروارُ
ڪُسَڻُ جو قَرارُ، اَصُلُ عاشِقَنِ سِين.

بيت - 5

سُورِي سِينگاري، اَصُلُ عاشِقَنِ کي
لُڏِئا ڪِينَ لَطيفُ چئي، ٿئا نيزي نظاري
ڪوٺِئو ڪِناري، آڻِئو چاڙهي اُنِ کي.

بيت - 6

سُورِي مَٿي سيڻَ، ڪِھَڙي ليکي سَنَرا:
’جو لَئِہ لَڳا نيڻَ، تہ سُورِيان ئي سيڄَ ٿِي.‘

بيت - 7

سُورِيءَ چڙهڻُ، سيڄَ پَسَڻُ، اِيءُ ڪَمُ عاشِقَنِ
پاهُون ڪِين پَسَنِ، سائُو هَلَنِ سامُهان.

بيت - 8

سُورِيءَ جي سَئو وارَ، ڏِيھاڻِئُون چَنگِ چَڙهِينِ
جِمَ وِرِچِي ڇَڏِيين، سِڪَڻَ جِي پَچارَ
پِرينِ پَسِين پارَ، نِيہُ جِئائِين نِڱَئو.

بيت - 9

سِڪَڻُ سَڀوئِي سُورُ، مَحبتَ وڏو مامِرو
’اَٺَئِي پَهَرَ مَلُورَ، ساعتَ نه سِگهو جِندَڙو.‘

بيت - 10

سِڪَ نه آهي سُٿري، کَڻُ پَرُوڙي پيرُ
ڪُسَڻَ ڌاران ڪيرُ، ڪَري سَڌَ سِڪَڻَ جِي!

بيت - 11

ڪَنہِ چيئِي ته پاءِ، پيرُ پِريان جي پيرَ ۾
تُون سُکَنِ جون سَڌُون ڪَرِين، سيڻَنِ سُورُ سُهاءِ
اَنگهَنِ جِيءُ اَڙاءِ، جان نالو ڳِيَڙءِ نِيہَ جو.

بيت - 12

سِڪَڻَ اِيءَ نه حَدَ، جِئن لِڪِئو لِياڪا پائِيين
پَئي پِريان جي نه ٿِيين مَٿي اَڱَڻَ اَڌَ!
اِيءُ پُڻِ ڪُوڙِي سَڌَ، کِلئو کايو سُمهِين.

بيت - 13

ڄاڻِي ٻُجهِي جَنِ، توسِين سُورَنِ سَڃ ڪِي
تُون ڪئن سَنديون تَنِ، پَرِ سِين پَچارُون ڪرِين!

بيت - 14

جيڪي سِڪَڻُ سِکُ، نا ته پَسُ سِڪَندِيُون
پاسي تَنِي مَ لِڪُ، نِيہُ نه سُڃاڻَنِ جي.

بيت - 15

جي تون سِڪَڻُ سِکئو، ڪاتِيءَ پَئي مَ ڪَنجهُہ
سُپيريان جي سُورَ جو، ماڙُھنِ ڏجي نہ مَنجهُہ
اَندرِ اِيءُ اَھَنجُ، سانڍجِ سُکائُون ڪَري.

بيت - 16

جان وَڍيين تان ويھُ، اَڻ- وَڍيو تان واٽَ ٿِيءُ
هِيءُ تَنِي جو ڏيھُ، ڪاتِي جَنِي هَٿَ ۾.

بيت - 17

پِھِرين ڪاتِي پاءِ، پُڇِجُ پوءِ پِرِيَتَڻُو
ڏُکُ پِريان جو ڏِيلُ ۾، واڄَٽَ جِئَن وَڄاءِ
سِيخُنِ ماھُ پَچاءِ، جان نالو ڳيڙُءِ نِيہَ جو.

بيت - 18

ڪاتِي ڪونهي ڏوھُ ڳَنُ وِڍِيندَڙَ ھَٿَ ۾
پَسئو پَرِ عَجيبَ جِي، لِچِئو وَڃي لوھُ
عاشِقَنِ اَندوھُ، سَدا مَعشوقَنِ جو.

بيت - 19

ڪاتِي تِکيائِي مَ ٿِيي، مَرُ مُنيائِي هوءِ
مان وِرِمَنِ توءِ، مُون پِريان جا هَٿَڙا.

بيت - 20

تو جَنِي جِي تاتَ، تَنِ پُڻ آھي تُنھنجِي
”فَاذڪُرُونِي اَذڪُرڪُم“ اِيءُ پَرُوڙِجِ باتِ
ھَٿِ ڪاتِي ڳُڙُ واتِ، پُڇَڻُ پَرِ پِرِينِ جِي.

بيت - 21

ڪاتِي جَنِ ڳَرِي، مان لَئُہ لَڳو تَنِ سِين
مَحبَتَ جي ميدان ۾ وَڃان پيرَ ڀَري
اَڏِيءَ سِرُ ڌَري، مان ڪُھَنِمِ سُپِرين.

بيت - 22

اَڳيان اَڏِينِ وَٽِ، پويَنِ سِرَ سَنباهيا
ڪاٽِ ته پوءِ قَبُولَ ۾، مَڇُڻِ ڀانيين گهَٽِ
مَٿا مَهايِنِ جا، پِئا نه پَسِين پَٽِ
ڪَلاڙَڪي هَٽِ، ڪُسَڻَ جو ڪوپُ وَهي.

بيت - 23

مَٿي وَٽِ مڙَن، تہ سَڀَڪَھِين سَڌَ ٿِيي
سِرَ ڏِني سَٽُ جُڙي، تہ عاشِقَ اِيئَن اَچَنِ
لِڌا تي لَڀَنِ، مُلِ مَھانگا سُپِرِين.

بيت - 24

ناڻي ناھِ ڪَڪُوھُ ڪِين مُلِ مَھانگو مَنڌُ
سَنباھيجِ، سَيدُ چَئي، ڪاٽَڻَ ڪارَڻِ ڪَنڌُ
ھِيءُ تَنِي جو ھَنڌُ، مَٽَنِ پاسِ مَرَنِ جي.

بيت - 25

مُلِ مَھانگو قَطَرو، سِڪَڻُ سَعادَتَ
اَسان عِبادَتَ، نَظَرُ نازُ پِرينِ جو.

وائي - 1

سُپيريان جي سُونہَ جِي، ڳالَهِه ڪِيئَن نه وَڄي!
وَڃي دَر دوستنِ جي، سُورِيءَ سِرُ سَرهڄي
عاشِقَ اَنگُهنِ چَڙِهئا، ٻِئو سَڀُڪو ڀَڄي
پُڇِجُ پوءِ پِرِيَتَڻُو، پِهِرين سِرُ سَنڄي
عاقِلَ ئِي اوجُهون ٿِئا، ڀورو توءِ نه ڀڄي.

سُر يمن

سُر ڪلياڻ ۽ سر يمن ۾، شاهه صاحب ڪن ٻين ڪردارن جي زباني بدران ڄڻ پاڻ پنهنجي زباني پنهنجي ’حال‘ جو اظهار ڪيو آهي. ’سر يمن‘ گهڻي ڀاڱي ’سر ڪلياڻ‘ ۾ سمايل فڪر ۽ فهم جي تصديق ۽ ان جو وڌيڪ تفسير آهي. سر ڪلياڻ ۾ عشق جي آزمايشن، محبوب طرفان سختين، ۽ عاشق لاءِ سوز ۽ فراق جي صدمن بابت جيڪي اهڃاڻ ڏنل آهن تن جو سر يمن ۾ وڌيڪ تفصيل آهي. سر يمن جي پهرئين ۽ ٻئي داستان جو مکيه موضوع ’درد‘ آهي جيڪو انسان جي وجود ۽ نُمود جي هڪ بنيادي حقيقت آهي. انسان جي درد واري ڪيفيت ازلي آهي، ڇاڪاڻ جو سندس روح فراق واري حالت ۾ آهي. مڪمل طور صحتمند ٿيڻ ۽ اعليٰ مقام تي پهچڻ لاءِ اول اهو ضروري آهي ته درد ۽ سور جو احساس پيدا ٿئي. داستان ٽئين ۾، عشق ۾ آزمايش ۽ محبوب جي عاشق تي سختي جو ذڪر آهي، جنهن جي ابتدا سر ڪلياڻ ۾ ٿيل آهي: عاشق کي نه رڳو اها سختي صبر سان سهڻي آهي، پر کيس پاڻ ۾ بي انتها محبت واري اها نفسياتي ڪيفيت پيدا ڪرڻي آهي جو هو سور سختي کي فرحت ۽ راحت سمجهي. داستان چوٿين ۾ سوز ۽ فراق واري سختي جو وڌيڪ تفسير آهي. ان محبت واري مچ جو ذڪر آهي جنهن ۾ سچا عاشق (پتنگ) پنهنجو پاڻ اچي سٽين ٿا. ان محبت جي مچ کي آڳڙين ۽ لوهارن جو کورو ڪري ڄاڻايل آهي. جنهن ۾ عاشق کي جلڻو ۽ پچڻو آهي ته جيئن سندس ڪٽ لهي صاف ٿئي ۽ هو محبوب سان ملڻ جهڙو ٿئي. داستان پنجين ۾ علم جي بنيادي توڙي آخري مقصد جي وضاحت ٿيل آهي. اهڙي تعليم ۽ تربيت جي ترغيب ڏنل آهي جنهن مان انسان علم جي روشني ۾، ڪل ڪائنات جي خالق ۾ پنهنجو يقين پختو ڪري. داستان ڇهين ۾ محبت جي ميخاني ۾ ميخواري ۽ مخموري جا اهڃاڻ ڏنل آهن. شاهه صاحب جي فڪر مطابق ’نينهن جي نشي‘ جا خاص الخاص رخ ٻه آهن: هڪ محبوب طرفان ڏاڍائي ۽ سختي واري آزمايش ۾ صبر ۽ ان سان گڏ سوز ۽ فراق ۾ درد جي لذت، ٻيو محبوب طرفان ٻاجهه ۽ مهر ۾ راحت. جيڪڏهن عاشق کي محبوب هٿان پيالو پيڻ ۽ سڪ جي سرڪي جي لذت وٺڻي آهي ته ان جي عيوض ۾ کيس سر ڏيڻو پوندو.

داستان پھريون
بيت - 1

حَبِيبُ تُون، طبِيبُ تُون، تُون دَردَ جي دَوا:
جانبَ مُنھنجي جيءَ ۾، آزارَ جا اَنوا
صاحِبَ! ڏِئين شِفا، مِيان! مَريضَن کي.

بيت - 2

حَبِيبُ تون، طَبِيبُ تون، تون دَردَ جو داروُن
دَوا مُنهنجي دِل کي، تُنهنجيون تَوارون
ڪَريان تي ڪاروُن، جئَن ٻُڪي ٻِئنئُون نه ٿِئي.

بيت - 3

حَبِيبُ تُون، طبِيبُ تون، تون ھين ڊَرٺَنِ ڊَربُ
تون ڏِيين، تون لاهيين، تون هين هادِي رَبُ
آهِمِ ڏِيين، تون لاهِيين، ڏاتَر! کي ڏُکَندَنِ.

بيت - 4

حَبِيب تون، طبِيبُ تُون، تون داروُن کي دَردَنِ
تون ڏِيين، تون لاهِيين، ڏاتَرَ! کي ڏُکَندَنِ
تَڏِ ڦڪِيُون فرقُ ڪَنِ، جَڏِ اَمُرُ ڪَرِين اُنِ کي.

بيت - 5

جان ڪي ڪرِي طبيبُ، دارُون هِنَ دَردَ جا
هَڻِئو سي حَبِيبُ، اُکوڙِئو اَڌَ ڪَري.

بيت - 6

پاٻوھي ھيڪارَ، مون کي پُڇِئو سَڄَڻين
”اَلستُ بِرَبِکُم“، چَيائُون جَنھ وارَ
سَندِي سورَ ڪِنارَ، تَڻَ تَڏَھانڪُون نہ لَھي.

بيت - 7

پاٻوھِيو پُڇَنِ، ڪِٿِي ھَٿُ حَبِيبَ جو
نيزي ھيٺان نِيھَ جِي، پاسي پاڻُ نہ ڪَنِ
عاشِقَ اَجَلَ سامُهَان، اُنچي ڳاٽِ اَچَنِ
ڪُسَڻُ قُربُ جَنِ، مَرَڻُ تَنِ مُشاھِدو.

بيت - 8

ڪوٺي ڪُھي سُپِرِين، ڪوٺي ڪُھَڻَ ساڻُ
نيزي ھيٺان نِيھ جي، پاسي ڪَرِ مَ پاڻُ
ڄُلُ وِڃائي ڄاڻو، عاشِقَ اَجَلَ سامُهُون.

بيت - 9

ڪوٺڻَ قَرِيبَنِ جو، عَينُ تَڙَڻُ آھِ
ايءَ اُلُٽِي ڳالِهَڙِي، سکُ وَرَندي ساھِ
آسَرَ ھَڏِ مَ لاھِ، ڇِنَڻ ڳنَڍَڻُ اُن جو.

بيت - 10

ڪُھنِ تان ڪَرَ- گهُرا، ڪَرَ لَھَنِ تانِ ڪُھَنِ
سيئِي مُون مُھَنِ، سيئي راحَتَ روُحَ جِي.

بيت - 11

ڪُهي سو ڪَرَ لَهي، ڪوٺي سو ڪُهي
سوئي مُون مُهي، سوئِي راحَتَ رُوحَ جي.

بيت - 12

ڪُھي سو ڪَرَ لھي، ڪوٺي سو قَرِيبُ
اِها عادَتَ سِکئو ھَرِ زَمانِ حَبِيبُ
تَڇِي سو طبِيبُ، سوئِي راحَتَ رُوح جِي.

بيت - 13

رَهِي اَچِجِي راتَڙِي، تَنِ واڍوڙِين وَٽاءَ
جَنِ کي سُور سَرِير ۾، گهَٽ مَنجهارا گهاءَ
لِڪائي لوڪاءَ، پاڻِهِين ٻَڌَنِ پَٽِيُون.

بيت - 14

سِرَ جُدا، ڌَڙَ ڌارَ، دوڳَ جَنِي جا دِيڳِ ۾
سي مَرُڪَنِ پَچارَ، ھَڪيا جَنِ جي ھَٿَ ۾.

بيت - 15

ديڳيين دوڳَ ڪَڙَھنِ، جِتِ ڪَڻِھِيءَ ڪَڻِڪو نہ لَھي
تِتِي طَبِيبَنِ، چاڪَ چِڪَندا ڇَڏِئا.

بيت - 16

اَڄُ پُڻِ دانهو داَنہ، واڍوڙَڪِيءَ مَنَهِن
ويڄَ وَرائي ٻانہَ، چوري چاڪَ نِهارِئا.

بيت - 17

اَڄُ پُڻ ڪَنجهو ڪَنجههَ، واڍوڙَڪِيءَ مَنَهِين
جو پُڻِ پِييَنِ سَنجههَ، ته هوءِ پِنيُون هوءِ پَٽِيُون.

بيت - 18

ويچارا واڍوڙَ، سَدا شاڪِرَ سُورَ تي
تاڻِنِ مَٿي توڙَ، اوري ڪَنِ نه آسَرو.

بيت - 19

سَدا آهي سُورَ جي واڍوڙِنَ وائِي
جيڪا اَٿَنِ مَنَ ۾ سلَنِ نه سائِي
اوڙَڪِ اُهائِي، ڳولِئو ڏِسن ڳالهَڙِي.

بيت - 20

سَگهَنِ سُڌِ نه سُورَ جِي، ته گهايَلِ ڪيئن گهارِينِ
پِئَلَ پاسَو پَٽَ تان، وَڍِيلَ نه وارِينِ
پَرِ ۾ پَچِي پرينءَ کي، هَئي هَنجهُون هارِين
سَڄَڻُ جي سارِينِ، سي نه رُونِ نه چُونِ ڪِين.

بيت - 21

سَگهنِ سُڌ نه سُورَ جِي، ٿا رُڻِڪَنِ رَنجُورِي
پئا آهن پَٽَ ۾، مَٿِنِ مامُورِي
لَڳِينِ لَئُونَ لَطيف چئي، سَدا جي سُورِي
پِرِتِ جَنِ پُورِي، تنِ رويو وِهامي راتَڙِي.

بيت - 22

سَدا آهي سُورَ جِي، رَنجورِنِ رُڻِڪَ
ڪَنہِ جَنہِ ڏُکَ ڏَسائِيا، لَٿين ڪِينَ جهُڻَڪَ
اِنَ ڀَلارِيءَ ڀُڻِڪَ، هيڪَرَ حُضُورِي ڪِئَا.

بيت - 23

آيَلِ! آن نَه وِسَهان، هَنجُهون جي هارِين
آڻِئُو آبُ اَکِينِ ۾، ڏيههَ کي ڏيکارينِ
سَڄَڻُ جي سارِينِ، سي نه رُونِ نَه چُونِ ڪِين.

بيت - 24

اَگهي اگهائِي، رَنجُ پِريان کي رَسئِو
چَکَيمِ چَڱائِي، سورانگهي سُوريءَ تان.

بيت - 25

هُو جي مَنجها هيجَ، وَهَمَ پِريان جي وَڍِئا
ٻُڪي ڏيئي تن کي، ڪوهُ ڪَرِيندا ويڄَ
نَڪا پِڇَ نه پيڄ، پَسَڻ ڌاران پِرينءَ جي.

بيت - 26

وڍي جَنِ وَڍِياسِ، وَرِي ويڄَ ئِي سي ٿِئا
پِرِتِ ٻَڌائون پَٽِيُون، رُوح ڪَئِائُون راسِ
هِنيَڙا تَنِي پاسِ، گهارِ ته گهايَلُ نه ٿِيين.

بيت - 27

ويڄَنِ ويٺي ئِي، دوستُ پيهي دَرِ آئيو
صِحَتَ جِي سَرِيرَ ۾ ڪَلَ ڪَڙِيين پيئِي
پِيڙَ پَري ويئِي، اَچَڻَ ساڻُ عجِيبَ جي.

بيت - 28

ڪارائِيان قَرِيبُ، وَنِينِ– ئُون ويجهو گهَڻو
دارُون سَڀَ دَردَ کي، طَبعَ جو طبيبُ
ايهي حالِ حَبِيبُ، ساهان اوڏو سُپِرِين.

وائي - 1

وِرِسِئا ويڄَ ويچارا، ڀُليا ويڄَ ويچارا
دل ۾ دردُ پِرِين جو
منَ ۾ مَرض پِرِين جو
اُٿيو ويڄا، مَ وِھو، وَڃو ڊَرڀَ کَڻي
اُٿيو ويڄا مَ وِھَو، کَڻو ڊَرَڀَ تَمارا
ٻُڪِي ڏيندا ٻاجَهہ جي، آيا سُور ڌَڻِي
ٻُڪِي ڏيندا ٻاجهہ جي، آيا جِيءَ جِيارا.

داستان ٻيو
بيت - 1

جان جان ناهِ ضَرورُ، تان تان طبِيبُ ناهِ ڪو
جُہ سو سَرِئو سُورُ، ته ڪَرَ ويڄُ وَرِ پِئو.

بيت - 2

سُورُ جَنِي کي سَرِئو، سَرِي تَنِ صحَتَ
مِٺِي مُصِيبَتَ، آهي عاشِقَنِ کي.

بيت - 3

اُٿياري، اُٿِي وِئا، مَنجهان مُون آزارَ
حَبيب ئي ھَڻِي وِئا، پِيڙا جي پَچارَ
طبِيبَنِ توارَ، ھَڏَ نہ وَڻي ھاڻِ مون.

بيت - 4

اَور ڏُکَندو اُو ٿِيي ھادي جَنه حَبِيبُ
تِرُ تَفَاوَتُ نہ ڪَري تَنه کي ڪو طبِيبُ
رَھَنُمَا رَقِيبُ، ساٿَرِ آھي سُپِرِين.

بيت - 5

ساٿَرِ صِحَتَ سُپِرِين، آھي نہ آزارُ
مَجلِسَ ويرَ مِٺو ٿِيي، ڪاٽِيندي قَھارُ
خَنجَرُ تَنھ خُوبُ ھَڻِي، جَنھِ سين ٿئي يارُ
ساجَن مُون ستارُ، سوجهي رَڳون ساھَ جون.

بيت - 6

رڳُون ٿِيون رَبابُ، وَڄَنِ ويلَ سَڀَڪَھِين
لُڇَنِ، ڪُڇَنِ نہ ٻِئو جانِبَ ري جَوابُ:
سوئِي سَنڌِيدُم سُپِرِين، ڪِيَسِ جَنھ ڪَبابُ
سوئِي عَينُ عَذابُ، سوئي راحَتَ رُوحَ جِي.

بيت - 7

اَنڌا اُونڌا ويڄَ! کَلَ ڪُڄاڙِئا کانئِينِ
اسان ڏُکندو ڏِيلَ ۾، تُون پِيارِيين پيڄَ
سُورِي جَنِي سيڄَ، مَرڻُ تَنِ مُشاھِدو

بيت - 8

تَنَ طبِيبُ نه تون، سُڌ نه لَهِين سُورَ جِي
ڍَڪِ پنهنجا ڊَرڀَڙا، کَڏَ کَڻِي ۾ ڀُون
ڪانَه گهُرجي مون، حَياتِي هوتَنِ ري.

بيت - 9

هارِئا ويڄَ! مُياسِ، سُڌ نه لَهِين سُور جِي
پِرِيان کي چُوندِياس، تَه تَرسُ طَبِيبَنِ ڇَڏِئو.

بيت - 10

ڪُٺِيَسِ ڪُويڄنِ، تَنِ طَبِيبَ نه گَڏِئا
ڏيئِي ڏَنڀَ ڏَڏَنِ، پاڻان ڏِيلُ ڏُکوئِيو.

بيت - 11

ڪوماڻا ڪَڙيون ڪَري، چاڪَ اُڀَرئامِ
واري ويڄَ ڏِنامِ، ڏَنڀَ ڏُکَندي سامُهَان.

بيت - 12

طنبُو طبِيبَنِ، آڻي اڱڻِ کوڙِئا
دارُون هِن دَردَ کي، ڦَڪِيُون فَرقُ نه ڪَنِ
وِرِچِئو ويڄَ وَڃنِ، سُڌِ نه پِيينِ سُورَ جِي.

بيت - 13

ايريندَڙا نه اي، جي مون کي ڏِنا سَڄَڻِين
هارِئا تَنِي تي، ويڄَ وِڃاء مَ ڊَرڀَڙا.

بيت - 14

ويڄَ وِڃاء مَ ڊَرڀَڙا، ڪَندا ڪونه فَرقُ
مُون کِي ٿِئا مَرَڪَ، مُون پِريان جا ڌَڪَڙا.

بيت - 15

ويڄَ وِڄائُون ڇَڏِ، توکي سُڌ نه سُورَ جي
آندِيئي جي اگهَنِ لَئي، سي گورِيُون گورِينِ گَڏِ
سوئِي صاحِبُ سَڏِ، جو پَرکَا لَهي پِيڙَ جِي.

بيت - 16

ڌارِين دُنيا ڪارَڻِ ڊَرٻِيُون، تَنَ جو تُون نه طَبِيبُ
ايندو اَڄُ عَجِيبُ، شادِي ڏِيندو صِحَتَ جِي.

بيت - 17

ويڄَنِ سِين وائِيءَ پِئا، ڪِرِي نه ڪِئائُون
جي پَندِ پارِئائُون، ته سِگهائِي سَگها ٿِئا.

بيت - 18

تَڙِي طَبِيبَنِ، گهايَلُ گهَران ڪَڍِئو
چِڪئا چاڪَ چِيهُون ڪَري، ڪَڙيُون مُورِ نه ڪَنِ
دوسَ دَرسَن تُنهِنجي، وڏو ٺارُ ٺَپَنِ
وِرِچِئو ويڄَ وَڃنِ، آءُ پِرِين ته اُبَهان.

بيت - 19

آهي گهڻو اَگهَنِ جو تَرِسُ طَبِيبَنِ
ڪِئو وَسُ ويڄَنِ، تان ڪِريءَ ري ڪِين ٿِئي.

بيت - 20

اَگها ئِي سَگها ٿِئا، جي ويٺا وَٽِ ويڄَنِ
ته تَرسِي طَبِيبَنِ، چيٺي هُوندَ چَڱَا ڪِئا.

بيت - 21

پاڙي ويڄَ هُئامِ، تان مُونِ مُور نه پُڇِئا
تيلاهِين پِئامِ، موريسَر اَکِينِ ۾.

بيت - 22

هارِئا تو هِرِي، ڪُپَچُ ڪايا سِين ڪِئو
ڪيَئِي جي ڪِرِي، ته تُون تَوانو ٿِيين.

بيت - 23

ويڄَ مَ ٻُڪِي ڏي، مَرُ چَڱيائِي مَ ٿِيان
سَڄَڻُ مانَ اَچي، ڪَرَ- لاهُو ٿِي ڪڏِهِين.

بيت - 24

هُئين ويڄَنِ وَٽِ، تُون ڪِئن جِيءُ جَڏو ٿِيين
سِرُ ڏيئِي ۾ سَٽِ، ڪوهُ نَه ڪِيَئِي ڊَرڀَڙا!

بيت - 25

ويهَڻُ ويڄَنِ وَٽِ، سِکين ته سَگهو ٿِيين
اَڳِين عادَتَ مَٽِ، ته اَگها! عاجُزُ نه ٿِيين.

بيت - 26

تَرِسُ طَبِيبَنَ جو، جَڏَنِ ڪِئو نه جاتِ
جو ويڄَنِ جي واتِ، دارُونئان تَنہِ دُورِ ٿِئا.

بيت - 27

سيئي سُورَ طَبِيبَ، جَنِي سُورَنِ سَڃَ ڪِي
جو لِکئو هُتِ لَطِيفُ چئي، سوئي ڪَنِ قَرِيبَ
جي نَوازِئا نَصِيبَ، داروُنءَ سي دُرستَ ڪِئا.

بيت - 28

اَگهَنِ مِڙي اَڄُ، ڪِئو سَڏُ صِحَتَ کي
ڏُورِ ڏُکَندا ڀَڄُ، مِهِرَ مُنَہُ ڏيکارِئو.

وائي - 1

ويڄَ مَ مُون وَٽِ وي
آيَا جانِي مون گهَر آيا
آيا هادِي مون گهَر آيا
ويڄَنِ وَڏا ئِي وَسَ ڪيا، مَرضَ مُنهِنجي کي
مَرُ چڱِيائِي نه ٿيان، ويڄَ مَ ٻُڪِي ڏي
ڪَرَ-لاهُو ٿِي ڪَڏهِين اڱڻِ شالَ اَچي
ٻُڪِي ڏِيندَم ٻاجههَ جي، سندو رَحَمَتَ ري.

داستان ٽريو
بيت - 1

هَڻُ حَبِيبَ هَٿُ کَڻِي، ٿيڪَ مَ، ٿورو لاءِ
پِرِيم تُنهنجي گهاءِ“، مَران ته مانُ لَهان.

بيت - 2

هَڻ حَبِيبَ هَٿُ کڻِي، دلِ ۾ ڌَري دَنھان
وَڍِ ته ويرَمَ نہ ٿِئي، صَبُرُ آءٌ نہ سَھان
ڪَنهِ کي ڪِينَ چَوان، تہ مون کي مارِئو سَڄڻين.

بيت - 3

هَڻُ حَبِيبَ هَٿُ کَڻي، ٻَنگان ڀَري ٻاڻُ
ماڳِھنِ مُون مِنھُ ٿئي، جهولِيءَ وِجهان پاڻُ
اِن پَرِ ساجَنَ ساڻُ، مَنَ مُقابِلو مُون ٿِئي.

بيت - 4

عُقابِيلَ اَکِينِ ۾ بارِي توکِي بانَ
اُڀو اَڳِرايُون ڪَرِين، ماڳِ هَڻيو مَستانَ
جانِبَ تُون زِيَانَ،. اَکِينِ سِين ايڏا ڪَرِين.

بيت - 5

عُقابِيلَ اکِين ۾ توکي تِکا تِيرَ
ساجَنَ! اَنِهين سِيڱَ سِين ڦٽِيئي گهَڻا فَقِير
ٻِئو مَ مارِجِ مِيرَ، تُنهنجو پهروئي پُورو ٿِئو.

بيت - 6

عُقابِيل اَکِين ۾، تِيرَ تِکا توکي
ساجَنَ اِنِهين سُورَ جِي ڪَلَ نه آ ڪَنہِ کي
مارِين ٿو مُون کي، چاڙِهئو لوهَ لَطِيفُ چئي.

بيت - 7

عُقابيلَ اکِينِ سِين، تِيرُ چَلايو تو
ٻِئو مَرُ ماري سو، جَنہِ جو پَهرو پُورو نه ٿِئي.

بيت - 8

جي پائِنِ ڪانَ ڪَمانَ ۾ ته سِينو سَپَرَ رَکُ
مُنَہَ ۾ مَعشُوقَنِ جا، چاڪَ چَٽِڪَا چَکُ
سُورِي ڀانءِ مَ شَڪُ، عاشِقُ ٿِيءُ ته اُبَهِين.

بيت - 9

جي پائِنِ ڪَانَ ڪَمانَ ۾ ته سِينو سِپَرَ ڏِيجِ
مُنہَ ۾ مَعشُوقَنِ جا، جهالُو ٿِي جهَليجِ
پاهانِ پَڳَ مَ ڏيجِ، عاشِقُ ٿِيءُ ته ابهَيِن.

بيت - 10

جي پائِنِ ڪانَ ڪَمانَ ۾ ته ڏِجيئين سِينو
ڪَهجِ مَ ڪِينُو، مَتان دوسنِئُون دُورِ ٿِيين.

بيت - 11

پائي ڪانُ ڪَمانَ ۾، مِيان! مارِ مَ مُون
مُون ۾ آهِين تُون، مَتان تُنهِنجو ئِي توکِي لَڳي.

بيت - 12

لورِي جِتِ لَڳومِ، اُتي اُڀو آهِيان
سُورِههُ پِرِين سَنَدومِ، مَنَ ٻاجهائي ٻِئو هَڻي.

بيت - 13

ڪانارِئا ڪُڻڪَنِ، جَنِي لوهَ لِڱنِ ۾
پاڻِهِين ٻَڌَنِ پَٽِيُون، پاڻَهِين ڌَڪَ ڌُئَنِ
ويڄَنِ وِرِچِي ڇَڏئا، اَڄُ ڪَ ڪالهه مَرَنِ
ڪِنہ کي ڪِينِ چَوَنِ، دَردُ اسان جِي دِلِ ۾.

بيت - 14

چوري چَنگُ، ٻَنگُ لَهِي، حَبِيبَنِ هَنيوسِ
ٻُجهان ٻاڻُ لَڳوسِ، ڪانارِئو ڪَرُ کَڻي.

بيت - 15

سَرُ جو سَڃئو سَڄَڻين، ڀَرُ ڀيڏيءَ ڏيئِي
ڪانَ ڪَرِنگهَرُ ڪَپِئو، پَکَنِ سِرِ پيهِي
جيرا جِگَر، بُڪِيُون، پاساڙا ٻيئِي
ويڄَنِئُون ويئِي، ٿِي وَهِيڻِي سَڄَڻين.

بيت - 16

سَرُ جو سَڃئو سَڄَڻين، ٻَنگان ڀَري ٻانُ
وِئو وُجودان نِڪرِي، ڪَڙِ ڪَڙِ ڪَري ڪانُ
ٿِئا جي نِيشانُ، سي پِهرِئين سِين پُورا ٿِئا.

بيت - 17

سَرُ جو سَڃئو سڄَڻِين، ٻِنگان ٻاڻُ ڀَري
وِئو وجُودان نِڪِري، ڪَڙَ ڪَڙَ ڪانُ ڪَري
پُڇو پيرَ ڀَري، تَه ڪِين ٺَرِئو هَٿُ حَبِيبَ جو.

بيت - 18

سَرُ جو سَڃئو سڄَڻين، سِيڱَ مَنجهان سِيلو
ٽِينگرُ ٽِڪئو ڪِينڪِين، پارِ لَنگهئو پِيلو
هَڻڻُ سِين حِيلو، جانِبَ جيڏو ئِي ڪِئو!

بيت - 19

سَرُ جو سَڃئو سَڄَڻين، تَنہِ لورِيءَ لوههُ ٻِئو
وِئو وُجُودان نِڪِرِي، ڪَڙِڪو ڪانَ ڪِئو
مَنجهان مُون وِئو، گهائِيندو گهَڻنِ کي.

بيت - 20

سَرُ جو سَڃئو سَڄَڻين، ٻِيهَرَ ٻانُ ڀَري
اَچِي ڇَمَڪِئو ڇوههَ مان، ڪَڙِ ڪَڙِ ڪانُ ڪَري
جيرا جِگِرَ بُڪِيُون، لَنگهي پِئو پَري
لَڳو جِيءَ جَري، تاڻيان تِيرُ نَه نِڪَري.

بيت - 21

ڪَهيو ڇَنڊِينِ ڪانَ، هَڏ نه هَٽائِين ڪِين
ٿئا جِي نِيشانَ، سي پِهرِئين سِين پُورا ٿِئا.

بيت - 22

جِت حَبِيبَ هَڻَنِ، ڀَري نائُڪَ نِيہَ جِي
تِتَي طَبِيبَنِ، وَڃِي وِڄا وِسَرِي.

بيت - 23

هَڻِين جي حَبِيبَ! مَحَبَتِي مَيَا ڪَري
پُڇان ڪِينَ طَبِيبَ، هُند گهاوَنِ سِين ٿِي گهارِيَان.

وائي - 1

مونکي ٿا مارين، ڪو پَہُ پِئَڙو سَڄَڻين
وَڍئو، چِيرئو، چِچِرئو، ڏيہَ کي ڏيکارِين
سيخُون سَڄَڻَنِ هَٿَ ۾، چُلهي تي چاڙِهِين
”مُوتُوا قَبلَ اَن تَمُوتُوا“ مَرڻ اِنَ مارِينِ
”فَهُو حَي لايَمُوتُ“ مارِئو جِيارِينِ.

داستان چوٿون
بيت - 1

هَي هَي وَهي هاءِ، مَنَ ۾ مَحبُوبنِ جِي
جِيرا جَوشَ جَلائِيَا، بُڪِنِ ٻَرِي باهِ
پَسو مَچُ مَٿاءِ، جي ويساهِ نه وِسَهو.

بيت - 2

هي هَي وَهي هُوءِ، مَنَ ۾ مَحبوبنِ جي
جِيرا جوشَ جَلائِيا، بُڪِنِ مُڪِي بُوءِ
اَچِي پَسو رُوءِ، جي ويساهَ نه وِسَهو.

بيت - 3

ڪانڊين ٽانڊين ٻاٻُرين پَچان مَرُ پيئِي
جيرا، جِگَر، بُڪِيُون، سِيخُنِ ۾ ٽِريئِي
ويڄَنِئُون ويئِي، ٿِي وَهِيڻِي سَڄَڻين.

بيت - 4

ڌڳايومِ ڌَئين، ڄيرو اَندَرِ ڄَندَڙي
لَڳي سيخَ وُجُودَ ۾، سَندِي نِيہَ نَئين
مُشاهِدي تَهِين، مونکِي وِڌو مَچَ ۾.

بيت - 5

تَتو تَنُ تَنُورَ جئن، ته ڇَنڊي ساڻُ ڇَماءِ
آڻي آڳَ اَدَبَ سِين، ٻارِي جانِ جَلاءِ
بُرقعانِ اَندَرِ بازِيُون، پَنهنِجِون سَڀِ پَچاءِ
لُڇَڻَ لَئُون، لَطِيفُ چئي، پَڌَرِ هَڏَ مَ پاءِ
مَتان لوڪَ لَکاءِ، وِصالان وِچُ پَئي.

بيت - 6

اَڃان تَنُوراءَ، ڪالَهه ڪَڍِياسون سَڄَڻين
تَپُڻُ تايائُون تَڪڙو، وَحَدَتَ جي وَڌاءَ
مَحَبَتِنِ مَٿاءَ، مَچُ مُورائِين نه لَهي.

بيت - 7

مَچُ مَنجهيئِي آهه، ٻاهَرِ ٻاڦَ نه نِڪري
چورِ ته لَڳي چاهِ، کامِ کامَندَنِ کَٽِئو.

بيت - 8

ڌَنءُ ڌَنءُ ڌَمَڻَ وارَ، اَڄُ پُڻ آڳِڙِيَنِ جِي
ٻاري مَچُ مجازَ جو، اوتِيائُون اَڱارَ
ڌوڌِئان ٿِيءُ مَ ڌارَ، جِمَ ڪَچو رُڪُ ڪَڻِيُون ٿِئي.

بيت - 9

دائُودِي دَيُون ڪَري، رَڪَنِ ڪونهي چيتُ
کورِيءَ هيٺ سُچيتُ، ڪاهِيو پاکَرِيين هَڻي.

بيت - 10

دائُودِي دَيُون ڪَري، رَڪَنِ ڪونهي رَنگُ
کورِيءَ هيٺِ خَتنگُ، ڪاهِيو پاکَرِيين هَڻي.

بيت - 11

پَچائي پَهَاڻُ، جَنِ رَساڻيو رُڪَ کي
تَنِي سندو ڄاڻُ، آهي آڳِڙيَنِ کي.

بيت - 12

ڌُوڌا تون نه ڌَنئِين، آڳِ اوڏو نه وَڃين
اُلا جي عشقَ جا، سي تان تُون نه سَهِين
اُڀو اِيئَن چَئِين، ته آءٌ آڳڙِيو آهِيان.

بيت - 13

سرُ سانداڻَ ڪَري، پُڇجُ گهَرُ لُهارَ جو
ڌَڪَنِ هيٺِ ڌَري، مانَ گَڏيئِي رُڪَ سِين.

بيت - 14

سَهي جِئن سانداڻِ، ڌَڪَنِ مَٿي ڌَڪَڙا
وَهه وِڃائي پاڻِ، ڏي ڏُوائُون ڏُڱِرين.

بيت - 15

ٻَرِ تَنِ اڱارَنِ، ٻه- ڏائِين ٻَرَنِ جي
هِڪَ جِئَنِ کُورِي کانئِيا، ٻِئو ڌُوڌي مَنجههِ ڌَڳَنِ
اَڃان لُهَارَنِ، ميڙي رَکِئا مَچَ کي.

بيت - 16

ٻارِئو اُجهائِينِ پِرِين، اُجهايو ٻارِينِ
مون کي ٿا مارِينِ، لُونئان لُهارِن جا.

بيت - 17

اَڄُ آڳڙيا آئِيا، سُوڌا سِراڻِي
پِياري پاڻِي، تيغُون ڪَندا تَکِيُون.

بيت - 18

اَڄُ آڳڙِيا آئِيا، سُوڌا ڪِي سُڄاڻَ
لاهِيندا مورِياڻَ، رُڪُ ڪَرِيندا پَڌَرو.

بيت - 19

سَرها ڏِٺَمِ سي، جَنِ ساڃاءِ سِراڻ سِين
تيغَ تَنِي جِي کي، ڪَٽُ نه لَڳي ڪَڏَهِين.

بيت - 20

ڪَٽُ ڪَڙهي، لوههُ ٻَري، ڌُوڌا جِتِ ڌَڳَنِ
مَتَرڪَنِ مُنَہَ ڪَڍِئا، سانداڻِيُون سَنڪَنِ
اَڄُ پُڻِ آڳَڙِيَنِ، ميڙو آهي مَچَ تي.

وائي - 1

جِئَن ڄيرو کانئي ڄَرَ سين، عِشقُ اِيئَن ڪَري
اَڃاڻ پِرتِ پَري، ڳالههِ نه ڳالهِين جِهَڙِي.

وائي - 2

سِگهِي سارَ لَهيجِ
ساجَنَ! سُورَ تُماري آئون مارِي
سُورِ تُماري جي مَران
تان مُون ڏوهُ مَ ڏيج
ڊَرڀَنِ ڀَري هَٿَڙا
داروُن دوستَ ڪَريج.

داستان پنجون
بيت - 1

جَنِي دَورُ دَردَ جو، سَبَقُ سُورَ پَڙهَنِ
فِڪِرَ ڦَرَهِي هَٿَ ۾، ماٺِ مُطالِعُ ڪَنِ
پَنو سو پَسَنِ، جَنہِ ۾ پَسَڻِ پِرِينءَ کي.

بيت - 2

وِسِرِئومِ سَبَقُ، پِهرِين سِٽَر نه سَنڀَران
اَڃان هِيءُ وَرَقُ، مون مُطالِعُ نه ٿِئو.

بيت - 3

پَڙهِيو ٿا پَڙِهِنِ، ڪَڙهنِ ڪِينَ قُلوبَ ۾
پاڻان ڏوههَ چَڙَهَنِ، جِئن وَرَقَ وارِينِ وِتَرا.

بيت - 4

سِٽَر نه سا سارِينِ، اَلفُ جَنہِ جي اَڳَ ۾
ناحَقِ نِهَارِينِ، پَنا ٻِئا پِرِينءَ لَئي.

بيت - 5

اَکَرَ ڇُتي هيڪَڙي ٻَهُون جي نه ٻُجهَنِ
ڪوهُ ڪِبو کي تَنِ، سَڄِي سُڻائي ڳالهِڙي.

بيت - 6

اوجهُون ڪَري عامَ کي مُنجهايو مُلنِ
اُو پِريان ئي پاسي ٿِئا، ڳَههِ ڳَههِ ڳالهِيُون ڪَنِ
ساهان اوڏو سُپِرينِ، لوچِئو تانِ نه لَهَنِ
دَمُ نه سُڃاڻَنِ، دانهُون ڪَنِ ٻِئَنِ کي.

بيت - 7

مُلا ڪوهُ مارِين، کارِين کُٿابِينِ کي
وَرَقَ جي وِصالَ جا، سي پَنا نه پارِين
سا سِٽَر نه سيکارِينِ، جَنہِ ۾ پَسَڻُ پرينءَ جو.

بيت - 8

اَدا ڙي آخُوندَ! مارِ مَ مَعصُومَنِ کي
دَردَ تُنهِنجي دل تي جي بِرَهَ وَسائِي بُوندَ
هِيئن نه مارِيُئِي هُوندَ، عاقِلَ اَٻوجهَنِ کي.

بيت - 9

جي تون فارِسي سِکِئو، گولو توءِ غلامُ
جو ٻَڌو ٻِن ڳالهِئين سو ڪِئن چائي ڄامُ
اُڃئو تان آبُ گهُري، بُکئو تان طعامُ
ايءُ عامَنِ سندو عامُ، خاصَنِ منجهان نه ٿِئي.

بيت - 10

سِٽروُن پَڙههُ ساڃاءِ جون، ڪَنزُ قُدُورِي ڇَڏِ
وانءُ تَنِي جي سَڏِ، جَنِي سانگُ نه ساهَ جو.

بيت - 11

پَني ۾ پيهِي، تان تو الفُ نه اُجهِئو
ڳالههِ پِريان جي ڳُجههَ جي، جيهِي نه تيهِي
خَبَرَ تو ڪيهِي، قاضِي! هِنَ ڪِتابَ جي.

بيت - 12

اَکَرُ پَڙههُ ’اَلفَ‘ جو، ٻِئا وَرَقَ سَڀ وِسارِ
اَندَرِ کي اُجارِ، پَنا پَڙهندين ڪيتَرا.

بيت - 13

سِٽَرَ سائِي سار، اَلفُ جَنہِ جي اَڳَ ۾
مِيمان جو مَعلوُمُ ٿِئو، وَرَقُ سوئِي وارِ
ناحَقِ ڪِيمَ نِهارِ، پَنا ٻِئا پِرِينءَ لَئي.

بيت - 14

پَڙهئو پَڙهيجاهُ، سَبَقُ اِنَهِين سُورَ جو
’مِيمُ‘ رَکِجاه مَنَ ۾، اَلَفُ تَنہ اڳِياهُ
چِتا چوريجاهُ، اِها لاتِ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 15

جي هَرائِين هنِين تي، سَندِي ’الفَ‘ اوڙِ
ته ڪِتَابَنِ جي ڪوڙِ، منجهان تو مَعلوُمُ ٿئي.

بيت - 16

ڪوڙين ڪِتابَنِ ۾، حَرفُ مڙوئِي هيڪُ
جي تو نظَرُ نيڪُ، ته بِسم اللهِ ئِي بَس ٿِي.

بيت - 17

تَنُ کُڏِي، مَنُ حُجِرو، ڪِينَ چالِيها رَکُ
ڪُہُ نه پُوڄئو پُوڄئِين اَٺَئِي پَهَرَ اَلَکُ
تُون تان پاڻُ پَرَکُ، سَڀَڪَنہِ ڏانهن سامُهُون.

بيت - 18

تِهَڙا نه چالِيها چالِيههَ، جِهڙو پَسَڻُ پِرِينءَ جو
ڪاتِبَ ڪُڄَاڙِئا ڪَرِيين، مَٿي پَنَنِ پِيهَه
جي وَرَقَ واريين وِيههَ، تَپِ اَکَرُ اُهوئِي هيڪَڙو.

بيت - 19

ڪُہ ٿو ڪاغذَ ڪوريين، ويٺو وِڃايين مَسُ
ڏورِ تِئان ئِي ڏَسُ، اَکَرُ جِئائِين آئِيو.

بيت - 20

ڪِئو مُطالعُ مُون، هُو جو وَرَقُ وِصالَ جو
تِنہِ ۾ تُون هِي تُون، ٻِي لاتِ نه لَحظي جِيتَري.

بيت - 21

سيڻَنِ جيءَ سَنڀارَ، جَڏڙو جِيءُ جِيارِئو
پِرِين جِيءَ پَچارَ، جَڏَڙو جِيءُ جيارِئو
ڪَرَمَ ڪَرِيمَنَ جِي، اَهُکِيءَ وير اُڪارِئو
صالِحَنِ جيئن سَڏَ ڪَري، طالِحَنِ کي تارِئو
اُونهِين تَڙَ عَميقَ مان، پِرِين پوڄِ پِيارِئو
سامُهُون ڪَري سُپِرين، نِرمَلَ نُور نِهارِئو
مَرض مرِيضنِ تان، اِشَاري ساڻِ اُتارِئو

وائي - 1

وَٺِئو هوتُ وَڃنِ،
اَلا جهلِيان، اَلَا پَلِيان، هنيڙَو نه رَهِي
آءٌ جَنِي جي آهِيان، ڪَڙِي ٿِيان مَ تَنِ
گهَڻِين ڀتين گهورِيان، سَندَڙي ٻاجههَ ٻِئنِ
مَرُ مَران، مارِين مون، پُرزا پُرزا ڪَنِ
آءٌ مُيائِي گهورِئي، جي مان مُحِبَ مِلِن

داستان ڇھون
بيت - 1

اَيڪُ پِيالو، ٻه ڄَڻا، عِشقُ نه ڪَري ايئَن
لَکيا جي لَکَڻ ۾، سي قُرب رَسندا ڪَيئن
هُئَڻَ ڪِئا هِيئن، وانجِئا پَسُ وِصالَ کان.

بيت - 2

ايڪُ پِيالو، ٻه ڄَڻا، عِشقُ نه اِيئَن ڪَري
آٽي سي ايڪُ ٿِئا، جي ڳَتا نِيہَ ڳَري
دُئِي ڌار ڌَري، جُہُ خُلتَ خَنَجَرُ آئِيو.

بيت - 3

ايڪُ پِيالو، ٻه ڄَڻا، عِشقُ نه ڪَري اَڌَ
اِيءَ تان سائِلَ سَڌَ، ڪَئِي جا قَوالَ سِين.

بيت - 4

ايڪُ پِيَالو، ٻِه ڄَڻا، عِشقُ نه ڪَري اِتِ
مائِنِ ڪِينَ مِياڻَ ۾ ٻه تَرارِيُون تِتِ
اِيءَ پَرِ آهي اُتِ، جِتي ناتو ناهِ ڪو.

بيت - 5

عاشِقَ زَھَرَ پِياڪَ، وِھُ پَسِئو وِھُسَنِ گهڻو
ڪَڙي ۽ قاتُل جا هميشَه ھيراڪَ
لَڳِينِ لَئُونِ لَطِيفُ چَئي، فَنا ڪِئا فِراقَ
توڻي چِڪَنِ چاڪَ، تَپِ آھَ نہ سَلَنِ عامَ کي.

بيت - 6

سِسِي سي گهُرَنِ، جي وارِيندَڙَ وِچَ ۾
اُوءِ ڪِين ٻِئو پُڇَنِ، سَرو جَنِ سَنباھِيو.

بيت - 7

اَٿئي سَڌَ سُرڪَ جِي، تہ وَنءُ ڪَلاڙڪي گهَرِ
وَڍَڻُ، چِيرَڻُ، چِچِرَڻُ پَھَتِ اُنِي جِي پَرَ
جي وَٽِي پوئِي وَرِ، ته سَھنَگِي آھِ سَيدِ چَئي.

بيت - 8

مَ ڪَرِ سَڌَ سَري جِي، جو تون ٽاريين ٽُرُوھُ
پيتِي جَنہ پاسي ٿِئي منجهان رَڳُنِ رُوحُ
ڪاٽي، چَکُ ڪَڪُوھُ، لاھي سِرُ لطِيفُ چَئي.

بيت - 9

سَڌَڙِيَا سَري جون، ڪوھُ پَچاروُن ڪَنِ
جُه ڪاتَ ڪَلاڙَنِ ڪَڍيَا، موٽِئو پوءِ وَڃَنِ
پِڪُون سي پِيَنِ، سِرَ جَنِي جا سَٽَ ۾.

بيت - 10

اَٿئِي سَڌَ سُرڪَ جِي، تہ وَنءُ ڪَلاڙِين ڪاٽي
لاهِي رَکُ، لَطِيفُ چئي، مٿو وٽِ ماٽي
تِڪَ ڏيئِي، پِڪَ پِيءُ تون، گهُٽَ مَنجهانَ گهاٽي
جو وَرَنَہَ وِھاٽي، سو سِرَ وَٽِ سَرو ساھِنگو.

بيت - 11

اَٿئِي سَڌَ سُرڪَ جِي، تہ وَنءُ ڪَلاڙڪي ھَٽِ
لاھِي رَکُ، لَطِيفُ چَئي، مَٿو ماٽي وَٽِ
سِرُ ڏيئِي ۾ سَٽِ، پِئجُ ڪي پِيالِيُون.

بيت - 12

اَٿئِي سڌَ سُرِڪَ جي، تہ وَنءُ ڪَلاڙَنِ ڪُوءِ
مَھيسَر جي مَندَ جِي ھُت ھَڏھن وَھي ھُوءِ
جان رَمزَ پَرُوڙِيَمِ رُوءِ، تان سِرَ وَٽِ سُرِڪِي سُڳُڻي.

بيت - 13

ڪَنڌِ ڪَٽارو، مُنہِ وَٽِي، عادَتَ جَنِي اِيءُ
تَنِي تِڪُون ڏِنِيُون، جَنبِي منجهان جِيءَ
سَرو تَنِ سبِيءَ، سِرَ جَنِي جا سَٽَ ۾.

بيت - 14

جُہ هيٺانم باهِ، مُڇُڻِ آڳِ اُجهائِيين
رُپو ڪندا راهِ، ڪَؤنَر ڪَلاڻِي آئِيا.

بيت - 15

بَٺِيءَ هيٺان باهِ، مُڇُڻِ آڳِ اُجهائِين
مون کي ٿا مارِينِ، لُونئان لُهارِن جا.

بيت - 16

جيڏانہ قاتِلَ ڪوڙَ، اکيون اوڏاهِين کَڻي
وِهُ تَنِي جِي ووڙَ، جَنِي سانگُ نه ساهَ جو.

بيت - 17

اَکيون اوڏاهِين، کَڻي، جيڏانہَ قاتِلَ ڪُلُ
مَٿو ڪَنِ نه مُلُ، پِڪَ بَرابَرِ پاهِنَجو.

بيت - 18

ڳَٽرِنِ ۽ ڳُٽِڪَنِ، وَٽيون پِيَنِ وِهَ گاڏِيُون
”بِدهِ ساقِي بَرخَيز، پِيارِ کي پِيندَنِ“!
اُو پِڪين نه پَرِچَنِ، مَٽَ تَڪِيائُون مَنجهِيَان.

بيت - 19

موکِيءَ مَٽَ اُپَٽِئا، آڻِي اُتَرَ هيٺِ
مَتارا تَنہِ ميٺِ، اَچَنِ سِرَ سَنباهِيو.

بيت - 20

مَوکِيءَ مَٽَ اُپَٽِئا، آڻِي اُتَرَ واءِ
مَتارا تَنہِ ساءِ، اَچَنِ سِرَ سَنباهِيو.

بيت - 21

مَوکِيءَ مِٽَ اُپَٽِئا، سَوارا صُبُوحِ
اُونچِي، عَبداللطَيفُ چَئي، باسَ پَهُتِيَنِ بُوءِ
ڪَڙو جي ڪَڪُوه، وَٽرِ سِرَ گهُرَنِ وَٽِيُونِ.

بيت - 22

وَٽرِ سِرَ گهُرَنِ وَٽِيُون، دوسر ڪِينَ ڌُڃَنِ
بِيا، بِنِشينِ، بِنوش، اِيءُ پِيالو پِرِينِ
اُونچي، عبداللَطيفُ چئي، وَٽي وَڌِ گهُرَنِ
پِڪين تان نه پَرَنِ، مَٽَ تَڪيائُون مَنجهيَان.

بيت - 23

آٽِي ٿِيءُ اڱارَ، کامِي خَرِيدارَنِ سِين
پَسين سي ڀَتارَ، پَرُ پِيتُوئِي جَنِ سِين.

بيت - 24

موکِيءَ مَتارا، وَڏيءَ ساجهُرِ سارِئا
پِيڻَ جي وارا، اَڄُ نه آيا ڳڃڙي.

بيت - 25

مَتارا مَرِي وِئا، موکِي پَئِي مَرُ
تُنهنجو ڏُکُ ڏَمَرُ، ڪونه سَهندو اُنِ ري.

بيت - 26

مَتارا مَرِي وِئا، موکي تون نه مِرِين!
ڪيهِيءَ پَرِ پَرِين، ڏُکِي! ڏاتارَنِ ري!

بيت - 27

اَڃان کُورا ماڳَ، مَٽَ ڪُٽِڪا ڪَٽَ گهَڻا
لاهي ويههُ مَ لاڳَ، موکِي مَتارَنِ جا.

بيت - 28

موکِيءَ مَٺو نه گهُرِئا، وِههَ نه وِهاٽئا
سُرِڪِيءَ ڪاڻ، سَيدُ چَئي، اُتي ٿي آٽِئا
هُوءِ جي ڳالهِينِ ڳَڱاٽِئا، تَنِ جون بَٺِينِ پاسي بُٺِيُون.

بيت - 29

سري ڪِين ڪِئو، ويڻَ موکيءَ جي مارئا
ڪوجو سُخنُ ڪَلاڙَ جو پتي تي پئو
تنهان پوءِ ٿئو، مرڻ متارن جو.

بيت - 30

هُوندو هَڏِ مَ رَکُ، لاءِ پِياڪَنِ پاهِنجو
وَٺِي واٽاڙُنِ کي، پِيارِي پَرَکُ
سا لِکَ لَهي ٿِي لَکُ، جا تو اِيندِي اُنِ سِين.

بيت - 31

هوندو هَڏِ مَ سَنڌِ، لاءِ پِياڪَنِ پاهِنجو
پُوڄَ پِيارَجِ پَهِيَڙا وِيندا وَٺِئو ڪَنڌِ
ته هَٽِ تُنهِنجي هَنڌِ، موکِي ڪو مانُ لَهِين.

بيت - 32

وِجهِجُ واٽاڙُنِ تي مَيخانِي جي ماڪَ
ٿِيندِي سُڌِ سَڀَڪَهِين، هَنڌِ هَنڌِ پُوندِي هاڪَ
پِرِهه جا پِيَاڪَ، جُہ سي اڱڻِ آئِيَا.

بيت - 33

ڪَلاڙَڪِين مَنَهِين، ڪُسَڻَ ري ٻِئو ڪِين نهَ
مَٿا مَتارَنِ جا، پِئا پَسُ زَمِينَ
رَکِي رُوح رِهينَ، وَٽيون پِيتَئُون وِکَ جُون.

بيت - 34

سِرَ وَٽِ سُرڪِي سَڳُڻِي، وَٺِين ڇونه وَرِي
قَدُرَ ڪَيفَ ڪَمالَ جي آهِي خاصَ کَرِي
سُرِڪِي جَنِ سَرِي، تَنِ جون بَٺِينِ پاسي بُٺِيُون.

بيت - 35

قاتِلُ ڪَمائي ڪَري، وِهُ ماکِي جي ڪَنِ
وَٽان ويهِي تَنِ، پِئِجُ ڪي پِيَالِيُون.

بيت - 36

ڪَلاڙَنِئُون ڪاءِ، مَتِ نه سِکِين مُون هِيان
رُوندي راتِ وِهاءِ، چِڪائِيندي بَٺِيُون.

وائي - 1

وِساريجِ مَ ويڻَ، آهي جوڀَنُ ٻه ٽِري ڏِينهَڙا
لُوٺِيون سَهَنِ لوڪَ جا، وِهاڻِيءَ ٿِيون ويڻَ
اَصُلِ اَسارِينِ جا، سُتي وِئَڙا سيڻَ
جيڏِيُون! جي مان وِسَهو، نِنڊرَ مَ هيرئو نيڻَ
راتِڙِيُون جاڳَنِ جي، سي آءٌ ڪَندَڙِي سيڻَ.

سُر کنڀات

سُر کنڀات شاهه عبداللطيف جي تخيلقي شاعري جو شاهڪار آهي. هن سُر ۾ هڪ طرف انساني محبت جي اعليٰ قدرن جي اپٽار آهي ته ٻئي طرف سنڌ جي محبت ۽ مجاز واري ريت رسم ۽ ماحول جا اهڃاڻ. انهن ٻن نمايان نُڪتن جو تفسير هيٺين طرح آهي:
(الف) محبوب جي سنگدل ۽ ستمگر هئڻ واري عام مشهور خيال جي برعڪس، اهو نازڪ نڪتو نروار ڪيل آهي ته محبوب پنهنجي ڀلائي واري ذاتي فطرت طور ڀلا آهن: ”ڀلائي آهين، پرين ڀلائيءَ پانهنجي.“ هو هميشه ڀلائيءَ ڏانهن مائل آهن ۽ سندن اها عالي ظرفي ۽ اخلاقي بلندي سندن مَرڪندڙ مُنهن ۽ مهر ڀري نظر مان ظاهر آهي: ”مُنهن ۾ محبوبن جي ڀَلائي جا ڀيرَ.“ ڪُل ڪائنات ۾ ’ٻن اکين ۽ ٽئين نَڪ‘ وارو انساني حسن بي مثال آهي. تارا ۽ چنڊر حسين آهن پر محبوب جي حسن جو مٽ نه آهن. اهي محبوب جي ڏوراهين ماڳ مڪان جي ڏِس ڏيکارين ٿا. اهي محبوب جي حسن ۽ جمال تي شاهد آهن جو محبوب واري ماڳ جي مٿان آهن ۽ سهڻي سڄڻ جي سونهن جو جلوو ڏسن پسن ٿا: ”سڄڻ سُتا ولهه ۾ چوٽا ڀري ڪَپور.“
(ب) سنڌ جي محبت ۽ مجاز واري رسم روايت موجب، سَمُن تي سچو رهڻ ۽ ڪشالو ڪڍي ڪيئن به ڪري محبوب واري ڏوراهين ماڳ تي پهچڻ لازمي هو. ڏوراهين پنڌ واري صورت ۾ رڳو اُٺ ئي عاشق جو سهارو هو. هن سُر جي پوين ٽن داستانن ۾ ڪرهو يا اُٺ ئي مرڪزي ڪردار آهي، پر معنوي لحاظ سان ان جا ٻه رُخ آهن: هڪ اهو اُٺ جيڪو عاشق کي محبوب جي ماڳ تائين پهچائي، ٻيو انسان جي زميني زندگي ۾ سندس پنهنجي وجود جي هوڏ ۽ هستي وارو اُٺ جنهن کي زندگي جي سفر ۾ ڪاميابي واري آخري منزل تي پهچڻو آهي. انهيءَ لحاظ سان، استعاري طور، انسان جي ان انفرادي وجود واري اُٺ جي ننڍپڻ، جواني، ۽ وڏپڻ وارن دورن بابت انهن داستانن ۾ نازڪ نفسياتي اشارا سمايل آهن، جيڪي شاهه صاحب جي اعليٰ فهم ۽ فڪر تي شاهد آهن.

داستان پھريون
بيت - 1

پيشانِيءَ ۾ پِرينِ، جي، ڀَلائِيءَ جا ڀيرَ
اَڱڻ اُڪَنڊِيَنِ جي ڏِئي پاٻوهي پيرَ
قَمَرُ پاڙي ڪَيرُ، شَمسُ سُپيرِينِ سِين.

بيت - 2

ڀَلا ڀَلائِيءَ پانھِنجي ڀَلا ئِي آھينِ،
سٻاجها سِرِ چَڙهي ڏوراپو نَہ ڏِينِ،
مان ڏي مَدِيُون ٿِينِ، سَڄَڻَ سَڄايِنِ ۾.

بيت - 3

ڌَڻِي ڪَرِيندهن ڪَڏهِين حَياتيءَ هيڪاند
مَنَ ۾ مُشتاقَنِ جي ڪِي رَنجائي راندِ
پِرِين ڏيساندَرَ پاندِ، ڳُجههُ ڳَرِهيَان ڪَنِ سِين.

بيت - 4

هيڪاندِيءَ هوئِي، پِرِين پاڻان هَلِئَا
ڪِبو ڪُہُ روئِي، پُوندو سانگُ سَڀَڪَهِين.

بيت - 5

مَرُ هيڪاندا هُون پِرِين، سانگِ مَ وَڃنِ سيڻَ
رَهيا آهِينِ رُوحَ ۾ نِتُ تَنِي جا نيڻَ
جَنِ وِمَاسِئا ويڻَ، ٿو تارِيءَ تَنِ تَڳي هِنيُون.

بيت - 6

کِلان تان کامي هِنيُون، جي رُئان تان راندِ
جهَليان جهِيڻو نه ٿِئي جو جرُ نيڻِين پاندِ
اَکَڙِيُون ويساندِ، پِرينءَ گَڏِجِي ڪَندِيُون.

بيت - 7

مُون جَنِي لاءِ ڪِئا چاريڪا نيڻين
سَٻاجهي سيڻين، ڪَري ڳُڻَ ڳَهِيو هِنِيُون.

بيت - 8

اَڄُ اَچَڻَ ويرانِ، جاڳو نيڻَ مَ سُمَهو
رِڪَابين پيرانِ، واڳين مٿي هَٿڙا.

بيت - 9

هِنيَڙي سَڄَڻَ سارِئا ڪِٿي هُوندَمِ هيرَ
اَچي لالَڻَ نه ڏيين مَٿي پَلنگَنِ پيرَ
ٿِي وِرُوهَڻَ ويرَ، ڳُجهو ڳَرِهِيَان ڪَنِ سِين.

بيت - 10

اَڱڻِ آيا نه سَهان، ويٺي گهَرِ گهُرانِ
مُنہَ مُقابِلِ سُپِرين پَسئو ٿِي پَچانِ
وارُ نه سَهان وِچ ۾ اَڃان دَرِ مَيَانِ
ڳَرَا مَنجههِ ڳُڻانِ، پِرِين وِجهان پيٽَ ۾.

بيت - 11

چَنڊرَ ميرائِيءَ سُپِرِين، کارا جِهڙا کيرَ
ڪَڙا گهاءَ ڪيوڙِي، آنڪا گهاءَ عَبِيرَ
ساڄَنُ ڀَريو ڌِيرَ، مَنان مُورِ نه وِسرِي.

بيت - 12

هُنَ تاري هُنَ هَنڌِ، هُتِ مُنهنجا سُپرِين
سَڄَڻَ ماکِيءَ مَيٺِ، ڪَوڙا ٿِينِ نه ڪَڏهِين.

بيت - 13

هُنَ تاري هُنَ هَنڌِ، هُت مُنهنجا سُپرِين
سَڄَڻَ ماکِيءَ مَنڌِ، ڪَوڙا ٿِينِ نه ڪَڏهِين.

بيت - 14

هُنَ تاري هُنَ جاءِ، هُت مُنهنجا سُپرِين
سَڄَڻَ ماکِيءَ ساءِ، ڪَوڙا ٿِينِ نه ڪَڏَهِين.

بيت - 15

هُن تاري هُنَ رُوءِ، هُتي مُنهنجا سُپِرِين
سَڄَڻَ کَٿُورِيءَ بُوءِ، مونکي مُورِ نه وِسرِئا.

بيت - 16

هُن تاري هُنَ لامَ، هُتي مُنهنجا سُپِرِين
سُهڻي مَنجههِ سَلامَ، مون وڏي مُڪا سَڄَڻين.

بيت - 17

تارا تيلِي- رُوءِ، تو ڏَنہَ گهڻو نِهَارِيَان
جانِبُ جَهِين جُوءِ، تُون تيڏاهِين اُڀِرِين.

بيت - 18

تَاررَا تيلِيءَ رُوءِ، لُڌَا لالَ! نه اُڀِرِين
جِهڙو تون صُبُوحِ، تِهڙي صافِي سَڄَڻين.

بيت - 19

تارا! تيلاهِين، تو ڏانہَ گهڻو نِهارِيان
سَڄَڻَ جيڏَاهِين، تون تيڏاهِين اُڀِرِين.

بيت - 20

تارا تِرَ تِروکڙيون مَٿِنِ ڦُلَڙِيُون
وَرُ سي راتَڙِيُون، جي مان اورِيُون پِرينءَ سِين.

بيت - 21

تارا تَرارِيُون، نيزا نيڻَ پِرِينِ جا
هَڻَنِ مُنہَ پارِيُون، سانگو ڪَنِ نه ساههَ جو.

بيت - 22

اُونداهِي اَڌ راتِ ۾ پِرينِ پَسايو پاڻُ
چَنڊرُ ڪَتِين ساڻُ، پيهِي وِئو پَڙِلاوَ ۾.

بيت - 23

کَڻِي نيڻَ خُمارَ مان ڪِئائُون نازَ نَظَرُ
سُورِجَ شاخُون جهُڪِيُون ڪُومَاڻو قَمَرُ
تَارا ڪَتِيُون تائِبَ ٿِئا ديکِيندي دِلبرُ
جهَڪو ٿِئو جوهَرُ، جانِبَ جي جمالَ سِين.

وائي - 1

اَڱڻِ آيامِ پيهِي، يا اَللهَ!
مُون سارِيندي سُپِرِين
مُشڪُ عَطُر مُون پِرين، سِڪيَسِ ڄَمُ سَڀوئِي
ساههُ جَني جو سيڪَڙو، رُوحَ تَنِي ساڻُ ريهِي.

وائي - 2

پِرِينِ پاتا پيرَ، آئون ڪيرَ!
ڪَميڻِي آهِيَان
مُون گهَرِ آيا مُون پِرين، سُونهَڻَ لڳا سِيرَ

داستان ٻيو
بيت - 1

ناسِيندي نِگاهَ، پِهرِين ڪِجُ پِرينءَ ڏي
اَحوالَ عاجِزَنِ جا آکِجُ لَڳِ اَللهَ
روزُ نِهارِين راهَ، اَکِيُون اَوهان جي آسَري.

بيت - 2

ناسِيندي نَظَرُ، پِهرِين ڪِجُ پِرِينءَ ڏي
قَمَرَ! ڪَهِجُ قَرِيبَ کي نِسَتَ آءٌ نِٻَرُ
ٻِي ڀيڻِي نه ڀَرُ، اَکيون اَوهان جي آسَري.

بيت - 3

ناسِيندِي نِرِتِ، پِهرِين ڪِجُ پِرِينءَ ڏي
قَمَرَ! ڪَهِجُ قَرِيبَ کي ساري ساڻُ سُرِتِ
ٻِئو ڀَروَسو نه ڀِتِ، اکيون اَوهان جي آسَري.

بيت - 4

ناسِيندي نِهارَ، پِهرِين ڪِجُ پِرِينءَ ڏي
سَنيهِا کي سَڄَڻَين چئَجُ چَنڊَر اَپارَ
ساجَنَ سڀ ڄَمارَ، اکيون اَوهان جي آسَري.

بيت - 5

تون چَنڊرَ اُهوئِي، جو پَسِين هُتِ پِرينءَ کي
آڏو چَئِجُ عَجِيبَ کي ڏِيانءِ جو روئِي:
”هيڪاندِيءَ هوئِي، سانگُ مَ پَوي سَڄَڻين“.

بيت - 6

آءٌ جي ڏِيَئِين سَنيهَڙا، سِي چَنڊرَ پَلئِه ٻَنڌُ
چَئِجُ حالُ حَبِيبَ کي نَئِي نُوڙائِي ڪَنڌُ
تو تيڏاهِين پَنڌُ، عالَمَ جيڏَنہَ آسَرو.

بيت - 7

چَڱيان چَنڊرَ چَئيج، سَنيها کي سَڄَڻين
اَڱڻَ مٿان اُڀِرِي، پِرِيان جي پَئيج
جِهيڻو ڳالهَائيج، پيرين ڌَري هَٿَڙا.

بيت - 8

جِهَا اَڇا چَنڊَ، تِهَان اَڇا مان پِرِين
اڱَڻَ مَٿي اُڀرِينِ، کِڙين مَٿي کَنڊَ
سَڄَڻَ جِيءَ اُڪَنڊَ، تو ڏَنہُ گهَڻو نِهارِيان.

بيت - 9

اَڄُ پُڻِ اَڇائِي، چوڏِهينءَ ماهَ چَنڊرَ جِي
مون ڏُونہُ مون پِرينِ جي اَچَڻَ جي وائِي
مون گهَرِ واڌائِي، پيئِي کامِ کَرَنِ ۾.

بيت - 10

اَڄ پُڻِ اوڀارو، چوڏِهينءَ ماهَ چَنڊَر جو
مون گهَرِ مون پِرينِ جو اَچڻَ جو وارو
سَڄَڻُ سوڀارو، ڀيڄِ ڀِنيءَ گهَرِ آئِيو.

بيت - 11

چوڏهِينءَ چَنڊرُ اُڀِري، اُڻٽرِيهِينءَ پَسِي نه عامَ
مَٿِسِ ناهِ مَلامَ، جيڪِين پُڇِين پُڇُ سو.

بيت - 12

سَهِسين سِجَنِ اُڀِري چَوراسِيين چَنڊَرنِ
بِالله ري پِرِينِ، سَڀ اُونداهِي ڀانئِيان.

بيت - 13

چَنڊَر تُنهنجِي ذاتِ، پاڙيان تان نه پِرينءَ سِين،
تون اَڇو ۾ راتِ، سَڄَڻَ نِت سوجهَرا.

بيت - 14

قَمَرَ ڪارو نانگُ، توکي کائي ڪَڏهِين
وِڇوڙو وِڙانگُ، ڏِنُئِي ڏُکويُنِ کي.

بيت - 15

چَنڊَر! چِٽائي تُنهنجِي، سَهائِي مون سُور
لايان لالَ لِڱَن کي، چَندَن ڀَري ٻُورُ
ڪُوماڻُو ڪَپُورُ، مون واجهِيندي پِرينءَ کي.

بيت - 16

چَنڊَر! تُنهِنجي ذاتِ، سَڀ مَڙهايان سونَ سين
آهِنِ پِرِين پَنڌُ ۾، کِڙُ سَڄيائِي راتِ
اَچَنِ جَهِين ساتِ، لَهِي وَڃُ، لطيفُ چَئي.

بيت - 17

چَنڊرَ! مَ آءُ چَڙهِي، سَنجهي ڪَر مَ سوجهرو
اَسان پِرِين پاڻَ ۾ گهارَڻُ ڏي گهَڙِي
تو پُڻِ هُوندَ سَرِي، جي پَلَڪُ پانهيرو اُڀَرئين.

بيت - 18

چَنڊرَ مَ اُڀَرُ سَنجههَ، ته اونداهِي اَجهو ڪَريان
ڀَري کَٿُورِيءَ هَنجههَ، رُٺا پِرِين پَهائِيان.

بيت - 19

چَنڊَر کي چورائي، جهُڙَ! جَهپي ئِي نه وَڃِين
اُونداهِي آهي، اَجهو عاشِقَنِ کي.

بيت - 20

آيو چَنڊرُ چَڙِهي، چاريءَ جو چَيو ڪَري
اُڀو اُتِ اَڙِي، جِتِ ڏِٺائِين پِرِينءَ کي.

بيت - 21

چَنڊَر! چوئين سَچُ، مَرُ تون مَٺيين ڀانئيين
ڪَڏهن اُڀِرِين سَنهڙو، ڪَڏهن اُڀِرِين ڳَچُ
جو مُنہَ ۾ ٻَريئِي مَچُ، سو پَدَمُ پِريان جي نه پاڙِيان.

بيت - 22

چَنڊَر! چَوان تو حَقُ، جي وِڙهِين جي وِچڙِين
ٻه اکيون ٽِرئو نَڪُ، تو ۾ ناه پيشانِي پِرينءَ جِي.

بيت - 23

اُڀرُ چَنڊَر! پَسُ پِرين، تو اوڏا،. مون ڏُور
سَڄَڻَ سُتا وِلَههَ ۾ چوٽا ڀَري ڪَپُور
پيرين آءٌ نه پُڄَڻِي، ٻاٻَلُ ڏِئي نه ٻُور
جَنہِ تي چَڙهِي اَسُور، سَنجهي سَڄَڻُ سانڀيٽِيان.

بيت - 24

آءٌ اُڪَنڊِيائي مَران، پِرِين ڀَلا، پَرَ ڏُورِ
ٻاٻَلُ ڏِئي نَه ٻُورُ، پَنڌَ نهَ جوڳِي پِيَڙي.

بيت - 25

ڪَرَهو نه ڪَيڪاڻُ، پيرين آءٌ نه پُڄَڻِي
جو مون راتِ رَساڻئي، نيئِي ساڄَنَ ساڻُ
مون نه وَهِيڻو پاڻُ، ويٺِي نيڻَ نِچوئِيان.

وائي - 1

هِينئَڙو هِيءُ ضَرُورُ،
آيَل! ڪِينَ رهندو پِرِينءَ ري!
سَگهو ساعتَ نَه جِندَڙو، اَٺَئِي پَهَرَ مَلُورُ
مَنَ ۾ مُشتاقَنِ جي، ساجَنَ! تُنهنجو سُورُ
پيرين آءٌ نه پُڄَڻِي، ڏيههُ پِريان جو ڏُورُ
وڃي ويلَ سَڀَڪَهِين، هِينئَڙو پِرينءَ حُضُورِ.

داستان ٽريو
بيت - 1

راتِ سَهائِي، ڀُون سَئِينِ، پَٽين وڏو پَنڌُ
هَلَندي حَبِيبَنِ ڏي، ڪَرَها موڙِ مَ ڪَنڌُ
ٻَنڌَڻُ سوئِي ٻَنڌُ، جو پَهُچائي پِرينِ کي.

بيت - 2

راتِ سَهائِي، ڀُون سَئِين، پِرتَ نَئين، پَنڌُ پُورِ
مَيا! مَحبوبَنِ جي هَلِي وانءُ حُضُورِ
جي چُڻڪَنِ چِتَ ۾، سي ڪيئن سَڄَڻَ ڏُورِ
اَلله لَڳِ اَسُورِ، مونکي نيئي ميڙئين.

بيت - 3

راتِ سَهائِي، ڀُون سَئِين، پِرِتِ نَئين، پَنڌُ پَسُ
مَيا! محبوبنِ ڏي ڪِجُ وَڃڻَ سِين وَسُ
راتِهن هَلِي رَسُ، ته کَرَنِ خَبَرَ نه ٿِيي.

بيت - 4

ڪَرَها ڇَڏِ ڪُواٽَ، وِکُون وِجههُ وَڌندِيُون
سَئِين سُپيرِينِ جِي، وِنگِي ڀانءِ مَ واٽَ
ڇَڏِ جهورِي ڏي جهاٽَ، ته هُونديءَ راتِ هُتِ مِڙُون.

بيت - 5

ڪَرَها ڪَسَرَ ڇَڏِ، وِکَ وَڌَندِي پاءِ
مُنهنجو هَلَڻُ اُتَهِين جِتي جانِبَ جاءِ
توکي چَندَنُ چارِيان، ٻِئو وَڳُ لاڻِي کاءِ
اِيهِين اُٺَ اُٺاءِ، جِئَن هُوندِيءَ راتِ هُتِ مِڙُون.

بيت - 6

ڪَرَها ڪَسَرَ ڇَڏِ، وِکُون وِجههُ وَڌَندِيُون
هيڪَرَ حَبِيبَنِ سان مونکي نيئِي گَڏِ
مَڇُڻ پُونيئِي هَڏِ، آهُون اُڪَنڊيَنِ جِيُون.

بيت - 7

ڳَلِ ڳانَا ياقُوتَ جا، موتِي ڳُتِيَئين مالَ
قَطِيفي جي ڪَرَها، هيَدِي پايَئين حالَ
چَندَنُ چارِيَئين جالَ، جي پِهرئين پَهَرِ رَساڻِيين.

بيت - 8

ڳَلِ ڳانا ياقُوتَ جا، موتِي مَنجههِ مَهَارَ
چانگا چَندَنُ چارِيَئِين اَٺَئِي پَهَرَ اَپَارَ
سَندِي پِيَه پَچَارَ، جي مون راتِ رَساڻِيين.

بيت - 9

مَيا تو مَهَارَ، سَڄِي پايان سونَ جِي
چارِيَئين چَندَنِ چوٽِيُون، نائي ميندِيءَ ڏارَ
سَندِي پِيَه پَچارَ، جي مون راتِ رَساڻِيين.

بيت - 10

ماءُ مُنهنجي ڪَرَهي، موتِينِ جَڙِي مالِهه
وِيءُ چِنَائِين ڪالِهه، اَڄُ وِکَ واٽِيان نه لَهي.

بيت - 11

ڪَرَها ڪُرُ سُڃاڻُ، پِيهَ ڪو ۽ پانهِنجو
اَصُلِ آهي آهِنجو ناليرو نِڌاڻُ
ڪَرَهَا اَسان ساڻُ، ڪي چانگا ڪِجُ چڱائِيون.

بيت - 12

اَڄُ مُنهِنجي ڪَرَها، مَيَا مَڃُ مِنَٿَ
جهاڳِيندي جهَر پَٽِيُون، متان ڪَرِيين ڪَٿَ
سُپيرِيان جي سَٿَ، مونکي نيئِي ميڙِيين.

بيت - 13

لَکِ لاکيڻو ڪَرَهو، ڪوڙِين ڏيئِي ڳڌومِ
اڱڻِ سُونہَ ٿِئومِ، مُلِ مَهانگو مَ چئو.

بيت - 14

لَک لاکيڻو ڪَرَهو، ڪوڙين ڏيئي ڪاهِ
اِيلاچِيُون آهُرَ ۾، پوڄَ مَيي کي پاءِ
ڪَٿَ نه ڪَندو ڪاءِ، پَلاڻِئو ته پِرِينءَ مِڙي.

وائي - 1

هِي ٻه ڳالهڙِيُون، مِيان سَڄَڻا!
آءٌ اورِينديس پِرينءَ سِين
ڳالهِيُون پِريَمِ تُنهنجيُون، وَڌِي وَڻَ ٿِيُون
گوشي پِرِين نه گڏئا، پَرَ سِين مون نه ڪِيُون.

وائي - 2

سَڌين سيڻَ نه هُونِ، نِيہُ نِيَاپي نه ٿِيي
ڪارِيءَ راتِ رَتَ ڦُڙا جانِ جان نيڻَ نه رُونِ
موٽَڻُ جَنِي مِيهَڻُو، پِڙَ تي سيئِي پُونِ
جَنِ مُسافِرَ سُپرِين، سي مَرُ رويو رُونِ.

داستان چوٿون
بيت - 1

ٻُورُ نه چَري ٻُورُ، پَسِئو تُورُ تَڪُون ڪَري
مُونين هَڻِي موٽِئو، ڪَرَهو راتِ ڪَپُورُ
مَيو ٿِئو مامُورُ، چَندَنُ چَکِي آئِيو.

بيت - 2

اوڳارِين نه اَنَرا، ٻَڌا چَرَنِ نه ٻُورُ
ليڙَنِ کي لطيفُ چئي موٽڻ جو مذڪُورُ
مَينَ کي مامُورُ، اُڻتُڻ اڳِئين پَنڌَ جي.

بيت - 3

چَري نه مِصريءَ سَنگَ، چَندَنَ جا چُوپا ڪَري
اَکِينِ مَٿي اَنگَ، مَيي کي مَجَازَ جَا.

بيت - 4

مَيو اَنگَ- مَيو، چانگو چِني نه ڪِئو
ڌاتِ ڌُريان نه سِکِئو، ڪَرَهو رَءِ رَيو
جو پَرَمَلا پَيو، ناهِ نِهايَتَ تَنہِ سِين.

بيت - 5

ويٺو مَنجهِين وَڳَ، نايو ناگِيلان چَري
ڪڏهن هِنَ ڪَرَهي جا پَڌَرِ پَڳَ نه لَڳَ
جَڳَ ۾ جِهڙو جَڳَ، هِينَڙي سان هُتِ چَري.

بيت - 6

جِئان ڪوڙِ ٻه ڪاٺِيُون، پَنجِين لَکين پَنُ
تِئان ڇاڻي ڇُڳِيُون، مَيي رَتو مَنُ
تَنہِ وَلِ سَندو پَنُ، ڪُوماڻُو ڪوڙِين لَهي.

بيت - 7

جِئان ڪوڙِ ٻه ڪاٺِيُون، پَنجين لَکين پا
مَيو تَنہِ ماڳا، ڏِيهاڻِي ڏارَ چَري.

بيت - 8

جِئان ڪوڙِ ٻه ڪاٺِيُون، پَنجين لَکين پِڪَ
تِئان ڏيئِي تِڪَ، مَيو مستانو ٿِئو.

بيت - 9

اُٺُ نه وَڃِي وَڳَ سِين، چَري نه لاڻو
مَيي کي مَجازَ جو ٿُوهي ۾ ٿاڻو
ڀَٽاري ڀاڻو، مَرَندي سِينءَ نه مَٽِئو.

بيت - 10

اُٺُ نه وَڃي وَڳَ سِين چَري نه چانگو
لَڳيَسِ نائُڪَ نِيہَ جِي، نِهوڙِئو نانگو
ڇَڏي سِرَ سانگو، رِڙهي رَندِ پِرِينِ جي.

بيت - 11

اُٺُ نه وڃي وَڳَ سِين، ٻَڌو چَري نه ٻُورُ
مَيي کي مَجازَ جو ڪُڙِهه اَندَرِ ڪو سُورُ
سو پِرايَئِين پُورُ، سُڪِي جِئن سانٺو ٿِيو.

بيت - 12

ڪَرَهو سَرَهو نه ٿئي، چانگو تان نه چَري
لايو لَئُون، لَطِيفُ چئي، مُٺو ماڳِ مَري
نَظَرُ نِيہَ ڌَري، پيشانِيءَ ۾ پِرينءَ جي.

بيت - 13

ڪِين جو ڪيڏاهِين، چانگو چَکِي آئِيو
تاڻِئو تيڏاهِين، نيٽَ ڇِنايو نِڪَري.

بيت - 14

اُٿِي اَڙائِينسِ، ڇَڏئو ته ڇِيڪُ ٿئو
کارايان کِڙِئو وَڃي، پَلاڻِي پائِينسِ
ڏاوَڻِ تَنہِ ڏائِينسِ، جئنِ چَري ۽ چِنگهي ڀُڻو.

بيت - 15

دو- دَستي دو پيرَ، سِيني سَنگهرَ رُڪَ جي
ماءُ! مُنهنجي ڪَرَهي، تازي ڦُلَنِ هيرَ
تَنہِ کي ڪامَڻَ ڪَندِي ڪيرَ، جو مُونهِين وَٽِ مَسَ رَهي.

بيت - 16

پيشانِيءَ ۾ پرينءَ جي چانگي رکيو چِتُ
نيٽَ ڇِنايو نِتُ، اُڀو اوڏاهِين اُسَري.

بيت - 17

نَوَ نِيرَ، ڏههَ ڏاوَڻِيُون، پَندرَهن پَينڌَ پِيَاسِ
بَغَلَ مَنجههِ بَگهاڙِيُون، لڱين لوههَ لَڳاسِ
جُہ ساجَنَ سَنڀرِيَاسِ، ته ڇِرڪَ ڇِنائِين هيڪَڙي.

بيت - 18

نَوَ نيرَ پائي، جان مون ڪَرَهو جهَلئو
ڇِڪِيءَ ڇِنائي، وئو پِهرِين راتِ پِرينِ ڏي.

بيت - 19

وَٽي سيٽَ سُوَٽَ، پاءِ پنهنجي ڪَرَهي
وَليُون واسَ وَرَنِيُون پَهَريُون مَٿي پَٽَ
چانگي چَکِي چَٽَ، ته پوءِ نَه رَهندو پَنڌَ ري.

بيت - 20

نيٽَ ڇِنائي نِتُ، ڪَرَهو ڪُنگُوءَ ريٽَ تي
چانگي رَکئو چِتُ، پَرَمَلَ جي پَساهَ تي.

بيت - 21

لَکين سَئين چَرَنِ، ڪَرَها ڪُنگوءِ ريٽَ تي
تِئائِين ويسَرَنِ، هَٿِ نه آيو هيڪَڙو.

وائي - 1

آهِينِمِ ڳالَهڙِيُون، ماءُ! مُرادُون پِرينءَ سِين
جي مان پييُون پِرينءَ ري، کُوءِ سي راتَڙِيُون
جي مان اوريُون پِرينءَ سِين، وَرُ سي باتَڙِيُون
پَسڻَ ڪارَڻِ پِرينءَ جي، پاتِيَمِ جهاتَڙِيُون
آڌِيءَ عبداللطيفُ چئي، ڪُهَنمِ ڪاتَڙِيُون.

داستان پنجون
بيت - 1

اَڄُ نه اڳِينءَ ڍارَ، ڪَرَهو جِئَن ڪالَهه هو
اڱڻِ آيو نه ڪَري، پاهُوري پَچَارَ
جيڪُسِ مَنجههِ قَطارَ، ڪا وَلِ چِنائِين وِههَ جي.

بيت - 2

پَلاڻِئَان پِئو، اولاڻِئو نه اُٿِيي
جيڏانہَ وَڳُ وِئو، اُڀو تَرَسي اوڏهِين.

بيت - 3

ڪَرَها توکي ڪامَ، سَچو پَسِي مون سَڃِي
مانَ پَرُوڙي مامَ، ساڱاهي سَئِينءَ وَهِين.

بيت - 4

هُنگَرَ هَلايو، ڏيئِي موڙَ مَهَارَ جِي
وَسان جي وِيو، ڪَرَهو تي ڪامُون سَهي.

بيت - 5

آڻي ٻَڌُمِ وَڻَ جاءِ“ مانَ چَري ڪي مُڱريُون
ڪُڌاتُورو ڪَرَهو لِڪِئو لاڻِي کاءِ
اِنَ مَيي سَندِين ماءَ، مونکي ڳالَهڙِيين ڳوڙها ڪِئا.

بيت - 6

ڪَرَهي کي ڪَئِين، وِڌَمِ پَينڌَ پَلَڻَ جا
ليڙو لاڻِيءَ کي چَري، نِيرَ ساڻُ نَئِين
چانگي سَندي چِتَ ۾ صاحبَ وِجههُ سَئين
اوباهِيوسِ اَئِين، لُطَفُ ساڻُ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 7

چانگا! چَندَنُ نه چَرين، مَيا! پِئين نه مرڪَ
اَڱرِ اوڏو نه وَڃين، ٿُڪِئو ڇَڏِيين ٿوڪَ
لاڻِي، وِچان لوڪَ، ڪِهڙي اَکَرِ آئِڙيَئِي.

بيت - 8

چانگي چَئِي چُڪِياسِ، مَٿان اَڪَ نه اُلَهي
چؤڌارِي چَندَن وَڻَ پَچي پوڄَ پِياسِ
جَنہِ وَلِ گهڻا وِهاٽِيا اُنَ سين آرِ لَڳياسِ
راڙي رَتُ ڪِيَاسِ، هِنَ ڪُڌاتُوري ڪَرَهي.

بيت - 9

مِٺيُون لَهي مُهَاءِ، جي تو چانگا چِنيُون
وَلَڙِيُون وِهَ ساءِ، اَڃان تو مُهَندِيُون.

بيت - 10

پَسي ڳاڙِها گُلڙا، ڪَرَهَلَ ڪِيمَ تَرَسُ
سي تان هَلِي پَسُ، جي اِنَ وَلِ وِهاٽِيا.

بيت - 11

مَيي ماڳائي، وِڌو واتُ وَلِينِ کي
خَبَرَ کيٽَ ڌَڻِينِ ٿِي، وِڏُوڻا واهِي
ڪَرَهي ڪاڪَتَ ڇَڏئِي، وَريسِ نه وائِي
چانگي چَريائِي، ويئِي ويچاري وِسرِي.

بيت - 12

وَڏپَڻَ ۽ واءُ، ڪَرَهي کاڏو کوڙِئو
کوءِ ٻَنِ پَلاڻِئاءُ، اولاڻِئو نه اُٿِيي.

بيت - 13

ٿَرَ ڏُونگَرَ (بَرَ) روههَ، مَيي سَڀ مَنَاڙِيَا
هاڻي اڱڻُ اَسِي ڪوههَ، آهي اُنَ جَماجَ کي.

وائي - 1

آءٌ جِيَندِي ڪِيئَن، يا اللهَ!
مون مسافِرَ سُپِرِين
مُونکي ڇَڏي هَلِئا، هاڻي ڪَريان ڪِيئن.

وائي - 2

توڻي تَڙين تون،
تو دَرُ توءِ نه ڇَڏِيان
مونکي توءِ مشاهِدو، توڙي مُنہُ نه ڏِيين مون
مون ٻِئا دَرَ گهَڻيئِي نِهارَئا، آهِيين تُون هِي تُون.

سُر بروو

هيءَ سُر سچي عاشق جي محبت ڀرين جذبن ۽ احساسن جو آئينو آهي؛ سڄڻ جي سڪ ۽ ساڻس بي انتها پيار واري شعوري ۽ لاشعوري ڪيفيت جو اظهار آهي؛ فراق ۾ عاشق جي اندر جي آه ۽ درد جي دانهن جو آواز آهي. مـحـبوب مـوجـود ڪـونهي پر هـو هـردم عاشـق جـي اکـيـن آڏو آهـي: کيس غائبانه ياد ڪندي عاشق پنهنجي اندر جو حال اوري ٿو، ڪانگ کي قاصد ڪري نيہ جا نياپا موڪلي ٿو، ۽ محبوب کي پيار ڀريا ڏوراپا ۽ محبت جون ميارون ڏئي ٿو. ٻئي طرف هيءُ سُر محبوب جي بي مثال حسن ۽ ناز جي نظاري جو آئينو آهي: سهڻي محبوب جي سهڻي صورت ۽ سيرت ۽ سندس ڳُڻ ۽ ڳالهيون ان جا خاص عنوان آهن. عشق ۾ عاشق بي وس آهي: ”هيرائي هٿ ڪيو هنيڙو حبيبن“ ۽ ”لڳيءَ جو لطيف چئي نـڪو قـال نـه قـيل.“ عـشـق زوراور ذات آهـي جـنـهن سـان ڪوبه حيلو نٿو هلي:
”عشق اهڙي ذات جو منجهائي مَين کي.“

داستان پھريون
بيت - 1

جَڏِهن پَوي ٿي يادِ، صُحَبَتَ سُپيرِين جِي
فَريادَئُون فَرِيادَ، ناگَہِ وَڃنِ نِڱِئو.

بيت - 2

ڪَڙو مَنجههِ ڪَڙي، جِيئن لوهارَ لَپيٽئو
تيئن منهنجو جِيءُ جَڙي، سُپيريان سوگهوَ ڪَيو.

بيت - 3

جانِبَ تون جيڏو، آهِين شانَ شُعُورَ سِين
مُون تي ڪِج مُنهنجا پِرينِ، توههُ تُسي تَيڏو
اِيءُ ڪامِلَ ڪَمُ ڪيڏو، جِئن نَوازِيمِ نِگاهُ سِين.

بيت - 4

جانِبَ مُنهنجي جيءَ ۾ جي تو طَمَعَ پوءِ
وَٺُ ڪاتي، وَڍِ اَنگڙا، اَدَبُ ڪَرِ مَ ڪوءِ
ڀانيان ڀالُ سَندوءِ، جي ساجَنَ سَنئون نِهَارِئين.

بيت - 5

جانِبَ اِيئَن نه جُڳاءِ، جِيئَن مارِئو موٽِئو نه پُڇين
رَتي رَتُ نه سِنجِري، سِڪَ تُنهنجِي ساءِ
اَسان تو هِي لاءِ، سَهسين سُکائُون ڪَيُون.

بيت - 6

ڀَلي ڪِيَئي ڀَلا پِرينِ، هِيئن نه مُناسبُ هوءِ
لائي، چَتُ چَرئو ڪَري، پاڻُ ڪَڍي وِئين پوءِ
توڻي حُبَ نه هوءِ، تَپِ هوتَ نه ڪِجَنِ هيڏِيُون.

بيت - 7

ڀَلي ڪِيَئي ڀَلا پِرينِ، اِيءُ نه شانُ سَندوءِ
پِهرِين لايو پِرِيتڻو، ڪِينَ پُڇِين ٿو پوءِ
قَادِرُ شالَ ڪَندوءِ، ميڙو هِنَ مِسڪِينِ سِين.

بيت - 8

اکيُون پِرين تُنهنجِيُون گهَليُون ۽ گهوڙا
لاهِينِ نه لوڙا، جي تو هاڃي هيرِيُون.

بيت - 9

نيڻَ سَڪيلا سُپِرِينِ، ڀَؤنرَ ڀِروُن ڀالا
چِڪئَمِ چاڪَ پِرِينءَ جا اَندر ۾ آلا
يارُ ميڙِين يااَللهَ، جَنهن جِي صُحبتَ ڪاڻِ سِڪي هِنيُون.

بيت - 10

کوڙي کَڻُ مَ سُپُرِين، کَنيُئِي تان کوڙِ
اَهلَ اَکَڙِينِ جِي نيئِي نِباهِجِ توڙِ
مُون ۾ عَيبنِ ڪَوڙِ، تون پاڻُ سُڃاڻِجُ سُپِرين.

بيت - 11

ساههُ وَٺِي وِئين سُپرِين، ڪَري قَزاقِي
دِلبَرَ دِلَ کَسي وِئين، يارَ ٿِئين ياڪِي
جاڙَ مون ضعيف سين تو جانِبَ ڏِسُ جا ڪِي
هِت بُتُ رهيو باقِي، تُون ساههُ وَٺِي وِئين سُپرِين.

بيت - 12

ساجَنَ سِپَاهِي، آءٌ آوهان جو آهِيَان
اَچان ويلَ سَڀَڪَهِين وِجهان واجهائِي
لالَڻَ تو لائِي، کِينڪارِئَمَ کَرَن کي.

بيت - 13

تُون صاحِبزادو سُپرِين، آءٌ نِسورو نوڪَرُ
بيحَدَ ڪَريان بَندگِيون هَٿَ ٻڌي حاضُرُ
ڇِنان، هَڏِ نه ڇَڏيان، دوست تُنهنجو دَرُ
مُون تان مِهرِ نَظرُ، پرين لاههِ مَ پاهِنجو.

بيت - 14

بَرُوي جي بانِي، ڪَنهن کان سِکئِين سُپِرين
آڻي ڏِيندَءِ هَٿَ ۾ مَسُ قَلمُ ڪانِي
حَرفُ پُڇندءِ هيڪَڙو ظاهرُ زِبانِي
تَنِ اڳئان جانِي، ڪِهڙِي ڪَندين ڳالَهڙِي!

بيت - 15

ڪِئان سِکئِين سُپِرِين، ڪاسائِڪي ڪارِ
تِکِي ڪاتِي هَٿ ڪَري، مُنِيءَ سِين مَ مارِ
چوري چاڪَ نِهارِ، ته سُورَنِ سانگهيڙا ڪَيا.

بيت - 16

اَچِين جي هيڪارَ، مون سارِيندي سُپرِين
وَنِيُون وِهاڻا ڪَرِيان، هَنڌُ وِڇايان وارَ
ساجَنَ سَڀَ ڄمارَ، گولِي ٿِي گُذارِيان.

وائي - 1

وَٽان وَڃُ مَ مُون، منهنجو تُون هِينِ تُون
ڪونه سُڃاڻا ڪو ٻِيو، وٽان وَڃِ مَ مُون
مُون تَڏهانڪَرَ مَڃئو، جَڏهان ”ڪُن فَيَڪُون“
اُهکيءَ رَسِجُ اَحمَدا، اڳيان سوڙهِي ڀُون
اُتي رَسِجُ ڪارَڻِي، جِتي هُونگَ نه هُون
ڏِجِ ڪا لَپَ لَطِيفُ کي، طَهُورا مان تون.

وائي - 2

هاڻِ اِيندو، هاڻِ اِيندو
منهنجو سَڄَڻُ سائِين هاڻ اِيندو
نِماڻِيءَ جو نِجُهرو پاسي پاڻِ اَڏِيندو
مَٿان لَڪَنِ ساٿَڙو، صَحِيءُ سَلامتَ نيندو
آڱُرِ لائي اَنڌِيُون، نيئي وَسِينءَ ۾ وجهندو
مَهَندِ ٿيندو مُصطفيٰ، پُٺِيءَ لوڪُ لَنگهندو.

داستان ٻيو
بيت - 1

ڪَري ڪانگَ ڪُرِنشُون پيرين پِرينءَ پَئيجُ
آءٌ جو ڏِيَئين سَنيهَڙو سو وِچ مَ وِساريجِ
لِلهِ لَڳِ، لَطِيفُ چَئي، ڳُجهو ڳالهائيجِ
چَوان تِيئن چَئيج، ته کيانتا خوشُ هوئين.

بيت - 2

اُڏُءُ لَڳِ اَللهَ، ويلو ڪَرِ مَ وِچَ ۾
آءٌ جو ڏيئَين سَنيهڙو سو سانڍِ بَرابَرِ ساهَ
سَندِي ڳُجهاندَرَ ڳاهَ، ڪَهِجُ مَ قَرِيبنِ ري.

بيت - 3

آءُ اُڏامِي ڪانگِڙا، پارانڀا پَچارِ
ويهِي هِت وِصالَ جو تان ڪو ترُ تَوارِ
جي ڏِٺَئِي ۾ ڏيسارِ، سي اُڏامِي آڻِ تُون.

بيت - 4

پارانڀا پَچارِ، مٿي لامَ لَطِيفُ چَئي
ڦيرِ مَ فَضِيلتَ تُون، جا ڪُرَ اَهِنجي ڪارِ
جي ڏِٺِئي ۾ ڏيسارِ، سي اُڏامي آڻِ پِرِين.

بيت - 5

تَنِ جَنِي جِي تانگَ، سي سَڄَڻَ سَفَرِ هَلِئا
لَئِجُ لاتَ، لَطِيفُ چئي، ڪَڏهن اِيندَمِ، ڪانگَ!
ڪَنہِ سَٽاڻي سانگَ، پِرِين پَرڏيهِي ڪِئا.

بيت - 6

وَهَلو وَنءُ وَراءِ پِرِين، آءُ ڪانگا وَڻِ ويههُ
جَنِ ڏُورِ چِتايو ڏيههُ، سي اُڏامِي آڻِ پِرِين.

بيت - 7

آءُ ڪانگا لَنئهُ لاتِ، وَهلو وَرُ وَراءِ پِرين
وِئَڙا جي وِلاتِ، سي اُڏامِي آڻِ پِرِين.

بيت - 8

تان ڪِين لَئِجُ ڪانگَ! ڪَڏهن ايندا مان ڳَري
سيڻَنِ ڪارَڻِ سانگَ، مُون تان گهَڻيئِي ڪِئا.

بيت - 9

ڪانگَل سيئي ڪوٺِ، پِرِين جي پَرَڏيههَ ۾
جَنِي رِءَ جَهانَ ۾ اَکَڙِيُنِ اَروٺِ
لِلهِ لَڳِ لَطِيفُ چَئي ڪِج ڳراڃو ڳوٺِ
جي ڏمرِئا ڪَنهن ڏوٺِ، سي اُڏامِي آڻِ پِرِين.

بيت - 10

پِرين جي پَرديسَ ۾، تَنِ جِي ڪانگا ڪجِ خَبَرَ
ته سَڀَ مَڙهايان سونَ سِين پَکِي تُنهنجا پَرَ
گهُمِي مَٿان گهَرَ، ڏِجِ پارانڀا پِرِينءَ کي.

بيت - 11

آءُ ڪانگا وَڻِ ويههُ، سُڌيون ڏي ساڻيههَ جُون
”چڱا ڀَلا سُپرِين ڪِ سُک وَسي ساڻيههُ“
پِرِينِ لَئي پَرڏيههُ، مون تان گهَڻو نِهارِئو.

بيت - 12

ڪَرُ کَنيو ڪانگُ لَئي مُنِيءَ تي مَضبوطُ
آڻِئو ڏي آتَڻَ ۾ سَنيها ثابُوتُ
ڪانگَلَ اَٿهُون قُوتُ، پارانڀا پِرِينِ جا.

بيت - 13

مَٿان مُنيءَ مُنهنجي ڪَنهِن اُڏايو ڪان
ڳِنِهي آيو ڳالَهڙِي سَندي سُپيرِيان
جَيڏيُون جاڙ ڪِيان، سُئمِ هُوندَ سَنيهڙو.

بيت - 14

ڏائي چَڙهِي ڏارَ تي ڪِين جو ڪانگَ ڪَهيو
سُورائتيءَ سُورِ پَئِي پَهو پَٽِ هَنيو
کامِي اَرِٽُ کَنيو، ويچارِيءَ وِروُنههَ کان.

بيت - 15

ڏائي چَڙهي ڏارَ تي زاغُ ڪَري زاريُون
آڻِيو ڏِئي آتَڻَ ۾ سَنيها ساريُون
ماٺِ ڪريو ماريُون، ته ڪَهيو سُڻيان ڪانگَ جو.

بيت - 16

ڏائي چَڙهِي ڏارَ تي، ڪا جا لاتِ لَتِي
آتَڻَ مَنجهه اَندوههُ ٿِئو، سَگهي ڪانَه ڪَتِي
ويڙهي مَنجههِ وَتِي، ڪِين جو ڪانگَ ڪَمائِيو.

بيت - 17

ڪِين جو زاغَ زبانَ سِين لَيو مَٿي لامَ
پَهُچايائِين پِرِينِ جا سَرتِيون اَڄُ سَلامَ
ڪاڪِيُون ڪَتي ڪامَ، ته ڪَهيو سُڻِيان ڪانگَ جو.

بيت - 18

اَنگهِئان هيٺِ نه اُلَهِي، ڪان ڪان ڪانگُ ڪَري
پِريان سَندي پارَ جي ڪانگَلَ ڳالَهه ڳَري
پَٽِ نه پيرُ ڌَري، اُڀو چَئي ’آيا پِرين‘.

بيت - 19

آءُ ڪانگا ٻَههُ ڪولِ، سُڌِيُون ڏي ساڻيههَ جِيُون
آَندَءِ جي عَجِيبَنِ جا سي خَطَ خوشيءَ سِينِ کولِ
آءٌ سُڻِيان، تون ٻولِ، سَنيهو سَڄَڻَ جو.

بيت - 20

اَچئو اچئو پُونِ، واڪا ڪِئو وَڻَنِ ۾
سَنيها سيڻَنِ جا، چوٽيءَ چَڙِهئو چُونِ
ڪانگَ نه ڪُوڙا هُونِ، پِريان سَندي پارَ جا.

بيت - 21

ڪانگَلَ تُنهِنجِيءَ چانگَ، جَڏو جِيءُ جِياريو
مٿان لامُنِ لَتَ ڏِئو ٻولِينِ سِر ٻيلانگَ
اُڏُءُ مٿان ڦانگَ، ”کَرَ جاوَنِ، آوَنِ پِرينِ.“

بيت - 22

ڪانگَلَ نيئِي ڪانگَ، منهنجي ڏي محبوبَ کي:
”لالَڻ لايَئِي ڏينهَڙا، ڪَنهن سَٽاڻي سانگَ
اَوهان رِيءَ اَڻانگِ، ويٺي وِرِههُ وَسائِيَان.“

بيت - 23

ڪانگا ڪِتابَتَ جي آندِيَئِي خُوبُ خَبَرَ
لَسَ تَنهِين ۾ لِکِئا دِلاسا دِلبَرَ
هِنيَڙو مون هَرَ هَرَ، وانچِئو وانچِئو وِندُري.

بيت - 24

زاغَ تُنهِنجيءَ ذات جو ٿورو مٿي مُون
اُڏامِجِ عَبداللطيفُ چَئي صُبحِ سيڻَن ڏُون
ڪِجِ وينِتِيُون وِتَريون ٻاجهائيجِ ٻَهُون
ته: ”لالَڻَ ڪونه لَهُون، جِهو تو جَهَان ۾.“

بيت - 25

قَرِيبَنِ جو ڪانگَڙو مٿي ٽارِ ٽِلي
کَڻِئو کيانتو خَبَرُون کِيروُن ڏِيو کِلي
لائِي جَنهن لالَڻَ سان منهنجِي باتِ بَلي
سو چشِمَن تي چَلي، جو دَرِبارِي دوستَ جو.

بيت - 26

ڪَڍي ڪانگا تو ڏِيَان، هِنيُون ساڻُ هَٿَنِ
وڃي کاءُ وِلاتَ ۾ اڳيان عَجِيبنِ
پِرين مانَ چَوَنِ، ته هيءُ قُربانِي ڪيرُ ٿِئو.

بيت - 27

ڪانگَلَ ڪوهُ ٿِيوءِ، جِئَن پِئو آهِين پَٽَ ۾
اَڳُ اُسَ تِڙڪو نه سَهِين، اَڄُ سارو ڏينہُ سَٺوءِ
پَسِي حالُ سَندوءِ، ڪانگنِ ڪانگيرو ڪَيو.

بيت - 28

هُئين وَسِيلو وِچَ ۾ ڪانگل پارِيئه ڪانَه
اُتَئه ڪِينَ عجِيبَ کي ظاهِرُ ساڻُ زَبانَ
توڙِ پَهُتين تانهَ، اورِيائِين آڻِئو ڏِيين.

بيت - 29

پِريان سَندي پار جو ڪانگُل نه ڪُوڙو
اَچي وَڃي وِچ ۾ مَٿي دَرَ دوُڙو
جو اَندَرِ اوسيڙو، سو لاٿائين لَطِيفُ چَئي.

بيت - 30

آندِيمِ ڪانگَ قَرِيبَ جيون، اَڄُ واڌايُون واهَ
مَنَ مُرادوُن پُنِيُون، ٿِيُون سَرَهايُون ساهَ
آندا پرين اَلله، سَڏَ منهنجا صابَ پِيا.

بيت - 31

وِئو ڪانگُ لَئِي، واڌائي وِصالَ جِي
اَجهي سَڄَڻَ آئِيا وَڏي ٺاههِ ٺَهي
وَيَتَ سَڀ وِئَي، سيڻَ سَلامتَ آئِيا.

وائي - 1

ڪَوا ڪان ڪان ڪَندا،
وِهَاڻِيءَ وَڻَنِ ۾
مون ڏِٺا، مون وِسَهَو، اَنڌَنِ ڀيچي انڌا
اَچِي عَدالَتَ ۾، ويهِي وَٽُ وِجهَندا
حَلالُ ڇڏي هِتَهِين مَٿي ڍُونڍَ ڍَرَندا
ڦٽَل ڦَهيارَنَ تي اوريائين اَڙَندا
سَڱُ جيڏاهِين سُرهَو، تيڏانہ نه تَرَسَندا
هَنڌان هِدايت جي، اُستُخوانَ آڻيندا
چَمڙي وارَ چُهِنبَ وِڍِئا، هُمَاءَ سين نه هَلندا
هُدهُد پاسي هَنجهَڙا ويٺا ايئَن وِهُسَندا
طالِعَ طائُوسَنِ جا پَسئو زاغَ پَچَندا
ڪُوڙا ڪِرِفتيءَ تي سَٽُون ڏيو سِرنَدا
ڪُوڙا ڪانگيرا ڪِئو مُٺا تان مَرڪَندا
پَرچِي پاڙهيرينِ سِين، چُوڻو تان چُڻندا
حَدَ لنگهيائُون حَقَ جِي، ٻنهي پيرين ٻَجهَندا

داستان ٽريو
بيت - 1

نازَ مَنجهارا نِڪِرِي جَڏِ پِرِين ڪَري ٿو پنڌ
ڀُون پُڻ ’بِسم للهِ‘ چَئِي، راههَ چُمِي ٿِي رَندُ
اُڀِيُون گهَڻِي اَدَبَ سِين وٺي حُوروُن هَنڌُ
مونکي سائينءَ جو سَوڳنڌُ، جِئن ساجَنُ سَڀنَئان سُنهَڻُو.

بيت - 2

صُورتَ سَندِيَنِ سالَ، پاڻَ مُصاحِبَ سُپِرِين
مَولي ڏِنَنِ مُنہ ۾ نُوري نيڻَ نِهَالَ
سَندي خوابَ خِيالَ، مُون مَنُ مَستانو ڪِئو.

بيت - 3

ڳاڙها ۽ ڳُوڙِها، سَڄَڻَ ڊراکَ ڇُڳنِ جئن
مُڪائُون مَحَبتَ جا جهاٻا ۽ جهُوڙا
سَچُ ڪِ سَنڀُوڙا، سَڄَڻَ اَچِي سامُهَان.

بيت - 4

پاٽُوندَرَ ماڻِڪَ پِرين، عَطَرَ سِين آهِينِ
گهُنڊِڙِي نه لاهِينِ، سَڄَڻَ بَنڀي وارَ جِئَن.

بيت - 5

پاٽُوندَرَ ماڻِڪَ پِرين، عَطُرَ سِين اَمُلَ
مُنہِ گهُنڊِي تَڻَ ڳَلَ، ڀوري لوڪَ نه لَکَئِا.

بيت - 6

مُنهِنجِي مَحبوبَنِ، ڪچِي ڪِئَڙِي ڪانَڪا
توڻي اَگلِي آهِيان تان پِي سَندِي تَنِ
جامو ڏيئِي جَنِ، منهنجيون ڍِليون سَڀِ ڍَڪائِيُون.

بيت - 7

مُنهنجي مَدايِنِ جِي ڪَلَ پِريان پيئِي
ڪَڏهِنِ ڪوسا نه ٿِيا ڏوراپو ڏيئِي
ساجَنَ سَڀيئِي، ڍَڪِئَمِ ڍولَ ڍِلائِيُون.

بيت - 8

عَيبَ نه اَچَڻُ ڏِينِ، مونکي مُون پِرِين ڏي
آڏا ٿِئو اکِين کي اُڀا ئي آهِينِ
اَوڳُڻَ پاسي ٿِين، ته ڪاڻِيارِيءَ ڪاڻَ لَهي.

بيت - 9

ڪُهَنِ ۽ ڪوٺِين، اِيءَ پَرِ سَندِي سَڄَڻين
هِنيين گهُرَنِ اوڏَڙا، هَٿَنِ سين ٿيلِينِ
ڪي ڪَمتَرَ پَرُوڙِينِ، اِيءَ اَڻانگِي ڳالَهڙِي.

بيت - 10

جَنِ رِءَ سَري نه ساههَ، رَتِي رُسُ مَ تَنِ سِينِ
هُوءِ ڪَرَهِين ڪُڇجِ ڪِيمَ ڪِين، ڪِج سيدُ چَئي صَلاحَ
ٻِي وِرُوهَڻَ واههَ، ڪا توکي آهي تَنِ ري!

بيت - 11

آءُ عَجِيبَ اڳي، ٻُڌُ حَقِيقَتَ حالَ جِي
چَئُه ڪا باتَ بَيانُ ڪَري تان مُون تَنُ تَڳي
لالَڻ تو لَطيفُ چَئي ٿي جَنهن سان لَڙههَ لَڳي
سو تان مَنجههِ سَڳي، پُوتو آههِ پِرِيتِ سِين.

بيت - 12

اُٿِي وَڃُ اَندوهَ، دوسِتَنِ دِلاسو ڪِئو
مَحبوبَنِ مَعافِي ڪِئا، ڏُکُ ڏَمَرَ سَڀَ ڏوهَ
جا پَرِ لوهَرَ لوهَ، سا پَرِ سُورَنِ ساڻُ ٿِي.

بيت - 13

جي ٿي جيءَ گهُرئا، سيئِي سَڄَڻَ آئِيَا
سي سڀ ڦَٽَ ڇُٽِي وِئا، جي ٿي ڪالَهه ڪُرِئا
آڻي اَڻَ- تُرِئا، داروُن دوست پِيارَيا.

بيت - 14

جِيءَ گهُرِئا جيئِي، سيئِي سَڄَڻَ آئِيا
ڀَڳو مَنُ سَڄو ٿِئو، ڳَچَ ڳَنڍِئا ٻِيئِي
پِيڙ پَري ويئِي، اَچَڻَ سِين عَجِيبَ جي.

وائي - 1

هوت نيڻان جو، دوستُ نيڻان جو دِلبَندُ لو!
ڀَلو جيڏيُون!
هيڏانهن هوڏانهِن سُپرِين، ڪاڏي وَرايان ڪَنڌُ لو!
چَڙهي ڏاڍين ڏونگرين، راهَ پُڇايان رَندُ لو!
ساجَنُ سَڀنِئان سُونهَڻُو، سائينءَ جو سَوڳِنڌُ لو!
جيڏانہ عالَمَ آسَرو، مُون پڻ اوڏاهِين پَنڌُ لو!

وائي - 2

دلبَرَ آ، دلبَرَ آ، يارَ وو، دلبَرَ آ
سُورُ تُنهنجو سُپرين مُونکي آهِ رُوحِ رَهيو
دوستَ داروُن دِلِ کي، تو رءَ ڏِيندو ڪيرُ ٻِيو.

داستان چوٿون
بيت - 1

عِشقُ اِهَڙي ذاتِ، مُنجهائي مَيَنِ کي
ڏِينهان ڏورَڻُ ڏوُنگَرَين، رُئَنِ سَڄِيائِي راتِ
اُٿيي ويٺي تاتِ، مِيان مَحبُوبَنِ جِي.

بيت - 2

آدِمِينِ اخلاصُ، مَٽائي ماٺو ڪَيو
ڪَونَه کائي ڪَڏِهِينِ سَندو ماڻهُوءِ ماسُ
دِلِبَرَ هِنَ دُنيا ۾ وَڃي رَهندو واسُ
ٻِئو سَڀُ لوڪُ لِباسُ، ڪو هِڪدِلِ هُوندو هيڪَڙو.

بيت - 3

دِل جو دلبَرُ هيڪَڙو، گهڻا تان نِه ڪَجَنِ
دِلِ ڏِجي کي هيڪَڙي، توڙي سَوَ سِڪَنِ
اُوءِ چِلِوِلا چَئِجَنِ، جي دَرِ دَرِ لائِنِ دوستِي.

بيت - 4

جِئن سا ڪانِي ڪانَهه، لَهسَندي لاتِيُون ڪري
اَچِي اُڀَرِي اوچِتِي دَردَ پِريان جِي دانههَ
ويڄَ ڏَنڀِين ڇو ٻانههَ، سُورُ هِنيين کي سامُهُون.

بيت - 5

لَڳيءَ جو لَطِيفُ چئي نڪو قالُ نه قِيلُ
لِکِئِي لامُون کوڙيُون، نيڻين وَهي نيلُ
هِينڙا ٿِيءُ سُڌِيلُ، ڪالَهه قَرِيبنِ لَڏِيو.

بيت - 6

ڌَرَ تي دُونهِين جِيئَن، سُرٻُر سُپيرِيَنِ ڏي
لَڳو آهِ لَطِيفُ چَئِي تَنُ پِريان سِين تِيئن
حاصلِ ٿِئي هِيئن، قَرِينو قَرِيبَ جو.

بيت - 7

پَرَوَسِ ٿِئَنِ پَرياڻُ، پِرين وَسِ نه پانهنجي
لَڳو ڪِينَ لَطِيفُ چَئي ڇَپَرُ ڇاتِيءَ ساڻُ
پِرين ڏيکاري پاڻُ، خُوش ڪَري وِئا خوابَ ۾.

بيت - 8

ڪي اوڏائِي ڏُورُ، ڪي ڏُورُ ئي اوڏا سُپرين
ڪي نه سَنڀَرِجَنِ ڪَڏهِين، ڪي نه وِسَرَنِ مُورُ
مينهِن ڪُنڍِيءَ جِيئَن پُورُ، تِيئَن دوست وَراڪو دِلِ سِين.

بيت - 9

ماڻهو گهُرَنِ مالُ، آءٌ سَڀَ ڏِينہَ گهُران سُپِرِين
دُنيا تَنهن دوست تان فدا ڪَريان في الحالُ
ڪِيَسِ نامَ نِهالُ، پَسَڻُ تان پري ٿِئو.

بيت - 10

هيرائي هَٿِ ڪِئو هنِيڙو حَبِيبَنِ
ٻَڌي ڪَچِيءَ تَندُ ۾ سَلَهاڙِئو سيڻَنِ
جُہَ وِڌا پيچَ پِرِينِ، ته هِينَئڙو هَٿِيڪو ٿِئو.

بيت - 11

ڪَڏِهن طاقِيو ڏِين، ڪَڏهِن کُلَنِ دَر دوستَنِ جا
ڪَڏهَنِ اچان اَچڻُ نه لَهان، ڪَڏهن ڪوٺِئو نينِ
ڪڏهِن سِڪان سَڏُ کي، ڪَڏ ڳُجهاندَرَ ڳَرَهِينِ
اِهَڙائِي آهِينِ، صاحِبَ مُنهنجا سُپِرِين.

بيت - 12

جَڏانَہ ڪَرَ جانِي، سَڄَڻَ سانگِ سِڌارِئَا
راتِيان راحَتَ ناهِ ڪا، ڏِينهان حيرانِي
آئُون پَنهنجي پِرِينءَ تان ڪوڙِين قُربانِي
رَضا رَبانِي، نا ته ڪَريان وَسُ وِصالَ کي.

بيت - 13

جَڏانہَ ڪَرَ ٿِيامِ، ساڃاءِ سُپيرينِ سِين
تَڏانَہ ڪَرَ تِرَ جيتَرو ويلَ نه وِسِرِيامِ
اَندَرِ رُوحَ رَهَيامِ، سَڄَڻَ اوطاقُون ڪَري.

بيت - 14

اَڄُ پُڻِ اَنگِئَمِ اَنگَ، هَٿان حَبِيبَنِ جي
ساجَنَ رِءَ سَرتِيُون رُوحَ نه رُچَنِ رَنگَ
جانِي آيو جُوءِ ۾ مَنجهان نِيہ نِسَنگَ
جا پَرِ ساٽيءَ سَنگَ، سا پَرِ سُورَنِ سان ٿِئي.

بيت - 15

اَڄُ پُڻ جُڙيَمِ جوڙَ، دوستُ پيهِي دَرِ آئِيو
سُکَنِ وَٺي ڏُکَنِ کي مَحڪُمَ ڏِنِي موڙ
جا پَرِ کَٽِريءَ کوڙَ، سا پَرِ سُورَنِ سان ٿِئِي.

بيت - 16

ڏاتَرَ مون ڏيکارِئو هوتَنِ جو حُضُورُ
پِرِين پَرچَڻَ جو ڪِئو موٽائي مذَڪُورُ
اِيءُ دوستَنِ جو دَستُورُ، جِئَن ڇِنان ڇِنَنِ ڪِينڪِين.

بيت - 17

شُڪُرُ گِڏئاسُون سَڄڻين، جي جانِبَ جانِي يارَ
ويٺي جَنِي وَٽِ ۾، ڪوڙِين ٿِئا قَرار
ڌَڻِي ڪِجُ مَ ڌارَ، پاڙو تَنِ پِرِينِ کان.

بيت - 18

جِيري جاڳاڻي، شُڪرُ گڏِياسُون سُپرِين
لاٿو ڪَس قُلوبَ تان اَچِي ساجَنَ سياڻي
هِنيڙي کي هاڻي، عَجِيبَنِ اُجارِيو.

وائي - 1

مَولو ڪَندو ماڙِ،
مُنهنجِي اَللهَ ڪَندو ماڙِ
هادِي ڏيئِي هَٿَڙا اَچِي چِڪَڻُ مان چاڙِ.

سُر سامونڊري

موضوع جي اعتبار سان سر سامونڊري جا ٻه رخ آهن، هڪ تاريخي ۽ ٻيو سماجي. تاريخي لحاظ سان، هيءَ سُر ڪنهن سمي سمنڊر ذريعي سنڌ جي واپار جي اهڃاڻن ۽ اصطلاحن ۾، هتان جي پيشه- ور وڻجارن (پرڏيهه ويندڙ واپارين) ۽ ٻيڙياتن ناکئن جي سمنڊر وارن سفرن ۽ ڪشالن جو يادگار آهي. سماجي لحاظ سان، هن سر ۾ وڻجارن جي پرڏيهه وڃڻ سببان وڇوڙي ۾ سڄڻن جي سڪ ۽ پيارين گهر وارين جي ڳڻتي ۽ اوسيڙي جو ماحول سمايل آهي. 

داستان پھريون
بيت - 1

کُوها ڪالَهه کَڻِي، وِڌَئُون اُتَرَ آسَري
اَللهَ جُهرِي مَ اُنِ جي اولي جِي اَڻِي
وَڻِجارَنِ وَڻِي، وَکَرُ وِڌو ٻيڙِيين.

بيت - 2

آئِي اُتَرَ مُندَ، هِنيين اُڊَڪو نه لَهي
وَٽِينِ لاڄُو بَندَ، ٻِيهَرَ مَکِينِ ٻيڙِيُون.

بيت - 3

لَڳِي اُتَرَ هِيرَ، سامُونڊِين سِڙَهه سَنباهِيا
نَنگَرَ کَڻِي ناکُئا، ٿئا سَڻائي سِيرَ
هِنيَڙي نِتُ اُڪيِرَ، کَاري کيڙائُنِ جِي.

بيت - 4

لَڳيي اُتَرَ اوهَرِئا، واهُوندي وَرَنِ
آءٌ گهڻو ئِي گهورِيَان، سَودو سامُونڊِينِ
اَڱَڻِ جَنِ اَچَنِ، عِيدَ وَرُ ٿِئي اُنِ کَي.

بيت - 5

کُوها ٿا کَڻَنِ، وَڙِڪَنِ اُڀيُون وائُٽِيُون
سانباهي سَمُونڊرَ جِي ڪالهُون پوءِ ٿَا ڪَنِ
تون نه پُڄَندِينءَ تَنِ، جُہ کَڻِي سِڙَهه سيِر ٿِئا.

بيت - 6

سامُونڊِري تُون سَنبَهِي، ساڄو جَهلِ سُکاڻُ
لَڳي واءُ وَڏاندَرو، مُنجهائي مِهِراڻُ
جَنِي ڀانيو پاڻُ، ڪَري تَوائِي تَنِ کي.

بيت - 7

سَمُنڊرَ ڪِينَ سُڪَنِ، ڪوڙين جي ڪائو ٿِئي
پاڻيءَ سين پيکُ ڪِئو تيلاه وَڻِجارَنِ
لَعلُون سي لَهَنِ، جَنِي سَودو سَچَ سِين.

بيت - 8

نَوان پِنجَرَ پانجِرِي، نَوان سڙَهه کُوها
بَندَرِ صَحِيءُ هُوا، ڪا نه وِهايَئُون وَکِرِي.

بيت - 9

لُڙُ لَهريُون لَسَ ليٽَ، جِتي اَتُ نه آبَ جو
اللهَ اُتِ مَ اولِيينِ ٻيڙا مَٿي ٻِيٽَ
جوکو ٿيي مَ جڙاوَ کي، ڦَرَهي اچي مَ ڦيٽَ
لَڳي ڪا مَ لَپيٽَ، غارِيبي غورابَ کي.

بيت - 10

وَههَ تِکَ، وَهڪُرا، جِت نَنگرَ نه ٿَهرَنِ
وَڏاندَرِيُون وَهَه سامُهيُون جَجهي جورَ جُنبَنِ
نيڍُوءَ ۾ ناتارِيُون وَڻجارا وِجَهنِ
مُلا مُعَلِمَنِ، مُون ڳَرِي سُئِي ڳالَهڙِي.

بيت - 11

دَنگِي مَنجِهه دَريا، ڪيِن ٻُڏي ڪيِن اُپِڙي
هُو جي واڍي واڻِئا سي سُونهَڻَ سَڀ سَڙِيا
مُعَلمَ ماڳِ نه اڳِيين، فِرنَگِي منجهِه ڦِريا
مَلَاحَ تُهنجِي مَڪُرِي اَچِي چورَ چَڙهيا
جِتي ڍِينگَ ڍَريا، تِتي تارِي تُنهِنجِي.

بيت - 12

اِيءَ گَتِ غَواصَنِ، جِئَن سَمُنڊرُ سوجهيائُون
پيهِي مَنجِهه پاتارَ جي ماڻِڪَ ميڙِيائُون
آڻي ڏِنائُون، هِيرا لَعلَ هَٿَنِ سين.

بيت - 13

آڇاڙا عَمِيقَ جا گَڏِيا غَواصَنِ
جُهڙيُون جهاڳي آئِيا، ڪارُونڀارَ ڪُنَنِ
سَمُنڊرُ سوجهي جَنِ، آڻي اَمُلَ اولِئا.

بيت - 14

وِئا جي عَمِيقَ ڏي، مُنہِ ڪائو ڏيئِي
تَنِ سپُون سوجهي ڪَڍِيُون پاتاران پيئِي
پَسَندَا سيئِي، اَمُلَ اَکَڙِيُنِ سين.

بيت - 15

سِڙَهه سَنوان، لاڄُو نَوان، اولا سَندَنِ عاجَ
سَاٿي سَفَرِ هَلئا ڀَري جُنگَ جَهَاجَ
حاصُلُ ڪَريين حاجَ، واحِدَ وَڻِجارَنِ جِي.

بيت - 16

سِڙَههَ سَنوان، لاڄُو نَوان، مُهاڻا سَندَنِ مِيرَ
ساٿِي سَفَرِ هَلِئا، ٿِئا سَڻاوا سِيرَ
جي اَچَنِ ساڻُ اُڪِيرَ، سي ٻيڙا رکِين ٻاجَهه سين.

بيت - 17

سِڙَهه سَنوان، لاڄُو نَوان، مَٿِنِ مُهاڻا مَلَ
جي اَچَنِ آبَ اُڇَلَ، سي ٻيڙا رکِين ٻاجَهه سين.

بيت - 18

اَچَنِ سڙَهه اُپَڙِئا، مَٿِنِ مُهاڻا مِيرَ
جي اَچَنِ اُڀِي سِيرَ، سي لَنگهائيجِ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 19

ناکُئو نِگَهبَانُ، مُنجيِ مُعَلِمُ خَبَرُون
جَنِ ساري کَنيو سَمُنڊرَ ۾ سَفرَ جو سامانُ
لُطفَ ساڻُ، لَطِيفُ چَئي، تَنِ لَنگهِئو طوفانُ
سَنڀاري سُبحَانُ، وَڃي عَدَنِئُون اُکَتَا.

بيت - 20

مُعَلمَ سُکاڻِينِ کي، اُڀو ڪَري سَڏَ
تَري هَيٺِ طَنابَ جي ڪِئو ڪَڙڪو ڪَڏَ
هِيءُ مالُ پَهُچي مَڏَ، جو پاڻَ پَرائو چاڙِهيو.

بيت - 21

مُعَلمُ سُکاڻِينِ کي اُڀو ڳَرهَي حالُ
اورِئاَن اَنگريزيِءَ پُورِئو، پَرِئان پُورِي پالُ
وِچَ ۾ وَاگهيرنِ جِي چارِئِي پَهَرَ چالَ
هِيءُ مَڏَ پَهُچي مالُ، جو پاڻَ پَرائو چاڙِهئو.

بيت - 22

اورِيان ئِي آڻِينِ، ميڙِئو مُعَلِمَ خَبَروُن
سا تان سُڌِ نه ڏِينِ، جِتي وَهُه ويڌَ ڪَري.

بيت - 23

سِڙَهه ٿي سِبيائُون، بَندرَ جَنِ تَڙَنِ تي
مُلا مُعَلِمَ خَبَرِوُن پُڇِي پُورِيائُون
سُتَڙِ سُونٺائُون، اَوتَڙِ ڪَنہِ نه اولِئا.

بيت - 24

سِڙَهه ٿي سِبيائُون بَندَرَ جَنِ تَڙَن تي
سِڙَهه سِبي ساڄا ڪري، کُوها کَنياَئُون
بَيرَقُون بَحَرنِ ۾، ڇَوڙي ڇڏيائُون
لَهِريُون لَنگهيائُون، لُطفَ ساڻُ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 25

سِڙَهه ٿي سِبيائُون، بَندَر جَنِ تَڙَنِ تي
کُوها، سِڙَهه، اولِيُون، قَلميِوُن ڪَيائُون
آيَلِ تَن آئُون، موِٽئو ڪِينَ وِسَهان.

بيت - 26

بَندَرَ باروبارِ، مُلُ نه مَلي- بارِيين
فَقِيراڻي پارِ، اَمُلَ ڏِينِ اَتورِئا.

بيت - 27

بَندَرَ ديسان ديسِ، مُلُ نه مَلِيوارِيين
فَقِيراڻي ويسِ، اَمُلَ ڏِينِ اَتورِيا.

بيت - 28

بَندرَ جان ڀَئِي، سُکاڻِيا مَ سُمَهو
ڪَپَرُ ٿو ڪُنَ ڪَري، جِئَن ماٽِي مَنجِهه مَهِي
ايڏو سُورُ سَهِي، نِنڊرَ نه ڪجِاهُ ناکُئا!

بيت - 29

سُتا سَڀ پَئِي، سَندي مُعَلِمَ آسَري
اَئِين پُڻُ سُمهو ناکُئا، بَندَرِ ناهِه ڀَئِي
جَنِ جِي لائِقَ لَڄ کَنئِي، سي سُتَڙِ سَڀيئِي ٿِئا.

بيت - 30

ٻيڙِياتا ٻيئِي، تو نه ڦَٻنَدِيُون ڳالَهڙِيون
سَڄِيُون راتِيُون سُمَهِين ڀَرُ سُکاڻَ ڏيئِي
مُندَ وِڃايَئِي مالَ جِي وڻجارا ويهِي
سُڀان سَڀيئِي، پارِ پُڄَندِيُون خَبَروُن.

بيت - 31

سامُونڊرَينِ سَعيو، سَدائِينِ سَفَرَ جو
ڪو ڏيهُه چِتَايو، اُونِهين وَڃنِ اوهَرِئا.

بيت - 32

کيڙائُنِ کارو، سَنجِهيئِي سارِئو
آيَلِ اُمَارو، آهِن پريين پارَ جو.

بيت - 33

کارِي کيڙائُو، مَٿِي مِٺي موٽِئا
سودو ڪَنِ نه سون جو، وَڏا وِهائُو
موتِي جي مِهراڻَ جا تَنِ ۾ طامائُو
سامُونڊِري سائُو، لَڪا لُوپي آئِيَا.

بيت - 34

لَڪا لَڪا ڪَنِ، لَئِه لَڪا جي اوهَرِئا
سُڻِي سونُ لَڪاءَ جو، سُکُ نه سامونڊِرينِ
پِرهَه پَڳَهَه ڇوڙِيَا، کاري کيڙائُنِ
وَڏَي ڀاڳِ ڀرَنِ، جي ڪَهيا ڪارُونڀارَ ڏي.

بيت - 35

هَڙَ ۾ ڪِينَ هُئونِ، هُنهين هُنِ نه چاڙِهئا
تَرسَندي تَڙَنِ تي لَهِي سِجُ وِئونِ
جَڏِ سائِين سَبَبُ ڪِئون، تڏِ سُتَڙِ ٿِئا سَيدُ چَئي.

بيت - 36

وِساڻو سو واءُ، جَنہِ ڀَرِ ڊِرڄَن ناکُئا
پِيئِي ڪَرَ ڪُنَنِ ۾، اُجهاڻو اوڙاهُ
اَچو اِنَ تَڙاءُ، ته سامُونڊِريا سُکِ ٿئو.

وائي - 1

تَڙَ نِهارِيان تي، منهنجا بَندَرِ وِئَڙا جي
مانَ سِڙَهه سُڃاڻان سَڄَڻين
اُڀِي اوسَههِ پائيَان، ڪارَڻِ وَڻِجاري
گهڻو اُڪَنڍِي آهِيَان، پِرينءَ پنهنجي کي.

وائي - 2

تُون تان گَرهَڙَ پائي لَڄُ،
ڪوهُ نه ويئِيئَن اُنِ سين
اُجارِيائُون اولِيُون، ڌئاريائون ڌَڄُ
سيڻنِ ساجُهر لَڏِئو، تُون نِهارِيين اَڄُ
ڪيرُ سُڻِيندو تُنهنجِيُون اَدورائُون اَڄُ
مَتان وِهين ويسَرِي، اُٿِي ڀورَلَ ڀَڄُ

داستان ٻيو
بيت - 1

پَڳَھَ پاسي گهارِ، آيَلِ! سامُونڊِرين جٖي
وِجِهي جِيُ جَنجارِ، جِمَ وَڃَنِي اوھَرِي.

بيت - 2

پَڳَههَ پاسي پَچُ، آيَلِ! سامُونڊِرين جي
مَنَ ۾ ٻاري مَچُ، جِمَ وَڃنِي اوهَرِي.

بيت - 3

پڳَهَه پاسي ويهُه، آيَلِ! سامُونڊِرين جي
تُون ويسَرِي وِکَ کَڻِي، هُو پُورِيندَءِ پَرَڏيهُه
سَمُنڊُر جَنِ ساڻيهُه، ڪوهُ نه ويئِينءَ اُنَ سين.

بيت - 4

اِيندينءَ تان آءُ، هَڻِي هَٿُ پَڳَهه ۾
لَڳي واءُ سُواءُ، سِڙهُه سانباهِي نه سَهي.

بيت - 5

وانءُ وَهِلي نِڪَرِي، نَنگَرَ جان نه کَڻَنِ
مَتان ڏُورِ وَڃنِ، نارِيُون پُوري ناکُئا.

بيت - 6

نَنگَرَ ناتارِيُون، پَڳَهه کَڻِي پَنڌِ ٿِئا
بَندَرَ بازارِيُون، سُڃان سامُونڊِرينِ ري.

بيت - 7

نه سي تَڙِ هوڙاڪَ، نه وايُون وَڻِجارَنِ جِيُون
سَرَتِيُون سامُونڊرِين جا، اَڄُ پُڻ چِڪِيَمِ چاڪَ
مارِيِنم فِراقَ، پاڙيچِيُون پِرينِ جا.

بيت - 8

ڏٺِي ڏِيَارِي، سامُونڊِرينِ سِڙھَ سَنباهِيَا
وِجَهئو وَرُ وَنجهَہ کي، روئِي وَڻِجارِي
مارِيندَمِ مارِي، پِرِهَہ سُور پِرينِ جا.

بيت - 9

ڏِٺِي ڏِيارِي، سامُونڊِرينِ سِڙَهَه سَنباهِيَا
اُنِ کي مُندَ اُتَرَ جِي، اوچِتِي آئِي
وَڻِجارَنِ وائِي، آهي پَريين پارَ جِي.

بيت - 10

ٿِي ڏِيارِيءَ ڏيٺِ، ڍوليو هَلڻَ جِي ڪري
مَکِئو پَنهِنجِي مَڪُرِي، چيٺي چَڱيءَ چيٺِ
رُئان رَهَنِ نه سُپِرِين، جان ڪيِن جَهلِيان بيٺِ
مُون سين ڪري ميٺِ، سَڄَڻَ سَفَرِ هَلِئا.

بيت - 11

ڏِٺِي ڏِيارِي، سَڄَڻَ سَفَرِ هَلِئا
پايو پاندُ ڳِچيءَ ۾، زورِ ڪَرِيان زارِي
ڪانُ هَڻِي ڪارِي، وِئو وَڻِجارو اوهَرِي.

بيت - 12

ٿِئا ڏِيارِيءَ ڏِينہَ، سامُونڊرينِ سَفَرَ جِي
مُون سِرِ اُٺا جيڏِيُون سَندَا مَحَبتِ مِينہَ
ڪِيَسِ نِماڻِي نِيہَ، کاري کيڙائُنِ جي.

بيت - 13

پَرڏيهه پُورِيائُون، سامُونڊِرينِ سِڙَهه سَنباهِيَا
مان تَڻَ مارِيائُون، پاڻان وِجِهي گُوندَرين.

بيت - 14

کارو جي کيڙِينِ، سيئِي منهنجا سُپِرِين
رُئان رَهَنِ نه لِکَ سِين، جَهليان جَهلَ نه ڏَيِن
وِرِهَ ويڌَ ڪَرِينِ، آيَلِ! سامُونڊِرينِ جا.

بيت - 15

وئا اوهَرِي او، مُونکي ڇَڏي ماڳَهِين
جُڳَنِ جا جُڳَ ٿِئا، تِئان نه موٽِيو ڪو
گُوندَرُ مارِيندو، ويَچارِيءَ وِئَنِ جو.

بيت - 16

اُونِهين ۾ اوهَرِي، جَڏِهن جي وِئا
سانداري سَمُونڊَر جي نِهوڙي نِئا
وَڃي تِتِ پِئا، جِتِ نِهايَتَ ناهِ ڪَا.

بيت - 17

اُونِهين ۾ اوهَرِي، جَڏِهن وِئا جي
موٽِي ماڳِ نه آئِيا، ماءِ! سامُونڊرِي سي
کارو تَنِي کي، جيڪُسِ وَهُ وَرِي وِئو.

بيت - 18

اونِهين وِئا، نه وَرِئا، آءٌ تَنہِ مارِي ويڻَ
ڪري سامُونڊِري سيڻَ، جُسي جارُ پِرائِيو.

بيت - 19

جي اوهَرِئَم اَڄُ، سي ڪَڏِهن اِيندا مان ڳَري
پِريان جِي هُنَ پارَ ڏي، وَڃِي ڌَنئُڪي ڌَڄُ
سامُونڊِريَڪو ڏَنڄُ، ماءُ! مارِيندُمِ ڪَڏَهِين.

بيت - 20

سامُونڊِرينِ جي آنءُ سُورَنِ سِجهائِي
جيڏِيون! جُدائِي، سَهان نه سُپيرِينِ جِي.

بيت - 21

سامُونڊِري ساري، مَٿي تَڙَ گُذارِيَان
مُونکي ٿِي ماري، اُنِي سَندِي ڳالَهڙِي.

بيت - 22

آهِيين اَسارِي، مَٿي تَڙَ گُذارِئين
تو ڪِيئَن وِسارِي، سَنگَتَ سامُونڊِرينِ جِي.

بيت - 23

آءٌ جَنِ آساري، مَٿي تَڙَ گُذارِيان
مُونکي وِساري، شالَ مَ وَڃنِ اوهَرِي.

بيت - 24

سامُونڊِري ساري، ماءُ! مُنهِنجو جِندَڙو
بَندَرِ وَڻِجاري، وڃي لايا ڏِينهَڙا.

بيت - 25

سامُونڊِري ساري، ماءُ! مُنهِنجو جِندَڙو
ڪارَڻِ وَڻِجاري، گهڻو اُڪَنڊِي آهِيان.

بيت - 26

اُهَرِئا جِئائِين، ڍُڪَنِ تَنِ تَڙَنِ تي
سامُونڊِرينِ سائِين، واءُ سَڻائو وارِيين!

وائي - 1

آئِين مونکي زورِ نه جَهلئو واري، جيڏيون وو!
آءٌ هَلَندِي هوتَ ڏي
اُونِهين وِئَڙا اوهَرِي، طَرازُون تاري
مَرِي رَهندَيَسِ ماڳِهِين، سامُونڊِري ساري
سُورُ تُنهنجو سُپِرين! مُون مَعذُورِ کي ماري
هاڻِ نه جِيان جيڏِيُون، آءٌ جا ڪُٺِيسِ ڪوهِياري

وائي - 2

وِيندِي آءٌ تَنِ وَٽِ،
مون وَهُ وَڻِجارَنِ سيِن
پَڳَهَه کَڻُ مَ پاتِڻِي! تان ڪِي مُون لاءِ جَٽِ
وايُون وَڻِجارَنِ جِيُون، اَديُون اَڄُ نه هَٽِ
ڏيئِي سِڙَهه سِيرَ ٿِئا، پير نه لايَئُون پَٽِ
پُورِيندِيَس پرينِ ڏَي، ڪانه ڪَرِيندِيسِ گهَٽَ
ڳَرَهِيان سُورُ سَفَرَ جو، هَلِي پنهنجي اَرٽِ
آيَلِ! وَڻِجارَنِ جي سِرُ پُڻ ڏِينديَسِ سَٽِ.

داستان ٽريو
بيت - 1

کَنڀاتَڙِي تَڙِ وَڻين، اُڀِي تَڙِ واجهاءِ:
مانَ اَچيهُون ڪاءِ، سُواڌائِي سَڄَڻين.

بيت - 2

مُون اُڀي تَڙَ وَٽِ، پِرينِ پڳَههَ ڇوڙِئا
ڪا مُونهِين ۾ گهٽِ، نه ته سَڄَڻَ سَٻاجها گَهڻو.

بيت - 3

مُون اُڀي تَڙَ هيٺِ، پِرينِ پَڳَههَ ڇوڙِئا
ڪا مُونهِين ۾ ڏيٺِ، نه ته سَڄَڻَ سَٻاجها گهڻو.

بيت - 4

مُون اُڀي تَڙَ جَهلَ، پِرينِ پَڳَهَه ڇوڙِئا
ڪا مُونهِين ۾ اَلَ، نه ته سَڄَڻَ سَٻاجها گهَڻو.

بيت - 5

مُون اُڀي تَڙَ پاس، پِرينِ پَڳَهَه ڇوڙِئا
هو اللَه- هارَ اوهَرِئاَ، آءٌ دَمِ دَمِ دُعا ڪَندياسِ
آسَ نه لاهِيندِياسِ، موٽِي اِيندا مان ڳَري.

بيت - 6

اولا کَڻِي اُوءِ، پَڳَههَ ڇوڙي پَنڌِ ٿِئا
آيَل! سامونڊِرين جِي آهِ اَڙانگِي جُوءِ
ڪَڏِهن ڏِسَندِيَس رُوءِ، وَرِي هِنَ اکِينِ سين.

بيت - 7

سامُونڊِريَڪو سڱُ، آهي گُوندَرَ گاڏُئُون
اَنگهُنِ چاڙهي اَڱ، وِئو وَڻِجارو اوهَرِي.

بيت - 8

جا جَرِ جاٽروُن نه مَڻي، ڏِيئا نه موهي
سَڌُون ڪوهُ ڪَري، سا پَنهِنجي ڪانڌَ جِيُون.

بيت - 9

جَرِ تَڙِ ڏِيا ڏي، وَڻِ ٽِڻِ ٻَڌي وائُٽِيُون
الَله! ڪانڌُ اَچي، آءٌ آسائِتِي آهِيان.

بيت - 10

اَڃان وِئَڙَمِ ڪالُ، مُون ليکِيندي وَرهَه ٿِئا
مَنُ ڪُوماڻو تَنِ لَئي، جِئن سا ڦُلَنِ مَالَ
اَڱڻِ اِيندَمِ شالَ، آسَرَ ڀَرِي آهِيان.

بيت - 11

وئَڙا ڪالَهه ڪري، ٻارِهين ماهِ نه موٽِئا
لَڳِي تَنِ ڳَري، ڪهِڙيون هَنجُهون هارِيَان.

بيت - 12

پَتَڻِ پوءِ پَچارَ، آن ڪي وِيندا گَڏِئا
اُڪَنڍَ مُون اَپارَ، شالَ مُنهِنجَا موٽِئا!

بيت - 13

ڳِرِيو جَهلِئو روءِ، مَٿي مُهري هَٿَڙا
کوءِ سَؤدو سندوءِ، جو تُون ڍولِيا سِکِئو.

بيت - 14

وَرُ وِڌائِين وَنجَهه کي، اُليڙَڻُ نه ڏي:
’رَهُه‘ اَڄوڪِي راتِڙِي، لالَڻَ! مُون لائي
وَڃ مَ ڦوڙائي، ايڏي سَفَرِ سُپِرِين!‘

بيت - 15

ٻيڙيءَ جي ڀُوڻَن، نِيہُ نه ڪِجي اُنِ سين
اُڀا ڏَنڀَ ڏَسَنِ، جُہُ سِڙهَه ڏيئِي سِيرَ ٿِئا.

بيت - 16

اَڄُ پُڻ وايُون ڪَنِ، وَڻِجارا وَڃڻَ جِيُون
اَٺَئِي پَهَرَ اَٿَنِ، سَعيو ڪَنهِن سَفَرَ جو.

بيت - 17

اَڄُ پُڻ وايُون ڪَنِ، وَڻِجارا وَڃڻَ جِيُون
مُون اُبِيٺي هَلِئا، بَندَرَ جَنِ تَڙَنِ
سَرَتِيُون سُورُ سَندَنِ، مُون مارِيندو جِندَڙي.

بيت - 18

اَڄُ پُڻ وايُون ڪَنِ، وَڻِجارا وَڃڻَ جِيُون
هَلَڻَ- هارا سُپرِين، رُئان تان نه رَهَنِ
آءٌ جَهلِيندِي ڪيتَرو، آيَلِ سامُونڊريَنِ
پَڳههَ ڇوڙي جَنِ، وِڌا ٻيڙا ٻارِ ۾.

بيت - 19

پُران مانَ پُڄان، بَندَرَ مُون ڏُورِ ٿِئا
نه مُون هَڙَ نه هَنجِ ڪِين، چَئِي جو چَڙهان
تِيَهِين ڪَجِ پاتِڻِي! جَنہِ پَر پِرِينءَ مِڙان
ڪارُون تي ڪَريان، تو درِ اُڀِي ناکُئا.

بيت - 20

لاهِيندائِي ڪَنِ، ڳالهِيُون هَلَڻَ سَنديُون
ڏِيندا مون ڏُکَنِ، وَهِ وِجَهندا جِندَڙو.

بيت - 21

وَڻِجاري وائِي، سَدا آهِ سَفَرَ جِي
آيَلِ! اِهائِي، مُون مارِيندِي ڳالِهڙِي.

بيت - 22

وَڻِجاري واري، پِرهَ پَڳَههَ ڇوڙِئا
کيڙائو کاري، سَنڀُوڙا، سَيِدُ چَئي.

بيت - 23

وَڻجارِي وَرِي، پرِهَ پڳَهَه ڇوڙِئا
اوَلِيُون پَسِي اُنِ جُون پِئَڙَمِ ڳَچَ ڳَرِي
ويندِيَسِ ماءِ مَرِي، ساري سامونڊِرينِ کي.

بيت - 24

وَڻِجاري جِي ماءُ، وَڻِجارو نه پَلِيين
آيَو ٻارهين ماهَ، پُڻ ٿو سَفَرِ سَنبهي.

بيت - 25

وَڃيئي وِسَرِي شالَ! جو تو سَؤدو سِکِئو
اَڃان آئين ڪالَ، پُڻ ٿو سَفَرِ سَنبَهِين.

بيت - 26

وَڻجاري ڪانڌاءُ، مُون وَرُ ويٺي گهارِئو
لَڳَي اُتَرَ- واءُ، ڍولئو هَلَڻَ جِيُون ڪري.

بيت - 27

جان وَڻِجارو ڪانڌُ، تان مون هَڏِ لائُون لَڌِيُون
پرَڏيهَه مَٿي سانگُ، اَٺَئِي پَهَرَ اُنِ جو.

بيت - 28

نِٻَرُ نِيہُ سَندومِ، مون جهَلِيندي نه رَهيا
قَادِرُ شالَ ڪَندومِ، ويجهِي وَڻِجارَنِ سِين.

بيت - 29

نِٻَرُ نِيہُ سَندومِ، جِئَن مون اُڀي هُنِ ٿيلئو
سَعيو سامُونڊرينِ سين، اَڳِهن تان نه ڪِئومِ
وِجَهڻُ مَنجِهه هُئومِ، پاڻُ وَراڪي رَسَ سِين.

بيت - 30

لاهِيان جي نه چِتاءَ، اَللَه! اُنِ مَ وِسَران
مَڙِهَئو مَنجهاراءَ، جِيءُ منهنجو جَنِ سين.

بيت - 31

چِتان جي نه چُرَنِ، اَلَله! اُنِ م وِسَران
مُون مَنُ آهي تَنِ، مَڙِهئو مَنجهارا هِنيين.

بيت - 32

نَنگَرِئو نيڻين، مَنُ اولِيءَ نه اوهَري
سَٻاجهِي سيڻين، پائي ڳُڻَ پَڳهِيَو هِنيون.

بيت - 33

جَنِ لَئِه جهڄَن نيڻَ، تَني پَرڏَيهه پُورِئو
کاري- کيڙائُنِ ري کَارا ٿِئَمِ کيڻَ
وِردَ ٿِئَڙَمِ ويڻَ، سَرِتِيُون سامونڊِرينِ جا.

بيت - 34

جَنِ لَئِه نيڻَ جِهڄَنِ، سي آءٌ ڪِٿِ نِهارِيَان
آيَل! سارِيو اُنِ کي اُڇنگارُون اَچَنِ
تَنِ کَاري کيڙائُنِ، واحِدَ واري آڻِيين.

بيت - 35

سيئِي جوڀَنَ ڏِينهَن، سَڄَڻَ سَفَرِ هَلِئا
رُئان رَهَنِ نه سُپِرين، آيل! ڪَرِيان ڪِيئَن
مُونکي چاڙهي چِيئَن، وِئو وَڻِجارو اوهَرِي.

بيت - 36

سَفَرُ سُکيرونِ، هُونِ سَلامَتَ سُپِرِين
چَڙهئا جو چِتُ ڪَري، پُنو سو ڪاڄونِ
تِئان مَ ڀاڳونِ، جِئان مُون ڏيئِي هَلئا.

وائي - 1

آيَلِ! ڪَرِيان ڪِيئن، جِيجَل! ڪَرِيان ڪِيئن
منھنجو، نيھُن، پَلئو نہ رَھي
سامُونڊِريءَ جي سَڱَ کي، رُئان راتو ڏِينھِن
مادَرِ! پائي مُنڊِريون، وَڃان ساجَنَ سِيئن
وئو وَڻجارو اوھَري، مُونکي ڇاڙهي چِيئَن
اُڏوھِيءَ جِئَن ڏُکَڙا، چَڙِهئا چوٽِيءَ سِيئن.

داستان چوٿون
بيت - 1

جي وِئا پِهرين پُورُ، آهِيان گهورِي اُنِ جِي
سامُونڊِريَڪو سُورُ، ماءِ! مارِيندُمِ ڪَڏِهِين.

بيت - 2

سامُونڊِرينِ جي سُورَ، ڪُيُمِ جيءُ جَڏارَئُون
پُونِ ڏِيهاڙِي پُورَ، وِرِهَه جا وُجُودَ ۾.

بيت - 3

اَڱڻِ آيا جان، ته سَرتِيُون مُون سُکَ ٿِئا
اَمُلَ پِرينِ مَٿان، ٻَرَڪِئو ٻِئَنِ ڏِيان.

بيت - 4

هِنيَڙو ٻيڙِيءَ جان، ڏُتَڙِ پَئي ڏِينہَ ٿِئا
پُڇِئو تان نه پِريان، ڪَرَلاهو ٿِي ڪَڏَهِين.

بيت - 5

مُونکي جيارِيو، پِرينِ جِي ڪا ڳالهه ڪري
ڊَٺو اَڄُ اَڏَيو، هنِيڙو ڪوٽَ بُرجَ جِئَن.

بيت - 6

اَسان اُڌارَا، آڻي آوَنگِ چاڙِهئا
مُنہُ ڏيئِي مُون آئِيا سَمهان سِيَارا
اُڀِرَنِ سِيڪارا، پَسِئو وَرَ ٻِئَنِ جا.

بيت - 7

وانءُ وَڃي وانئُٺِ، هِنيَڙا ماڳُ پِرينِ جو
چُمِئو چُمُ چانئُٺِ، هُوءَ جا سَندِي سَڄَڻين.

بيت - 8

لَڪ سَنِهين، نَڪِ سَئين، ڪَجَلَ ڀِنا نيڻَ
سامُونڊِري! مُون سيڻَ، ڪِ تو ڪالَهه لَنگهائِيَا.

بيت - 9

سَر نِسَرِئا پاندَ، اُتَرَ لَڳا، آءُ پِرِين!
مون تو ڪارَڻِ ڪاندَ! سَهسين سُکائُون ڪَيون.

بيت - 10

سَرَ لوهِيڙا ڳَڀِئا، ڪُسَرَ نِسرِئا
تو ڪِئَن وِسَرئا، ڍولِيا! ڏِيِنہَ اَچَڻَ جا.

بيت - 11

جيڪَر اَچي هاڻِ، ته ڪَرِيان رُوح رُچَندِيُون
آيَلِ! ڍوليي ساڻِ، هُندَ ڳَرِ لَڳِي ڳالهِيُون ڪَريان.

بيت - 12

جي اَچي ته جهيڙِيَان، آيَلِ! ڍوليي سان
لايُئِي ڏيِنہَ گهَڻا، مُون سين ڪِيَئِي ٿَورَڙا.

بيت - 13

ڍولِيو وِئَڙو ڍورِ، تي ٿِي سِيءَ گُذارِيَان
مادَرِ! مُون مَ چورِ، نا ته پَڌَرِ پُندَيسِ پِرينءَ ري.

بيت - 14

اُڀِيُون تَڙَ پُوڄِين، وَهُون وڻجارَن جِيُون
آڻِئو اَکا ڏيِنِ، کَٿُورِي سَمونَڊرَ کي.

بيت - 15

سِڙَهه سُڃاڻِئو چوءِ، ماءُ! سامُونڊِري آئِيا
مانَ مُنهنجو هوءِ، جانِي هِن جَهازَ ۾.

بيت - 16

هِي سَڄَڻَ سيئِي، جي مُون ڪوڏ نِهارِئا
اَيَندَمِ جان پيهِي، تان سَڀ لاهِيندَمِ ڏُکَڙا.

بيت - 17

چَمڪِيُون چَوڌارَ، ڌڄُون ڌاڙيچَنِ جيِون
ماءُ! سامُونڊِري آئِيا سَهسَ ڪري سِينگارَ
تَنِي جِي تَوارَ، ڪاَلهُونڪَرَ ڪانگُ ڪَري.

بيت - 18

جَنِي ڪارَڻِ مُون، تَڙَ پُونجارا پُڇِئا
پُنِيَمِ اُميدُون، سيئِي سَڄَڻَ آئِيَا.

بيت - 19

اڳِينءَ جان آئُون، جَرِ پَلَئُه ٿِي پائيَان
ته آيَل! وَڻجارَنِ جيُون ٿِيون ڌَنُئڪَنِ ڌَڄائُون
مَنجهان رُوحَ رَءِ ٿِئا، مُحَمدُ مَڃئائُون
پُنِيُنِ مُدائُون، کَنَڊَ- کيڙائُو آئِيَا.

بيت - 20

وائُٽِيُون ٿِيُون وَرڪَنِ، اَڃان سِڙَهه نه پَڌَرا
اُڀيُون سِي مَرَڪَن، جَنِي سَندا آئِيَا.

بيت - 21

کُوهَنِ سِرَ وائُٽُيون، وائٽيين سِرِ گَهنڊَ
کيڙي کيڙي کَنڊَ، ماءِ سامُونڊِري آئِيَا.

بيت - 22

لاڄُو ٿا لَوِنِ، آَچَنِ سِڙَهه اُپَڙِئا
ڪارَڻِ تَنِ پِرينِ، ويٺي واٽَ نِهارِيَان.

بيت - 23

اَچَن سڙَهه اُپَڙئا، مَٿِنِ ڪَپَڙَ ڪوٽَ
سامُونڊِري مُون گهوٽَ، لَڪا لُوپي آئِيَا.

بيت - 24

ماءِ ولاتِي موٽِئا، تڙَ ٿا تَوارينِ
وايُون وڻَجِارَنِ جِيُون جِيءَ کي جِيَارِينِ
کِليو کِيڪَارِينِ، جَنِ سيڻَ سَلامَتَ آئِيَا.

وائي - 1

هوءِ جا ويا هَڻِي، آءٌ تنهن جَڙَ جَڏِي ڪِي
بَندرَ مَٿان بارَ سي وِئَڙا ڪالهه کَڻِي
سِڙَههَ ڏيئِي سِيرَ ٿئا، ڇنِي تَندَ تَڻِي
سامُونڊِريءَ جي سَڱ جِي هِنيين حُبَ گهَڻِي
لائِيندِيسِ لِڱنِ کي سَندي پيرَ پَڻِي
ُنِ سين عَبداللطِيفُ چئي ميڙَيندَومِ ڌَڻِي.

سُر سري-راڳ

فڪر ۽ موضوع جي لحاظ سان، سُر سري راڳ هڪ جدا حيثيت رکي ٿو ۽ سُر سامونڊري جدا حيثيت رکي ٿو. رسالن ۾ پڻ ٻَئي سُر جدا جدا نالن سان ڏنل آهن. پر گهڻا ساڳيا بيت ڪن رسالن ۾ سر سري- راڳ جي داستانن هيٺ ته ڪن رسالن ۾ سُر سامونڊري جي داستانن هيٺ رکيل آهن. ان جو هڪ وڏو سبب اهو آهي جو اڳين فقيرن ۽ ڪاتبن ٻنهي سُرن جي بيتن جي موضوعن ۾ جيڪو فرق آهي. تنهن کي پوريءَ طرح نه سمجهيو. سُر سامونڊريءَ جو مکيه موضوع آهي پيشه ور سامونڊري وڻجارا ۽ سندن پرڏيهي واپار جو ڌنڌو جنهن ۾ ناکئن، ملاحن، ٻيڙن، جهازن ۽ سامونڊري سفر جي مشڪلاتن ۽ ان جي ماڳن منزلن جو ذڪر آهي. ٻئي طرف سُر سري- راڳ هڪ معنوي ۽ تمثيلي سُر آهي جنهن ۾ بنيادي طور تي هن جهان ۾ انسان جي حياتي جي سفر، ان جي آزمائش ۽ مشڪلاتن، ۽ ان ۾ ڪاميابي لاءِ سعيي ۽ ڪوشش جي ضرورت ۽ نيڪ عمل جي اهميت جو بيان آهي، پر اُن بيان جي خاص خصوصيت اها آهي جو ان ۾ سر سامونڊري واري ماحول جا ڪِنايا ۽ اشارا، تشبيهون ۽ تمثيلون پڻ آندل آهن.
سُر سري- راڳ سڄو تمثيلي سر آهي. هيءُ جهان سمنڊر آهي، جنهن ۾ انسان جي حياتي ٻيڙيءَ مثال آهي. ان ٻيڙيءَ کي هن جهان جي سمنڊر مان ايمان ۽ يقين، صدق ۽ سچائي، ڪوشش ۽ ڪاميابيءَ سان صحيح سلامت پار پهچائڻو آهي. هن سٽاڻي سمونڊر ۾ الله تعاليٰ جي لطف ۽ ڪرم جي ضرورت آهي ۽ الاهي مدد درڪار آهي. حياتي هڪ وڏي قيمتي وٿ آهي جنهن کي سنڀالڻو آهي: حياتيءَ جي ٻيڙيءَ کي ڏيهاڙي مکڻو آهي ته جيئن مضبوط ٿئي، ۽ پوءِ ان کي همت ۽ حوصلي سان سمنڊر جي لهرين لوڏن کان بچائڻو آهي. آخر ۾ اهو فڪر سمايل آهي ته جيڪي وڏا ڄاڻو ۽ وينجهار آهن سي ئي ماڻڪ موتي پرکين ٿا ۽ اهي ئي تعريف جي لائق آهن. 

داستان پھريون
بيت - 1

جيڪِين مَنجِهه جَهَانَ، سو تارِيءَ تَڳي تُنهِنجي
لُطُفَ جِي، لَطِيفُ چَئي، تو وَٽِ ڪَمِي ڪانهَ
عَدُلِ ڇُٽان آن نهَ، ڪو ڦيرو ڪَجِ فَضُلَ جو.

بيت - 2

جيڪِين مَنجهِه جَهَانَ، سو سَڀ صِفَتَ تُنهِنجِي
قادِرَ تُنهِنجِيءَ قُدرَتَ جا مِڙيئِي مَڪَانَ
پَدَمَان ئِي پَري ٿِئا آگي جا اِحسَانَ
ظاهِرُ ساڻُ زَبانَ، ڳَڻي ڳَڻِيان ڪيتَرا.

بيت - 3

سارِي رات سُبحَانُ، جاڳِي جَنِي ياد ڪِئو
اُن جِي عبَداللطِيفُ چَئي، مِٽيءَ لَڌو مَانُ
ڪوڙين ڪَنِ سَلامُ، آڳَہِ اَچِئو اُنِ جي.

بيت - 4

ڪائو ڪَمايومِ، موتِي مُون نه وَڻجِئا
سِيهي جو، سَيدُ چَئي، وَکَرُ وِهايومِ
اوچتو آيومِ، سَودو صَرافَنِ سِين.

بيت - 5

ڀَڳَمِ عَهدَ اَللہَ جا، ڪَچُ ڪَمَايُمِ ڪُوڙُ
پِڃرو جو پاپَن جو، سو چوٽيءَ تائين چُورُ
مَعلُومُ اَٿئِي مُورُ، ڳُوڙهو اِنهِينءَ ڳالَهه جو.

بيت - 6

وِتُ وِيمي جو جي لَهِين ته ٻِي ڪارِ نه ڪَرِين ڪا
سَا پَرُوڙِج ڳالَهڙِي وَڻِجارَنِ وَٽا
موتِي جَنِ هَٿا، آندَءِ گَهڻي اَدَبَ سِين.

بيت - 7

سيوا ڪَرِ سُبحَانَ جِي ، جِتِ جَرُ وَهي ٿو جالَ
سَوين وَهَنِ سَمُونڊرَ ۾، ماڻِڪَ موتي لالَ
جي ماسو مِليئِي مالُ، ته پُونجِيارا پُرُ ٿِئين.

بيت - 8

سيوا ڪَرِ سَمُونڊَر جِي، جِتِ اَگُوچَرُ آهي
لَکين واڻَ لَطِيفُ چَئي ٿو نِيڍُو نَمائي
ٻَڌِي اولِي عاجَ جِي، وَڃُ چِٺِي چَلائي
نَظَرَ هيٺ نَبِيءَ جي هيجان هَلائي
ته مُهرِي مَٿائي، تو سَڄيائِي مَعافُ ٿِئي.

بيت - 9

سيوا ڪَر سَمُونڊَر جِي جِتي لَهرِ ڌَڪاءِ
”اِنمَا يُوَفِي الصابِرُونِ“ اِيءُ ٻيڙِيءَ ٻَنڌَڻُ پاءِ
ته سامُونڊِري سَندياءِ، ڪَنين مَندِي نه سُڻيان.

بيت - 10

سي پُونجِيارا پُرِ ٿِئا، سَمُنڊُر سيوِئو جَنِ
آندائُون عَمِيقَ مان جهوتي جَواهِرَنِ
لَڌائُون لَطِيفُ چَئي، لَعلُون مان لَهرِنِ
ڪانهي قِيمَتَ تَنِ، مُلُ مَهانگو اُنِ جو.

بيت - 11

سَمُنڊُر جي سيوِينِ، ماڻِڪَ تَنِي ميڙِئا
چِلُڙَ جي چوئِينِ، تَنِ سانگوٽا سُتِيُون.

بيت - 12

سيوِئو جَنِ سُبحَانُ، وِير نه وڙهِي تَنِ سِين
ٻَڌِي تَوَڪَلَ تُرَهو، آرُ لَنگِهئا آسَانُ
توبَہَ جي تَسبِيحَ سِين تَرِي وِئا طوفَانُ
ڪامِلُ ڪِشتِيبانُ، وِچَ ۾ گَڏِيُنِ واهَرُو.

بيت - 13

سارِي رات سُجان، سَودو ڪَن صاحِبَ سان
ڀَري ٻانَهپَ ٻيڙِيُون، هَلئا جوپَ جُوانَ
پاڻِي پَهلوانَ، لَحظي مَنجِهه لَنگهي وِئا.

بيت - 14

ڪَرَڦُلَ، ڦوٽا، پارِچا، پاڻِيَٺَ پاتائُون
ڪوٺِيُون قِيمَتَ سَندِيُون تَرَ ۾ طاقيائُون
بَيرَقُون بَحرَنِ ۾ ڇوڙي ڇَڏيائُون
لاڄُنِ مَنجِهه، لَطِيفُ چَئي، ٻِيڙا ٻَڌائُون
نَذُرُ نَبِيءَ ڄامَ جو چَڙهندي چَيائُون
جي ڇوهي ڇوڙِيائُون، سي ٻيڙِيُون رَکِين ٻاجَهه سِين.

بيت - 15

ٻانَهپَ جو ٻيڙِينِ ۾ وَکَرُ وِڌائُون
موتِي مَعرفَتَ جا سَچا سَودِيائُون
”الَتائِبُ مِنَ الذَنبِ کَمَنُ لَاذَنبُ لُہُ“ اِيءَ کَٽ کَٽِيائُون
اُنِي جي آئُون، بَرڪَتِ بارُ لَنگهائِيان.

بيت - 16

جَنِي سَودي سَچَ سِين وَکَرُ وِهايو
بَخِرو ”لَهُمُ الۡبُشريٰ“ جو اُنِي لَئي آيو
تَنِ کي لَالَڻَ لَنگهايو، ساندارو سَمُونڊرَ جو.

بيت - 17

وَکَرُ سو وِهاءِ، جو پَئي پُراڻو نه ٿِئي
ويچِيندي وِلات ۾ ذَرو ٿِئي نه ضاعِ
سا ڪا هَڙَ هَلاءِ، آڳَہِ جَنهِن جي اُبَهِين.

بيت - 18

وَکَرُ ڍيرَئُون ڍيرَ، پَرَ وِهائُو ويسَلا
ڪَنِ وِهائي وَسِ ڪِئو وَکَرُ وَڏِيءَ ويرَ
ڪَنِي گهُمندي سيرَ، وَکَرُ وِڪامِي وِئو.

بيت - 19

هيڪِي ٻانهِي چِتَ ۾، ٻِي صاحِبُ سَنواري
دَنگِي هِن دَرياهَ مان هَلائي هاڪاري
طَرازُون تاري، سُتَڙِ سَڀيئِي ڪَري.

بيت - 20

هيڪِي ٻانِهي چِتَ ۾، ٻِي سَنواري صاحِبُ
ڪَڍي اُونهي ڪُنَ مان اِيءُ آگي جو عَجَبُ!
اِيءُ سائِينءَ جو سَبَبُ، جِئَن ٻُڏا ڪَڍي ٻارِ مان.

بيت - 21

هيڪِي ٻانهي چِتَ ۾، ٻِي جا ڪَري اَللہُ
ڪَڍي اُونِهين ڪُنَ مان، اُڪاري اوڙاهُ
تَنہِ واحِدَ کي واهَ، جو سُتَڙُ سَڀيئِي ڪَري.

بيت - 22

هيڪِي ٻانِهي چِتَ ۾، ٻِي اَللہُ ڪَري
پاڻ هِي وِجهي ڪُن ۾، پاڻ هِي ڪَنڌِيءَ ني
سُتَڙِ سي ڍوئي، جي تَڙِ تَوائِي مَڪُرا.

بيت - 23

هيڪِي ٻانِهي چِتَ ۾، ٻِي جوڙي جوڙَ جَبارُ
ڪَڍي اُونِهين ڪُنَ مان، اِيءُ آگي جو آڌارُ
جَهازُ جوهَرِيَنِ جو، تَنہِ ڀَئِي مَ ڏي ڀَتَارُ
ننڍا وَڏا مَڪُرا سَڀ پَسَندا پارُ
مُنہُ مَدِيني سَامُهُون جِت مُحمد شاهه موچارُ
سَٻاجهو سَتارُ، سُتَڙِ سَڀيئِي ڪَري.

بيت - 24

اُٿِي اورِ اَللہَ سِين، ڪُوڙُ ڪَماءِ مَ ڪَچُ
ڪَڍُ تُون دَغا دِلِ مان، صاحِبَ وَڻي سَچُ
مَحَبتَ سَندو مَن ۾ ماڻِڪُ ٻارِجُ مَچُ
اِنَهين پَرِ تُون اَچُ، ته سَودو ٿِيَئِي سَڦَرو.

بيت - 25

جي تُون ٿِئين اَللہَ جو، ته عالَمُ سَڀَ سَندوءِ
”مَن لَہُ الۡمَوليٰ فَلَہُ الکُلَ“ پِرينِ پاڻَ اُتوءِ
ڪَپَرُ ڪِينَ ڪَندوءِ، وانءُ تُون لَهرِنِ گَڏِئو.

وائي - 1

ڪَنڌِي سارِيان ڪانَ، يا اَمُنَ اَمانَ!
يا اِلٰهي! ٻاجَهه ٻيلاٽِي ڀانئِيَان
ڳَڻَڻَ ڳاڻيٽو ناه ڪو، اَپَرِ ٿِئا عِصيانَ
خَبَرَ ناه خَبَرَ جِي، نِسورا نسيَانَ
والِي! رَسَجُ وَهِلو، اَرَکَ ٿِئا انسانَ
سُڻُ سَٻاجها سُپرِين، نِرَتُون نِگَهبَانَ
مَديُون پَسِي مُنهِنجِيُون شَرمايا شَيطانَ
هِنَ مُنهِنجي حالَ کي هَي هَي ڪَنِ حَيوانَ
سائين سُکاڻِي آهيِين سامُونڊِرين سُبحانَ
وَرُ وَسِيلا سُپِرين! تارِجِ مان طُوفانَ
تُرَهو ڇِنو تارِ ۾، رَسِجُ تُون رَحمانَ
ٻيلِي جو ٻُڏَنِ جو، مُون تي موٽي مانَ
ويٺو پِني پِنَڻَو، ڪَرِ ڀيرو مَٿي ڀانَ
خالِقَ تان خُوبُ ڪِئا گولَن جا گُذرانَ
آهيان اَندوهَنِ ۾، ويٺو پِنان پانَ
سُوالِي تو سَمَگِئا، داتا ڏيئِي دانَ
وِلها سَڀِ وَنهيان ڪِئا تُنهنجِي جُودَ جُوانَ
مَتان مُونکي ڇَڏِئين، ٻيلي سَندا ٻانَ
وِيرَ وَسِيلو آهِيين داڙُو ۾ دِيوانَ
لاَءِ ڏُهارِيَنِ ڏيهَه کي خِيمو اَڏئو خانَ
اُتي عَبَداللَطِيفَ جِي سُڻِجُ ڪا سُلطانَ.

وائي - 2

مُون ۾ تُون مَوجُودُ، آءٌ اڳاھِين آھِيَان
اکِيُون اَکڙِيَن کي، سِڪِئو ڪَنِ سُجُودُ
تيلاھ رَسِئا بُودَ کي، جيلاھ ٿِئا نابُودُ
اِنَ دَرِ سيئِي اَگهِئا، جَنِ وِڃايو وُجُودُ.

داستان ٻيو
بيت - 1

تانگهي ۾ تاڻي، ٻَنڌُ پَنهنجو تُرَهو
اُونِهين ۾ آڻي، ڪو نه ڏِيندُءِ ڪو ٻِئو.

بيت - 2

تارُو تَرِئو وَڃنِ، نَنڍا وَڏا واهُڙا
هَئي ٻَرِ اَتارَنِ، جِئن ڳَرا مَٿِنِ مولِهيَا.

بيت - 3

ڏوري لَههُ ڏانارُ، جمَ وِرچِي وِهين ويسَرو
هَڪِئو هوج هُشيارُ، کِوَڻِ کِوَندِي اوچِتِي.

بيت - 4

سُتين ڪِهڙِيءَ سارَ، وِڄُ کِوَندِيءَ ويسَرا
تو جيڏا تو يارَ، لَهرِ لَهَوارا ڪِئا.

بيت - 5

وِڄُ کِوَندِيءَ ويسَرا، سُتا سَنجهيئِي
وِيرَ وَرِي ويئِي، اَسارَنِ تان اوچِتِي.

بيت - 6

نَئِن ۾ نِنڊرُون ڪَنِ، وِڄُ کِوَنديءَ ويسَرا
اُتان اَسارَنِ، وَڃي وَهُه واڪا ڪِئو.

بيت - 7

آيَئِه نِنڊرَ اَڀاڳَ کي، کِوَڻِ کوايو
جَنِي نه ڀَئُه ڀانيو، ڪَري تَوائِي تَنِ کي.

بيت - 8

نَڪو سُکُ نَکَٽرين، نه ويساندِ نَئِين
جيڪا اَچي سامُهِين، ڀانئِين سَا سَئِين
مُوڙِي ڪوهُ مَئِين، جِئَن سَڄيُون راتِيُون سُمَهِين.

بيت - 9

گهڙِجِ گهاٽِي نِيہَ سِين، اَڳِئان ڪَپَرُ ڪارُونڀارَ
اُڪَارِجِ آڌارَ، لَهِرينِ مان، لَطِيفُ چَئي.

بيت - 10

جي ڀانئِين کارو کيڙِيان ته اُٿِي بُونبُ بَناءِ
”قُل هُوَالرَّحۡمٰنُ آمَنا بِہِ“ ساڄا سِڙهَه سباءِ
پَنجَ پَڳَهَه، ٽرِيهَه اوليُون، لاڄُو سَڀ لَڳاءِ
وَحدَهُ لاشَرِيڪَ لَہُ، کُوها خُوبُ کَڻاءِ
ته سامُونڊَري سَندِياءِ، سَچِي ساکَ اُبَهي.

بيت - 11

مَ ڪِين هيڄِ مَ هوڄَ، تَرسُ مَ، تاڻِ طَرازَ کي
چَئهُ ڪَلِمُو مُحّمدَ تي ته اَڳِيان اَچي اوڄَ
سَهُکِيءَ ڀَتِ سَٻوجَهه، تُنهِنجِي مَڪي ڍُڪي مَڪُري.

بيت - 12

وَهُ چِيرِيندي مَڪُرِيين، لَهَرِ لَڳَندِي نِتُ
جَنِ جيڏاهِين چِتُ، تَڙِ تيڏاهِين ڍُڪَنديُون.

بيت - 13

جِتي لَهرِينِ لَکَ، ڪَنِ ڪَرڳَلَ پاڻَ ۾
اُتي عبَداللَطِيفُ چَئي، رَبَ تُنهنجِي رَکَ
ڪُڄاڙو هِي ڪَکَ، ڀَرُ جَهلِيندا ڀِيڙِ جو.

بيت - 14

اَتِ اُبَتو آرُ، مُنهنجِي موجَ نه سَهي مَڪُرِي
ميڙي مَٺايُنِ جو بيحَدَ چاڙهيُم بارُ
چَوَڻُ چارو نَاه ڪو بَديُون بي شُمارُ
ڪَپَرُ ڪارُونڀارُ، اُڪارِيين اِحسانَ سِين.

بيت - 15

جِتي وَنجَهه نه واهَ، چَپا چُرَنِ ڪِينَ ڪِين
ڪِشتِي ڪاغَذ ڪَچَ جِي، چاڙِهِيمِ مَنجها چاهَ
پَسِي سَختِي سَمُنڊَر جِي ماندا ٿِيا مَلاحَ
شَرَمُ رَکِين تُون شاهَ، لائِقَ لاڳي جا ڌَڻِي!

بيت - 16

لَهرِينِ ليکو ناههِ ڪو، ڪَپَرَ ڪُنَ ڪارا
آڇاڙا عَمِيقَ جا اَچَنِ اوڀارا
اُٿِي اَسَارا، وِيرَ وَرنديَئِه ويسَرا.

بيت - 17

وِيرَ وَرَندِيَئه ويسَرا، اُٿِي توهُه طَلَبِ
سائِر ڪَنہِ سَبَبِ، ڪالَهه نه وِڌِهِن ڪُنَ ۾.

بيت - 18

ڪالَهه وِڌائِين ڪُنَ ۾، جاڏا جُنگَ جَهَازَ
تُنهنجِي اَڄُ طَرازَ، آهي آرَ اَکِينِ ۾.

بيت - 19

آهِيين آرَ اَکِينِ ۾، ناکُئا ڪِجُ نِگاهَ
وَڏَا ٻيڙا ٻوڙِئا سائِرَ ڏيئِي ساهَ
مُلاحِظو مَلاحَ! ڪِجُ ڪو اِنَهِن ڪُنَ جو.

بيت - 20

مُلاحِظو مهِراڻَ جو مُورِ مَ لاهِ مَناءُ
سامُونڊرِي سَڀاڳَ کي سُمَهڻَ آيوءِ ساءُ
جاڳِي جَرَ مَٿاءُ، تاري وانءُ طرازَ کي.

بيت - 21

تاري وانءُ طرازَ کي مَنجها مَوجَ مَلاحَ!
سُڌيُون ڏِينِ سَمُونڊرَ جِيوُن اُونهين جا آگاهَ
سُونهَنِ جِي صَلاحَ، وَٺُ تَه وِيرِ لَنَگهي وڃِين.

بيت - 22

سُونهان سُڌيُون ڏِينِ، ديواني دَرياءَ جِيُون
ڪُوڙَ اوڏائِي ڪِينَ ڪِين رُڳو سَچُ سَودِينِ
عِجزَ جو اَڌَ رات کي وَڻِجُ وِهائِينِ
ساٿُ نِباهِيو نِينِ، ثابِتُ اِنهِه سِيرَ مان.

بيت - 23

ثابِتُ لَنگهِئا سِيرَ، لَهرينِ لوڏيا ڪِينَ ڪِينِ
وَڃي پَهُتا پارَ کي، نِرتُون مَنجهان نِيرَ
ماءِ پَهُتا مِيرَ، ٻار لَنگهيائُون ٻاجَهه سَين.

بيت - 24

ساٿِينِ سَنبَت پَنڌَ جِي، تُون ويسَرو وِيرَ
جوڙَي جُنگَ جَهازَ کيِ ڪوڏ هَڻائِجِ ڪِيرَ
وَهي وَڻِجارَنِ جِي بَندَرَ ڏانہَ بَهيرَ
گهَرِ تَنِي جي کِيرَ، جَنِ لاڳيدارَ لَنگَهائِيَا.

بيت - 25

ويرَ مَ لائي ويهُه، مَٿي آرَ اوڙاهَ جي
پَسِي پاڙي واريُون ڪِجُ اَنديشو اِيهُه
ڏِسِين نه وِيندو ڏيهُه، پَتَڻُ هُنَ پارَ مَڻي.

بيت - 26

اَٺَئِي پَهَرَ اوڙاهَه تي مَنجِهه گرِهَ گهاري
وَسِ نه ويچاري، ته ڪا ماڳِ ڍُڪَندِي مَڪُرِي.

بيت - 27

دُنيا سَڀ دَرِياهُ، ڪو ڪو تارُو تَنہِ ۾
هِڪِڙي لَهَرِ لَوڀَ جِي، ٻِئو آتَشِي اوڙاهُ
طَالِبَنِ توڙاهُ، موڙي چاڙهي مَڪُرِي.

وائي - 1

سَھسين شُڪرانا، ڪَرِ سَھسين شُڪرانا ڪوڙين ڀاَل ڪَرِيمَ جا
حَمدُ چَئو حَڪِيمَ کي ظاھر زبانا
تو ڏيکاري تو ڌڻِي باطِنَ جا بانا
مَتان مَردَ وِساريين صاحبَ جو ثَنا
دُرستُ رَکِي دِلِ ۾ پَڙهُ لالَڻَ لِسَانا
جَفا ڏيئِي جانِ کي، ٿِيءُ فِڪرَ مَنجِهہ فَنَا
تُسي توسين توھَ ڪَري آگو احسانا
ڪَڍُ تون دَغا دِلِ مان ٻانَهپَ سين، ٻانها
صاحِبَ وڻي سَچَ سين، ٿيءُ دانَھُ، ديوانا!
جي تَحقِيقُ ٿِئا تَسليم سين، اوءِ ڪِئَن اَمَانا
جاڳئا جي جَبارَ لَئي سيئي سَمانا
”فَاذ ڪُرُوني اَذ ڪُرُڪُم“ ڪَھِئو قُرانا
”واَ شڪُرُوا لِي وَلا تَڪفُروُنِ“ ڪَڍُ تون ڪُفرانا
سَڀِ سَنوارئا سُپِرين قَوالَ تو ڪَنا
چَڱِي چَئِجُ چاھَ سين مَدَحَ اِيءَ مَنا
تائبُ ٿِيءُ تَڪَڙو جوشان جُوَاناَ
لَھِين تون لَطِيفَ کان اَمُنُ اَمانا.

داستان ٽريو
بيت - 1

اڳَهِين اُتومانءِ، ته مَک پَنهِنجِي مَڪُري
ڀورا شَڪُ مَ ڀانءِ، لَهرِيون صَحِيءُ لَڳَندِيُون.

بيت - 2

وَڻجارا ويٺي، تو نه سَرنَدِي شاهَ ري
مَکِ پَنهِنجِي مَڪُرِي، چَڱي ڪَرِ چيٺي
پاسَا پاکَڙِينِ جا سَمُنڊرُ تو سيڪي
جي لُنڊا مَنجِهه ليکي، وِيرِ وِڙَهندِي تَنِ سين.

بيت - 3

مَکُ ڏِيهاڻِي مَڪُرِي، تُنَ تُنيندو آءُ
سانباهِي سَمُونڊرَ جي مَنا مُورِ مَ لاه
اَڄُ ڪِ سَنجِهه صُباح، اُهَرندين اَتانگهَه تَڙين.

بيت - 4

مُون ٿي چَيُئِه ڪانڌَ! ڀُتِي ڀاڙِ مَ مَڪُرِي
سِڙَهه پُراڻا پاندَ، لَهرِيُون صَحِيءُ لَڳنديُون.

بيت - 5

مَنجها پيئِي مَڪُرِيءَ ڪا جا پاڻِيءَ پِڪَ
وَکَرُ هَڻِي وِڻِڪَ، ڪَٽجِي ڪارو ٿِئو.

بيت - 6

مَنجها پيئِي مَڪُرِيءَ ڪا جا پاڻِيءَ بُوندَ
مُون سي ڏِٺا رُوندَ، وَکرُ جَنِ وِڃائِيو.

بيت - 7

توڙي تَوائي، توءِ تُنهنجي آسَري
جِئَن وَڻِجاري سين وَکَري، تِئَن مون گهَرِ سَرَهائِي
سَڄَڻَ ڳَرِ لائِي، کِيرُون ڏِيندَيَسِ جيڏِيين.

بيت - 8

ٻيِڙي تُنهنجي ٻاجَهِه، وَکرُ تَنہِ وصالَ جو
کُوها اولا اُن جا سڀ سُونهارا ساجَ
مُعَلِمَ جِتِ مُحتاجَ، اُتِ پُورَڻَ وارو پاڻِ ڌَڻِي.

بيت - 9

ٻيڙي پُراڻِي، وَکَرُ پاءِ مَ وِتَرو
تَري ۾ تُن پِئا، پاسَنئُون پاڻِي
هِيءَ هَڏِ وِهاڻِي، ڪَڙُهه ڪَالهُوڻي ڏِينہَ کي.

بيت - 10

تَري تُنَ پِياسِ، پاسَنئُون پاڻِي وهي
کُوهو جُهرِجُهنو ٿِئو، لاڄُو سَڀ لَڙياسِ
جيلاهَ سَڌَرُ سُکاڻِياسِ، وَهي تي وَهَه سامُهُون.

بيت - 11

ويٺو تُنَ تُنِينسِ، مَکِ ڏِيهاڻِي مَڪُري
سَنباهي سَيدُ چَئي، مَٿي ناءَ نِئِينسِ
وَٽائي وَڏاندَرا لاڄُو لَڳائِينسِ
آخِرِ اُهرائِينسِ، ته جوکو ٿِئي نه جَڙاوَ کي.

بيت - 12

وَٺِي وِجُهه وَکَرَ جا دَنگِيءَ ۾ داڻا
وِيرِ وَرَنديِئَه ويسَرا! ويهُه مَ ويڳِاڻا
هِيءَ نِنڊرَ نه ڄاڻا، ڪَڏِهن هَڻَندِيَئِه ڪُنَ ۾.

بيت - 13

وَکَرُ وهائي لُونڙُ، رُنگَ کَٿُورِي گهُرين
ڀُنگو تُنهنجو ڀَرِ تي، جِمَ ڳالهائين ڪُوڙُ
وِڃائين مَ مُوڙُ، کَٽئو تُنهِنجو گهورِئو.

بيت - 14

شَهَرُ ڏسِي سَرَهو ٿئين، ڏِٺيَئي نه بازارِ
وَکَرُ وَکَارَنِ جو ڍُڪِئو ڪهڙيءَ ڍارِ
تَڻَ تَنِي سين گهارِ، ته لَهِين لَکَ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 15

وَکَرُ وَڻِجَارا، پاڻَ پَرائو چاڙِهئو
اَچِي لَهرِيون لَڳِيُون ٻيڙيءَ ٻِپَارا
جاڳو جي جارا، ته تَڙِ تَوائِي نه ٿِيي.

بيت - 16

اَچِي سو ڏِٺوءِ، جو ڪَپَرُ سوءِ ڪَنَنِ سين
سُتي لوڪِ، لَطِيفُ چَئي، ذَرو يادُ نه ڪِئوءِ
غافلُ ٿي غُرابَ کي اوڙاهَه تي آندوءِ
سو ڇِتَرُ ڇُهي کان رکِين جو پِئو پراڻو پوءِ
جَهاَزُ ضَعِيفَنِ جو پاڻيءَ ۾ پرتوءِ
سَيدَ! ساٿُ سَندوءِ، پُر بَندَرِ پَهُچائِيين.

بيت - 17

جُتو وانءُ جَهازَ، گَڏِئو غُرابَن سينِ
پُورِيندي هُنَ پارَ ڏي سَڌَرَ کَڻجِ سازَ
اَچَنِ ٿا آوازَ، سَٽراڻي سَمُونڊَر جا.

بيت - 18

جَرَ ۾ ڦوٽو جِيئَن، لَهريُون لَڳندي اَڌَ ٿِئي
تُون پُڻ آهِين تِيئَن، دُنيا ۾ ڪو ڏِينهَڙَو.

بيت - 19

هيءُ جو سَودو سَڦَرو، سو مُون پَلَءِ پاءِ
وَسُ ويچاري ناههِ ڪو، آگا عَرضُ اُوناءِ
رءَ هَمراهِيءَ هاديءَ جي مُورِ نه مِڙِي ماءِ
لُطفَ ساڻُ لَنگهاءِ، لَهرُو لَهرِينِ وِچ مان.

وائي - 1

ساٿِيَنِ نَنڌا بارَ وو، تَنِ پانڌيَنِ نَنڌا بارَ
توکي آرَسُ اَکڙِيَنِ ۾
پاتا پاڙي وارِيين پُکا مَنجِهه پاتارَ
پَتَڻُ ٿو پُورَ ڪَرِي، آئِي تُنهِنجِي وارَ
سَڄِيُون راتِيُون سُمَهِين کِيو مَنجِهه خُمارَ
ڪ تو ڪَنين نه سُئِي ڪَپَرَ جِي ڪُوڪارَ
ساَئِينءَ مُڪَهين سَچ کي، تُون ڪُوڙو مَنجِهه قطارَ
ڪ تو ڪَنين نه سُئِي هلَڻَ جِي هاڪارَ
تائَبُ ٿِيءُ تَڪِڙو، پرُوڙِ اِيءَ پَچارَ
نِنڊَرَ نه ڪَجي ايتَرِي، سَڻجُ اَدا يارَ
”ڪُل نَفسِ ذائِقَةُ المَوتَ“ سَچِي ايءَ سَنڀارَ
شِڪارُ تون شَهبازَ جو، تون تان مَنجِهه شڪارَ
لَکَ مِڙيِئي لُٽِئا، هُنهِين وِئِا هَزارَ
ڏِنَئِي جي اَللہَ کي ته هُندَ ٿِيين پريين پارَ
جوٽَنِ مَٿان جُٽِ ٿي، دُنِي تُنهِنجي دارَ
جيفو آهِه حَديِثَ ۾، اَنڌِيءَ اِيءُ آچارَ
وَٽَيُئِي ڪيِنَ وِلهَنِ سين، ڪَنبِي ڀَرِ قَهارَ
سَا ڪيِئَن هَلَي توسين، جا ڀَڳِي کان ڀَتارَ
جِيَڻُ جالَ نه نِبهي، سُڻِجُ اِيئَن سچارَ
جِمَ وِسارِيين ويسرا ڀِتِينِ جِي ڀُلِڪارَ

وائي - 2

پُڇان ٿِي تو ڪَنَ
پانڌي ميان!
پُڇان ٿِي تو ڪَنَ
هادي ميان!
ڪِٿي پِريان جا پَکَڙا
جتان جَتَنِ لَڏئو، اُتي ڇڻِئا پَکَن پَنَ
جَرُ موتِيين جِئَن هَارِئو، مُنهنجي هِنيَڙي ڀَڳَا ڀَنَ.

داستان چوٿون
بيت - 1

وَڃن مَ وِينجهارَ، پاڻِيَٺَ جي پَرکَڻا
اَيهَرُ پائي اَکيينِ، لَهنِ سَڀَڪَنهِن سارَ
موتِيءَ جي مزاجَ جو قَدرُ مَنجِهه ڪِنارَ
صَرافَنِئُون ڌَارَ، ماڻِڪَ مُلاحِظو ٿِيي.

بيت - 2

اَمُلُ آڇِ مَ اُنِ کي، جي نه پَرُوڙِنِ مَٺِ
جِتِ گَڏِجيئِي جوهَرِي ماڻڪُ تِتهِين مَٽِ
جَنِي سونَ سين سَٽِ، تَنِ هَڻِي رِيءُ رَدِ ڪِئو.

بيت - 3

سونارا صَرافُ ٿِيءُ، هَڏِ مَ ڪُوڙُ ڪَماءِ
مَتان تو هَٿاءِ، وڃي وِڄا وِسَرِي.

بيت - 4

سينڌو هُئين صرافَ سِين، ته هُوندَ نه ٿِئين هِيئَن
جيڪُس جوهَرِينِ سيِن ڪيِن گُذاريَئِه ڏِينهَن
جَبَلَ مَنجهاَ جِيئَن، سوجهي ڪَڍَيائون سونَ کي.

بيت - 5

سونارا، صَراف سِين ڀَڃِي ڇَڏِ بازِي
چاندِي ڪئو چَلائِيين رُپو روَازِي
جِتِ ٿِيندو رَبُ قاضِي، اُتِ تورِيندُءِ تَجِوِيزَ سين.

بيت - 6

سونارا، صَرافَ سين بازِيِ ڀَڃي ڇَڏ
جو چاندِي ڪِئو چَلائِيين، سو مَڇُڻ پوئِي هَڏَ
صَرافاڻي سَڏِ، تُرَندا تِرَ مِيزانَ ۾.

بيت - 7

سونارا، صَرافَ سين لَڏو لاهه، مَ لَڏِ
سَودو سوئِي ڇَڏِ، جِتِ جَواهِرُ ناهِه ڪو.

بيت - 8

سونارا، صَرافَ سين لَڏو لَڏِ مَ لاهِه
آهي تَنِ اُونداهِه، جَنِ جَواهِرَ ضاعِ ڪِئا.

بيت - 9

جُہُ صَرافَنِ لَڏئو، ته تون پُڻ لَڏجِ سونَ
قَدرُ لَهندَءِ ڪونَه، نيئِي گَڏِيندَءِ گَڏَونءَ سين.

بيت - 10

جي نه سُڃاڻَنِ سَچَ کي، ويهُه مَ تَنِي وَٽِ
اَمُلَ کي اَڌَ ڪَري پاڻا هَڻَندا پَٽِ
ماڻِڪُ تَنِ سان مَٽِ، جي پارکُو پاڻِيَٺَ جا.

بيت - 11

ٿا صَرافَ سُڄَنِ، (ڪي) پاڻُ ڪوٺائِنِ جوهَرِي
ماڻِڪُ ڪَري مُٺ ۾، وانءُ وَٺِي وَٽِ تَنِ
(ته) سَندُسُ ئي، سيدُ چَئي، (ٿا) ڪَهِڙو قَدُرُ ڪَنِ
(ڪ) پاڻِيَٺُ اِي پَرکَنِ، ڪ ڪَنچَنُ گَڏِينِ ڪَچَ سين.

بيت - 12

وِئا سي وِينجهارَ، هِيرو لَعلَ وِنڌِينِ جيِ
تَنِي سَندا پوئِيان، سِيهي لَهَنِ نهَ سارَ
ڪُٽِينِ ڪُٽُ لُهارَ، هَاڻي اُنِي ڀيڻِيين.

بيت - 13

اَگهيو ڪائو ڪَچُ، ماڻِڪَنِ موٽَ ٿِي
پَلَئِه پايو سَچُ، آڇِيندي لَڄَ مَران.

وائي - 1

جاڳِئو جاران جيڏيُون، پاڻُ پَرَنِ جي
جاڳِئو جوشان جيڏِيُون، پاڻُ پَرَنِ جي
هَلندي حَبِيبَنِ ڏي، ويلو وِچِ نه ڪَجي
مَٿي اُهسَ اُسِرِي، پَتَنگَ جِئَن پَئِجي
عَرَضُ اَحوالُ اُنَ کي چَڱيءَ ڀَتِ چَئِجي
ڪَري نِيازُ نِڪَڻِي، واَحِدَ ڏَي وَرِجي
اَجَلُ اِيندو اوچِتو جو سدا ٿو سُڄي
آهي موتُ مِڙِنَ تي، گوڙيُون ڪِئو ٿو گَجي
اڳئان اُونداهِيءَ جو ثَمَرُ سَاڻُ کَڻجي
تان ڪين قُوتُ قَبَرَ جو، ڳوريُون آن ڳَرِجي
آگو عَيبَ اَواهِنجا ڍَڪِئا ڳُجَهه ٻُجهي
جيڪِين وَهي وُجُودَ ۾ صاحِبُ سو سَمُجهي
ڊِرڄي ڊراءِ ڌَڻِيءَ جي جيڪو ڀَئِيءَ ڀَڄي
اَمُنُ آهي اُنَ کي مَنجِهه اَلله جي اَجهي.

وائي - 2

عُمرِ سَڀ عَبَثُ، ويلَ وِڃايَمِ پانهِنجِي
وَقتَ وِڃايَمِ پانهِنجا
ويٺِي لِکيو لوڙِيَان، جيڪِين ڪِئو مَسُ
قَلبُ مُون ڪارو ٿئو، تُون ڪَامِلَ لاهِيينِ ڪَسُ
حالُ مُنهِنجو ههَڙو جِهڙو، تَان تون پِريمِ پَسُ
اُٿِي اَڀاَڳِڻَ کي راحِمَ اَچِي رَسُ.

سُر گهاتو

هيءُ گهاتوئن جو سُر آهي: يعني انهن بي ڌڙڪ بهادرن جو بيان آهي جيڪي وڏي ڄاڻ وارا آهن ۽ خوفائتي سمنڊر ۾ خطري وارن ماڳن تي وڃي وڏن مڇن کي ٿا مارين. اهڙو هڪ خوفائتو ماڳ ”ڪلاچي جي ڪُن“ جو آهي جتي جيڪو گهاتو وڃي ٿو سو سلامت نٿو موٽي.
انهيءَ پس منظر ۾ (جيئن وڏي ڄاڻ ۽ همت وارا گهاتو به ڪلاچيءَ جي ڪُن ۾ قابو ٿي ويا)، ٻين گهاتوئن کي سُڄاڻي ۽ سمجهائڻي ته: جي سمنڊر ۾ ٿا گهڙو ۽ ڪلاچي جو رخ ٿا ڪريو ته رڇن کي رڱ ڏيو ته وڌيڪ ڪارائتا ٿين، ۽ پنهنجي پوري تياري ڪريو جو ڪلاچيءَ جو ڪن اوهان تي ڪا ڪَهَل ڪونه ڪندو! وڏا مڇ مارڻا آهن ته اڳتي اونهين پاڻي ۾ گهڙي رڇ وجهو، باقي ننڍي جهول پاڻيءَ ۾ جهُڳا وجهڻ مان ڪجهه نه ورندو. وڏا مضبوط رڇ تيار ڪريو جو سمنڊر جا ڍار به وڏا آهن: هي ته ننڍڙيون نارون، ڇڇ ۽ ڇاڙون آهن؛ اوڙاهه ته اڃان اڳتي آهي. ڪامياب گهاتوئن جا اهي اهڃاڻ جو انهن گهڙڻ ساڻ وڏي گهور ڪئي (مڇن کي جانچڻ ڳولڻ ۽ جهلڻ لاءِ وڏي هَل هَلان ڪئي ۽ ڪامياب ٿيا: مانگر مڇ کي ماريائون ۽ گهڻو مانائتا ٿيا.

داستان پھريون
بيت - 1

گَهنگَهرِيا گَهڻَ ڄاڻَ، موڙهِي مَت مَھائِيين
وئا گَڏجِي وِيرِ ۾، پَئا مُنھ مِھَراڻَ
اڳيان پويان ٽاڻَ، وِيا ويچارَنِ وِسَرِي.

بيت - 2

ماڪ ڀَڄايَنِ مولهِيَا، مَٿان رات پَئِي
اُجَهڻُ لَڳِيُنِ اولِيُونَ وِئَنِ وَنجهَه وَهِي
ڪَلاچِيان ڪَهِي، ڪَڏِهِن ڪونَه آئِيو.

بيت - 3

ڪالهَه ڪَلاچِيءَ وِئا ڇَتِيُون کَڻِي ڇُڳيرَ
ڀائُنِ ڀيرو نه ڪِئو، اَدَنِ ڪِي اَويرَ
اِهَڙِي خاصِي کيرَ، ڪُنَ وَرائي جَهلِئِي.

بيت - 4

ڪالهَه ڪَلاچِيءَ وِئا گهاتُو ڪَري گُهورَ
مادَرِ مَلاحَنَ جا ويٺِي سَهان سُورَ
مُونکي ڪَري مَلوُرَ، اُونِهين وِئا اوهَرِي.

بيت - 5

ڏيهَاڻِي جَنِ ڏَنَڀِرا مارِئو ڏِنَمِ موڪَ
گَهرَ ۾ گهاتُوئَڙَنِ جا ٿا مارِينَم ٿوڪَ
لَڏي وِچان لوڪَ، اُونِهين وِئا واهَرِي.

بيت - 6

نَڪا بُوءِ بازار ۾ نَڪا ڇُلرَ ڇَٽَ
جِتي ڏَنڀَرَنِ جِي اَڳي هُئِي اُگَهٽَ
سي پِڙَ پَسِئو پَٽَ، ماڙهُو وَڃنِ موٽِئَا.

بيت - 7

اُڀِي اُسڙَان اُسَ ۾ جَهلِئو ڪُنَ ڪِنَارَ
گهاتُو گهَرِ نه آئِيَا وَڏِي لَڳِينِ وارَ
هُيَسِ جَنِي هارَ، سي موڙي چَڙهيا مَڪُرا.

بيت - 8

تَريُون پَسان نه تارِ ۾ جُهڳا جاءِ نه ڪَنِ
مادَرِ مَلاحَنِ، ماڳِ نه ڍويَا مَڪُرا.

بيت - 9

مُون اُڌارِئا مَڇَڙا، اَللهَ گهاتُو آڻِ
مِيان مُندارَنِ سِين مُونکي وِجُهه مَ ڪاڻِ
هَٺَ مُنهنجي هاڻِ، قَدُرُ لَڌو جَنِ ري.

بيت - 10

اوري هُئا ته آئِيَا، جيڪُسِ وِئا پَرِي
ساٿِي سَڏَ ڪَري، ماڳَ نِهَاري موٽِئَا.

بيت - 11

رويو رَڇَ نِهَارِيَان اَديون اَڄُ سَندانِ
سَڙِي ساڄَ پِيَانِ، وِيڙو لوهُه لِکُون ڪَري.

بيت - 12

کِلي جان کِيڪارِيَان تان ساٿِي سَڱ نه ڪَنِ
وارِئو وَهِٽَ وَڃنِ، ڪَنِ سَڀاڳِينِ سامُهَان.

بيت - 13

جان گهڙَنداهُ گهاتُئا، تان رَڇَنِ ڏِهو رَڱ
سَڳايُون ۽ سَڱ، ڪَلاچِي ڪِينَ ڪَري.

بيت - 14

جِئن جُهڳا پايين جهولَ ۾، اِيئَن نه مَرَنِ مَڇَ
سَٻَرَ ڍَارَ سَمُونڊرَ جا ڪي راوان رَڱِجُ رَڇُ
هِي ڇاڙُون ۽ ڇَڇَ، اَڃان اوڙاهُ اَڳاهُون ٿِئو.

بيت - 15

اَئِين جا لُڏو لوڏَ، نَه اِيءَ پَرِ گهاتُوئڙَنِ جِي
ڪُنَ ڪَلاچِيءَ ڪوڏَ، سُکِ نه سُتا ڪَڏِهين.

بيت - 16

گَها اَڳيان، گهاتُو اَڳيان، (اِي) گهوري نه ڄاڻَنِ
جِنہِ پَرِ مَڇَ مَرَنِ، سا پَرِ اِي نه سِکِيَا.

بيت - 17

گهورِيندِهِين گهورِ پِئا، اَگهورَ گهوريائُون
مانگرُ مارِيائُون، مَلاحَنِ مُنہَ سَنَرا.

وائي - 1

گهاتوئَڙا اَدا،
متان اَئين رَڇُ وڃائيو
گهوري ماري گهاتُوئا، رَڇَنِ رَنگَ ڏِجا
مَهندانِ اِنَ مُلڪَ جو، اَئين ڪو ڊَرپُ ڪَجا
ڪري صَلاح سِيدُ چَئي، اُونِهين اُهُريجا

داستان ٻيو
بيت - 1

مَتو آهِين مَڇَ، ٿُلهو ٿِئو ٿُونَا هَڻِين!
جا تو ڏَٺِي اَڇَ، تِنہِ پاڻِيءَ پُنا ڏِينهَڙا.

بيت - 2

ٿُلهو ٿِئو ٿُونَا هَڻين، مَتو آهينِ مَڇَ
بابِ تُنَهِنجي رَڇَ، لَکِئا لوحَ قَلَمَ ۾.

بيت - 3

جِئن تون هَڏ نه موٽِئو، ڀَلو ڀَلو مَڇَ
جا تو ڏِٺِي اَڇَ، تِنہِ پاڻِيءَ پُنا ڏِينهَڙا.

بيت - 4

جان واهُڙَ ۾ وَهُ، تان تُون مَڇَ نه موٽِئو
ڪائي ۾ ڪوهُ ڪَرِين پوءِ موٽَڻَ جو پَهُه
سِرَ مَٿي ٿو سَهُه، مَهميزُون مَلاحَ جِيُون.

بيت - 5

تان تون مَڇَ نه موٽِئو جان جَرُ هُئَڙو سِيرَ
اَڏا مَنڊي ڪِيرَ، گَهٽَ بِه جَهليَئِي گهاتُوئَين.

بيت - 6

جان جَرُ هُئَڙو جالَ، تان تُون مَڇَ نه موٽِئو
پُونَئِي اَڄُ ڪِ ڪالَ، سانُڀويُون سانگَنِ ۾.

بيت - 7

ڪُنڍِي ڪَلِينِ وِچَ ۾ جَڏِهن هَنئِي جَنِ
مُونکي مُون پِرينِ، ڪَڍَڻَ جِي ڪانَه ڪَئِي.

بيت - 8

ڪُنڍِي ڪَلِينِ وِچَ ۾ جَڏهن هَنيائُون
موتِ نه مارِيائُون، ڏورِ ڏيَئِي وِئا ڏُکَ جِي.

سُر کاھوڙي

ھن سُر ۾ انهن جفاڪش ۽ سخت جان ڪردارن جا اھڃاڻ ڏنل آھن جيڪي ڪشالا ڪري، جهنگ جبل ووڙي، وڏي ھمت ۽ حوصلي سان ڏٿ گڏ ڪن ٿا. ”کاھوڙي“ لفظ جي معنيٰ آھي ”کاھي“ يا ”کَھي“ وارو. ”کاھو“ يا ”کَھو“، ڊگهي ڳن سان رنبي مثل سوڙھي ڦر واري ڄڻ ھڪ ڪوڏر آھي جنھن سان ڪنڊن ڪانڊيرن وارو ڏکيو جهنگ وڍجي. اڳ ڪَتي يا خريف جي آبادي لاءِ ھاڙه (مئي) جي جهولن ۾ جهنگ وڍبا ھئا جيڪو ھڪ وڏي ڪشالي وارو پورھيو ھو. ”کاھوڙي“ اھو پورهيت آھي جيڪو ”کاھي“ يا ”کَھو“ کڻي ۽ ھڻي، اَوِرچ ٿي ڪنڊن وارو ڏکيو جهنگ وڍي صاف ڪري ٿو.

انهيءَ سخت محنت ۽ پورهيي جي حوالي سان، ”کاھوڙي“ اھو جيڪو وڏو جفاڪش ۽ اڻ- ورچ ھجي: جيڪو ڏکيون ڀيڻيون ۽ ويڙون ڳولي، جهنگ جهر جهاڳي، ٽڪر جبل جانچي ۽ اڻ ڏٺل جُوئن ۽ جاين تان وڃي ڏٿ گڏ ڪري. 

زندگيءَ جي ڪشمڪش ۾، کاھوڙي اھي عالي ھمت ۽ اَورچ انسان آھن جيڪي ڪشالا ڪن ٿا، سختيون سھن ٿا ۽ ڏکن ڏاکڙن کان بي نياز ٿي ڪنھن اعليٰ مقصد خاطر پاڻ پتوڙين ٿا ۽ آخر ان اعليٰ مقصد کي حاصل ڪن ٿا. انسان ۽ خالق جي رشتي ۾، اعليٰ مرتبي حاصل ڪرڻ وارا ھن جھان ۾ کاھوڙي اھي حق جا طالب آھن جيڪي ظاھري اسبابن ۽ انعامن کان بي نياز ٿي، زھد ۽ عبادت ۾ وڏي فڪر ۽ فھم سان پنھنجو اندر اجارين، الاھي ياد ۾ پنھنجي وجود کي ووڙين، ۽ حق ۽ حقيقت واري منزل ماڻين.

داستان پھريون
بيت - 1

کاهوڙِينِ ”خَفِيءَ“ کان سوجهي لَڌو سُبحانُ
عاشِقَ اِهڙين اکَرين لَنگهِئا لامَڪانُ
”هُو“ ۾ گَڏِجِي ”هُو“ ٿِئا بابُو سي بِرِيَانُ
سَڀوئِي سُبحَانُ، آيو نَظَرِ اُنِ جي.

بيت - 2

مُون سي ڏِٺا ماءُ، جَنِي ڏِٺو پِرِينءَ کي
تَنِي سَندِي ڪاءِ، ڪَري نه سَگهان ڳالَهڙِي.

بيت - 3

مُون سي ڏِٺا ماءُ، جَني ڏِٺو پِرِينءَ کي
رَهِي اَچِجي راتِڙِي تَن جُنگَنِ سَندِي جاءِ
جَنِي جِي ساڃاءِ، تُرَهو ٿِئي تارِ ۾.

بيت - 4

مُون کاهوڙِي لَکِئا، ويهي ويرَ مَ ڪَنِ
ڏِينہَ تِتِي ۾ ڏُونگَرين ڪارڻِ قُوتَ ڪَهَنِ
جهَنگَلَ ۾ جُهڻِڪَنِ، جُہُ ڏوٿِي ڏُٿُ گَڏُ ٿِئا.

بيت - 5

مُون کاهوڙِي لَکِئا، گَهرين نه گهارِينِ
واحدَ لَڳِ وِلُهنِ ۾ رويو جَرُ هارِينِ
گُوندَرِ گُذارِينِ، تَنِ ڏوِٿينِ ڏُکو ئِي نه لَهي.

بيت - 6

مُون کاهوڙِي لَکِئا، مُوران ۾ ماتامَ
ڪَيَائُون قِيامَ، جُہُ ڏوٿِي ڏُٿُ گَڏُ ٿِئا.

بيت - 7

مُون کاهوڙِي لَکئا، آيُنِ نَه آرامُ
ڪِيائُون تَنُ تَمامُ، جُہُ ڏوٿِي ڏُٿُ گَڏُ ٿِئا.

بيت - 8

مُون کاهوڙي لَکِئا، سُمَهنِ ڪينَ پَئِي
ثَمَرُ ڪِئائُون سُڃ جو ڏوري ڏُٿُ لَهِي
وِئا اُتِ وَهِي، جِت نِهايَتَ ناهِ ڪَا.

بيت - 9

پارِئا پُڇي آءُ، خَبَرَ کاهوڙِينِ جِي
ڏوٿِينِ ڏُونگَرَاءُ، ڪِنہِ پَر ڏورِئو ڏُٿَ کي.

بيت - 10

تان وُنءُ ويهِي آءُ، اڱڻِ کاهوڙِينِ جي
جوشُ ڏنائُون جِيءَ کي، لِڪائي لَوڪاءَ
ڏوٿينِ ڪَنِہِ ڏُکاءُ، سُمِهي سُکُ نه ماڻِئو.

بيت - 11

تُون هَڏ ڪُڄاڙِئا، سَنجهي سَعيو نه ڪَرِين
سَواَرا سَنڊرَ کَڻِي کاهوڙِي وِئَا
آڻِيندين ڪِئا، ڏُٿُ ڏُوراڻي ڌيههَ جو.

بيت - 12

ماءُ کاهوڙِي هَلِيَا دُکائي دُونهان
ڇَپَرَ جا سُونهان، ڏوٿِينِ ڏُٿُ چِتائِيو.

بيت - 13

ڏوٿِي سا ڏورِين، جا جُوءِ سُئِي نه ٻُڌِي
پاسا مَٿي پاهَڻين کاهوڙِي کوڙِينِ
وئِا تِتِ ووڙِين، جِتِ نِهايَتَ ناهِ ڪَا.

بيت - 14

پاڻِيءَ مَٿي پيرُ، ڪِنِہ پَر ڪَڙيو پيريين
لَهرينِ مان لَطِيف چئي، سُونهي لَڌائُون سيرُ
اِنَ ڀُونءِ سندو ڀيرُ، پَرِ پَروُڙَڻُ ڏاکَڙو.

بيت - 15

سُکِ نه سُتا ڪَڏِهِين کَرَڪَڻا لاهي
اوسِيڙو آهي، کاهَوڙِين انِ پَنڌَ جو.

بيت - 16

سُڪا سَنڊَرَ ڪَڇُنِ ۾، کَرَڪَڻا پيرين
ٽِمَندي نيڻين، آن ڪي کاهوڙِي گڏئا.

بيت - 17

کَڻَنِ نه کَرَڪاڻَ، پَنڌِ پَراهِين هَلِئا
ڏوٿِيڙا ڪنہ ڏُٿَ کي جُنبِئا ڏُونہ جَابَاڻ
کاهوڙِينِ اُهَڃاڻَ، اَنگِ نَه سَڄي اَڳڙي.

بيت - 18

ڀَڪُلِئا ڀُوڻَنِ، دَلقَ گَڏِئو ڌُوڙِ ۾
راتِيان رُڃِ رَهَنِ، ڏِينهان ڏورِنِ ڏُونگَرين.

بيت - 19

ڀَڪُلِئا ڀُوڻَنِ، دَلقَ گَڏِئو ڌُوڙِ ۾
ڳالهيُون ڳَهَلي لوڪَ سِين پَڌَرِ پَئي نَه ڪَنِ
ڪا مُلِ آهي تَنِ، مُون پرِيان جِي ڳالَهڙِي.

بيت - 20

خَوفان کاهوڙِينِ، ڳوڙهو سُڪي نه ڳَلَ تان
حُزنُ ڏِينہُ حَشَرَ جو توڙان لٿو نه تَنِ
ڪِئائُون، ڪِي ڪَنِ، آجِڪو اُخريٰ جو.

وائي - 1

وَسائِيندڙِي مِينہَ، مانَ مِلان کي سَڄَڻينِ
اَکينِ آگَمَ لائِيا، ڪَرَ مُندائِتا مِينہَ
مُونکي پِرينِ ميڙئين، روجَهڙيُون ميڙئين مِينہَ
مادَر موٽِي نَه وِهان، مُون پِريان سِين نِينہُ
آءٌ مِلَندِي پِرينءَ کي راتِيُون ڏوري ڏِينہَ.

داستان ٻيو
بيت - 1

گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جو، پِئو جَنِ پَرو
ڇَڏي کيٽُ کَرو، لوچي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 2

گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جِي پيئِي جَنِ پَرَکَ
واري سي وَرَقَ، لوچي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 3

گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جِي پيئِي جَنِ پَڻِي
ڇَڏي نِنڊَر گهَڻِي، لوچي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 4

جَنِي پيئِي بُوءِ، گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جِي
ڏوري سَائِي جُوءِ، لوچي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 5

گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جِي پيئِي جَنِي باسَ
ڇڏي سي لِباسَ، لوچِي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 6

گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جِي پيئي جني سُڌِ
سي ٻي ڇڏي ٻُڌِ، لوچِي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 7

گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جِي پيئي جن پَرُورَ
ڇڏي سي ضَروُرَ، لوچِي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 8

گَنجو ڏُونگَرُ گامُ، پيهي جَنِ پَروُڙِئو
ڪري تَنُ تَمامُ، لوچِي لاهُوتِي ٿِئا.

بيت - 9

پيهِي ڇَپَر پَسُ، گَنجي ڏُونگَرَ گامَ جو
توکي ڏِيندا ڏَسُ، ڏوٿِي آهِين ڏيهه ۾.

بيت - 10

گَنجي ڏُونگَرَ گامَ ۾ ڪِهَڙو اَٿئِي ڪامُ
پَسِئو تَنہ پَهاڙَ کي اَچي نَه آرامُ
مَتان ڏُونگَرُ ڏورِئين اُجهي جِيئَن عوامُ
هُوَڻُ ڪَرِ حَرامُ، کامُ تَه کاهوڙِي ٿِئين.

بيت - 11

گَنجي ۾ گُن گَهڻا، پيرُ پَرُوڙي پاءِ
کاهوڙِي کَڙِ وِئا نَڪا اوڏِي ماءِ
جَنِي ڏِٺِي جاءِ، تَنِي موٽَڻُ مِيهَڻو.

بيت - 12

کاهوڙِينِ کَڻِي، ساجُهر ٻَڌا سَندَرا
ڏورِيندي ۾ ڏُونگَرين ڪِئائُون پاڻُ پَڻِي
ڏُکَنِ ڏِيلُ هَڻِي، ڇيہُ لَڌائُون ڇَپَرين.

بيت - 13

اُٿِئو اُٿِئو ڪَنِ، ’هَلو هَلُون ڏُٿَ کي‘
پاڻِي پوٽَڙِيَنِ ۾ ڪُنڌَرَ سِرِ ڪُلَهنِ
ڏُوران ڏُورِ سُڄَنِ، ويئِي وِهَامِي راتَڙِي.

بيت - 14

وييُون پَٻِ پَئِي، کيرُون کاهوڙِينِ جيُون
آءٌ تَنِ ڏوِٿِيئَڙِن کي پُڇان ڪيرُ پَهِي
رِڃُنِ راتِ رَهِي، جَنِي ڏُونگَرَ ڏورِيَا.

بيت - 15

جِيِ ڪو ڏُٿُ ڪَري، ته ڏُونگرُ ڏورَڻُ ڏاکَڙو
ڇَپَرُ ڪونه ڏي، سُوکَڙيُون سُتَنِ کي.

بيت - 16

کِجِئا کاهوڙِي، پَسِي پورِهَتَ ويسَرا:
’ڏوٿِيئَڙا ڏوڙِي، وِکَ وَرايو پنڌَ جِي‘.

بيت - 17

کاهوڙِي کجَنِ، پَسِي پورِهَتَ ويسَرا
سي ڏوٿِيئَڙا ڏُورِ ٿِئا رِڃُنِ جي رَهَنِ
ڪا مُلِ آهي تَنِ، مون پِريان جِي ڳالَهڙِي.

بيت - 18

سَڪِئا سِينہَ گُهمَنِ، جِتي پيرُ نه پَکَڻين
تِتي کاهوڙِينِ، وَرَ ڏيئِي وَڻَ چُونڊِئا.

بيت - 19

ڏُٿُ گهَڻان ئِي ڪَنِ، اِنَ اوراهين پَنڌَ جو
سَندا کاهوڙِينِ، پَري سُڄَنِ پيچَرا.

بيت - 20

جِتِ نه پَکِيءَ پيرُ، تت ٽَمَڪي بَاهِڙِي
ٻِئو ٻارِيندو ڪيرُ، کاهوڙِڪيءَ کيرَ ري.

بيت - 21

هُو ڏوٿِي هُو ڏِينہَ، هُو ڏُونگَرَ هُو لَڪيُون
ڪِنہِ جِنہِ لِڌا نِيہَ، جئن ڀُڻا لُوسَنِ لُڪَ ۾.

بيت - 22

ڏُونگَرين ڏِسجَنِ، اَڄُ په رَهُيون اُنِ جِيُون
ڏوٿِيَڙا ڏُٿَ کي آرهاڙان اَچَنِ
خِيما کاهوڙِينِ، اَڄُ نه اُنِي ڀيڻِيين.

بيت - 23

ڪِ ڪي کاهوڙِي، ڇَپَرَ ۾ سَڏُ ٿِئو
اَڳي ٿي سُئِي، اُنِي سَندِي ڳالَهڙِي.

بيت - 24

ڏُونگَرِ نِه ڏوٿِي، ڏُونگَرُ سُڃو ري ڏوٿيين
پُڇان پَرو ٿِي، ڪِ ڏوٿِي ڏُٿِ اَچڻا!

وائي - 1

آءٌ جيهَائِي جاتِ، تُون پاڻُ سُڃاڻجُ سُپِرينِ
اويُون آريءَ ڄامَ جِيُون ڀَريان سَڄيائِي راتِ
ٻانهِي چُونمِ ٻاجَهه سيِن، تَه ڪَرَ لَڌَيمِ ڏاتِ
تان ڪِين ڏُونگرُ ڏورِيَان، جان نه وِهامي راتِ

داستان ٽريو
بيت - 1

ويجهو وانءَ مَ واٽَ کي، ڪَهِجِ ڏُونہُ ڪُواٽَ
اُجِهي مَنجهان آٽَ، اَويسِي ٿِي آءُ تُون.

بيت - 2

سُونهَپَ ۾ سَپَ گهڻا، مُنجَهڻُ ماکِي هوءِ
پَرو تَنهِين پوءِ، جو اُجهِي پَئي اُنَ تان.

بيت - 3

اُجهي پِئا اَواٽَ ۾، واٽَ وِڃائِي جَنِ
ڪُرَندان ڪِين پَروڙِئو، رَندِ نه سي رِڙهَنِ
ٻيئِي دَارَ دَيُون ڪِئو، پيرَتِ تان نه پُڇَنِ
دُورِ پِريان لَئي ڌار ٿِئو ويچارا وَڃنِ
خَبَرَ کاهوڙِينِ، آهي لِکَ لاهُوتَ جِي.

بيت - 4

ڏوري ڏِسِي ڏونگَرين واٽَ وِڃائي جَنِ
اُوءِ بَصِيرَ بَرَنِ ۾ اَنڌا ٿِئو اُڀيَنِ
ڪَنَنِ آڏَيُون تاڙيُون، گُنگَنِ جيَئن گُهَمنِ
فراقِي فَرمانَ جو آهي ٻَرُ ٻوڙَنِ
لَڱا ٿِئا لَطِيفُ چَئي، سُتا پِئا سِڪَنِ
کَپَتِ کاهوڙِينِ، آهَه اُتي پِي نَه لَهي.

بيت - 5

ڪُپيريان پَري ٿِئا، اَٻُڌي ٻُڌائُون
اُنِي کي آئون، هير ڏِسِي آئِيو.

بيت - 6

ڏوري ڏوري ڏيہَ، ماءِ کاهوڙِي آئِيَا
مَيَنِ پيرين کيہَ، ڪُہُ ڄاڻان ڪِنہ پارَ جِي.

بيت - 7

کاهوڙِينِ ڳَرَا، سُوڌِي خَبَرَ پَکيَان
سوجهي جَنِ ڪَيا، مَٿي اَنگهُنِ آنَهِرا.

بيت - 8

جَهنگل هَليا سي نه ڀُليا، راهَ هَليا ڦُرِجَنِ
اَوجهَڙِ سي نه پَونِ، جَنِي ٻيئِي ڇَڏِيُون.

بيت - 9

جهنگُ کامِي پَٽُ ٿِئو، ڀَڳي چوران لِڪَ
سيڪَڙُو ۽ سِڪَ، ٻيئِي گَڏِئا پاڻَ ۾.

بيت - 10

جَهنگُ کامِي پَٽُ ٿِئو، لَٿِي چوران لِڪَ
ويئِي وُجُودان نِڪرِي جي ڪا دَڙِي دِڪَ
هيڪُ سَڄڻُ ٻِي سِڪَ، ٻيئِي پَهِنَا پاڻَ ۾.

بيت - 11

جَهنگُ کامِي پَٽُ ٿِئو، کيڙِنِ مورِيو گاهُ
جَنِي پاسِ اَللهُ، تَئُه نه اَچي تَنِ کي.

بيت - 12

جَهنگلُ آهيڙِينِ کي، ڀَنَڻُ ڪِئو روءِ:
”نه ڪُتا نه ڪوڙِڪيُون!“ چَڙهيو اُڀو چوءِ
”هاڻي هِنِهَان پوءِ، لَڳِيءَ لُوٺو نه ٿِيَان.“

بيت - 13

جَهنگَلُ آهيڙِينِ کي ڀَنَڻُ ڪِئو رُوندو
”نَه ڪُتا نه ڪوڙِڪُيون!“ چَڙهيو ٿيو چُوندو
هَڏِهن نه هُوندو، اِنِهان پوءِ عَالَمَ ۾.

بيت - 14

ڪُتا نه ڪُوڪارَ، نه سي سَڏَ شِڪَارِيين
پِٽِيو کَڻي پارَ، جَهنگلُ آهيڙِينِ کي.

بيت - 15

سانڀَرِ ٻَڌِي بيٺِ، جَنِي ڏُونگَرَ ڏورِئَا
تَنِ کاهوڙِينِ کِہَ هيٺِ، وَڃي پاسا کوڙِئا.

وائي - 1

سِيَاڪو سيڻَانِ، ڀورِي تو پاڻُ سُڃاڻِي نه ڪِئو
هُوند نه پييين هيتَري، وِئين جي سيڻاَنِ
موٽئو ماڳَ نِهارِيين، ڪِهڙي مُنہِ ڪيڻانِ.

وائي - 2

جاڳِي اَکَڙِينِ، ڪوهُ اوجاڳو نه ڪِئو
اَکڙِيُون پِرِينِ کي ٽَهَه ٽَهَه ڪِيو ٽِمَنِ
جي سَنجهيئِي سُتِيُون سي مَرُ سُورَ سَهَنِ
تُون اَناسِي اوجَهرِين، هُوءِ ٿا هوتَ هَلَنِ.

سُر ڪاپائتي

ھن سُر جو تعلق آتڻ ۾ ڪتڻ جي پيشي ۽ پورهيي سان آھي. اھو پيشو ۽ پورھيو جيتوڻيڪ ھاڻي باقي نہ رهيو آھي، پر پورهيي ۽ محنت جي ضرورت ۽ اخلاقي اھميت قائم آھي. اڳ، پورهيت مايون آتڻ ۾ گڏ ويھي پنھنجن چرخن تي ڪتينديون ھيون. انهن کي صلاح ته: ڪتڻ واري جيڪڏھن ماھر آھي تہ بہ پنھنجي مھارت تي ھوڏ ھٺ نہ ڪري پر نياز ۽ نئڙت سان نباھي. ڪتڻو آھي تہ ڌيان سان ڪتڻو آھي، وقت وڃائڻو ناھي ۽ پورهيي ۾ مشغول رهڻو آھي. محنت سان سَنُڙو سڦرو سٽ ڪتڻو آھي ڇاڪاڻ جو صاف سھڻو ڪتيل سٽ پارکن کي پسند ايندو ۽ وڏي اگهہ ۾ وڪامندو. 
اعليٰ فڪر جي لحاظ سان، جن جو پيشي ۽ پورهيي سان پيار آھي تن کي سدائين قرار آھي. پورهيي ڪندي جن جي پنھنجي رَب سان رهاڻ آھي سي ڪنھن ٻئي جون ڪاڻياريون ۽ محتاج ناھن. ھُنن ھَٺ ۽ ھئڻ جو وڻ ئي وڍي ڇڏيو: سَنُون ڪتيائون، ڀِڙا ڀڳائون ۽ پنھنجو سڦرو سُٽ ماڻڪن تي مٽيائون. پر اي ڌڻي منھنجا! جيڪي ويچاريون ٿلھو ٿيون ڪتين تن کي بہ تہ ڪو ٿيلهي نہ ڪڍي!

داستان پھريون
بيت - 1

توڻي تُون ڪاتارِ، جِمَ هيڪَلِي ڀيرِيين
ڏِٺِي ڪا ڏُئَارِ، صَرافَ تُنهنجي سُٽ ۾.

بيت - 2

جَني ڀِيرئو هيڪَلي تَنِي ميڙئو ماءِ
تَندُ اِهڙي ساءِ، مون آتَڻِ هَڏِ نه اُڄَهي.

بيت - 3

جان ڪَتِين تَان ڪَتُ، هِيءَ هَڏِ وهاڻِي
ڪاپائِتِي سَڀَڪا ڪَتي سِيَبَاڻِي
ڄانتو جَنِ ڄاڻِي، تَنِ هَٿان پَهِي نه ڇَڏِي.

بيت - 4

هيءَ هڏ وِهاڻِي، جان ڪَتَندِينءَ تان ڪَتُ
ڪو پنهنجي عِيدَ کي، ڀيري ڪِجُ ڀَرَتُ
مَتان روئِين رَتُ، صُباحَ وِچِ سَرَتِيين.

بيت - 5

ڪَتَڻَ جِي ڪانَه ڪَرِين، سُتِي ساهِين هَڏَ
صُباحَ اِينديَئِي اوچتِي، عِيدَ اُگهاڙَنِ گَڏَ
جِتِ سَرتِيُون ڪَندِيُون سَڏَ، اُتِ سِڪَندِينءَ سِينگارَ کي.

بيت - 6

پائي ڏورِ اَرَٽَ ۾ ڪَتِين نه ڪُوڙِي
وِنهانءَ جي واڌائِيين ڀُوڻِي سَنڀُوڙِي
مَٿي جِنہِ مُوڙِي، سا ڪِئَن وِيهي ويسَرِي!

بيت - 7

نهَ ڪِين ڪِتوءِ ڪالَ، اَڄُ پُڻ اُجَهڻَ کي مَرِينِ
مُناَ مَنجِيءَ اُکڙِئا، اَرَٽِ ڍُرُڪِي مالَ
هَئي تَنِي جي حالَ، جَنِ ڪاپي مَنجهَان ڪِين ڪِئو.

بيت - 8

اَڄُ پُڻ اُجَهڻَ کي مَرِين، نَڪِين ڪتوءِ ڪالَ
اَرَٽِ اوڏِيائِي نه وِهِين، مَحَڪُمُ وَٺِي مالَ
ڀورِي توسِين ڀَالَ، ڪانڌُ ڪَرِيندو ڪيتَرا!

بيت - 9

سي تو وَهيءَ وِڃائِيا جي ڪَتَڻ سَندا ڏِينهَن
اَرٽِ اوڏِيائِي نهَ وَڃِين، ڀورِي ڀوري سَيئَن
تَندُ پَسَندِينءَ ڪِيئَن، هاڻي تُون وَڏِي ٿِئين.

بيت - 10

توڙي تُون وَڏِي ٿِيين، اُٿِي آتَڻِ آءِ
ٿِيءُ ڀيڙِي ڀيرَمَ وارِيِين، ٻِي هڏِ ڪَر مَ ڪاءِ
تهَ صَرافَ تو صُباحِ، ڪوٺي ڪاتارِيَنِ سِين.

بيت - 11

سونَ سارِيکا هَٿَڙا ڪُہُ نه ڪَتِين رَڏ!
ويهِي ڪُنڊَ ڪاپو ڪَرِ، گَهٽيين گوهِيُون ڇَڏِ
تهَ صَرَافاڻي سَڏ، مَرَڪِئو هُوندَ مَٽائِيين.

بيت - 12

مَڇُڻِ ڀاڳَ ڀَرُ ڏِيين، ڪَتُ ڪَنبَندِي آءُ
جَڏهِن تَڏهِن ماءُ، ڀُلَنِ ڀيرَڻَ وارِيُون.

بيت - 13

جِئَن ڀيريين ۽ ڀانئيِين، ايڏانہَ هَڏ مَ آءُ
اِنَ سُرِڪِيءَ ساءُ، آهي عَزازِيل کي.

بيت - 14

ڀيريين ۽ ڀانئِيين، اِئين وِڏُوڻو ڪانڌُ
ويٺِي اورِ اَرٽَ سِين ڳِچِيءَ پايو پاندُ
تَه تُنهِنجو ئِي وِڙِاندُ، ڪَتِو وِتو نه ٿِئي.

بيت - 15

ڀيرِيين ۽ ڀانئِيين، ڀانئِڻُ ڀَڃي ڇَڏِ
ڪِتو وِتو پورِهيو هوڏَ وِجَهنديَئِي هَڏِ
هِتِ ڏيڍو مَٽِين ڏَڏِ، جِتِ ڏَڪَنِ ڏَهسَئي وارِيُون.

بيت - 16

ڀيرَڻَا جَنِ ڀانئِيو، تَنِ پَئِي ڪاپاتِينِ ڪاڻِ
تُنهنجِي ٽِرسئَي مَٿي تاڻِ، هُتِ ڏَڪَنِ ڏَهَسئي وارِيُون.

بيت - 17

ڪَتُ ڪَنبَندِي آءُ، مَتان ڀاڳَ ڀَرُ ڏيين
تو جيڏُيون تو سَرِتُيِون رُوندي رات وِهاءِ
اَرِٽُ اولاڻِئو ماءُ، سَمُورا ساٿَ ني.

بيت - 18

اَٺَئِي پَهَرَ اَرِٽَ سين جي ڪَتَنِ ۽ ڪَنبَنِ
تَنِ جو صَرافَنِ، ڦورو ڦوِلئو ڪِينَڪِين.

بيت - 19

چائُتِ پائي چِتَ ۾ سَنهُون ڪِتو جَنِ
تَنِ جو صَرافَنِ، دُڪو داخِلُ نَه ڪِئو.

بيت - 20

مَحَبَتِ پائي مَنَ ۾ رَنڍا روڙِيا جَنِ
تَنِ جو صَرافَنِ، اَڻَتورِئو اَگهائِيو.

بيت - 21

ٿُلهو سَنهو اَگهِيو، ڪِين جي ڪَتيائِينِ
مَرَڪِئو مَٽيائِينِ، صَباحَ وِچِ سَرِتَين.

بيت - 22

سُٽُ اُنِي جو سَڦِرو جي پَرِ ۾ پِڃائِينِ
آوازُ اُو اَرَٽَ جو ساهَه نَه سُڻَائِينِ
لِڪايو لَطِيفُ چَئي ڪَنبئو ڪَتَائِينِ
ي ماڻِڪَ مَٽَائِينِ، توءِ مُلُ مَهانگو اُنِ جو.

بيت - 23

تُنَبائِي تاڪِيدَ سِين جَنِ پِڃايو پاءُ
لَسِي تَندُ لَطِيفُ چَئي هَلِي تَنِ هَٿاءُ
مَلِمَلِ مَنجهان ماءُ، جي سِکُيون تَنِ سُونُ ڪِئو.

وائي - 1

ڪا هِنيين سِين لاءِ، ڀورِي ڪا هِنيين سِين لاءِ
پَهيُون تُنهنجِيُون جِهرڪِيِن جهوريُون، ٻِيُون اُڏايون واءُ
اَرِٽَ پاسي اوجهرِين، توکي سُمَهڻَ آيو سَاءُ
سَنجهي سُمهِين، صُبحِ سُمهِين، وَهِي سَڀِ وَهياءِ
جَڙَ جَنِي جِي جان ۾ سي لوچَنِ لالَڻَ لاءِ.

داستان ٻيو
بيت - 1

تانسِينءَ ڀَڳوئِي ڀيرِ، جانسِينءَ رَتو راسُ ٿئي
بُرِيءَ بيڪارِيءَ سِين، هاَرِي پاڻُ مَ هيرِ
ڪَتُ ڪَتَندِي ڪيرِ، نَئين سِين نِڃاڻِجِي.

بيت - 2

ٽَرڪُ ڏِنگِي، وَرَ گَهڻا، ڪَتِيان ڪُڄاڙو
ڪاپي مَٿان ڪيتَرو آڻِيان اُڌارو
جي وَرُ ڏِئي وارو، ته سُونهان سَرتِين وِچَ ۾.

بيت - 3

اوبِيندي عَيبَنِ جِيُون لِينجُهون ڪِيمَ لِڪاءِ
ڏاجي ۾ ڏِينداءِ، ڪِتي مُقابِلِ ڪَپَڙا.

بيت - 4

چَرکو ڏئِي نه چَسَ، ڀيرِيان ڀينَرَ نه ڀِري
مُونکي ماري مَس، ڪَتائِيندِيون ڪيتَرو.

بيت - 5

تاڃي تورِيائُون، ته عَيبَ نِکَتا اَڳيَان
ڪوٺي ڪاپاتينِ کي پَرِ ۾ پُڇِيائُون
اَگَلَڙِي آئُون، مُون کان ڀِڙا ڀَڳا نهَ ٿِئا.

بيت - 6

جَنِي ڪِتو ڪالهَه، سي پاڻان پييُون مامَري
جَنِي ٽَرڪُ نه مالَهه، سَرَهيُون سي صَرافُ سِين.

بيت - 7

چَرکو پَنهنجِيءَ چِتَ ۾، ڀَئيءَ ڀيرِئو جَنِ
توڻي ڪِينَ ڪَتَنِ، تَه پهَ ڪانڌُ اُنِي جو ڪوڏِيو.

بيت - 8

ڪَتيمِ سَڀ ڄَمارَ، توءِ پاندِي پُورِي نَه ٿِئي
جِئي مُون ڀَتارُ، جو ڪوٺي ڏِيندُمِ ڪَپڙا.

بيت - 9

ڪَتي مَتي آئِيُون ڪَري تَندُ تَيَارُ
اُٽَلَ اوڏاهِين ٿِئي، جيڏانهه پِرينءَ پارُ
ڪاپائِتيءَ قرَارُ، پورهيي مان پِرائِيو.

بيت - 10

نه ڪَتي ڪَتائي، نهَ ڪَڍي ڪوريين ڪاڻَ
رَبَ سان جَنِ رِهَاڻَ، تَنِ اُڊو ناهِه اُگهاڙَ جو.

بيت - 11

سي اَڄُ نه آتَڻِ آئِيُون جَنِي ڪِتو ڪالَهه
اَرِٽَ اُکَلِي مالَهه، پُوري وِييُون نِجُهرا.

بيت - 12

نه سي وَوڻَ وَوڻَنِ ۾، نَه سي ڪاتَاريُون
پَسِئو بازاريُون، هِنيَڙو مُون لُوڻُ ٿِئي.

بيت - 13

وييُون ڪَنہِ وِگهه تَري، ڀيرا ڀَڃي ماءِ
آتَڻ مَٿي اُسِري آيَسِ جَنِي لاءِ
تِئان هِتِ نه ڪاءِ، آتَڻِ ڪِتُمِ جَنِ سِين.

بيت - 14

اولاڻِئانِ اَرِٽَ، وِيُون ڪيڏَنہ ڪَتَڻَ وارِيُون
لُڙِجَنِ لاکيڻينِ جِيُون پَهيُون مَٿي پَٽَ
اوبَڻُ ۽ اُگهٽَ، ڇَڏي پيٺيُون ڇَپرين.

بيت - 15

ڪي اوبِينِ عَرَبَ ۾، ڪي ڪابُلَ مَنجهِه ڪَتَنِ
سُٽُ اُنِي جو سَڦِرو مَٽِئو ماڻِڪَنِ
قادِرَ! ڪِينَ ڪَڍَنِ، ٿيلي ٿُلهي وارِيُون.

بيت - 16

ڪي اوبِينِ عَرَبَ ۾، ڪي ڪابُل ٿِيُون ڪَتَنِ
سُٽ تَنِي جو سَڦِرو مِيمُ جَنِي جي مَنِ
توڙي ڪِينَ ڪَتَنِ، تَه پهَ ڪانڌُ اُنِي جو ڪوڏِيو.

بيت - 17

نَفِيءَ جي نانہِ سِين پَهِي پِڃيائُون
ڀِڙا جي ڀانئِڻَ جا ڀيري ڀَڳائُون
هُو جو وَڻُ هُئَڻَ جو وَڍي وِڌائُون
اَسِين ۽ آئُون، آتَڻِ ناهي اُنِ جي.

وائي - 1

آءٌ جا وِيندَڙِي پارِ پرِينِ جِي،
مُونکي آيَلِ جَهلَ مَ پاءِ
جَهلُون پَلُون پائيين، پاڻان مَتَ نه آڇِيين ماءُ
وِئو ٻاروچو نِڪرِي مُونکي سُور چَکَائي ساءُ
مُنهَنجا ڪَم ڪرِيمَ تي، ريبي تان نهَ رَهاءِ.

سُر بلاول

ھن سُر ۾ سنڌ جي سماج واري آڳاٽي دور ۾، پيشه ور منگتن مڱڻھارن جو، وڏيءَ ويل اَسُر جو اُٿي، سردارن جي درن تي بيھي، ڏان وٺڻ لاءِ سندن ساراھون ڪرڻ وارو ماحول سمايل آھي. اعليٰ معنوي معيار جي لحاظ سان، اھو ماحول سخا ۽ سورھيائي جي ڪردارن کي روشن ڪري ٿو.

داستان پھريون
بيت - 1

اللهَ! جُنگَ جِيَنِ، اَجهي جَنِي گهارِيَان
شالَ مَ سُڪي وِيَرِي جِئَان پَهِي پِينِ
مَرَڪڻُ اَکَڙِينِ، جَنِ ڏِٺي مُون ٿِئي.

بيت - 2

پانڊَپَ سِين نه پاڙِيان سَئينِ ٻِئا سَردارَ
آهي مِثلَ مِينہَ جي سَخي تُنهِنجي سارَ
حاتِم هَڙدَ هَزارَ، جُهڙَ تُنهِنجي جهَپِئا.

بيت - 3

جي تُون آسائُو آئِيو، ته وَنءُ جَکَري لائي
مَتان وَڙُ وِڃائِيين ڪِنہ ٻِئي دَرِ واجهائي
سَمي سَامَائي، چِنتا لَٿِي چارَڻين.

بيت - 4

جي تُون آسائُو آئِيو ته وَانءُ پانڊَپ پاسِ
گهوڙا هيوَرَ هَٿيَا، وَٺِي آءٌ وَٽاسِ
پَرِيندِهين پيياس، سُتِي سَخَاوَتَ جِي.

بيت - 5

وِسَهُه اِنَهِين ويڻَ کي جِئَن دَعوَتَ ڪِي داتا
مَضمَضہ واتا، وِجهُه ته ڏيئِي واتَ ۾.

بيت - 6

پيرَ پَرِيندَهِين ٺَرِئا، اِيندهين لَٿِي اُڃ
وِيرِي مَنجههِ سُڃَ، ڪَرَ لَڌِي رڻِ- اوڪارِئين.

بيت - 7

اَکِينِ سوئِي اوڙِکِئو جو ڪَنين سُئوم ڪَرَنُ
ماءُ مُنهنجو مَنُ، ڄامُ پَسندِهِين پَتَئِو.

بيت - 8

جي اُڌمِئو اَڄُ، ته وَسندو سونَ- ڦُڙيين
ڀانَ تَهِين ڏي ڀَڄُ، جالَ ڍَئِيندُئي جَکَرو.

بيت - 9

اُڌَمئِو اوڙاهُ، لَکين وَهَنِ واهُڙا
سَمي سَرو چِڪائِيو، پِئي شاهُ گداءُ
راهُوءَ جي رِهاڻَ ۾ نَڪو ڊَرپُ نه ڊاءُ
هوٿِياڻِي هَٿاءُ، وِڙَ پِه وَڃَنِ واسِيَا.

بيت - 10

رَاهُو تُنهِنجي رِيتِ، پَرکَنڊين ئِي پَڌَرِي
گهَڻا گهوڙي چاڙِهَئا تو مُسافِرَ مَسِيتَ
پُڇين ڪا نَه وِڏِيتِ، جي آيا سي اَگهِيا.

بيت - 11

سَرُ نِهارِجِ سَڀَرو، تَڙِ تَڙِ ڪِيمَ تَرَسُ
ڏِيندُئِي لَکَ لَطِيفُ چَئي، راڄَ راهُوءَ جي رَسُ
وِلَها جِنہ وَنهِيان ڪِئا پاڳَ تِنهين جي پَسُ
ڪوڙيين لاهي ڪَسُ، جي ڳالهائي ڳاٽُ کَڻِي.

بيت - 12

سَنيها سَرِيرَ ۾ راهُوءِ جا رَهِيامِ
ٻِئا دَرَ وِسِرِيَامِ، ڏِٺي جادَمَ جَکَري.

بيت - 13

سَمُو سَخاوَتَ جي ويٺو پُڇي پَر
ڪوٺِئو ڪَنگالَنِ کي ڏِئي دِلاسا دَرِ
مَٿي وِلَهنِ وَرِ، ڏيهاڻِي ڏاتارَ جِي.

بيت - 14

سَمُو سَوائِي، ٻَهُون ٻِئَنِئان آڳرو
دَانَہَ جِيءَ دَرٻَارَ ۾، وَرَتِي اِيءَ وائِي:
ڳُهُڙُ ڳالَهائِي، مُهُڙَ سَڀَ مَلهائِيا.

بيت - 15

سَما تو سِرِ ڇَٽُ، نا ته پاڳارا پُرِسَ ٻِئا
ڳُهُڙَ تُنهِنجي ڳَڃَڙي اَچي جالَ جَڳٽُ
جِنہِ جيهوئِي پَٽُ، تِنہِ تيهائِي بِکَيا.

بيت - 16

جان تُون ساقِي آهيين تان وَٽِيءَ وِچُ مَ وِجههُ
جُودُ تُنهنجو جَکَرا آهي ثانِي سِجُ
نِيہَ پِيالو نِجُ، خالِصُ ڏي کُهَينِ کي.

بيت - 17

هَٿان جادَمَ جَکَري وَٽِي پوءِ مَ وِچُ
اَچو آيا نِچُ، سَمي وائِي واتَ ۾.

بيت - 18

هَٿان جادَمَ جَکَري وَٽيءَ وِچُ مَ پوءِ
پِي پِي سو پُرِ ٿِئي جو حاتِمَ پاسي هوءِ
ڪَيفَ ڌاران ڪوءِ، جِئي ڪو مَ جهَانَ ۾.

بيت - 19

دُڪو داروُنءَ هيڪَڙو جي وِڪامي پَدَمِ
سَمُو دَمِ قَدَمِ، ٿو جالَ پِياري جَکَرو.

بيت - 20

دُڪو داروُنءَ هيڪَڙو جي وِڪامي نِيلَ
سَمُو ڄامُ سَبِيلَ، ٿو جالَ پِياري جَکَرو.

بيت - 21

ڏِٺي جادَمَ جَکَري چِتِ ٻِئا چَڙهنِ ڪِينَ
سَمُو تَنِ ساروُن لَهي جي مُٺا ۽ مِسڪِين
اِنَهِين مَلَ مُبِينَ، لَڌِي سارَ سَڀِنِ جِي.

بيت - 22

ڏِٺي جادَمَ جَکَري چِتِ نه ٻِئا چَڙَهَنِ
ته ڪُہُ کُوهَ کَڄَنِ، جُہُ سَرُ لَڀي سَڀَرو.

بيت - 23

پَسَندهِين پُرِ ٿِئا جَکرو ۽ جاجِڪُ
تِئان ڏِنِي مَڱڻي طَهُورا جي تِڪَ
سَمي ڀَڳِيَسِ سِڪَ، واصِلُ ٿِئو وِصَالَ سِين.

وائي - 1

جان ڏِنائُون پيرَ، جان ڏِنائُون پيرَ
مَٿي اڱڻَ آئيا، سُونهَڻَ لَڳا سِيرَ
جئائين نَبِي نِڱئو ڀَري مُبَارَڪَ پيرَ
لَٿا ڏُک سُکَ ٿِيا، ٿِي واڌائِيءَ ويرَ
ڀَڳا ڪوٽَ ڪُفارَ جا اچِي علي شيرَ.

داستان ٻيو
بيت - 1

جَکَرو جوڙي، پاڻَ ڌَڻِي پَيدا ڪِئو
ڪِهَرَ جِئَن ڪَرُ کَڻِئو، مَلُ مُڇُون موڙي
گهوٽُ چَڙِهئو گهوڙي، پيچِينِ لايا پيچَرا.

بيت - 2

ڏَمَرِئو ته ڏي، پَرَچئو ته پاٺَ ڀَري
جُنگَ جَکَري کي، ٻَئي چَڱيُون چِتَ ۾.

بيت - 3

ويٺو ڏِئي ڏاتارُ، ٻَڌيو ماڻِڪَ مُوڙِيُون
ڪَمُ نه ڄاڻي ڪِين ٻِئو وِڄا جو واپارُ
لَٿو ڏُرتُ ڏُڪارُ، جُنگَ ساماڻي جَکَري.

بيت - 4

جَکَرا تُون جِيين، تُنهنجو ڪَنين مَندو مَ سُڻيان
اکيين ۽ هِنيين، ٻِنهِي تارِي تُنهِنجي.

بيت - 5

جَکَرا جِيين شالَ، تُنهنجو ڪَنين مَندو مَ سُڻيان
جِئن تو اَچِي ڪالَهه، آزارِئا آجا ڪِئا.

بيت - 6

جهُڙَ تُنهنجي جهَپِئا هَزارين حاتِمَ
ڪوجهَنَ سَندا ڪَمَ، ڪامِلَ ري ڪيرُ ڪَري.

بيت - 7

جَنِ جُهَارِيو جَکَرو، وِيلَهه تَنِ وَڃي
سَمُو تَنِ سَڃي، جي اَڻ- تُوڻيا عالَمَ ۾.

بيت - 8

ڀيريُون ڀيري ڀَڃَ، هي جي مَنجهان پورِيُون
ٻِئي دَر ڪِنہِ مَ وَڃُ، ري هاشِمي هيڪَڙي.

بيت - 9

جَکَرو جَسَ کَرو، ٻِئا سَڀ اَنِيرا
جِيائِين جُڙئو جَکَرو، تِئائِين نه ٻِئا
مٽِي تِنہِ ماڳا، اَصُلِ هُئِي ايتَرِي.

بيت - 10

جَکَري جِهو جُوانُ، ڏِسان ڪونَه ڏسِينِ ۾
مُهُڙُ مڙني مُرسَلِين، سَرسُ سَندُسِ شانُ
اِيءُ آگي جو اِحسانُ، جِنہِ هادِي ميڙيُم هِهَڙو.

بيت - 11

جِئائِين جُڙئو جَکَرو، تِنہِ مِٽيءَ ڪونهي مُلُ
اِهَڙو گوهَرُ گُلُ، پاڻَ ڌَڻِي پيدا ڪِئو.

بيت - 12

جَکَرو جَسَ کَرو، ٻِئا مِڙيئي خانَ
مِٽي اِنَ مَڪان، اَصُلِ هُئِي ايتَرِي.

بيت - 13

جَکَرو جَسَ کَرو، ٻئا مِڙيئِي ڄامَ
مِٽِي اِنَ مَقامِ، اَصُلِ هُئِي ايتَري.

بيت - 14

جَکرو جَسَ کَرو، ٻِئا مِڙيئِي مِيرَ
مِٽِي اِنَ خَمِيرِ، اَصُلِ هُئِي ايتَرِي.

بيت - 15

جَکَرو جَسَ کَرو، ٻِئا مِڙيئِي مَلَ
سَمي جي سُهاڳَ جي ڪِنہَ نه پيئِي ڪَلَ
مِٽِي اُنَ مُرسَلَ، اَصُلِ هُئِي ايتَري.

وائي - 1

آسَرو آهي، يا الله! مُونکي هوتَ حَبِيبَ جو
مُونکي دوستَ حَبِيبَ جو
جان جان اوڏا ڪَرَها پَهُچان تان ڪاهي
موٽُ مُنهنجا سُپِرِين، واڳُون وَرائي
شَفاعَتَ شَفِيع جِي تِنہِ ۾ ڦيرُ هَڏِهن ناهي
مِيرُ مُحَمَدُ ڪارِڻِي اَڙئا ڇَڏائي
اهي ڪَمَ ڪَرِيم جا جِئَن لڱا لَنگهائي
لُطفَ ساڻُ لَطِيفُ چَئي، مُوڙها مِلائي.

وائي - 2

پَسِئو سو پَسبو
نَورُ نَبِيءَ جو، نُورُ شَفِيع جو
ظاهِرُ ٿِئو زَمِين تي ڏيهَن جو ڏِئو
خاوَندَ خاصَ خَلقِيو هِهَڙو ڪونَه ٻِئو
ڍَرندو ڇَٽرُ رَسُولَ تِي ڏُوران ئِي ڏِسبو
بابو بِيبيءَ فاطِمَہَ ميڙي ۾ مَلهندو.

داستان ٽريو
بيت - 1

تُون اوڍَرُ، تُون اوڍَڪَو، تُون اَجهو، تُون آڳُ
هِتِ پُڻِ تُنهنجو تَڪيو، مَهند به تُنهنجو ماڳُ
سي لوڙِيُون ڏِينِ نه لاڳُ، جي اَجهي آيُون اَبَڙي.

بيت - 2

سَمُو تَنِ سَڏَ ڪَري جَنِ تي وڏو ويرُ
اُٿيءُ ته آجِي ٿيان، پاءِ پاڳُوڙي پيرُ
تو رِءَ ٻِئو ڪيرُ، سَرڻِينِ جا سُوٺَا سَهي.

بيت - 3

سَرَڻِينِ جا سُوٺا سَهي، وَسِيلو وِلَهنِ
لُڏي ڪِين لَطِيفُ چَئي اڳئان لالُ لَکَنِ
جِتِ ڪوڙيين ڪِينَ ڪُڇَنِ، اُتِ پاٻوهي پَڌرو.

بيت - 4

سَرڻين جي سُک لَئي سانگِ کنئي سردار
جي ٿيون ابڙي آڌارِ، سي سُنگ نه ڏينديون سومريون.

بيت - 5

جي آجهي آيُون اَبَڙِي، تِنہِ وَڏِي ڄامَ ڄَمارَ
ٻاجَهه جَنهِين جي ٻارَ، اَٺَئِي پَهَرَ اگُوندَرا.

بيت - 6

آروُڙِجِي اُٿيو ديمِينِ پِييَسِ دُکُ
لاٿائِين لَطِيفُ چَئي عالَمَ تان اَهُکُ
تَنِ سَرڻِينِ ٿِئو سُکُ، جي اَجهي آيُون اَبڙِي.

بيت - 7

آروڙِجِي اُٿيو، ديمِينِ پِييَسِ دانہَ
پاٻوهِيو پيرُ کَڻي سَمُو سَرڻِينِ ڏانہَ
مَٿِئان مَٿي ٻانہَ، اُڀو آڇي سُلطانَ کي.

بيت - 8

جُہُ ڇَليُون پَسي نه ڇَڪِئو تِنہِ واکاڻِئو وِکَ
لُڏي ڪِينَ لَطِيفُ چَئي لَکَنِ اڳيان لِکَ
پِيرُ نه موڙي پانهنجو تَنگِيءَ پَئي تِکَ
سَرڻِينِ ڏِئي نه سِکَ، هَڪَلَ سِين هالارَ ڌَڻِي.

بيت - 9

پِڙَ ۾ اُڀو پاڻِ، ساٿِيَنِ کي سَڏ ڪَري
ڀَلي جيءَ لاڏاڻِ، سَڀِ لَنگهِيندا لَڪِيُون.

بيت - 10

اَبَڙو اَگهامَنِ ۾، سَٻَڙُ جِئَنِ ٻيلي
سي پَٽَ ڪِنہِ نه پُوڻِئا جي ٿو ڀَڙُ ڀيلي
سَمُو سانوَڻَ مِينہَ جِئن رِڃون ٿو ريلي
اَچَنِ جي ويلي، تَنِ بورَ بَخشي بَٺِ- ڌَڻِي.

بيت - 11

اَبڙو اَگهامَنَ ۾ ڀَرجهَلو بارِي
مَنَهن مُنِي جَکَرو طاماعُنِ تارِي
سَمي سُوالِين کي ويلَههَ وِساري
پُڇي سي پارِي، جي عاجزَ اُجُورَنِ ۾.

بيت - 12

صُلحُ ڪَرِ سُلطانَ سين ڪَڍي گهَلَ گهَرا
ته تُون تِنہِ دَرا، ڏِيهاڻِي ڏانَ لَهِين.

بيت - 13

اَصغَر ڏي آهِينِ گهڻا، تُون اَڪَبَر ڏي آءُ
متان لوڙو لاهِيين مَجُوسيءَ مٿاءُ
حَيدرَ جي هَٿاءُ، وِڙُهه ته ويرِي مارِيين.

بيت - 14

مَارِ مَ مُطِيعَلِ کي، مَجُوسيءَ کي مارِ
وَڏي جَنگِ مَ وِسَارِ، ننَڍيان نَفعو ناه ڪو.

بيت - 15

نَنڍيان نَفعو ناههِ ڪو، مَ وَڏِي وساري
مَجُوسِي ماري، اَڪَبرَ ڏي اَچيجِ تُون.

وائي - 1

ڍَڪَ ڍَڪِيندو، مُون نه ڇَڏِيندو
شَفِيعُ شافِعُ سُپِرِين
اَنڌا اُونڌا آکُڙِئَا، سَڀ نِباهِي نِيندو
وَٽان ويچارَنِ جي، داڙُو ٿِي دَڙِيندو
جي ڏوهارِينِ ڏاکَڙا، لَڪَ سِي لَنگهائِيندو
نُور ناڪارُونَ نه ڪَري، مُحَمدُ مِنَتَ مَڃيندو
هِت پُڻِ حامِي هِنَ جو، اَڳِئان آڌَرَ ڏِيندو
طَهُورا تَڙِئنِ کي پانڊَپُ پِيارِيندو
پاڻُ سُڃاڻِي پاڻِهين ڪامِلُ ڪَرَمُ ڪَرِيندو
طَنبُو آڻي تارَ ۾ عاصِينِ وَٽِ اَڏِيندو
داتا دوزِخِينِ کي لِينگهو لَهرائِيندو
رَسَڻَ ويرَ رَسِي ڪَري مُشڪَ رَنگُ مَٽيندو
رَحمَةُ لِلِعالَمِين اَهُکيءَ آڳَہُ ٿِيندو
اُتي عبدالَلطيفُ کي هادِي هَٿُ جهَلِيندو.

سُر پرڀاتي

سُر بلاول وانگر، ھيءُ سُر بہ موروثي منگتن ۽ مڱڻھارن طرفان سخي سردارن کي ڳائڻ ساراھڻ ۽ کانئن ڏاڻ وٺڻ واري رسم روايت جو يادگار آھي، پر ھن سُر جو خاص موضوع لس ٻيلي جي والي سٻڙ ڄام جي سخا آھي: ٻين سردارن سخا ڪئي تہ پنھنجي شان شوڪت وڌائڻ لاءِ ڪئي، پر سٻڙ ڄام سخا ڪئي تہ پنھنجي نالي وڌائڻ ڪاڻ ڪانہ ڪئي پر ڪيرت وارن جي قدرداني ۽ ڏکين ڏڏن جي مدد لاءِ ڪئي: ھن خاص طرح محتاجن کي مان ڏنا ۽ ڏڏن کي ڏان ڏنا. اعليٰ معنوي لحاظ سان ھيءُ سُر گهُرندڙ ۽ ڏيندڙ ٻنهي جي اعليٰ ڪردار جو آئينو آھي.

داستان پھريون
بيت - 1

اِيءُ نه ڀانَنِ ڀيرُ، جِئَن ڪِيرِيءَ ٽَنگِيو ڪِينَرو
سُونهاري صُبُوحَ سِين وِجهِي ويٺين ويرُ
توکي چَونَدو ڪيرُ، ڪِيرتَ ڌاران مَڱڻو.

بيت - 2

سُتو ڪِيئَن نِنڊرون ڪَرِين، وَرُ وِهاڻِيءَ ووءِ
سُڀان سازُ سَندوءِ، پِيو هُوندو پَٽَ ۾.

بيت - 3

سيرانديءَ سازُ ڪِئو سُمهِين سارِي راتِ
جاجِڪاڻِي ذاتِ، اِيئَن نه هُئِي اَڳَهِين.

بيت - 4

جاجِڪَ! جيڏا پَسُ، وِئا سَويرا ساڄَ کَڻِي
ڪِينرُ ڪِيرِيءَ ٽَنگِئو، ڪَنجهي لَڳِي ڪَسُ
تو گهِرنَدي مَسُ، لَڄَ لَنگهَڪِي ڇَڏِئِي.

بيت - 5

پُورِئا دَرَ مَ پِنُ، جَنِ پِنِئي پُورَتَ نه ٿِيي
ڏيهَه ۾ ڏاتَرُ هيڪَڙو، نانءُ تَهِين جو ڳِنُ
جو رَينَ رَسَاڻي دِنُ، ڏيئِي ڏُرِمائي ڪِينَڪِين.

بيت - 6

ڏُرِمَنِ جي ڏيئِي، سي تُون مَنگُ مَ مَڱڻَا
سَٻَڙَ سَندي دَرَ تي ڪَرِ وينتِيوُن ويهِي
پُڇي نَه ڏيئِي، وَرِي ليکو نه ڪَري.

بيت - 7

مَنگُ تَنهِين کي مَڱڻا جو ڏِينهاڻِي ٿو ڏي
ڪُوڙا دَر دُنيا جا جاجِڪَ مَنگِين جي
سُڀَان تو هِي کي، موٽِي ڏِيندا مُنہَ ۾.

بيت - 8

مُوڙهو ڀُڻِين مَڱڻا، ڪيڏانہ هُئين ڪالَ
لَنگها ڇَڏِ، لَطِيفُ چَئي، اُجَهڻَ جا اَفعالَ
سَٻَرَ دَرِ سُوالَ، ڪَرِ ته قِيمَتَ آڻِيين.

بيت - 9

مُنجهِي ويهُه مَ مَڱڻا ڪُنجِين لائي ڪَسُ
ٻيلي ۾ ٻاجهُون ٿِيُون رِڙهِي رُونجهاڻِي رَسُ
پاٺَ پَهِرِئَا پَسُ، ڏَڏَنِ ڏاتِيُون لَڌِيون.

بيت - 10

جيڪِين ڏَڏَنِ ڏي، ڳُجهُه ڳُجهَائِين ڳُجهَه ۾
سو جي سُڻِينِ ڪَڏِهِين ڪيرَتِ وارا ڪي
ته سازَ مِڙيئِي سي، هُندَ پِٿُون ڪَنِ پَلَڪَ ۾.

بيت - 11

لَکِي جي ٻُجَهنِ، پَڌَرِ پَئُه مَ اُنِ سِين
نَنڍِي وَڏِي ڳالَهڙِي سَڄِي تان سَمُجَهنِ
تُون ڪِيئَن اَڳيان تَنِ، وَڃئو وِلِلِين واتَ سِين.

بيت - 12

چَارَڻَ وَسِ نه ڪاءِ، ته ڪا ڪِيرَتِ جِي ڪَري
جَنِي سَندو مَڱڻو هَٿِ تَنِي جي آهِ
جي ڳارائِينِسِ ته ڳاءِ، جي سُمَهَارِينِسِ ته سُمَهي.

بيت - 13

طَمَعَ جِي تَوارَ، مَتان ڪَرِين مَڱڻا
ڌِڪي ڪَندَئِي ڌارَ، ماڻِڪُ ڏيئِي مُٺِ ۾.

بيت - 14

گُهرَڻُ هَڏِهِين گهورِ، ڪَرِ ڪِيرَتَ جِي ڪامَ ڪا
جِنہِ پَرِ رِيجهي راڄيو، سائي تُون تَندُ چورِ
ڪارَڻَ ڏاڻَ مَ ڏورِ، اَڳيان لَنگهِي ٿِي لَڄَ مَري.

بيت - 15

ڏاتارَ ڏُکَ ڪِئَا، پاڻا مَٿي مَڱڻي:
”مُون دَرُ ڇَڏيو مَڱڻا، مَنگِين ڪوهُ ٻِئا
تيلاهِين پِئَا، تو وِچئان وِلَها ڏِينهَڙا.“

بيت - 16

ڏاتارَ ڏوهُه نه ڪوءِ، ڏوهُه مِڙوئي مَڱڻي
جي اُڀو دَرَ ڀَرِ هوءِ، ته ڏِيهاڻِي ڏَاتِ لَهي.

بيت - 17

کَڙَهَه اَڳئان کَپُ، ڏِينهاڻِي ڏاتارَ جي
لَنگها لاهِه مَ لِکَ سِين مٿان چَانئُٺِ چَپُ
مَڱڻهارَن مَپُ، ڪونهي ٻِئو ڪِيرَتَ ري.

بيت - 18

ڄاڻي توءِ مَ ڄاڻُ، هيءُ دَرُ اَٻوجَهنِ جو
انَ دَرِ سيئِي اَگهيَا جَنِ نه ڀانيو پاڻُ
رُونجهاڻِي راڄاڻُ، آهي اَٻوجَهنِ جو.

بيت - 19

ڪِيرَتَ راهَ گَمُ ڪِي، ڄاڻُ وڃايو ڏاڻُ
جي سُڃاڻي پاڻُ، ته سڀوئي سُبحان ٿِئين.

بيت - 20

ڪاٿي سي تُنبِيرَ، جَنِ رِيجهَايا رَاڄيَا
وِئَڙا وَڏِيءَ ويرَ، ڪُلِهِين رَکِي ڪِينَرا.

بيت - 21

تُنبيرَنِ تَوارَ، اَڄُ نه سُڄي ڳَڃَڙي
مَڙهيُون مَڱڻَهارَ، پُوري ڪِنہِ پارِ وِئا.

بيت - 22

ميرَا پَسي مَڱڻا، سَٻَڙَ سَڏَ ڪِئا
سَٻوجَهنِ سُئا، اَٻوجَهنِ کي آسَرو.

بيت - 23

اُٿِيو اَٻوجَهاءَ، سَٻَڙ جو سَڏُ ٿِيو
جئن اَئِين ڪِيرَت ڪَٽُ نه سکئا تِئن پاڻا رِيڌَو راءُ
مَڱو مون مُلاءُ، آءُ اوَهَان جو آهيَان.

وائي - 1

ٻِئي دَرِ وَنءُ مَ ڪيڏاهِين،
جو تُون ڄامُ مَنگَندين مَڱڻَا!
ڦيرِ مَ هينيُون ڪَنڌُ ڪيڏَهِين، ٿِيندِيئَي حاجَ هِيَائِين
وِرِچِي تُون وِهَاڳَ کان، مَتان ڏِئين پَاهِين
تُنبو کَڻُ مَ تيڏهِين، جِيفو آهِه جيڏاهِين
دَرِ دَاتا مَڱ مَنگَتَا، اَدا هوئِجِ ايڏاهِين
اِن اللهَ وِتره يُحِبُ الوِترَ، وَحدَتَ واڳَ وِڌائين
پنهِنجي طَرَفِ پاڻِهِين سائِلَ سَڏيَائِين
جِتي جُواَنَنِ کي ڪوٺِي ڪُٺائِين
اتي عُشاقنِ کي اُلَفَتَ اُهُڃُ ڏِنائِين
ڪِيرَتِينِ قُربَ سِين خُلَتَ کاڄُ ڏِنائين
اَلانسَانُ سِري وَانَا سرُهُ، ان پَرِ اُتائِين
ڳُجَهَه ڳُجهاندَرِ ڳالهِيُون رازُنِ رَکَيائِين
پَسو پينارَنِ جي پَٽَ ۾ پاڻُ وِڌائَين.

وائي - 2

جو نَوازي ڏَڏَ، آسَرُ لاهِه مَ اَنَ جِي
اوڏايان اوڏو گهَڻو، ڪِهَڙا ڪَريين سَڏَ
ويهُه داتا جي دَرَ تي، لَنگها لاهي لَڏَ
اَگلَنَ کي اوڏو وِهي، گَندا ڪري گَڏ
ڪهَڙا جَڏ جَڏوئِيين، جُودَ مَهندان جَڏَ
اڳَيان عَجِيبَنِ جي، مُشڪِلُ ٻَڌَڻُ مَڏَ.

داستان ٻيو
بيت - 1

اُڀرِئو تارو، اُٿِي وَرُ وِهَاڳَ ڏي
سَٻَڙُ رِيسَارو، چِتَ پَرکي چارَڻين.

بيت - 2

سَٻَڙُ سَاهِ پَسَاهِ، جاجِڪَ جِمَ وِساريين
ريهي رُپي سَندِيُون تَندوُن تُنبِيِ پاءِ
سُکَنِ اِيندُءِ ساءُ، ويلهه وِينديَئِي وِسرِي.

بيت - 3

ڏَڏُ ٿِي ڏانُ گهُرِ، ڇَڏِ وِڄا جِي وائِي
سَٻَڙَ راتِ سَنباهِيَا تازِي تو لائِي
جو ڄاڻي نه ڪائِي، تِنہ ٻيلي ڌَڻي ٻاجَهه ڪِي.

بيت - 4

چوٽاڻِي چوٽُ وَهِي سُڪا سانگَ ڀَري
ڪوڏَئُون ڏانَ ڏَڏَنِ کي سَٻَڙُ سَنجهِي ڏي
اِنَ راهَ مَٿي رُونجهي، ماڻِڪ اُڇَلئِا مِينہَ جِئن.

بيت - 5

ڪِيرَتَ ڪا سَنباهِ، چارَڻَ چوٽاڻيءَ مَڻي
وائي ڄاڻي سَڀَڪَا جيڪا ڪَريينِ ساءِ
لَنَگها تون لِيلاءِ، اڳيان اُنَڙَ ڄام جي.

بيت - 6

اُنَڙَ ۾ آسَ گَهڻِي تِهان وَڏيرو ڊَرپُ
سو مَگڻهارَنِ مَپُ، جو نه موٽائي مَڱڻا.

بيت - 7

اُنَڙَ ۾ آسَ گَھڻِي، تِهان وَڏيرو ڊراءُ
مَڱڻَا نه موٽاءِ، ڏِئي ٿو ڏانُ ڏَڏَن کي.

بيت - 8

جَنِ سَڱوئِي ناه ڪو، چارَڻَ سي چَئِجَنِ
رُونجهي راهَ پُڇن، مَٿي ڪُلَهنِ ڪِينَرا.

بيت - 9

لَنگهِي ٿِي لَڄَ مَريِ جِئن تُون ڏَڏُ ٿِئو
صُباح سِياڪو، صَحيءُ مِڙَندو مَڱَڻا.

بيت - 10

اُٿي وَرُ وَرِناءِ، دانهُون دَنبُورَنِ جِيُون
اڳيان اُنَڙَ ڄامَ جي لَنگها تَون ليلاءِ
جوڙِ تَندُون ڪَرِ جاءِ، متان سَٻَڙَ جو سَڏُ ٿئي.

بيت - 11

صُبحُ جو سُڀَرَاڄُ، ڪَرِ دَاتا جِي دَرَ تي
سَندو ڪُورَنِ ڪاڄُ، آهي حاتِم هَٿَ ۾.

بيت - 12

جَاجِڪَ ڄاڻِنَ جاءِ، سا پَرِ آءٌ نه سِکِئو
پاٺَ نه نِينَم پاڻ سِين، سَڳا جي سِياءَ
جي رَنجاڻِين راءَ، ته پُڻ تارِي تُنهِنجي.

بيت - 13

چارَڻُ لَڱو، پَنڌُ گَهڻو، ڪين چوٽاڻِيءَ چَئيجُ
هِتِ ڪِين هَلائيجُ، اتي آءٌ نه اَچَڻو.

بيت - 14

تون سَٻَڙُ، آءٌ سيڪَڙُو، تون صاحبُ، آءٌ سَڳُ
پُڇِي تُنهنجو پَڳُ، ڪُلهي پاتُم ڪِينَرو.

بيت - 15

تون سَٻَڙُ، آءٌ سيڪَڙُو، تون پارِسُ، آءٌ پِينارُ
ڏِسِندِهين ڏاتارُ، ڪُلهي پاتُمِ ڪِينَرو.

بيت - 16

تون سَٻَڙُ، آءٌ سيڪَڙُو، تون ڏاتارُ، آءٌ ڏَڏُ
سُڻِي تُنهنجو سَڏُ، ڪُلهي پاتُمِ ڪِينَرو.

بيت - 17

تون سَٻَڙُ، آءٌ سيڪَڙُو، تون ڏاتارُ، آءٌ ڏوهُ
تون پارِسُ آءٌ لوههُ، جي سَڃين ته سون ٿِيان.

بيت - 18

ڏَاتارُ ته تُون، ٻِئا مِڙيئِيِ مَڱَڻَا
مِينہَ مُندائِتا وَسَڻَا سَدا وسِين تُون
جي گَهَرِ اَچِين مُون، ته ميرِيائِي مانُ لَهان.

بيت - 19

ڏَڏُ وڏو ڏَڏُ، پاڻُ ڪوٺائيِ مَڱَڻو
نه ڪَنہِ نِئو پاڻ سِين، نه ڪَنہِ ڪِئو گڏُ
سَٻَڙَ ڪَري سَڏُ، ڏَڏُ ڏولِيءَ چاَڙِهيو.

بيت - 20

ٻولِي ٻِيلي جِي ڪَري، پاسي ڀَرِ پِئو
سُڻائي سُتَنِ کي وِهاڻِيءَ وِئو
ڄاڻي ڪِينَ ٻِئو، سُرُ سِکيوئِي هَڪَڙو.

بيت - 21

پاسيِ ڀَرِ پِئو، ٻولِي ٻِيلي جِي ڪَري
چارَڻ چاڙهي چوڏَولَ ۾ نِماَڻو نِئو
رُونجهي راتِ ڪِئو، سَرفَرازُ سَيِدُ چئي.

بيت - 22

اگهِيا ويڻَ وهاڳَ، ڏنگا ڦِڏا ڏَڏَ جَا
مَٿي موٽِئا مَڱڻي سَندا ڏيِنہَ سُهاڳَ
رُونٽو ڌاراَن راڳَ، سَٻَڙَ راتِ سَمگِئو.

بيت - 23

ٻُجهان ٻاجَهه ٿِي، ٻاجهاڻو ٻيلي ڌَڻِي
سَٻَرَ سا سُئِي، جا چارَڻَ جي چِتَ ۾.

بيت - 24

ڏات نه آهي ذات تي، جو وَهي سو لَهي
آريون اٻوجهن جيون سَٻڙُ ڄامُ سَهي
جو راءَ وَٽِ راتِ رهي، تنهن کي جُکي
جا نِڪتيان نه ٿئي.

وائي - 1

ڏيٺِي سِين ڏاتارَ، ٿِي موچارِي مَڱَڻي
اَچِي چارَڻ چورِئِي، ڪا جا تَندُ تَوارَ
سا سِيبَاڻي راڄِيي سَٻَاجهي سَتارَ
نِڀَاڳَنِ نَوازَ ٿِي ٽِلَنِ ٿا ٽاٽارَ
آيو حاتِمُ هَٿَ ۾ لَنگهيءَ جي ڀَتَارَ

وائي - 2

وَڏا ڏَاڻَ ڏنائِين، کَنيَائِين رَختُ ريزِالَنِ جو
ڏاتِيُون ڏِئي ڏَڏَنِ کي سَنديُون سونَ سَراهِين
اَنڌَا مَنڊاَ آئِيا، سَخَا سَڏُ وِڌائِين
ڪِينَ مَنجهان ڪيِن ڪَري، سو نه ساراهيين ساَئِين
”وَ تُعزُ مَن تَشَآءُ و تُذِلِ مَن تَشآءُ“ آهيِ سَڀُ اُتائِين
نَوازِيائين نُطف مَنجهان، ڪِين ڪئائِين
حرفَتَ حَرِيفَن جي، ڀيري سَڀَ ڀَڳاَئِين
حَاسِدَ سَڀَ حُزُنَ ۾، مُدَعِي پاڻَ مُٺائِين.

سُر ڪارايل

ھن سُر ۾ ھَنجههَ ۽ ڪاري اصيل نانگ جي روايتي خوبين جي تمثيل سان، اعليٰ اخلاقي معيار جا ڪي رخ روشن ٿيل آھن. سنڌ جي روايت موجب، ھنجهه نھايت ئي صاف ۽ سگلو پکي آھي: ھو ڪارن ڪانيرن وانگر نڪي تانگهي ميري ۽ لُڙيل لُٻيل پاڻيءَ ۾ لهي، تہ نڪي وري کاڌي لاءِ چلڙ ۾ چھنب ھڻي ۽ ککي کائي. ھو تار پاڻي واري وڏي سَرَ (تلاء، ڍنڍ) يا ڇَڇ ۾ لهي ۽ اتي سپون سوجهي موتي چُڻي. ھنجهه نڪي پاڻ کي گندي ميري پاڻيءَ ۾ ميرو ڪري تہ نڪي بک کان بي حال ٿي ککي مڇي کائي. ھو ھميشہ تار ۾ تري ۽ مُنھن لايو موتي چُڻي. ٻئي طرف ڪاريھر يعني ڪاري اصيل نانگ جو ڪردار بہ شانائتو آھي: ھو اصل نسل ۾ ”اصيل“ آھي جو باوجود سندس قاتل زھر واري طاقت جي، ھو اڻ ڏکويو ڪڏهن بہ ڪنھن کي ڪونہ کائي.

داستان پھريون
بيت - 1

وَحدَهُ وائِي ڪَري چَڙَهندي چَيَائِين
سو لُڙُ لَنگهِيائِين، جِتي پارکَ پَکِيَان.

بيت - 2

اَکڙِيُون اوڙاههَ ۾، اُڀو تَڪيِ تارِ
پِٿُون جو پاتارِ، هَنجُهه تَهِين جو هيرَئُون.

بيت - 3

ڪَؤنرَ پاڙُون پاتارَ ۾، ڀَؤُنرُ ڀري آڪاسِ
ٻِنهِين سَندِي ڳالَهڙِي رازِقَ آندِي راسِ
تِنہِ عِشقَ کي شاباسِ، جِنہِ مَحَبتِي ميڙِئَا.

بيت - 4

ڪَؤنرَ پاڙُون پاتارَ ۾، ڀَؤنرُ ڀِري ۾ سُڃ
ٻِنهِي سَندِي ڳالَهڙِي عِشق اِيءَ اُهُڃ
توءِ نه لَهينِ اُڃ، جي پِيو پِيَنِ پاڻَ ۾.

بيت - 5

ٿئو حُضُورِي هاڻِ، سوجها پييَسِ سَرَ جِي
کُنڊري لَڌِي کاڻِ، پَکِيئَڙي پاتارَ ۾.

بيت - 6

سَرَ سُڪي سالَ ٿئا، هَنجهَه هَرِيو ئِي پيرُ
ڪَنگُ ويچارو ڪيرُ، رَسي اِنَ رَمُوزَ کي.

بيت - 7

هَنجَهه مِڙِيئِي هَنجهَه، ميرو مَنجهنِ ناهه ڪو
جِتي پيينِ سَنجهَه، سو سَرُ ڪِئائُون سُرَهو.

بيت - 8

آءُ اُڏامِي هَنجَهڙا، سَرَ ۾ سارِينَئِي
مَڇُڻُ مارِينَئِي، پارهيڙِي پَهُه ڪَري.

بيت - 9

سَرَ ۾ پَکِي هيڪَڙو چُڻِي چانگاري
جيڪا رَضا رَبَ جي سا پَکيئَڙو پاري
وَٽان ويچاري، وَڳَرَ سَڀَ وَهِي وِئا.

بيت - 10

سَرَ ۾ پَکِي هيڪَڙو پارهيڙِي پَنجاهَ
سَنديءَ آسَ اللَه، لُڏي لَهرِينِ وِچَ ۾.

بيت - 11

دَلَبو مَنجهِه دَرياهَ، پَسِي پَکِي آئِيا
ويچارا ويسَاهَ، آڻي اُتِ اَڙِائيَا.

بيت - 12

جيهَرَ لوڪُ جَپُ ڪَري اوهِيَرَ اُڏامَنِ
پِٿُون جي پاتارَ جا چيتارئو چُڻَنِ
ڪوهُ ڪَندا کي تَنِ، پارهيڙِي پَهُه ڪَري.

بيت - 13

ماڻِڪَ چُوڻو جَنِ سَندو، هَنجهَه حُضورِي سي
چِلُڙَ ۾ چُهِنجَ هَڻِي مَڇي کِينِ نه اي
لوڪَ نه لَکِئا تي، جيلاهَ ڀُوڻَنِ ٻَگَنِ گَڏِئا.

بيت - 14

لُڙُ جو هيٺِ لَئِي، وِٺِنِ هَڻِي وِڃائِيو
پِيتو تَني پيئِيُون جائُون مَنجهِه جَئي
ڊوڙُون مَنجهِه ڊَهِي، ڪَنگَ ڪُڄاڙِئا پائِيين.

بيت - 15

پَکِي پيهِي نِڱئا مَنجهان لِتَڻِيَنِ لَکَ
ڪَنِي ماڻِڪَ ميڙِئا ڪَنِي رَتا پَکَ
پُٺِيءَ لائي لَکَ، گَڏِئو هَنجُهه حَبِيبَ کي.

بيت - 16

اَڇو آبُ لُڙُ ٿِئو ڪالوڙِئو ڪَنگَنِ
اِيندا لَڄَ مَرَنِ، تِنہِ سَرَ مَٿي هَنجَهڙا.

بيت - 17

جِنہِ پاڻيءَ ۾ پُونئَرا، چِلُڙُ چِڪَ گهَڻِي
وِيا چِتُ کَڻِي، تِنہِ سَرَ مَٿان هَنجهَڙا.

بيت - 18

ڪُوڙَنِ ڪانيرَنِ، سُرَهو سَرُ وِڃائِيو
آڌيءَ راتِ اُٿِي ڪَري دَدا دانهُون ڪَنِ
سَندِي ذاتِ هَنجهَنِ، مُنہُ کوڙِيو موتِي چُڻِي.

بيت - 19

هَنجَهه نَه بَندَ ڪَجَنِ، پَکِي نه وِجَهجَنِ پِڃِري
مَڇُڻُ مَرِي رَهَنِ، سارِيندي کي سَڄڻين.

بيت - 20

لَلي ٿي لاتِيُون ڪَيُون سَرَ ۾ سارِي راتِ
پَکُڻانڍِيون پِرڀاتِ، هَنجَهه هَڻَندي رَتِيُون.

وائي - 1

هَنجَهنِ ڌاران هيجُ، ڪيرَ ڪَرِيندي ٻَگَنِ سين
سُورَ ڏنائُون سُوکڙِي، ڏُکَ ڏِنائُون ڏَيجُ
جَنِ چِلُڙُ نه چُوسِيو، تِکو چُڻَنِ تيجُ
پَکِي پالُرَ هيرَئُون، مُورِ نه چُڻي ريجُ
اُونِهين سِين آرُ ڪَري، کَڏَ نه ڪَري کيجُ.

داستان ٻيو
بيت - 1

ڪارايَلَ جِي ڪوڏَ، مون ڪِينجُهرُ سَڀِ نِهارِئو
وَرِي وانهيري نه وَرِئا، لَلَا لاکِيڻِيءَ لوڏَ
هِنيڙَي جِنِي هوڏَ، سي هَنجَهڙا سَڀِ هَلِي وِئا.

بيت - 2

هَنجَهنَ سَندِيءَ هيرَ، مون ڪِينجُهرُ سَڀِ نِهارئو
ڍَنڍَ ۾ پَکِي ڍيرَ، پارين پِريان ناهِ ڪو.

بيت - 3

هَنجَهنِ سِين هيڪارَ، جي ڳُڻُ ڪَري نِهارِيين
ته ٻَگنِ سِين ٻِيهارَ، هُوندَ ٻيلَ نه ٻَڌِين ڪَڏهِين.

بيت - 4

ٻَگا ڪوهُ ٻُجَهنِ، ته سِپُنِ ۾ ڇا سَپَجي
ڦِريو ڦَهيارَنِ کي وَرئو واتَ وِجَهنِ
سَندِي ذاتِ هَنجهَنِ، مُنہُ لايو موتِي چُڻي.

بيت - 5

لالُون لَتَاڙي، ٻَگا ٻِيءَ وِئا
چُڻَنِ چِلُڙَ ڪَنڌِيين پَکِي پُوتِ پِئا
اَمُلَ اُتِ ڪِئا، تانگهو جَنِ طَلِبئو.

بيت - 6

پَکِي ٻِئا مَچَنِ، هَنجَهه سَدائِين ڏُٻَرا
ماريءَ سندو مَنَ ۾ وِرِهُه ويچارَنِ
ڪَنبَنِ ۽ ڪَڍَنِ، موتِي جي مِهراڻَ جا.

بيت - 7

اَڇو پئو اَڇاهُ، ته اَئِين اَڇائِي اُبَهو
وِهَڻُ وَڙُ نه آهِنجو لُڙَ پاڻِي لَلاهُ
سُسَرِ ڏِجي ساهُ، ڪُسَرِ ڪَنگَنِ قَبَرُون.

بيت - 8

ڪُسَرِ ڪَنگَنِ قَبَروُن، سُسَرِ ساڱاهيجِ
هَنجَهه، هُتي جي ڳالَهڙِي ٻَگَنِ مَ ٻوليجِ
ماڻي تُون مَريجُ، چَئِجُ مَ ڪَهِين چُهنجَ سيِن.

بيت - 9

سَڀَرَ سَرَ سَيِدُ چَئي، پَلي پاڻُ سُڃاڻُ
”اَلَستُ بِرَبَکُم قَالُوابَلِيٰ“ اِيءُ اَصلَ جو اُهڃاڻُ
ڄاڻِي ته ڄَاڻُ، نا ته ڍٻيءَ ۾ ڍيرُ ٿِئين.

بيت - 10

جِئن قَطرَ چُڻِئو ڪُڙِهه ڀَرِيين، تئن ٻولي
ٻَجهنديَئِه هَنجَهه
موتِي جي مِهراڻَ جا پُورا چُڻجُ پَنجَ
اَڄُ ڪِ صُباح سَنجَهه، ڍٻِيءَ ۾ ڍيرُ ٿِيين.

بيت - 11

هارِئا هَنجَهه ٻَگَنِ سِين ڪيهِي ٻَڌيَئي ٻيلَ
ميرو مَٽائيجِ تون، اَڇي کي اُڪيلَ
ڪَنگَنِ ساڻُ ڪُويلَ، لَلاَ جِم لُڙُ پِيين.

بيت - 12

وَڃيِن نه پيهِي، پِٿُونءَ لَئي پاتارَ ۾
ڪَنڌِيءَ ۾ ڪيهِي، حاجَ تُنهنجِي هَنجَهڙا!

بيت - 13

ويٺو جِئن وِماسِيين، حَيرَتَ پَئُه مَ هَڏ
لاتيُون جي لِبَاس جِيُون سي ڇَپِائي ڇَڏَ
’آءٌ‘ ’اَسِين‘ ڪَن جي پاسي تَنِ ۾ اَڏ
تَنُ طالِبَنِ گَڏِ، ته ويجهو ٿِئين وِصَالَ کي.

بيت - 14

ويٺو جِئن وِماسِيين، حَيرَتَ پَئهُ مَ هاڻِ
لَلَنِ کي لطِيفُ چَئي اَڇي سان آراڻِ
ڪَنگَنِ لَٿي ڪاڻِ، گڏئو هَنجُهه حَبِيبَ کي.

بيت - 15

ويٺو جِئن وماسِيين، حيَرتَ پَئهُ مَ هَورِ
اُونهون جو اَڇو وهَي گهڙِي تائين گهورِ
ڏَنِيُون هَڏِ مَ ڏورِ، گهورِئو ڪَپُ ڪَسِينِ جو.

بيت - 16

اُڏءُ آڏِتُ اُڀُرِئو، وهاڻِي وانءُ ڀئونرَ
چَيتاريجِ ۾ جيِ ڪَنڊا ڌاري ڪَئونرَ
مَتان مارِينَئِي تَئونَر، تَو لَئُه لَڳو جِنِ سِين.

بيت - 17

هَنجهَڙَا هيلاندُ ٿِي گهُونو مَ گهوريجِ
پَسِي چلُڙَ چوئِيُون، پَکَ مَ پُسائيجِ
سو سَرُ ساڱاهيجِ، جِتي پارَکَ پَکَيين.

بيت - 18

هَنجههَ مَ ميرو وَتُ، جان ڪو جِيين ڏيِنهَڙو
جِيءُ مَ گهَنگهَرِ گهَتُ، سِرُ تان سَرَ ڪَيتَرا.

بيت - 19

لَلي لَئِي لاَتِ، سَرَ ۾ ڪِئو سوجَهرو
ٻَگَا ٻاتاڙا ٿِئا وائِي ڪَنِ نه واتِ
جُنگَنِ پَنهنجي ذاتِ، نيئِي رَساڻِي روهَ کي.

بيت - 20

وِئا مورَ مَري، هَنجههُ نه رَهيو هِيڪَڙو
وطَنُ ٿِيو وَري، ڪُوڙَنِ ڪانيرَنِ جو.

بيت - 21

سَرَ اُهيئِي اَڳَيَان، پَکيِ ٻِئا پِئا
جَنِ لَمِئو ٿي لاتيُون ڪَيُون سي ويچارا وِئا
ماڳو ماڳ ٿِئا، ڪُوڙا ڪانيرا گهَڻَا.

بيت - 22

سو پَکِي سو پڃرو، سو سَرُ سوئِي هَنجههُ
پيهِي جان پرُوڙيو مُون پاهِنجو مَنجههُ
ڏيِل جَنهين جو ڏَنجههُ، سو مارِي ٿَو مَنجههِ وڙِهي.

وائي - 1

هَنجَهڙا پَسانِ نه سي، اُڏامي وئا آنهيرَنِ تي
پَکِي جيِ پَرڏيههَ جا، ساجُهرُ وِئا سَرَ تي
موتِي جَنِ ماڳَنِ ۾، لالُون لَهَن تِتي
جَنِ جو عَهدُ اَللهَ سِين، سي ڪِئن رَهَنِ هِتي
اُهي عَبدُالَلطِيفُ چَئي، پاڻِ وَهيا پَرتِي.

داستان ٽريو
بيت - 1

پِهرِين ڪاري نانگَ جي ڪو ڇرِڪِيلُ ڇيڙ ڪَري
جي هَڻِي ڏنگُ، ڏسائِيو، ويجهو ڪينَ وَري
جيڪي ٺَپِ مَري، جيڪي سِڪي صِحَت کي.

بيت - 2

کَپُرَ گاروڙِينِ سِين وَڏو وِڌُءِ ويرُ
نانگَ نه وِيندين نِڪَرِي تو ڏَرَ مَٿي پيرُ
هِيءُ تَنِي جو ڍيرُ، جَنِ جهُوناڳڙُهه جَلائِيو.

بيت - 3

ڪوهُ جاڳائي جِيجُنِ کي ٿو سُتَلَنِ هَٿُ هَڻِي
جو ڏاڙُون ڏاڙُنِ ويٺِيُون ته وِڙهَندُئِي وِهُ وَڻِي
جَنِ جو ڌُوڃُ ڌَڻِي، تون ڪِئن وِجهِين ويرُ تَنِ سِين.

بيت - 4

آسَڻُ جَنِ اَريجَ ۾ تَنِ جي وِهَ جو وَرَنُ ٻِئو
تَنِ جو ڪَنڊوئِي ڪَمُ ڪَري، جي مَٿِسِ پيرُ پِئو
پُريين آهِي پَڌَرو تَنِ نانگن جو نِهو
ڪَلِي ويرَ ڪِهو، جو سامُهون ٿِئي سَپَنِ کي.

بيت - 5

جَنِ جِيُون اوطاقُون اَريجَ ۾ مَڻيُون تَنِ مَٿَنِ
ماٺِ مَرتَبو اُن جو وَسان ڪِينَ ڪُڇَنِ
جو اَوڏو وَڃي اُنِ، تَنِ جوکو ٿِيي جانَ کي.

بيت - 6

ڪاري ڪُرُ لَڄي جي اَڻَ- ڪَڄاڙئو کاءِ
ڄاڙئان اَندرِ ڄِڀَ ۾ ڳُجهو ٿو ڳالهاءِ
اُتي اُو سَاماءِ، جِتِ رَتِي ناهي ريجَ جي.

بيت - 7

سَنهَان ڀانءِ مَ سَپَ، سُڪا جَنِي پيٽَ
تَنِي جي چَپيٽَ، جُنگنِ کي جوکو ٿِئي.

بيت - 8

سَنهان ڀانءِ مَ سَپَ، وِياءَ واسِينگنِ جا
لَتاڙِيا لَطِيفُ چَئي چوريا وِجهَنِ چَپَ
تَنِي جِي جهَڙَپَ، هاٿِي هَنڌان نه چُري.

بيت - 9

موران موٽَڻُ مِيهَڻُو، نُوڻِي نانگَ نه ڪَنِ
ڪارايَلَ ڪارَنِ کي ڳارا ڪِئو ڳِهَنِ
وَٽِيين وِهُ پِيَنِ، سِڪَ سُرِڪِيين نه لَهي.

بيت - 10

مَٿي جهَڙَ جهيڙِينِ، مورُ ڪارايَلُ پاڻَ ۾
نُوڻِي نانگ نه ڏِينِ، موران موٽَڻُ مِيهَڻو.

بيت - 11

سَپَ کَپُرَ سَڄا ڳِهي، نانگنِ ڳولِيو کاءِ
تَنِي کي واجهاءِ، مَڻِيُون جَنِ مَٿَنِ ۾.

بيت - 12

واتان جَنِي وِهُ وَهي، سي آيا اوڳارِينِ
جي آرَڻِ ٻَڌي آئِيا تان نانگَ نه نِهارِينِ
ڏَنَيرَ تَنِ ڏَارِينِ، ميلُ جَنِي جي مَنَ ۾.

بيت - 13

ڪِنہِ ڪِنہ ڪارِيءَ ذاتِ کي مورَ به مَٽائِينِ
لَتوڙِئا لَطِيفُ چَئي چُرِئا چَکائِينِ
توڙي ٺُپُ مارِينِ، ناته سِڪن صِحَتَ لَئي.

بيت - 14

وِهُ هَٿين وِهُ پيرين، وِهُ جَنِي جي واتِ
ڪا ڪا ڪارِي ذاتِ، مورَنِ مَٽي ڇَڏئِي.

وائي - 1

ڪُوڙِي راندِ، ڪُوڙو چَٽڪو
لِکَ سِينءَ لَلو پَتو
لَيو جِئن لامين چَڙهين، ڪِئو ڪارايَلَ ڪَٽِڪو
ڪِ تو ڪَنين نه سُئو، شَهبازَ جو سَٽِڪو.

وائي - 2

جي مان چارائِينِ، جيڪَرَ جيڏيون وو
ڪَرَهَ سَندانِ چارِيان
جي مان چارائِين وي ميان، تان مُئِي جِيارِينِ
پيرين آءٌ نه پُڄَڻِي، ڪَرَهَلَ هُوءِ نه جهَلِينِ
ڳُجهِي آءٌ نه وَڃڻِي، پَڌَرِ پِرِينِ نه نِينِ.

وائي - 3

هوتَ بلوچَ جي آهِيان
ڀَلو جيڏيون! آءٌ جا بلوچَ جي آهِيان
ڪَنِيزَڪَ ڪيچينِ جي، ناتَرِ نامُ سَڏائِيان
پيزارَ پُنهونءَ ڄامَ جي، اکِينِ ساڻُ اُٺائِيان.

سُر ڏھر

ذات الاھي جي ذڪر ۽ ياد الاھي ۾ رتل دلين طرفان حمد ۽ ثنا کي، آڳاٽي وقت کان وٺي صوفين درويشن جي سماع وارين محفلن ۾ ”سر ڏهر“ ۾ آلاپيو ويو. ھن سُر جي پھرئين داستان جو موضوع ئي آھي ساري جھان جي خالق ۽ پالڻھار موليٰ مھربان جي صفت ۽ ساراھه، ۽ سندس مھر ۽ ٻاجهه لا دعا. انهيءَ لحاظ سان، انهن بيتن کي فقيرن ذڪر طور سُر ڏهر ۾ آلاپيو. ساري جھان جي خالق ۽ پالڻھار جي وڏائي ۽ واکاڻ سان گڏ، ھن زمين تي انسان جي عارضي زندگي جي حوالي سان کيس ترغيب ڏنل تہ ھي حياتي ھڪ عارضي منزل يا مانجھاندي جو ماڳ آھي؛ انهيءَ ڪري ڊگهيون رٿائون رٿڻ ۽ وڏيون اميدون رکڻ بي سود آھن؛ ننڊر ۽ غفلت بدران بيداري ۽ سجاڳي واري حالت ۾ ھجڻ ضروري آھي. اھا سجاڳي ۽ بيداري ڌڻيءَ کي ياد ڪرڻ سان حاصل ٿيندي. داستان-2 ۾ جسوڌڻ آگري جي دور ۾ پٽيھل درياء ۾ پاڻي جي موج سببان ملڪ ۾ آبادي ۽ ماڻهن جي خوشحالي، ۽ ان بعد وري پٽيھل ۾ پاڻي جو گهٽجڻ ۽ سڪڻ، ماڻهن جو لڏڻ ۽ ملڪ جو ڦٽڻ ھن داستان جو مکيہ موضوع آھي.
داستان-3. ۾ اڳئين وقت جي وڏي ارڏي ۽ اڻٽر سردار لاکي ڦُلاڻي جي ڳُڻن ۽ ڳالھين ۽ ڏاڍاين جا اھڃاڻ ڏنل آھن. سندس ڳڻ اھو جو غريب اوڏڻ سان دل لاتائين، اوڏن جي لڄ پت رکيائين، ۽ کين پاڻ وٽ اجهو ۽ اوٽ ڏنائين. سندس ڏاڍائي اھا جو ھر طرف ھَلائون ڪري مال ڦري ڪاھي راڄن کي لڏايائين: ريٻارين ۽ جاڙيجن جا تہ وڳ ڪاھيائين، پر اھي راڄ جيڪي ملڪ جي حاڪم راءِ کنگهار جي پناھ ھيٺ ھئا تن جون بہ لوڙيون ھنيائين.
داستان چوٿون سنگهارن يعني مالدارن جو وڏي چاھ سان مال ڌارڻ ۽ چارڻ، پاڻ ۾ گڏ رهڻ ۽ سندن صلح سانت ۽ اطمينان واري سماجي زندگيءَ جو آئينو آھي.
داستان پنجين ۾ ڪونجن جي اعليٰ وصفن جا اھڃاڻ ڏنل آھن، ۽ ڪونجن تي ڪھل ڪرڻ ۽ کين نہ مارڻ جي ترغيب ڏنل آھي. ڪونجن جون اعليٰ وصفون اِھي جو اھي قوت ۽ چُوڻي خاطر ديس ڇڏي پرديس اچن، پر وطن نہ وسارين ۽ وري پوئتي ورن. ھو؛ اھي ٻاجهاري ٻولي ڪن، وڳر ڪري ھلن ۽ ھڪ ٻئي کان جدا نہ ٿين، ۽ جي ڪا منجهائن پوئتي رهجي وڃي تہ ان کي سنڀاري ساڻ ڪن. انهيءَ ڪري کين سندن واسطي دعا ته: شال ڌڻي پنھنجي ٻاجهه ڪري کين سندن وطن ۾ پنھنجن ٻچن سان ميڙي!

داستان پھريون
بيت - 1

اَللهُ جِئَن نالوءِ، تِئَن مُون وَڏو آسَرو
خالِقَ تُنهِنجِيءَ کانڌَ جو پَرو پاندُ نه ڪوءِ
نالو رَبَ سَندوءِ، رَهيو آهي رُوحَ ۾.

بيت - 2

مِٺو جِئَن نالوءِ، تِئَنِ مُون وَڏو آسَرو
صاحِبَ تُنهِنجيءَ سَگههَ جو پَرو پاندُ نه ڪوءِ
ڪو دَرُ ناهِ جِهوءِ، مُون ٻِئا دَرَ گهَڻو نِهارِئا.

بيت - 3

جيڏو تُنهِنجو نانء، ٻاجَهه پِه اوڏِيائِي مَنگان
ري ٿَنڀِين ري ٿُوڻِيين، تُون ڇَپَرُ تُون ڇانء
ڪُڄَاڙو ڪَهانء، توکي مَعَلُمَ سَڀَڪا.

بيت - 4

سَتُرُ ڪَرِ سَتارَ، آءٌ اُگهاڙِي آهِيَان
ڍَڪِين ڍَڪَڻَهارَ، ڏيئِي پاندُ پَناهَ جو.

بيت - 5

مَ ڪَرِ ڍولَ ڍِلو، ناتو نِماڻِيءَ سِين
ڪونهي ڪَمِيڻيءَ جو بِگَرِ تو بِلو
تُنهنجو نانءُ نِلو، وَٺيو ويٺِي آهِيان.

بيت - 6

وَڏِي سَگههَ سَندياءِ، ٻاجهُنِ ڀَريو آهِيين
مُون تان مِهِرِ مَ لاهِ، آئُون تُنهنجِي آهِيَان.

بيت - 7

مِروُن ڪِينَ وَلَنِ، پَکِي ڪَنِ نه پورِهئو
جان تُون ڏِيندڙُ تَنِ، تان آسَ اَسانهِين نه لَهي.

بيت - 8

مُسَنِ مُنہَ سَنَرا، کَرِيا گهَڻو کِلَنِ
سي تان وِسرِيَنِ، آيا جَنِ ڪَمَنِ لَئي.

بيت - 9

اَڏئو اَڏيندين ڪيتَرو، ڪَلَرَ کاڌِي ڀِتِ
تُون نه هُوندين هِتِ، ڪَهَڳَلَ ڪَريين ڪَنِ کي.

بيت - 10

ڊِگهي اَڏِ مَ مَنَهِين، پَکو اَڏِ مَ لانڍَ
لَڏِئو تَنِ وِرانڍَ، جَنِ صبَاحَڻِي اَڏِيو.

بيت - 11

ڪَڏِهن مَڙههُ مُقامَ ۾، ڪڏهن ڳاڙهو گهوٽُ
سَندو وارِيءَ ڪوٽَ، اَڏِئو اَڏيندين ڪيترو.

بيت - 12

ويئي ’ڪالَهه‘ هَٿا، سا ’ڪالَهه‘ نه اِيندي ڪَڏهين
ڪالهُوڻِيءَ ڪالها، پِئو وِچُ وَرِهَنِ کي.

بيت - 13

صاحِبَ تُنهِنجي صاحِبِي عَجَبَ جِهڙي آهِ
وَڏِي سَگهه سَندياءِ، پاڻَ وَهِيڻُو آهِيين.

بيت - 14

صاحِبَ تُنهِنجِي صاحبِي عَجَبُ ڏِٺي سُون
پَنَ ٻوڙِينِ پاتارَ ۾ پَهَڻَ تارِين تُون
جي گهَرِ اَچِين مُون، ته ميريائي مانُ لهان.

بيت - 15

جِتي ٿِيندا پَڌِرا وَعدا ۽ وَعِيدَ
سُڻِجُ سَڏَ سَعِيدَ، لِلهِ لَڳِ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 16

سُتَا اُٿِي جاڳُ، نِنڊَر نه ڪِجي ايتَرِي
سُلطانِي سُهاڳُ، نِنڊُرون ڪَندي نه ٿِيي.

بيت - 17

ڪِين سُمههُ ڪين جاڳُ، نِنڊَر نه ڪِجي ايتَرِي
اِيءُ مانجهاندي جو ماڳ، جو تو ساڻيهُه ڀانئيو.

بيت - 18

هِي تان ٿورَڙِيُون، جي تو ڀورا ڀانئِيُون
راتِيُون ٻِيون گهَڻيُون، جي تو اِينديُون هيڪَلي.

بيت - 19

سُتي نه سَرَندياءِ، ڪَرِ پَچَارَ پِرِينءَ جِي
وِهامِي وِيندياءِ، گهَڻا هَڻَندين هَٿَڙا.

بيت - 20

جاڳَڻَ مَنجهان جَسُ، آهي اَللهَ جَنِ کي
لاهي جو لَطِيفُ چَئي مَٿان قَلَبُ ڪَسُ
وَرَنہَ ڪِجاهُ وَسُ، صُبُحَ ساڻُ سَيِدُ چَئي.

وائي - 1

مُون ۾ عَيبَ اَپارَ، يا سَتار!
آءٌ جا طامِعِ تُنهنجِي آهِيَان
هِڪُ وِڃايَمِ ويسَري،
ڄاڻِي سَڀِ ڄَمارَ
’اَمُر‘ اوڏي نه وَڃان،
’نَهي‘ ڪِيَس نِڪارَ
هِنَ مُنهنجي حالَ جي،
توکي سُڌَ سَتارَ
جيڪِين وَهي وُجُود ۾،
سو ڄاڻِين ڄاڻَڻهارَ.

داستان ٻيو
بيت - 1

ڪَرِ ڪي ڳالَهِڙِيُون، ڪَنڊا ڍورَ- ڌَڻِين جِيُون
ڪِئَن سي راتَڙِيُون، ڪَنہِ پَرِ ڏِينهَن گُذارِيين.

بيت - 2

ڪَر ڪا ويهِي ڳالِ، ڪَنڊا ڍورَ- ڌَڻين جي
اَڄُ پُڻ ڪِهِڙي حالِ، ڪَنہِ پَرِ ڏِينهَن گُذارِيين.

بيت - 3

ڪَنڊا تو وَٽاءِ، سَچُ ڪِ سيڻَن لَڏِئو
مَڃرُ تو مَٿاءِ، ڇَڻئو پوءِ ڇُڳا ڪِئو.

بيت - 4

ڪَنڊا ڪُڄاڙِئا، اُڀو آهين ريلَ ۾
پِرِينِ پُڄاڻِئا، سُڪِي بانگهو نه ٿِئين!

بيت - 5

جان تو هُئَڙو سُورُ، ڪَنڊا ڍورَ- ڌَڻِين جو
مَٿي لامُنِ ٻُورُ، هُوندَ نه چاڙهِيُئِي هيتَرو.

بيت - 6

جان تو هُئَڙو وَڍُ، ڪَنڊا ڍورَ- ڌَڻِينِ جو
پاڻان ڏيئِي ڏَڍُ، مورِي مَڃَرُ نه ڪَرِين.

بيت - 7

جي تو هُئَڙو گَها، ڪَنڊا ڍورَ- ڌَڻِينِ جو
هُوندَ نه تو ڪِئا، مورِي مَڃَر ٽارِيين.

بيت - 8

ڪَنڊا تُون ڪيڏو، جَڏِ ڀَريوئِي ڍورُ وَهي
جَسوڌَڻَ جيڏو، تو ڪو ڏِٺو پَيڙو.

بيت - 9

جَڏِهن ڍَاڳِي ڍورُ، ٻَئِي وَهَنِ ٻَليارَ ۾
تَڏِهن تازِيين طورُ، هُئو جَسوڌَڻَ سِين.

بيت - 10

ڍورُ نه اڳِينءَ ڍارَ، مَهَندِ مَلاحَنِ لَکِئو
موڙي چاڙِهِئا مَڪُرا، پَسِي پاڻِيءَ پارَ
جَسوڌَڻَ جَيها يَارَ، پِئَڙا وِيرَ وِماسَ ۾.

بيت - 11

پَٽيهَلَ تو ۾ پُورُ، اَڳِيُون ناهي آبَ جو
سُڪِنہِ ڪِهَڙي سُورِ، پِييَهءِ، وارِي وِچَ ۾.

بيت - 12

سَچُ ڪِ سُڪو ڍورُ، ڪَنڌيءَ اَڪَ ڦُلارِئا
جُنگَنِ ڇَڏِيو جورُ، سَرُ سُڪو سُونگِي گَيا.

بيت - 13

سانگِنَ سُڪو گاهُ، ڪَنڌِيين اَڪَ ڦُلارِئا
مِهراڻي وَٽاهُ، رويو راڄُ رَضا گهُري.

بيت - 14

سُڪِي ڍورُ ڊَهِيُون ٿِئو، ڪَنڌيءَ ڏنو ڪائو
پاڻِي پَٽِيهَلَ ۾ اڳيون نه آئو
ماڙُهنِ ميڙائو، ڪَنِي ڪَنِي ڀيڻِيين.

بيت - 15

سُڪِي ڍورُ ڊَهِيُون ٿِئو، ڪَنڌيءَ ڏِنِي ڪَرَ
جَنِ جي پاڳُنِ پَرَ، سي پِئا وِيرَ وِماسَ ۾.

وائي - 1

جان تُون وَڃي ڪيچِ ڪَهِي،
ڏيجِ پاراڀَا پِرِينءَ کي
ڏُکُ مُنهِنجي ڏِيلَ ۾، سَگهان ڪِينَ سَهي
آءٌ ڦوڙائِي مارِئي، مُنهنجا واقِفَ وِئا وَهِي
ڀينَرَ هِنَ ڀَنڀورَ ۾، ساريان ڪو نه سَهي
مون مُئيءَ مَٿان ڪيتَرا وِئَڙا ڪانگَ لَئِي.

داستان ٽريو
بيت - 1

لاکا لَڄَ سَندِياءِ، اوڏِ اَگَلي آهِيَان
پَکا سي پَرِتاءِ، جي اَجهي تُنهِنجي اَڏِيا.

بيت - 2

اَڏِئو جو اوڏَنِ، سو ڍِنگُرُ ڍِلو مَ ٿِئي
جَنہِ ڀَرِ ويهِي ڪَنِ، ليکَو لاکي ڄامَ سين.

بيت - 3

لاکي لَڄَ کَنئِي، اَسان اوڏڻِيَنِ جي
ڪَندو ڪانه ٻئِي، اَڳُ وِسُوڙَلَ آهِيان.

بيت - 4

لاکا لَکَ هُئا، ڦُلاڻِيءَ ڦيرُ ٻِئو
آجا اوڏَ ٿِئا، پَلَئِه لَڳِي جِنہِ جي.

بيت - 5

جي تون اوڏَ طَلَبَئِين، تِئان هِت نه ڪو
وِئا لاکي لوءِ، سَنجهي نَهِي ٽَنگڙا.

بيت - 6

ڇِنَلَ ڇَڄَ هَٿَنِ ۾، ڪُلهَنِ ڪوڏارا
پورهِيي ڪارَڻِ پيٽَ جي اُٿِين سَوارا
اوڏَ پِه ويچَارَا، لاکا وَڃنِ لَڏِيو.

بيت - 7

اَڏي اَڏي اوڏَ، ڇَڏي وِئا ڀيڻِيُون
ڪانڀايُون ۽ ڪوڏَ، پِئا آهِينِ پَٽَ ۾.

بيت - 8

وِڙِهي ويلَ سَڀَڪَهِين لاکو لوءِ بَلوءِ
ڪَرَڳَلُ ڪَندو ڪَڇَڙي پِرِهَ ڦُٽيان پوءِ
حَيفُ تَنِي کي هوءِ، جَنِ اَڻَ- سَنڀُوڙي آئِيو.

بيت - 9

ڀُڄان ڀُلِي پيرُ، وِڌو راءَ رِڪابَ ۾
ڪَڇِ رَهندو ڪيرُ، لاکو لوڙائُنِ سِين.

بيت - 10

ٺان ٺوڪينِ پَلاڻَ، سَدا هَڻَنِ کَرکَرا
لاکي لوڙائِنِ جا اهڙائِي اهڃاڻ
ڏيئِي تَنگنِ تاڻَ، ڪُوڪَ ڪارِيندا ڪَڇَڙي.

بيت - 11

لاکو لُوڻي آئِيو، هَٻي پيئي هاڪَ
پائُرَ ڪانه پَڇُڙي، ڏُونگَرِ پيئي ڏاڪَ
اُٺِيُون ۽ عِراقَ، گَڏيا تان گهَڻَئِي ٿِيا.

بيت - 12

جهُريي ڏيئِي جهوڪَ، ٻَنِيَان ٻَهَرِ مَ نِڪَرو
لُوڻي مٿان لوڪَ، لاکي ڪَئِين لَڏائِيا.

بيت - 13

لاکو نه لاهي، هَني مَٿان هَٿَڙا
گهُونيرِيان گهيرُ ڪَري اُڀوئِي آهي
وَڃئو سي ڪاهي، خاصِيُون جي کَنگهارَ جِيُون.

بيت - 14

لاکو لَکيءَ تي چَڙهي، لَکِي لاکي هيٺِ
سونَهَريُون سَرَ ڪِئو، ڀِيڙِيو ٻَڌي بيٺَ
ڪندو ڏَمَرُ ڏيٺِ، صُباحَ ساڻُ سَڀَڪَهِين.

بيت - 15

لاکو لَکِيءَ تي چَڙهِيو، لَکِي لاکي ساڻُ
چارِي چاڙهي آئِيو، واسي راتِ وَٿاڻُ
جاڙيجو زِيانُ، ڪيڏو ڪَري وِئو ڪَڇَ سِين.

بيت - 16

لاکا لَکَ سُڄَنِ، ڦُلاڻِيءَ ڦيرُ ٻِئو
جِنہِ ڀَرِ راڻا راڄِيا، ڪوٽَنِ ڌَڻِي ڪَنبَنِ
تِنہِ جو جاڙيجَنِ، سُتي سَئُنڪو نه لَهي.

بيت - 17

راءَ سِين رُٺا جي، تَنِ جاڙيجَنِ جاڙَ ڪِي
ڪِيئن ماڻِيندا سي، چوڏَهن چارو ڪَڇَڙو.

بيت - 18

جاڳو جاڙيجا، سَما سُکِ مَ سُمَهو
پَسو آن پَارا، لاکو ٿو لوڙَيُون ڪَري.

بيت - 19

اُڀِي ڍِنگَرَ ڍارَ، ريٻارِڻِ روئي رَڙي
وَڃنِ اَڄُ وَڳَ هَنيو، سُئَمِ جي سُوارَ
ڪاڇي ٻِنهِي ڪِنارَ، ڌاڪو هِنِ جو دِسيين.

بيت - 20

رَڙي ريٻارِڻ روءِ، واڙي پايو وَڇَڙا
کَرا ويڻ کَنگهارَ کي، چينچَلَ اُڀِي چوءِ
واڙي وَڇُ نه پوءِ، لاکو لوڙائُنِ سِين.

بيت - 21

ريٻارِڻِ روئِي، واڙي وِڌا وَڇَڙا
سَمُورا سوئِي، هَڻي ساٿَ هيڪَلي.

بيت - 22

رَڙَي ريٻَارِڻِ روءِ، اُڀِي ڍِنگَرِ جهَلَ
ڀَري هِتان ڀَلَ، ڪيتريون ڪاهي وِئا.

بيت - 23

ڍاٽِي وَڳُ مَ ڍارِ، هِنَ پَرائي ديسَ ۾
چيهو چِلُڙُ چِڪَ ٿيو، وَڳُ اُتاهِين وارِ
ڏِٺُمِ ڪالَهه پَرارِ، لاکو لوڙائُنِ سِين.

بيت - 24

خَبَرَ پَئي کِلَنِ، سُڻي ڀَئُه نه ڀَڄَڻا
چارِيءَ مَٿان چَٿَرون پاڻان اُڀا ڪَنِ
لاکو مٿان تَنِ، اوچِتو ئِي آئِيو.

بيت - 25

چاريين چيٽراڻو، وَڳَ وِهارِيين ويسَرا
لاکي لوڙائُنِ جو هي پِهرو پَرياڻو
سَٻَرُ سَٽراڻو، وَڳَ وَرائي واٽِ ٿِئو.

بيت - 26

صُلِحُ ڪَرِ سَنگهارَ، جَتَنَ جاڙِيجَنِ سِينِ
تُون وَڳَ ڇَڏِين ٿو ويسَرا، هُو چَمڪئا چؤڌارَ
تو جيڏا تو يارَ، لاکي ڪَئِين لَڏائِيا.

بيت - 27

لاکي لوڙِيُون ڇَڏِيُون، سَرهَا ٿِيا سَنگهارَ
چيٽراڻي چَوڌارَ، وانڍِيُون وَسَ چَرَندِيُون.

بيت - 28

لاکا لَڳئِي ڏِينهَن، گهاڙيءَ ري ڪِيئَن گهاريين
مَٿان وَسِي مينِهن، واٽُون وَلِينِ ڇانئِيُون.

بيت - 29

لاکا لَکَ هُئا، تون اگهوُني گهُونِ
جي پَري تُنهنجِي پُونِ، سي واهَرَ ڪَنہِ نه وارِيون.

بيت - 30

لَکِي ۽ لاکو، ٻَئِي مُئا ٻاجَهه ٿِي
قادِرَ لاٿو ڪَڇَ تان اَدِيُون اولاڪو
وانڍِينِ ۾ واڪو، ريٻارِي رَهِي ويا.

وائي - 1

اوڏِڻِ اوڏي آءُ، توکي لاکي ڪوٺِئو
سَندو مِٽيءَ مامرو، لَٿو تو مَٿاءُ
راڻِيُون گهَڻِيُون راڄَ ۾، توتي ريڌو راءُ.

داستان چوٿون
بيت - 1

وَنءُ ڪُنڍِيُون ڪاهي، سيڙهي سَنگهارَنِ جي
مِينهُن نه مَٽائي، جَنِي سَندا پَکَڙا.

بيت - 2

جي ڀائين وَسَ چَران ته سَنگهارَنِ سِين گهارِ
جَنِي سَندي وارِ، چورُ نه اَچي ڪَڏهِين.

بيت - 3

جي ڀائِين وَسَ چَران ته سَنگهارَنِ سِين لَڏِ
جَنِي سندي سَڏِ، چورُ نه ڇُهي وَڇَڙا.

بيت - 4

جي ڀائِين وَسَ چَران ته سَنگهارَنِ سِين لَڏِ
ته هاڃِي سَندِي هَڏِ، ڪُوڪَ نه سُڻِي ڪَڏَهِين.

بيت - 5

اَجهي جَنِ جي گهارِيان، جِيَنِ سي سَنگهارَ
ٻاجَهه جَنِي جي ٻارَ، اَٺَئِي پَهَرَ اَگُوندَرا.

بيت - 6

جِيَنِ سي سَنگهَارَ، اَجهي جَنِ جي گهارِيان
مانَ لَهَنِئُون سارَ، وِچينءَ وِلِهين ڏِينهَڙين.

بيت - 7

پُورين پاندَ ٽِمَنِ، جهَڳَرَ جهاڳي آئِيُون
ڪاڇو مينهِڙِيَنِ، مُندائِتو ماڻِئو.

بيت - 8

مَنڌيُون مَٽَ گُڙَنِ، جهوڪِين سُونهَنِ پَهَيڙا
سَندِي سَنگهارَنِ، جُوءِ جِيَارِي جَڏَڙيين.

بيت - 9

ڀَريا ڀاڻَ هَٿَنِ ۾، پَٽين پِڪُون پُونِ
نيڻَ مُنهِنجا رُونِ، ساريو سَنگهارَنِ کي.

بيت - 10

ڌَڻُ ڌارَڻُ ڌارَ رَهَڻُ، اِيءَ نه سَنگهارَنِ سِٽَ
ڪاهي اِيندا ڪَڏهِين مَٿي وانڍَ وَهِٽَ
جي هاڻُو هُونيئِي مِٽَ، تَه پِه اُڊو لاههِ مَ اُنِ جو.

بيت - 11

ڪيرَ ڪَريندي رِيسَ، آيَلِ سَنگهارَنِ سِين
جَنِي جِيءَ خَمِيسَ، واڙِيُون واري ڇَڏِيُون.

بيت - 12

ڪاڇو ۽ ڪوهِيارُ، ڏُونگرُ سَندُنِ ڏيهَڙو
ساجهُرِ نَهي بارُ، ڪوهُ نه ويئِينءَ اُن سِين.

بيت - 13

سَنگهارَنِ ساري، ساٿِي ڏيجُ سَنيهَڙو
هيڪَلِي گهاري، مُنڌَ ڪاڇي ڪَنڌِيين.

بيت - 14

جِهڄان پَسئو جهوڪَ، آيَلِ سَنگهارَنِ جي
جَنِ ٿي پَهِي پيارِئا، مَنجهان مَٽَنِ موڪَ
لَڏي وِچان لوڪَ، اُٺي وِئَڙا اُڪِرِي.

بيت - 15

نَئي نِهارِيَمِ نارَ، تان پِرِتِ پُراڻِي نه ٿِئي
ويچارا سَنگهارَ، ڪَنہِ سائي جي سانگِ وِئا.

بيت - 16

جهوڪُون نه جهُڻِڪَنِ، وَڳَ نه پَسان وَٽِ ۾
آيَلِ سَنگهارَنِ، جيڪُسِ چِٽراڻو چِتِ ڪِئو.

بيت - 17

ڪيڏهان وِئا سَنگهارَ، جي هُوا هِنِي ڀيڻِيين
ڏورِ ته ڏوريُون يارَ، ٻيلي ٻِنهِين ڪَنڌِيين.

بيت - 18

ڪاڇي پيئي ڪُوڪَ، سَچُ ڪِ سَنگهارَنِ لَڏِئو
مادَرَ اُوءِ مَلوڪَ، اُٺي وِئَڙا اُڪَرِي.

بيت - 19

ڪاڇي ڪاهيائُون، سَچُ ڪِ سَنگهارَنِ لَڏِئو
مان تَڻُ مارِيائُون، پاڻان وِجهِي گُوندَرين.

داستان پنجون
بيت - 1

ڪُونجَنِ کي ڪِيمَ چَئو جي ٻاجهارو ٻولنِ
سارِيو سانڀيڙَنِ کي رَڙيُون ڪِئو رُئَنِ
سائِين سَندا تَنِ، ٻَچا ميڙِيين ٻاجَهه سِين.

بيت - 2

وَڳَرَ ڪِئو وَتَنِ، پِرتِ نه ڇِنَنِ پاڻَ ۾
پَسو پکِيئَڙَنِ، ماڻُهنِئُون ميٺُ گهڻو.

بيت - 3

قِسمَتَ آنديُون ڪُونجَڙِيُون، وَطَنُ سَندُنِ روهُ
ڪَنہِ جو ڪونهي ڏوهُ، رِزقُ رازِقَ هَٿَ ۾.

بيت - 4

آيُون ڍورِ ڍَرِي، اَصُلَ سَندي آسَري
کَڙِيرَ ڀُونءِ کَرِي، پاڻان پيرَ ڏُکويا پَکَڻين.

بيت - 5

چيتا ڪِئو چُڻيجُ، بَڊاماڻيءَ بُٺِ ۾
نيڻين ننِڊ مَ ڏيجُ، ڇيڙُون ڇَپَرِ آئِيُون.

بيت - 6

ڇَڏِئو ڇَپَرَ وَٽِ، رڙهئو ريجاڻِي چُڻِين
ڪُهِي ڪيناري چاڙِهيُون، پيون وِڪامَنِ هَٽِ
تو سِرَ مَٿان سَٽِ، ڏِيهاڻِي مارِي ڪَري.

بيت - 7

ڪُونجَ نه پَسين ڪَکَ، ڍَٻُ جَنِي سِين ڍَڪِئو
مارِيءَ ماري لَکَ، وَڳَرَ هَڻِي ويڇُون ڪِئا.

بيت - 8

مارِيءَ ميرا ڪَپَڙا، بَغَلَ مَنجهِه بَندُوقَ
مارِئو مِيرَ مَلوُڪَ، لَتاڙِئو لَڪين چَڙهي.

بيت - 9

مارِي مَرِين شالَ، ڍَٻَ وَڃنِيئي ڍَٻِيُون
جِئن تو اَچِي ڪالَ، وِڌو وِچُ وَرِهَنِ کي.

بيت - 10

ڪُونجَ نَه لَکِئو ٻاڻُ، جو مارِيءَ سَندي مَنَ ۾
اوچِتي پرياڻَ، وَڳَر هَڻِي ويڇُون ڪِئا.

بيت - 11

وَڳَرَ ۾ وائِي، ڪالَهه تُنهِنجِي ڪُونجَڙِي
سَرَ ۾ سارِينَئِي گهَڻو ڀينَرَ ۽ ڀائِي
پَسِين نه ڦاهِي، جا مارِيءَ سَندي مَنَ ۾.

بيت - 12

روهِ راماڻا ڪَنِ، اَڄُ پُڻُ هَلَڻ- هارِيُون
ڪَرڳَلُ ڪونجِڙِيُنِ، رائي ۾ راتِ ڪِئو.

بيت - 13

ڪُونجوُن ٿِيُون ڪُڻِڪَنِ، جيڪُسِ هَلَڻَ- هارِيُون
ٻَچا پوءِ اَٿَنِ، وَڃَنِ وانڌا ڪَندِيُون.

بيت - 14

ڪالَهونڪَرَ ڪُونجَ ڪَري اُتَرَ ڏي آلابَ
پِرين پَسِي مَنجههِ خوابَ، وِهاڻِيءَ وايُون ڪَري.

بيت - 15

ڪوهُ نَه ڪُڻِڪِيين ڪُونجَڙِي، روهِ نه وِيئينءَ راتِ
اَڄُ تُنهينجِي تاتِ، سَرَ ۾ سارَڻُ آئِيُون.

بيت - 16

وَڳَرَ وِئا وَهِي، ڪالَهه تُنهِنجا ڪُونجَڙِي
ڪَندِينءَ ڪوهُ رَهِي، سَرَ ۾ سُپيرِين ري.

بيت - 17

وَڏي وَڳَرَ هيرَئِين، چُڻِي نه ٻِئَنِ گَڏ
ڪُونجَ ڪَرِيندي سَڏَ، ويئِي وِهامِي راتَڙِي.

بيت - 18

وَڳَرَ اُڪِيري، سَرُ سارِئو سُورَ چَري
جهُريي جهِڄَندي ڏي، سَنيها کي سَڄڻين.

بيت - 19

چُڻي نه اُڀِي روءِ، سارِئو سُپيرِين کي
هنيين جهِڄَندي چوءِ، ته آءٌ ڦوڙائِي آهِيان.

بيت - 20

چُڻي چيتاري، ڪُونجَ ڪاڇي ڪَنڌيين
سَڳرُ سو ساري، هُئِي جَنہ جِي هيرئين.

بيت - 21

وَڳرُ وِسَاري، ويٺينءَ ڪِئن ماٺِ ڪَري
ڪِ تو نَه ماري، رُڻِ جهُڻِ سَندِي سَڄَڻين.

بيت - 22

ڪُونجَڙِي ڪالَهه لَئِي سَڄَڻَ وِڌَمِ چِتِ
آءٌ جَنِ ريءَ هِتِ، گهَنگهَرِ گهاريان ڏِينهَڙا.

بيت - 23

مَ لَئهُ ڪُونجِي ماٺِ ڪَرِ، چورِ مَ هِنيين سَلَ
ڳوڙها مَٿي ڳَلَ، جِمَ وِهاڻِيءَ وَهائِيين.

بيت - 24

مَ لَئهُ ڪُونجِي ماٺِ ڪَرِ، چورِ مَ هنِيين چاڪَ
ڦٽِيُون جي فِراقَ، سي گهَرِ گهارِينديُون ڪيترو.

وائي - 1

مُنهِنجي نِنڊَ نه نيڻَنِ نيڻَنِ وو!
ڪالَهُون پوءِ لَڪَنَ ۾
ڪالهُوڻِئَان اَڄُ گهَڻِي ڪَر جهورڙي ڪيڻَنِ ڪيڻَنِ
هُوءِ نه نِينَمِ پاڻَ سِين، آءٌ جا وِيندَڙي سيڻَنِ سيڻَنِ
ٻيون سَڀِ واڳِيُون وَرَنِ سِين، آءٌ جا واڳَڙِي ويڻَنِ ويڻَنِ
هنِيَڙو ڏاڙهُونءَ گُلَ جِيئن، روئِي رَتَڙُمِ ڪيڻَنِ ڪيڻَنِ

سُر آبري

سسئي جي پنجن سُرن ۾، باوجود ساڳئي پس منظر ۽ ساڳئي مرڪزي موضوع جي، ھر سُر جي داستانن، ۽ ھر داستان جي بيتن ۽ واين ۾، شاھ صاحب پنھنجي اعليٰ شعور ۽ شاعري سان مرڪزي موضوع جا نت نوان رخ روشن ڪيا آھن جن ۾ اعليٰ فھم ۽ فڪر جا ماڻ ڀريل آھن.
سر آبري جي شروع واري سٽ ۾ ئي سسئي جي پڪي پختي ارادي جو اظھار ٿيل آھي تہ ”اول آخر آھ، ھلڻ منھنجو ھوت ڏي“. ھو جئن پئي سور سختيون سھي تئن پئي سنديس سڪ سرسي ٿئي. اُڃ، سُڃ ۽ رڃ سڪ وارن لاءِ ئي آھن، سو ”ساجن ڪارڻ سڃ، مر قبولي سسئي.“ جن کي اندر ۾ عشق جي اُڃ آھي پاڻي بہ تن لاءِ اڃو آھي. سسئي کي صلاح تہ شروع کان ئي حجت ڇڏي عاجزيءَ سان پنھنجي پنھونءَ کي ڳولج، ھٺ نہ ڪج جو ڏونگر ڏورڻ وڏو ڏاکڙو آھي؛ اُتي سِڪَ ۽ سچي جذبي (لَئُون) سان ھلڻ کان سواءِ ٻيو ڪو چارو ڪونهي. پر اي سسئي! ڀنڀور کي ڇڏ ۽ اٿي ھل: پوءِ ”لِيڙن جو لطيف چئي، ڏونگر ڏيندَءِ ڏس“. ھڪ طرف اھا ترغيب، تہ ٻئي طرف اُلٽي رمز ۽ رازو واري تاڪيد ته:

ويھه مَ مُنڌ ڀنڀور ۾، ھاڙهي ھڏ مَ ھل
ڪُوڙي ڪج مَ ڪڏهين، سچي ساکَ مَ سل
 جانب لئي مَ جَل، سُور وسارَ مَ سسئي!

داستان پھريون
بيت - 1

اَوَلِ آخِرِ آهِ، هَلڻُ مُنهنجو هوتَ ڏي
پورهيو سَندو پورِهِيَتِن والِي ڪِيمَ وِڃاءِ
سو مُون ٿورو لاءِ، جِئَن جِئري مِلان جَتَ کي.

بيت - 2

ڏَري ۽ ڏاري، سَٽِ سُورَنِ جِي سَسُئِي
پييائِي پُنهونءَ ڏي نِرمَلِ نِهاري
لالَڻِ جي لَطِيفُ چَئي سُونہَ سَتِي ساري
پِرِيتَڻُو پاري، مارَڳَ ۾ مُنڌَ مُئِي.

بيت - 3

جي سِجهائِي، سِڪَ، تَه پُڻ سِڪي سَسُئِي
پِيتائِين پُنهونءَ کي، هَڏَ نه ڀَڳيَسِ هِڪَ
اِنَ تَڙَ مَنجهان تِڪَ، ڏِني پاڻان اُڃ ٿِئي.

بيت - 4

پَسِي جهاجههِ جَمالَ جِي، جَنِي پِيتِي پِڪَ
اَپَرِ اڳانجهو ٿِئو سُورُ تَنِي کي سِڪَ
هَڏِ نه ڀِڳينِ هِڪَ، پَسڻَ ڌاران پِرينءَ جِي.

بيت - 5

سَدا سائِرَ سِيرَ ۾، توءِ تَشنگِي تارِ
آهي اُڃَ اَکينِ ۾ اڃان مُون اَپارَ
پُنهون پاڻُ پِيار، اُڃِ اُڪنڊِي آهيان.

بيت - 6

مَحبَتَ مَڻين مَنَ ۾، تَنِ تَشنگِي تارِ
پِي پِيالو اُڃ جو، اُڃَ سِين اُڃَ اُٿيارِ
پُنهون پاڻُ پِيارِ، ته اُڃَ سِين اُڃَ اُجهائِيَان.

بيت - 7

مَحبَتَ سَندو مَنَ ۾ پُرِ پِيالو جَنِ
پِيَڻِ پَرچاءِ ناهِ ڪو، ڪنہ جِنہ ڏاهَ ڏَڀَنِ
جِنہِ نِهايَتَ ناهِ ڪا، تِنہِ سُڃان سُڃِ وَڃنِ
تيلاهَ اُڃ مَرَنِ، سَدا سائِرَ سِيرَ ۾.

بيت - 8

سَدا سائِرَ سِيرَ ۾، اَندرِ لَهي نه اُڃَ
پَسَڻُ جو پِرين جو سا سَڀائِي سُڃَ
تيلاهَ مَرَنِ اُڃَ، سَدا سائِرَ سِيرَ ۾.

بيت - 9

ساجَنَ ڪارَڻِ سُڃَ، مَرُ قَبُولِي سَسُئِي
اَندرِ جَنِي اُڃَ، پاڻِي اُڃو اُنِ کي.

بيت - 10

مَهند مُحتاجِي ڪَري پُٺيءَ پِيرُ ڪَڙيجِ
ڪُٻيلَياڻِي ڪيچَ ڏي حُج مَ هَلائيجُ
پاڻان ڌارَ پِريتَڻُو سَسُئي ساڻُ کَڻيجُ
اوڏي عَزازِيلَ کي ويجهِي تان مَ وَڃيجُ
نا اُميدِي نيجُ، ته اوڏي ٿِئين اُميدَ کي.

بيت - 11

مَهندِ مُحتاجِي ڪَري حُجَ وِڃائي هَلُ
عُذر خواهي عاجِزِي سَسُئِي ڪِنہِ مَ سَلُ
ڏُونگَرُ ڏورَڻُ ڏاکَڙو لَئُون رِءَ ڪونهي لَلُ
اِيءُ ڀَلائِيءَ ڀَل، جِئن پاسي ٿِيڻُ پاڻَ کان.

بيت - 12

مَ ويههُ مُنڌَ ماٺِ ڪَري، اُٿِي وِجههُ وڙولَ
سُتِينِ تان سَيدُ چَئي، هَمَ غَم اَچَنِ هولَ
ٻَهُون پاري ٻولَ، ڪامِلُ ڌَڻِي ڪيچَ جو.

بيت - 13

ويههُ مَ مُنڌَ ڀَنڀورَ ۾، ڪَرِ ڪو واڪو وَسُ
جِمَ وِرِچِي ڇَڏئين، سَندو گُنگَنِ گَسُ
ڏورَڻَ مَنجهان ڏَسُ، پُوندءِ هوتَ پُنهونءَ جو.

بيت - 14

ويههُ مَ مُنڌَ ڀَنڀورَ ۾، ڪِجِ وَڃڻَ سِين وَسُ
ليڙَنِ جو لَطِيفُ چَئي ڏُونگرُ ڏِيندُءِ ڏَسُ
هَلِي پُنهون پَسُ، سِرَ ڀَرِ رِڙِهِي سَسُئي!

بيت - 15

ويههُ مَ مُنڌَ ڀَنڀَورَ ۾، هاڙهي هَڏِ مَ هَلُ
ڪُوڙِي ڪِجِ مَ ڪَڏهين، سَچِي ڳالههِ مَ سَلُ
جانِبَ لَئي مَ جَلُ، سُورَ وِسارِ مَ سَسُئِي.

بيت - 16

ويههُ مَ مُنڌَ ڀَنڀورَ ۾ اُٿي رائو ريلِ
هيڪَرَ اُٿِي هوتَ لَئي ٻَڌُ چِتائي چيلِ
ٿَڪيائِي تون ٿيلِ، ته پَسِين ڄامَ پُنهونءَ کي.

بيت - 17

سُکين ٿِيءُ مَ سَنَرِي، پَسِي ڏُکَ مَ ڏَرُ
پَٽِي ڪَرِ مَ پانهِنجو، گهورِئو اَڏ مَ گهَرُ
ماري هَڏِ مَ مَرُ، مَڇڻُ جِيءُ جِيارِئين.

بيت - 18

سُکين ٿِئي نه سَنَرِي، ڏُکين ڪِينَ ڏَري
اوري هَڏَ نه اُڀيي، پُوري تان نه پَري
سَرتِيُون ٿِي سَري، ٻِنهي ري ٻانڀَڻَ کي.

بيت - 19

لُڪُنِ ۽ لَڪَنِ، ڄَرَ ڄَراٽِي سَسُئِي
ڪارَڻِ ڪوهيارَنِ، ته پُڻُ چَڙهي چوٽِيين.

بيت - 20

لَڳِي ڪوسو واءُ، لوڪُ مِڙوئي لَهسِئو
اَڀَنَ مَنجهان آئِيو هَي هَي جو هُڳاءُ
طَيُورَنِ تَوارِئو پُنهونءَ پُڄاڻاءُ
رَسِئو سوزُ شَبانَ کي وُحُوشَنِ وَٽاءُ
مِرُوئَنِ موتُ قَبُولِئو، اَپَرِ اَفسوساءُ
بَرَ پُڻِ ڪَنِ بُڪَاءُ، اُڪَنڊِئا آرِيءَ لَئي گهڻو.

وائي - 1

مُونکي جهَل مَ پايو،
جيڏيُون! آءٌ هَلندي هوتَ ڏي
هيءُ جو بارُ بَنڀورَ جو، لُوٺيءَ تان سَڀ لاهيو
ڪِينَ وِهنديس ڪُنڊَ ۾، نه مون ڀَئهُ، نه ڀانيو
وِهاري وَطَنِ ۾ شُهديءَ کي مَ سِڪايو
ڪُٺَلِ ڪَجائَنِ ۾ چاڙهي هيءَ هَلايو
منهنجو پَنڌُ پُنهونءَ ڏي، ريبي تان مَ رَهايو
آهي عاجِزِينِ تي سُپيريان جو سايو.

داستان ٻيو
بيت - 1

پَسِي ڏُونگَرَ ڏاهَ، جِمَ هَلَڻَ ۾ هِيڻي وَهِين
لانچِي لَڪَ لَطِيفُ چَئي، پُٺِيءَ ڪيچينِ ڪاهِ
پُڇِي پُورِجِ سَسُئِي، بَلوچاڻِي باهِ
اِن وَڙائِتِ وَرَ جِي، آسَرِ هَڏَ مَ لاهِ
جو اَکِينَئُون اوڏو آهِ، سو پِرين پَرانهُون مَ چَئهُ.

بيت - 2

هِتان کَڻي هُتِ، جَنِ رکيو سي رَسيُون
ساجَنُ سُونہَ سُرِتِ، وِکان ئِي ويجهو گهڻو.

بيت - 3

جيڪُسِ يادِ ڪِيَاسِ، وَرَ وَڃي وَڻَڪارَ ۾
جَلَدَ جَرِيدي پنڌِ ۾ اديُون اَڄُ ٿِياسِ
وڃي ڪيچِ پُنياسِ، ٻاروچاڻِيءَ ٻاجَهه سِين.

بيت - 4

وَڏا وَڻَ وَڻڪارَ جا جِت چِٻُون ۽ چِيها
مَنزلَ دُورِ، مَن تَنها، اُتِ ٻولنِ ٻاٻِيها
رائي پيرَ رَتُ ڪِئا، لَڳي لُکَ ڏِينها
لِکيي جُون لِيهَا، لوڙيان ٿِي لَڪَنِ ۾.

بيت - 5

وَڏا وَڻَ وَڻَڪارَ جا جِتِ جائُو جهَمَر جهَرَ
ڪوسا تَپَنِ ڪَڪَرا، ٻِي ڌَمَ ڌَمَ تَپي ڌَرَ
ويچارِي ڏِئي وَرَ، پيرُ نه لَهي پِرِينءَ جو.

بيت - 6

وڏا وَڻَ وَڻَڪارَ جا، جِتِ نانگَ سُڄَنِ نِيلا
اُتي عَبدُاللطِيفُ چَئي ڪِئا هَيڪَليءَ حِيلا
جِتِ ڪُڙُم نَه قَبِيلا، اُتِ رَسِجُ رَهَبَرَ راهَ ۾.

بيت - 7

واقُفِ نه وَڻڪارَ جِي، سَفَرُ سَٽراڻُو
آڏا لَڪَ لَطَيفُ چَئي جَبَلُ جوراڻُو
پِهروئِي پاڻُو، سَوَلو ڪِجِ سَچا ڌَڻِي.

بيت - 8

واقُفِ نه وَڻَڪَارَ جِي اَڳَ نه ڏيہُ ڏِٺومِ
ڏونگَرُ ڏوراپَنِ سِين، ڪاتِيءَ ري ڪُٺومِ
جيلاه مُحِبُ مِٺومِ، تي ڇُلُون ڪَريان ڇَپَرين.

بيت - 9

واقُفِ نه وَڻِڪارَ جِي، پاڻِيءَ کَنيُمِ نه پاءُ
جَبَلُ جَلَدايُون ڪَري تِکَ ڏيکاري تاءُ
لَڳي لُکَ لَطِيفُ چَئي، مَعذُورِينِ مَٿاءُ
اُتي اوڏو آءُ، جِتِ هوتَ هَيڪَلِي آهِيان.

بيت - 10

واقُفِ جي وَڻڪارَ جا، وانءُ تَنِي جي سَڏِ
نيئِي نِماڻِيءَ نِجهُرو اوٺِينِ پاسي اَڏِ
ساٿِين ساڻُ سَيدُ چَئي لَڏو لَڏي لَڏِ
سُکَ ڀنڀوران ڇَڏِ، ته ڪاهي رَسِين ڪيچَ کي.

بيت - 11

سُونهان چائِن سُڌِ نه ڏِين، سَسُئِي پُڇُ مَ سي
متان تو هِي کي، مُنجهائِينِ مارَڳَ ۾.

بيت - 12

هاڻِ نه ڏِسجِي هنڌِ ڪِنہ سُڌيو جو سُونهُون
اُجهانئي دُونهُون، ڪُہُ ڄاڻان ڪيهيءَ وِئا.

بيت - 13

ڪُڄاڙو ڏيئِي، آءٌ گَڏِبي پِرينءَ کي
سِرُ ٿِي سُنَتَ ڀانئِيَان، سَڃيندِيَسِ سوئِي
اوڙَڪِ اُهوئِي، وِجهندِيَسِ پيشِ پُنهونءَ جي.

وائي - 1

هُوءِ جي هلئا هوتَ سَوارا،
مون نه وَهِيڻا، پُنهلَ سَڱيڻا
سَسُئِي پُڇي ساٿَ جا اوطاقُون اوتَارا
ٽَليون، ٽؤنر، هَلَوِيُون، مَيَنِ سِرِ موچارا
آن ڪي وِيندا گَڏِيا، آرِياڻِي اِنَ پارا
مُونکي نِيندا پاڻَ سِين، ڪامِلَ ڪُرَ اُجارا.

وائي - 2

جيڏيُون آءٌ تان نه،
چَوَندي لو، ڏُکُ ڏوراپو!
سِيڻَنِ کي صَريحُ لو!
سَڱَ نه وَرَنِ سُپِرين، مِنَٿَ موٽَنِ مانَ
ڀينَرُ! ڀيڻِي حُجَ جِي، ڪوهِياري سين ڪانَ.

داستان ٽريو
بيت - 1

پُنهون ڇَڏيو پوءِ، جانِبُ جَبَلِ ڳولئين!
تيلاهِين تَنگُون ڪَرين، جيلاهِين تون جوءِ
ساجَنُ سُڃِ نِهارِئينِ، ڏُکِي ڏوهُ ڪِيوءِ
هاڙهي هوتَ نه هوءِ، وَرِي پُڇُ ويٺِينِ کي.

بيت - 2

دَران مَنجهه دوستُ ٿِئو، وَري پُڇُ پاهِين
عَبَثُ اڳاهِين، وَڃئو ڪُوڪِين ڪانڌَ کي.

بيت - 3

هوتُ تُنهِنجي هَنجههَ ۾ پُڇِين ڪوهُ پَهِي
”وَ فِي اَنفُسَکُمِ اَفَلا تُبصِرُونَ“، سوچي ڪَرِ صَحِي
ڪَڏهِن ڪانه وَهِي، ڪا هوتُ ڳولَڻُ هَٽَ تي.

بيت - 4

ڪونِهي اُتِ ڪوهيارُ، جِتِ تو ڀورِي ڀانئِيو
پَنڌُ مَ ڪَرِ پَهاڙَ ڏي، وُجودُ ئِي وَڻِڪارَ
ڌاريا ڀانئجِ ڌارَ، پُڇُ پِريان ڪَرَ پاڻُ تون.

بيت - 5

سَڀَئِي ساري سَسُئِي گهَرَ ڪُنڊُون تُون گهورِ
وَڃي ڏُورِ مَ ڏورِ، دَران مَنجههِ دوستُ ٿِئو.

بيت - 6

هوتُ تُنهنجي هَنجَ ۾ پُڇِين ڪوهُ پَرياڻُ
”وَنحنُ اَقَرَبُ اَلَيہِ مِن حَبَلِ الوَرِيدِ“، تنهنجو توهِي ساڻُ
پَنهنجو آهِين، پاڻُ آڏو عَجِيبَنِ کي.

بيت - 7

ووڙِيمِ سَڀَ وَٿاڻَ، جارَ ڪارَڻِ جَتَ جي
”وَاللهُ بِکُلَ شَيءِ مُحيطُ“، اِيءُ آرِياڻِيءَ اُهڃاڻُ
سَڀَ ۾ پُنهون پاڻُ، ٻِئو ناهِ ٻَروچ ري.

بيت - 8

پيهِي جان پاڻَ ۾، ڪِيَمِ رُوحَ رِهاڻِ
ته نَڪو ڏُونگَرَ ڏيههَ ۾ نڪا ڪيچينِ ڪاڻِ
پُنهون ٿِيَسِ پاڻِ، سَسُئِي تان سُورَ هُئا.

بيت - 9

پَرَ گهَران پاسو ڪَري، پُڇُ پِريان ڪَرَ پاڻُ
سو تان تو هِين ساڻُ، جِنہِ لَئي جَفائُون ڪَرِين.

بيت - 10

سوئِي کَڻِئو ساڻُ، سوئِي ڏوريين سَسُئِي
ڪَڏهِن ڪَنِي نه ٿِئو ڄُلڻَ مَنجهان ڄاڻُ
پُڇُ پِريان ڪَرَ پاڻُ، ته تون تِئائِين لَهِين.

بيت - 11

جو تون ڏوريين ڏُورِ، سو سَدا آهي ساڻُ تو
لالَڻَ لَئي لَطِيفُ چَئي مَنجهِهين ٿِيءُ مَعذُورِ
مَنجهان پَہُ پَرُورِ، تو منجهِه آهِسِ تَڪِيو.

بيت - 12

وَڃين ڇو وَڻڪارِ، هِتِ نه ڳولِين هوتَ کي
لِڪو ڪِينَ لَطِيفُ چَئي، ٻاروچو ٻِئي پارِ
ٿِيءُ سَتِي ٻَڌُ سَندرو پِرتِ پُنهونءَ سين پارِ
نائي نيڻَ نِهارَ، تو ۾ ديرو دوست جو.

بيت - 13

ڪُوڙيُون پُڇَنِ ڪيچُ، هوتُ نه ڳولين هِتَهِين
جَنِ پُنهونءَ سِين پيچُ، تَنِ پيرين پَنڌُ وِسارِئو.

بيت - 14

هَلُ هِنيين سِين هوتَ ڏي، پيرين پَنڌُ وِسارِ
قاصيداڻِي ڪارِ، ڪِينَ رَساڻِي ڪيچَ کي.

بيت - 15

هَلُ هنيين سين هوتَ ڏي، پيرين ڪَرمَ پَنڌُ
رائي پُڇُ مَ رَندُ، رِڙههُ رُوحانِي سَسُئِي.

بيت - 16

هَلُ هنيين سِين هوتَ ڏي، ڇَپَرِ هَڏِ مَ ڇُلُ
آرياڻِي اَمُلُ، ڪايا ۾ ڪانڌُ ٿِئو.

بيت - 17

هَلُ هنِيين سين هوتَ ڏي، ڇَپَرِ ڇُلُ مَ تُون
مَنجهان لَڌو مُون، ڪوهيارو ڪيچَ ڌَڻِي.

بيت - 18

هَلُ هنِيين سِين هوتَ ڏي، سِسِي کَڻُ مَ ساڻُ
جَنِي ڀانيو پاڻُ، سي آرِياڻِيان اوري رَهيُون.

بيت - 19

ڪِجِي جِئن ڪيچين لَئِي تِئن تان ڪِينَ ڪِيوءِ
وِيجهائي وِڌوءِ، وِکَ نه کَنيَئِي وِتَري.

بيت - 20

ڪِجي پَنڌُ پُڇانِ ٿِي، ڪيچينِ ڪارَڻِ ڪِيئَن:
”بيخود هَلِجُ بَرَ ۾“، آءٌ ٿو چَوان اِيئَن
”سِڪڻُ ساجَنَ سِيئَن، مَتان مُٺِي ڇَڏِئين.“

بيت - 21

مَتان مُٺي ڇَڏِئين پاڻان پِرِيَتَڻُو
کَٿُورِيءَ ڪَڻو، مَڙهي مَڙِهِجِ مُنہَ ۾.

وائي - 1

غَفِلَتَ يارُ گَنوايو، ٻَڙِي جيڏيُون!
ڪِيئن ڪريان آئُون ڪوهُ ٿئو
سُتِيَسِ تان ساٿُ ويو، اُٿِيَسِ تان ڏُک آيو
پُڇان ٿِي پُنهونءَ کي عَبَثُ تان اَنُ کايو
هوتَ هَلَندي جا ڪَئِي، سا مُون ڳالههِ سُڻايو.

داستان چوٿون
بيت - 1

هيجُ نه هُوندو جَنِ، سي ڪِيئَن وِندُرِ وينديُون
وِهو وِچِ رَهَنِ، سَهسِين سَڌُنِ وارِيُون.

بيت - 2

سَڌائتِي سَڀَڪا، بُکَ نه باسي ڪا
جيهِيءَ تيهِيءَ ذاتِ جي، جُنَبشَ ڪانهي جا
مُون سِين هَلي سا، جا جِيءُ مِٺو نه ڪَري.

بيت - 3

آتَڻَ مَنجهِه پَرِياڻُ، هُئو سَڀنِي جيڏِيين
مُون سَڀاڳيءَ ساڻُ، ڪيرِ ڇُلندِي ڇَپَرين.

بيت - 4

سُکَنِ وارِي سَڌَ، مَتان ڪا مُنڌَ ڪَري
اَندَر جَنِي اَڌَ، ڏُونگرُ سي ڏورِينديون.

بيت - 5

ڏُونگَرُ نه ڏوري، سِڪَڻَ جِيُون سَڌُون ڪري
گهَرِ ويٺِي گهوري، مَٿان پِرِينِ جِندَڙو.

بيت - 6

اِئِين وَريتيُون وَرو، آءٌ نه وَرَندِي وَرَ ري
جاڏي هِن جَبَلَ جو تانگهِيندِيسِ تَرو
جَتَن ساڻُ ذَرو، نِيہُ نِبيرَڻُ نه ٿِئي.

بيت - 7

اِئين جي وَڃڻَ وارِيُون، وَڃو سَڀ وَرِي
ڦوڙائي فِراق جي سُڄي ڳالهه ڳَرِي
ٻُنڀان جَنِ ٻَرِي، ڏُونگرُ سي ڏورِينديُون.

بيت - 8

اَئين جي وَرَنِ وارِيُون سَرَتِيُون سَڌَڙِيُون
آرياڻِي پُنهونءَ جي ٻولِ نه ٻَڌِڙِيُون
جي لِکئي لَڌَڙِيُون، ڏُونگر سي ڏورِينديُون.

بيت - 9

دُکائِيندِي دُونهَڙا، مُنڌَ سيڻانِي وَڃُ
پَرِياڻُو مَ ڀَڃُ، ساٿُ چَڙَهندو لَڪِيين.

بيت - 10

اَڄُ مَلِيندِيَسِ ماءُ، ڌاڄا ڪَندِيَسِ ڪَپَڙا
جِيجان جوڳِياڻي ٿِيان، آيَلِ جهَلَ مَ پاءِ
21. پريتڻو= قرب، نيہ، عشق. کٿوريءَ ڪڻو= کٿوري جو ڪڻو. مڙهي= پڪيءَ طرح ڳنڍي ٽوپي. وائي. جيڏيون منهنجي غفلت جي ڪري پنهون مون کان ويو (ڏير کڻي ويا). ستيس ته ساٿ هليو ويو. هاڻي کائڻ پيئڻ کي ڇڏي رڳو پنهون جي پڇا پئي ڪريان. هوت پنهون وڃڻ وقت جيڪي چيو سو اوهين مون کي ٻڌايو. د-4: 1. هيج= وڏي خوشيءَ وارو جذبو. 2. سڌائتيءَ= سڌون ڪندڙ. بُک= توڻ جي تنگي، فاقهو. بَکُ= جان جي قرباني. جُنبڻ= پنڌ ۾ محو ٿيڻ، پنڌ ۾ لڳي وڃڻ. جنبش ڪانهي. جاءِ= جنبڻ جي جاءِ ڪانهي، پنڌ ۾ وڏي شوق سان محو ٿي هلڻ جي جاءِ ڪانهي. جيء مٺو نه ڪري= پنهنجي جان پياري نه ڪري. 3. پرياڻ= چؤٻول، چؤپچو، پهه پچار (’اڄ پرياڻ ڪيوسين ته فلاڻي پاسي هلنداسين. يعني صلاح مصلحت، پهه پچار‘). 6. ائين= اوهين. نيہ نبيرڻ= محبت پوري ڪري ڇڏڻ، محبت ڇني ڇڏڻ. 7. ورڻ واريون= جن کي پوئتي وڃڻو آهي. ڦوڙائي= وڇوڙي. ٻُنڀان= ٻُنڀي کان، گهرَ جي در کان، اندران گهران، پنهنجو پاڻ مان، پنهنجي اندر مان. 8. ٻول نَه ٻڌڙيون= ٻول ۾ ٻڌل نه آهيو. جي لکئي لڌڙيون= جن جي لکئي ۾ لکيل آهي، قسمت ۾ لکيل آهي. 9. دکائيندي دونهڙا= ويهندي منزلون ڪندي. سيڻاني= ساڻن ئي گڏ. پرياڻو= ملڻ جي موقعي وارو قول، گڏجي ملڻ جي موقعي وارو ٻول، ملڻ جو موقعو. 10. ڌاڄا= سرخ، پر صحيح. داسا= گيڙُو. ڪنين ڪُنَر پائيان= جوڳياڻي ٿيان، فقير ٿي ڳولا ۾ ڦِران. ڪُنر= ڪاٺ جو والو.
هوتَ ڪوهياري لاءِ، ڪَنين ڪُنَرَ پائِيان.

بيت - 11

سُڻُ تو سَڱُ نه واٽَ، ٻانڀَڻَ ٻَاروچَن سِين
ليڙَنِ ڌَڻِي لَڄائِيَا، ڪاهِيائُون ڪَنواٽَ
جهُوٽين ڏيئِي جهاٽَ، سَبَبِ اِنَ سُتي وِئا.

بيت - 12

مُونکي ڀانئي ڀاڄَ، ڏيرَ ڏوُراڻا هَلِيا
اڳيان اُتِي اُنِ جي خُوبَ نه پَڪَمِ کاڄَ
ميڙي آپَ- سَرَتِيُون نهَ ڪي ڳايَمِ ڳاڄِ
سا مُون هَٿان نَه ٿَئِي جيڪا رَسَمَ راڄ
آيَلِ! آءٌ اَڪاڄَ، ٻولُ ٻاروچي وِتَرو.

بيت - 13

تو جو ٻولُ ٻَروچَ، ويهِي ڪِئو وَڻڪارَ ۾
سوئِي پاڙِج هوتَ، مون جيهِي مَعذُورِ سِين.

بيت - 14

پِهرِين تُون پاريجِ، پارَڻُ پوءِ پُنهونءَ تي
ٻولُ مَ وِساريجِ، هُو جو ڪِيوءِ هوتَ سِين.

بيت - 15

تو سِين ٻولَ ٻَهُون، سَهسين ساجَنُ جي ڪَري
ڪَندِينءَ توءِ ڪَهُون، جي نالو ڳِيَڙُءِ نِيہَ جو.

بيت - 16

سُڻِي ٻولَ سَندانِ، جِمَ سُمَهِين سَسُئي
ڪَندِينءَ ڪُہُ ڪيڻان، جُہُ سي اُنِ اورانگهِئا.

بيت - 17

سِجَ اُلَٿي سَسُئِي رَتَ وَرَنو روءِ
نه پهي نه پانڌِي ڪو، جِنہِ ڪَرَ پُڇِي لوءِ
مُوڙِهي وڃي توءِ، موٽَڻَ جِي ڪانه ڪَري.

بيت - 18

ڇُلان مُنجهَنَمِ ڇاڪِ، پُران پُونِمِ پُرڪَڻا
متان ڪا مُنڌَ ڪَري موٽَڻَ جي مَذاقَ
چِتُ سَندو مون چاڪُ، هاڙهي هَڏُ هِيڻو ڪِئو.

بيت - 19

پيرين پِئا پُرِڪَڻا، رَهَ ۾ گهَڻو رُنومِ
پاراتو پِرِينِ کي تَپِي تان نه ڏِنومِ
چُڪِي تي چيومِ، سُواهَرُو! سَڄَڻين.

بيت - 20

پِٿُون پيرَ ٿِيامِ، پِهرِين پَروُڙِيمِ ڪينَڪِين
”ثُمَ لايَمُوتَ فِيهَا وَلايحيٰ“، هِهَڙا حالَ سَندامِ
جَڏِ ڪوجها ڪِرتِ ڪِئام، هوتَنِ ڇَڏيو هَبَ ۾.

بيت - 21

چُڪِيءَ کي چَئي، ڪا جاڳائي جيڏِيُون:
’ويڙو ساٿُ وَهِي، تو نِنڊرائِي نه لَهي‘.

بيت - 22

چُڪَسِ سَڀَ چَئِي، ماڙهُو شَهَرَ ڀَنڀوَرَ جا
سا موٽِي ڪِيئَن مُئِي، جنہ جو جانِبُ جَتَ وَٺِي وِئا.

بيت - 23

موٽَڻَ جا مَذڪُورَ، جان ڪي چَيَسِ جيڏيين
پَريٽَ پِهري پُورَ، پَهُچائي پُنهونءَ کي.

بيت - 24

موٽَڻَ کان اڳي مَران، موٽِي مَران مَ ماءِ
لُڇِي لَالَڻَ لاءِ، پُوندِيَسِ شالَ پيرَ تي.

وائي - 1

مَعلومُ حالُ حَبِيبَ! مُون کي دَردُ قَدِيمِي وو!
مُونکي حُبَ حَبيبِي وو! مُونکي دَردُ جَدِيدِي وو!
آلُودِي آزار کان، تو رِءَ ٿِيَسِ طَبِيبَ
شادِي ڏيئي صِحَتَ جِي، غَمي لاههِ غَرِيبَ
اَگِهي ٿي آهُون ڪَريان، نَعرو مَنجههِ نَصِيبَ
ڪاهِلَ آهِيان ڪُوَڙِي، رَسِي لاههِ رَقِيبَ
حاذِقُ آهين هِنَ جو، اَچِينِ شالَ عَجِيبَ
دَوا آهِين دِل جِي، پُڇ پُڇ رَهيان طبِيبَ
اَللهَ! عَبدُاللطِيفُ کي ڪوڙِي لاءِ قَرِيبَ.

داستان پنجون
بيت - 1

ڀَڄِي جان ڀَنڀور کان ڏُونگَرُ ڏوريو مُون
ڪاهي رَسِيَسِ ڪيچَ کي جِتي پاڻُ پُنهون
سَڀَتِ آهِين تُون، قَضا ڪَندين ڪَنِ سِين.

بيت - 2

جِيَڻَ ڪارَڻِ جِيڏِيُون، ڏِنَمِ ڏيرَنِ ڏُکَ
ڀَڳِيَسِ جان ڀنڀورَ کان تان سُورَ مِڙِيئي سُکَ
لَٿِي مُون تان لُکَ، پُنهون ٿِيَسِ پاڻِهِين.

بيت - 3

’پُنهون ٿِيَسِ پاڻِهين‘، وِئو سَسُئِي جو شَرَمُ
هيڪَلِيُون هَلَنِ جي، ڀَڄِي تَنِ ڀَرَمُ
جو وِندُرَ مَنجههِ وَرَمُ، سو سؤدو سَرِئُسِ هِتَهِين.

بيت - 4

’پُنهون ٿِيَسِ پاڻهينِ‘، وِئو سَسُئِيءَ جو سِينگارُ
”مَن عَرَفَ نَفَسَہُ فَقَد عَرَفَ رَبَہُ“ اِهوئي آچارُ
جو وِندُرَ ۾ واپارُ، سو سؤدو سَرِئُسِ هِتَهِين.

بيت - 5

’پُنهون ٿِيَسِ پاڻهِين‘، ويئي سَسُئِيءَ جي سُونہَ
”خَلقَ آدَمَ عَليٰ صُورَتہِ“ وَڻَنِ مَنجههِ وِرُونہَ
چَرِي منجهان چُونہَ، کَڻِي هوتَ هَنجههِ ڪِي.

بيت - 6

ويئِي سُونہَ سَسُئِيءَ جِي، پُنهون ٿِيَسِ پاڻَ
سَڀَنِي جي سَيدُ چَئي، آهي اِتِ اُماڻَ
ڀَنڀورَ جا ڀاڻَ، آڏا عَجِيبَنِ کي.

بيت - 7

اِيءُ پاڻُ نه ٿِيي پاڻَ کان، پاڻان ٿِيي نه پاڻُ
”وَالقَدر خَيره وَ شِره مِنَ اللهِ تعاليٰ“ ڄولي ڏِسِجِ ڄاڻُ
ڄاڻِي ڏِسجُ ڄاڻَ کي، ڄاڻِي مَنجهان ڄاڻَ
جئن مَ سُمَهِين سَسُئِي، پَئِجُ پَنڌِ پَرِياڻِ
ٿئين هيڪاندِي هاڻِ، لالَڻَ لاءِ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 8

وَهَمَ وِرِساياسِ، نَه تَه پُنهون آءٌ پاڻُ هُئي
پاڻُ وِڃايُمِ پانهِنجو پَئي پريان جي پاسِ
رَتِي عِلمُ نه راسِ، پَسڻَ ڌاران پِرينءَ جي.

بيت - 9

ڪافين ڪاهِيندياسِ، موٽان تان ڪُرَ مِيهڻو
ٻانهِي ٻاروچَنِ سِين سَڱ نه ساهِيندِياسِ
”الَفِراقُ اَشَدُ مِنَ المَوتِ“، هِتي نه هُوندِياسِ
آهَ نه لاهِيندِياسِ، جِيرِي جَتُ ڏِسِي مَران.

بيت - 10

جِيَڻُ جَتَ ڌارا، مَعذُور جو مَسَ ٿِئي
چانگنِ سِر چَڙهي وِئا ساٿِي سَوارا
اَکِيُون اوتارا، پَسِئو رُونِ پُنهونءَ جا.

بيت - 11

هيڪَرَ هُئَڻُ وِڃاءِ، ته ويجهِي ٿِئين وِصالَ کي
’وَاذکُر رَبکَ فِي نَفسِکَ‘، پَهِي اِيءَ پُڄاءِ
لالَڻَ کي لِيلاءِ، ته پَوي ٻاجَههَ ٻَروچَ کي.

بيت - 12

هُئَڻُ هَڏهن ڇَڏِ، ته اوڏِي ٿِئين عَجِيبَ کي
”مارَايَتُ شَيئا اِلا وَرايتُ اللهَ فِيہ“ نَيئِي اَجها اوڏاهِين اَڏ
ته هوتُ توکان هَڏِ، پِرِين پَراهُون نه ٿِئي.

بيت - 13

ڄاڻِي سُڃاڻِي، وِهان ڪِيئن ماٺ ڪَري
اَندَرِ آڳِ عِشقَ جِي اَپَر اُڌاڻِي
”اَلعِشقُ نارٌ اِذاَ وَقَعَ فِي الَقُلوبِ يُحرقُ ما سِوي المَحبُوبِ“، کُوري اِن کاڻِي
آهي آرِياڻِي، ٻئو سَرتِيُون سُڄي ڪِينڪِين.

بيت - 14

ڀينَرَ آءٌ ڀورِي، مون سڱُ سُڃاڻِي نه ڪِئو
ڏيندا مون ڏيرَ وِئا جهِڄَڻُ ۽ جهورِي
لَڳِي جَنِ لورِي، ڏُونگرُ سي ڏورِينديُون.

بيت - 15

اَدِيون آءٌ اَڄاڻ، مون سَڱُ سُڃاڻِي نه ڪِئو
هُوندَ نه سَٺِيم هيتَرِي ڪوهِياري جِي ڪاڻِ
رَتِيءَ جِي رِهاڻِ، جيءُ اَڙايُمِ جَتَ سِين.

وائي - 1

اَهُکِيءَ آڳَہُ آهي، وو آهي
مُونکي تان نه ڇَڏِيندو ڇَپَرين
اَهُکِيءَ آڌرُ آهي، وو آهي
مُونکي تان نه ڇَڏِيندو ڇَپَرين
پُڇي پيو پِينِ کي، لَڪَنِ ۾ لَڏَ لاهِي
آرِي اُگهاڙَنِ کي پُنهَلُ ڄامُ پَراهي.

وائي - 2

ڪِهَڙو سَڱُ سِيَاڪو، هارِي مُون هوتَنِ سِين
آءٌ هيڪَلي هَبَ ۾، نه مُون مِٽُ نه ڪاڪو
مُنڌَ پِيادِي، پَنڌُ گهَڻو، نه مُون اُٺُ نه ناقو
هُوءِ جا پِڪَ پُنهونءَ جي چَٽيان تِنہِ چُئاڪو
پَسَڻَ ڌاران پِرِينءَ جي، فَقِيرِ پوءِ مَ فاقو
چَڙهي نه سَگهان چوٽِيين، ڏُونگَرِ ڪونهي ڏاڪو
پِرِين پُڇندِيَسِ پَٻَ ۾، وَڻِ وَڻِ وِجهَندِيسِ واڪو
وِچُ مَ پوءِ وِصالَ ۾، لَکَ مَ پوءِ لِيَاڪو
آريءَ جو آتَڻَ ۾ پُڇَندِيَسِ پاڻُ پَهاڪو
اُنَ سِين عَبدُاللطِيفُ چَئي، اَصُلِ مُون عِلاقو

داستان ڇھون
بيت - 1

ڏِنائُون ڏُکيءَ کي جَڏائِيءَ جو جامُ
مَنگلُ مُنهنجِي مَنَ ۾، ٻارِئو هوتَ حَمامُ
اَرڳِ ٿِئو آرامُ، ڪاڪُلُ پَسِي ڪانڌَ جو.

بيت - 2

دَردُ نه لَهي دارُوئين، زُلفَ زورُ ڏِنومِ
ڪاڪُلُ ڪالَهه ڏِٺومِ، رُخسارَ تي رُوپَ سِين.

بيت - 3

دَردُ نه لَهي دارُوئين، زُلفَ ڪِيَسِ ضافُ
سَندو ڪاڪُلَ ڪافُ، ماري مَعذُورِينِ کي.

بيت - 4

ڀَنڀو جو ڀَنڀورَ ۾، ڪاڪُلُ ڏِٺُم ڪالَهه
هَئي تَنِي جي حالَ، زُلفَ جي ضَافَ ڪِئا.

بيت - 5

هاڻِ نه جِيَان جِيڏِيُون، زُلفَ ضافَ ڪِيَاسِ
ڪاڪُلَ آءٌ ڪُٺِياسِ، ڀَنڀو جو ڀَنڀورَ ۾.

بيت - 6

ڪاڪُلَ ڪُٺي جا، ڪَفَنُ تِنہِ ڪِينَ ٿِئي
مَنجههِ شَهادَت سا، لُڏي ۽ لاڏَ ڪَري.

بيت - 7

ڏکا ڏُونگَرَ ڄامَ، مَ ڪَرِ مَعذُورِينِ تي
توتي لَڄَ لَطِيفُ چَئي آهِي سَندِي عامَ
آهي اَسُونهِينِ جِي مَٿي تو مَلام
پَرچِي پُڄُ پيادِيين اَلله لَڳِ علامَ
جا نَوازِي تو نامَ، سا هوتَ مَ ڇَڏجِ هيڪَلِي.

بيت - 8

پيرَ پَٽائِين ڪُونئَرا ڏُونگَرَ مَٿي ڏي
ڦٽيا ڦَڻَ فَقِيرِ جا سِيرُون ٿِئَڙا سي
جِهَڙي تِهَڙي حالَ سِين پُري پُنهونءَ ڏي
وَڃي مان وَري، ٻانهِيءَ ٻَنڌَڻُ جِنہِ سِين.

بيت - 9

اُٺوئين اوٺاڪُ، ڪالهوڪو ڪاڏي وِئو
وِئو جاڳائي جيڏِيُون بِرههُ هِي بيباڪُ
چُرِ ڦُرِ ڪاري چاڪُ، سورُ سُمهاري ڪِينَڪِين.

بيت - 10

سُمَهڻئا ساڙو، جيڏِيون جيڏوئي ٿِئو
مُون سان ننِڊَر نبِيرِئو، پِرِينِ جو پاڙو
هوتُ لِنگهِئو هاڙَهو، تُون اَڻاسِي اوجهِرِين!

بيت - 11

هَي هَي جي نه هُئِي، ته ڄَرَ ڄَراٽِيو جِندَڙو
پَئي ڪَرٽُ ڪَپارَ ۾ ڪَري رُڪُ رَئِي
سَندِي دَردَ دَئِي، هَي هَي هيٺاهِين ڪَئي.

وائي - 1

مُون مُئيءَ ڏي اَڄُ اِيندا،
هوتَ سَلامَتَ سُپِرين
پَلَئه لائي پانهنجي، نِيءَ کي اُتِ نِيندا
سَڱُ نه ڪندا سُکَ سِين، سُورَ سَڱِيڻا ٿيندا
رَکِي ڳَلَ ڳَلَنِ تي، نِيہَ نِياپو ڏِيندا
پَرِيٽِ نِيندا پاڻَ سِين، ڇورِي تان نه ڇڏِيندا.

داستان ستون
بيت - 1

ڏورِ مَ ڏيہَ ٻِئو، پيرُ پَنهنجي پِرِينءَ جو
ويهَڻُ واٽِڙينِ تي، ڪيچِين رِيءَ ڪِهو
وِندُرِ جو وِئو، سو اَللهَ واري آڻِيين.

بيت - 2

وِندُرِ جي وَڃنِ، سي مَرُ ٻَڌَنِ سَندَرا
ٻِيُون ڪوهُ ٻَڌَنِ، ڇوڙي جي ڇَڏِينديُون.

بيت - 3

ڏيہُ ڏيهان ئِي ڏورِ، پَرَڏيهان پَري ٿِئا
سيڻَنِ ڪارَڻِ سَسُئِي پَئي پَراهِين پُور
’ٿو وَحين هوتَ حَضُورِ، مُنهنجو جِيڻُ جيلاهِين ٿئي‘!

بيت - 4

هيڪاندِيءَ هوئِي، اُٿي راتِ رَوان ٿِئا
جيڏِيُون جي مان وَسِ هُئا ته رَهايَمِ روئِي
ساهُ سَڳي ۾ سُورَ جي، پُنهون وِئو پوئِي
رَههُ قَضا دَمُ ڪوئِي، ته هيڪَرَ هيڪاندِي ٿِيان.

بيت - 5

هَڏِ نه ساهُ سُڌِيرُ، دِلِ دَرَماندِي دوستَ ري
پائي وِئو پِرتِ جو، زوراوَرُ زَنجِيرُ
جِيءُ جُسو جاگيرُ، هاڻي مِلڪَ هوتَ جي.

بيت - 6

عُمرِ سَڀ اُڪَنڊَ سِين پُنهون جي پُڇَنِ
رِيسَ ريزالِيُون تَنِ سِين ڪُڄاڙي کي ڪَنِ
مارَڳِ جي مَرَنِ، وَڏا طالِعَ تَنِ جا.

بيت - 7

وَڏو طالِعُ تو، جِئن لَڳِينءَ پيرَ پُنهونءَ جي
سَسُئي! اِنَ سُتُونَ کي رويو رويو رو
ويٺِي هِتِ مَ هو، هَلِين ته هوتُ لَهِين.

بيت - 8

ويٺِينِ وَراڪو ناه ڪو، سُتِينِ ڪونهي سَڱُ
هوتُ هَلَندِين کَٽِئو، اَنگهُنِ چاڙهي اَڱُ
باسي ڀَئِي ڀَڱُ، رِڙهِي راهَ رَسِيُون.

بيت - 9

ويٺِي وَرِ نه پُونِ، سُتي مِلنِ نَه سُپِرين
ساجَنُ تَنِي کي مِلي جي مَٿي رَندَنِ رُونِ
سي مَرُ رويو رُونِ، جَنِ مُسافِرَ سُپِرِين.

بيت - 10

ڪَڙهِي ۽ ڪَڙِي، پَرِ ۾ پيرُ پُنهونءَ جو
سِڪَ ٻَڌائِين سَندَرو جانِبَ لاءِ جَڙي
لَڪَنِ سِرِ لَطِيفُ چَئي، مُنڌَ جهيڙي ۽ جَهڙي
پَڻِيءَ تان نه پَڙي، جي عُمرِ سڀِ اِئَين ڪَري.

بيت - 11

ڪِ ڪي ڪَڙيان پيرَ، ڪِ ڪَڙهان ڪيچَ ڌَڻينِ کي
اِيءُ ڏَنءُ ڏيئِي ڏيرَ، پاڻان پَراهان وِئا.

بيت - 12

ڪَڙُهه پُڻِ ڪيچَ ڌَڻِينِ کي، ڪَڙِ پُڻِ پيرَ سَندانِ
اِنهِين پَرِ اُتانِ، پُندِينءَ مُنڌَ پَهاڙ ۾.

بيت - 13

مَنجهان پَنئَه پَرُوڙِ، سَڀَ مَ پُڇِجُ سَسُئي
ويهي وَڏي ڍِڳَ مان ڌُئي وِجهِجُ ڌوڙِ
ته تُون ماڻِيين مُوڙِ، جي پَندَ اِهائِي پارِيين.

بيت - 14

ٻارِيائِي ته ٻارِ، ڦُوڪِ ته لَڳي اَنبَرِين
هِتي جي هُئَڻِ جِيون، وَٿُون سَڀِ وِسارِ
سَمُورِي سَرڪارِ، نيئِي رَکِجُ ناهِ ۾.

بيت - 15

قَدُ ٻَڌِي تُون ڪِينَ، پَهُچَندِينءَ پُنهونءَ سين
جِئَنِ سينو ساهِيين سَسُئي، ٿِيين تَهوارُون تِين نَه
مُٺِي ٿيءُ مِسڪِين، حُجَتَ هوتُ وِڃائِيو.

بيت - 16

ڪَڍِ پُنهونءَ ڪاهي، چاٽِيءَ مَنُ چَريو ڪِئو
اُٿيي ويٺي اوڏَهِين سُتي پُڻِ ساهي
”اَلِعشقُ حِجَابُ بينَ العَاشِقِ وَالمَعشُوقِ“، لاشَڪُ ٿِي لاهِي
هِڪُ آرِياڻِي آهي، ٻِئو سَرتِيُون سُڄي ڪِينَڪِين.

بيت - 17

لُڇي، ڪِينَ ڪُڇي، آٽي مُنڌَ اندرَ ۾
پَرِ ۾ پيرُ پُڇي، لوڪَ نه لَکِي سَسُئِي.

بيت - 18

جي سُورَنِ سِجهائي، توءِ چيلَهه ٻَڌيو چوٽِيين چَڙهي
لَڌائِين لَطِيفُ چَئي لالَڻَ لالائي
سِڪَ پُنهونءَ جي سَسُئِي ميڙي مِلائي
ٻانڀَڻِ ٻاڏائِي، هَبان وارِئو هوتَ کي.

بيت - 19

رائي ڪِي رَنجُورَ، ٽَڪَرَ توءِ ٽاڪِئو چَڙهي
لانچِئو لَڪَ لَطِيفُ چَئي، هَلي هوتَ حُضُورِ
رَهيا سَڀَ رُڃنِ ۾ سَسُئِي جا سالُور
ساجَنُ ميڙُئُسِ سُورَ، سُکَ نه ميڙُئسِ سُپِرِين.

بيت - 20

ٻِلُرُ لَڳُسِ ٻاڻُ، پَسو جوءِ جَرا ٿِئي!
سا مُنڌَ مَري نَه جِئي، پيئِي پَڇاڙي پاڻُ
سَسُئِي سُورَنِ ساڻُ، سَنڀُوڙِي سَيدُ چَئي.

وائي - 1

ڪَرَها مَ ڪاهيو، ميان ڪيچي!
آءٌ آرِياڻِيءَ عَرضُ چَوَندِي
ڪَري هوتَ هَلَڻَ جِي، لُوٺِيءَ کي مَ لَڄايو
وَسِيلو وِلِهِيءَ جو، آڳانڍو اَئين آهيو
پاسي ۾ پَرِيٽَ جي جهِڪِي اُٺَ جهُڪايو
ولِهيءَ جي وِيهانءَ ۾ واڄَٽَ سَڀِ وَڄايو
اُگهاڙِي آتَڻَ ۾ پَنهنجِي هوتَ پَراهيو
سائينءَ ڪارَڻِ سُپِرين، صُورَتَ کي مَ سِڪايو
ساڪِن ٿِي شَهَرَ جا مَعذُورَ کي مَرڪايو
پُنهون ڄامَ! پَرِيٽَ سِين ويهي سُورَ وِرهايو
لاهي بارُ ڀَنڀور ۾ ويندو گهوٽُ وَناهيو
پُنهونءَ ڄاڃيئڙَن کي، رَڌي کيڻَ کارايو
پرڻائي پُنهونءَ کي، نکيٽي نِکَڙايو
ٻيلِي ٿِي ٻانڀَڻَ سِين، ڏِکِين ڏيجُ ڏِکايو.

وائي - 2

پِرِينِ جي پَنڌا، مونکي جي جهَلِيندِيُون
سي نه پُڄَندِيُون
ڀَلِي ڪَري آئِيو، ٺاٺارو ڏيها
ڀَڳِي ڪُٽِ سَڄي ٿي، لَٿِي جاکِ گهَرا
سَرتِينِ سُورَ پِرائِيا، هاڻي هِنَ هَنڌا
تان ڪِين واسُ وِهائِيان، ٻاروچِي مُلا
تان ڪِين ڏُونگرُ ڏورِيان، جان ڪُڙهه اندرِ ساه
مَتِيُون موٽَڻَ سَندِيُون، تُون هَڏِ آڇِ مَ ماءُ.

داستان اٺون
بيت - 1

اَڌرَ نِڌَر اڀري، سَڌِر ٿي سچِي
سُپَڪَ ٿيءُ سيد چئي، پهڻن مَنجهه پچِي
معذور کي ماڙهو ڪِئو اولاڪن اچي
منجهان راهه رَچِي، ٿئڙي لال لطيفُ چئي.

بيت - 2

اَڌَر نِڌَرَ اَڀَرِي اَسُونهِينِ آهِيان
لُڙِڪ لالَ لَطِيفُ چَئي وَرَ رءَ وَهايان
هيجان هَنجهُون هَبَ ۾ هوتَنِ لَئي هارِيان
جانِبُ ضَعِيفيءَ سين پُنهون پَهايان
پِيهان پَچايان، جي مُون نِئو پاڻُ سِين.

بيت - 3

اَڌَرَ نِڌَرَ اَڀَرِي، اَسُونهِينِ آئُون
چِيٽا چورَ چُنجُنِ ۾، بَرَ ۾ بَلائون
موٽُ پُنهون پاهُون، متان مُحِبَ مَرِي وڃان.

بيت - 4

اَڌَرَ نِڌَرَ اَڀَرِي، آهيان اَسُونهِين
پَرڏيهِي پِرِين ڪِئا مَرَڻَ لَئي مُونهِين
سَسُئِي ساڻُ سَيدُ چَئي تَنگُنِ ۾ تون هِين
هارِي ڪِيئَن هُونهِين، رءَ ثَمَرُ سَڌُون ڪَري!

بيت - 5

اَڌَرَ نِڌَرَ اَڀَرِي اوڳِي اَوائِي
لاڳاپَنِ لَطِيفُ چَئي مُنڌَ رانئي رَهائِي
ڪانَه ٽُهارِي ٽَڪرِين ساڻُسِ سَڳائِي
جَلَڻُ جَڏائِي، آرِي لاهِ اَصِيلَ تان.

بيت - 6

اَڌَرَ نِڌَرَ اَڀَرِي، غَمَنِ گُمَاٽِي
سا ڪِئن وِهي ويسَرِي جا گهائُنِ گهُماٽِي
پيئِي پيش پُنهونءَ جي اُسَنِ ۾ آٽِي
جا لُڪَنِ لُوساٽِي، سا سيجِ چَڙَهندِي سَسُئِي.

بيت - 7

اَڌَرَ نِڌَرَ اَڀَرِي، ويچارِي نه وَري
لالَڻَ لاءِ لَطِيفُ چَئي پُرِي پيرَ ڀَري
ڪمِيڻِي ڪَري، ڪارُون ڪيچَ ڌَڻِينِ کي.

بيت - 8

اَچي عِزرائِيلَ، سُتِي جاڳائِي سَسُئِي
ٿِي دَوڙائي دَلِيلَ، ته پُنهونءَ ماڙَهُو موڪليو.

بيت - 9

مُنڪِرَ ۽ نڪِيرَ کي جَڏهن ڏِٺائِين
اَڳيان اُٿِي اُنِ کي پُنهون پُڇِيائِين:
’اَدا اِئائِين، ڪو لَنگهيو ساٿُ سَڄَڻَ جو!‘

بيت - 10

ڀاڃاڻِي ٿِي ڀورِ، پُٺِيءَ ڪيچِين ڪَڪَرا
رائو مِڙوئِي رَتَ سِين، ڪارَڻِ ڪانڌَ ڪَڪورِ
لانچي لَڪَ لَطِيفُ چَئي، اُٿِي ڏُونگرَ ڏورِ
جَتُ وڃي ٿو زورِ، اُپُڙُ ته اوڏِي ٿِئين.

بيت - 11

پيئِي ٿِئي پَيمالُ، سا مُنڌ مَرِي نه جِئي
بُري هِن ڀَنڀورَ ۾ هَڏِ نه ڳَرَهي حالُ
لالَڻَ جو لَطِيفُ چَئي وِساري نه وِصالُ
ڀرِي ڪِجاهُ ڀالُ، هيءَ ڏاهِ ڏورِيندي ڪيتَرو!

بيت - 12

نَئُون نِيہُ لَڳوسِ، ڳَري ۽ ڳالهِيُون ڪَري
اورِيندي اَرَٽَ سِين، پُنهون يادِ پِئوس
پَهو پَٽِ ڪِريوسِ، هُو هَٿُ اوڏاهِين رهيو.

بيت - 13

جُٽَ پِٽي پِههُ جهَنگِ، هاڙهي پُڇُ مَ هوتَ کي
سُورُ سُٻيلِي سَسُئِي، لَڪَ تَهين سِين لَنگههِ
ته سُپيريان جي سَنگِ، مُنڌَ ميڙائو تو ٿِئي.

بيت - 14

ٿَڪِيائِي ٿَرُ ٿيلِ، چَڙُهه چُڪيائِي چوٽِيين
هَلَندي هوتَ پُنهونءَ ڏي، ڀَوَ مِڙيئي ڀيلِ
اُٿِي رائو ريلِ، ويٺِينِ تان وارِي وري.

بيت - 15

ٿَڪُ ته ٿِيين ٿاءِ، پَهُتِي ڪانه پَنڌُ ڪَري
سي لالَڻَ هَنيُون لاءِ، منجهان حُجَ هَلَنِ جي.

وائي - 1

هوتَ سي هَلَڻَ هارا، ڪِيئَن ڪَريان آئُون اُن سِين
سُونهَنِ سُپيرِينِ جا اڱَڻِ اوتارا
ڪيچِينِ ڪَرَهَ پَلاڻِئا، مَيا سِي ٿِئڙَم مارا
پَسِئو آسَڻَ اُنِ جا، رُئندا نيڻَ ويچارا
کوءِ آتَڻُ، ٻَنِ جيڏِيُون، کيڻَ سي ٿِئَڙِمِ کارا
وَڃنِ جَتَ جَڏِي ڪِئو، جي وِرُونَهَڻَ وارا
آهِيان پَتِ پُنهونءَ جِي، ڪُنِرَ ڪَندِيَسِ ڪارا
پيرُ مَ ڇَڏَجِ پِرِينءَ جو هَي هَي هٺَ اَسارا
انڌِينِ آهِين آسَرو، موٽِجِ مُحِبَ موچارا.

داستان نائون
بيت - 1

وِيہهُ مَ وِسارِي، پُڇا ڪَرِ مَ پَنڌَ جي
نِرمَلُ نِهاري، هَلَندِينِ تان نه هَٿِ ڪِئو.

بيت - 2

اَوَجهَڙِ اَسُونهِنِ، ڏِيہُ گهڻُوئِي ڏورِئو
سَڳَرِ رِءَ سُونهنِ، پَهُتِي ڪانه پَنڌَ ڪَري.

بيت - 3

واءَ! وِڃاءِ مَ سو، پُٺِيءَ جِنہ پَنڌُ ڪَريان
ڇَٽا ڇَپَرَ! پِرِينءَ جو پيرُ پَرِنيان تو
بَر بورائو جو، سو لڳي متان لَٽِيين.

بيت - 4

واءُ وِڃايُمِ ڪالَ، پُٺِيءَ جِنہ پَنڌُ ڪَريان
وَڃڻُ مُون وانٽي پِئو، هوتَنِ ڪارَڻِ حالَ
جَبَلُ ڏورِيان جالَ، ڪارَڻِ پِيرُ پُنهونءَ جي.

بيت - 5

کُهجُ مَ، اُجها کيہَ، گَردَ پَسُ گُنگن جِي
ڏُکِي منجهان ڏيہَ، نِڪِرُ ناهِ ڪُلهي ڪَري.

بيت - 6

ڏُورِ مَ تون ڏورِيجِ، صَبُرَ ڪَرِ مَ سَسُئِي
پُرَڻُ ڇَڏِ پيرَنِ سِين، وِهَڻُ وِساريجِ
سُڌنِ جا سَيدُ چَئي لاڳاپا لاهيجِ
هِنيين ساڻُ هَليجِ، پَنڌُ پاسي ڀَرِ نِبَري.

بيت - 7

وِکَ تِنہِ ويجهي ڪِي جا کُهِي کَنيائين
ڇِڪي ڇِنائِين، پَنڌُ مِڙوئِي پَٻَ جو.

بيت - 8

سئو ڪوهَنِ سَڀَڪا ڪَري، تون کُهِي کَڻِجُ وِکَ
تاڻِ مَ مَنجهان تِکَ، پَنڌُ پاسي ڀَرِ نِبَري.

بيت - 9

ڏُهلا مون ڏِينہَ ٿئا، پييَمِ ڄامَ ڄَيُون
پَسِئو پَنڌُ پَهاڙ جو ٿئي رُوحُ رَيُون
لُڇئو ٿيان لَطِيفُ چَئي ڪارَڻِ دوست دَيُون
ڀانيان لَڪَ لَيُون، جي سُورَ پِريان جا ساڻُ مون.

بيت - 10

هيڪَلِيائِي هاڻِ، پُورِينديَسِ پُنهونءَ ڏي
ليڙَنِ سِين لَطِيفُ چَئي پُندِيَسِ پَنڌِ پَرياڻِ
رُلِي ڇُلِي ڇَپَرِين ڪِنہِ پَرِ لاهِيان ڪاڻِ
ڪَندِيَسِ ڪوهِيارَلَ سِين رائي منجهِه رِهاڻِ
آهِيان گهَڻو اَڄاڻِ، پَر سُور پِريان جا ساڻُ مون.

بيت - 11

پُورِيندِيَسِ پُنهونءَ ڏي، هيڪَلِيائِي هيلَ
آڏا لَڪَ لَطِيفُ چَئي سُورِيُون سُڄَنِ سيلَ
ته ڪَرَ ٻيلِينِ ٻيلَ، جي سُورَ پِريان جا ساڻُ مون.

بيت - 12

دوستُ ڏِٺائِين دلِ سِين وِرچِي تان نه وِهي
لانچِئو لَڪَ لَطِيفُ چَئي پَهَڻَنِ مَنجهه پِهي
سَندي نِيہَ نِهي، ڪِي سَرَفَرازِ سَسُئِي.

بيت - 13

آيَسِ ڪِينِ اوڏِي، وَڻا وايُون مَ ڪريو
سا مُنڌَ جِيندِي ڪيتَرو لَڪَنِ جا لوڏِي
ڪوهياري ڪوڏِي، ڇُلِي پيٺِي ڇَپَرِين.

وائي - 1

وَڃي وَڃي ٿِيندِيَسِ ويجهِي،
پَسڻَ ڪارَڻِ پِرِينءَ جي
آڏا ڏُونگَرَ لَڪِيُون، موٽِجُ مُحبَ مجيجي
آءٌ هَلندِي هوتَ ڏي، ڇَڏي راهَه رَواجي
نَمُ گهُرجِي نِيہَ جو، آهيان آءٌ اَريجِي
پُڇان ٿِي پَنهارَ تو، آهِيان ٻَيَڙَ ٻي جِي
ڪَرَها ڪيچَ ڌَڻينِ جا، جوڙي مَنجههِ جَماجِي
وينديسِ تَهِين وَرَ ڏي آهيان جوءِ جَنهِين جِي.

وائي - 2

اَدا ڙي ڏوٿِي، آءٌ پُڇان تو ٿِي
ڪيچَ رَسَندِيَسِ ڪِيئَن
ڪو ڏَسُ مُون نه ڏِينءَ!
نه آءٌ سَمِي نه سُومِرِي، نه آءٌ جَتِ نه اوٺِي
آءٌ اُنِي مان آهِيان، جي ٻانڀَڻَ پَڙهنِ پوٿِي
پَرِيٽَ ٿِيندِيَسِ، پِرِين پُڇندِيَسِ، پَڇاڙيندِيَسِ پوتي
سَنجهي ساٿُ سِڌارِئو، پُنهون پُڇان پو ٿِي
سَنجهي وِئَڙو سُپِرِين، ساجَنُ پُڇان سو ٿي
رويو چُئان رِڃُنِ ۾، هَي هَي هَڏ ڪو ٿِي
هَلِجِ هوتَ پُنهونءَ ڏي، منجها نيہَ نِڪوٽي
آتَڻَ وِجهِي آڳِ ۾، مَنجهان جوئِنِ جو ٿِي.

داستان ڏھون
بيت - 1

آءُ اوراهُون سُپِرين، وَڃ مَ اَڳاهُون
ٿَڪِي کَڻي ٿَرَنِ ۾، ٻاڪارِئو ٻانهُون
دَردَ جِيُون دانهُون، مُون مارِيندِيُون موٽُ تون.

بيت - 2

آءُ اوراهُون سُپِرِين، ڏُکِيءَ ڏيجُ مَ ڏاگَهه
وَٽِ ڇَڏي مُون واگُهه، آرِي وِئين عِشقَ جو.

بيت - 3

جيڏيُون جي مان وِسَهو، ڪينَ سُٻيلِي سُکُ
بَرُ بورائو تَن کي، ڏُونگَرُ جَنِي ڏُکُ
آرِيءَ جو اُهُکُ، رَهنُما راهَ ٿِئو.

بيت - 4

اُجهي مُنڌَ اَويرَ، اَٺَئِي پَهَرَ آٽَ ۾
وِئَسِ ويرَيپِو ڪَري ڏُونگَرِ ڇَڏي ڏيرَ
لَڙيي سِجَ لَطِيفُ چَئي پَٻِ نِهاري پيرَ
ڪَهِي جا ڪُويرَ، سا هادِي ميڙَئِين هوتَ کي.

بيت - 5

جي ڀانئِين پِرينءَ مِڙان، تان پاندُ ڳِچيءَ پائيجِ
ڪوهَ ۾ ڪِجِ ڪي ڪيرَتُون، لَڪَنِ لِيلائيجِ
حُجَ مَ هَلائيجِ، ته ٿَڪيائِي ڪِنہ ٿاءِ ٿِئين.

وائي - 1

پَلڪَ نَه رَهي دِلِ تو رِي،
وَرُ ميان صاحبَ خانَ بَلوچا
اُٺَ چارِيندِيسِ اُنِ جا، مَٿان ٽَڪَرَ ٽوري
ڏِيندِيسِ ماهُ مِرُوئَنِ کي، ڪُلهَنِ تان ڪوري
ڪانگَ کِينَم ڪيچَ جا، ماسُ چُنجُنِ سان چوري
ڇُلِي پَهندِيسِ ڇَپَرِين، جَبَلُ وِجهَندِيَسِ جهوري
ڏُکَ لاهِيندِيسِ ڏِيلَ جا ساڻُ عَجِيبَنِ اوري
پهُچايو پَريٽِ کي، ٿَڪلِ کي ڪِنہِ ٿوري
آرِياڻِي عَبدُاللطِيفُ چَئي، سارَ لَهندَمِ سوري.

وائي - 2

توکي ڪِهڙي آندو سانگَ،
ٻاروچا ڀَ نڀ ور ۾
مَڇُڻِ ڪا ويجهِي وڃي، نِيہُ نسوروئِي نانگُ
توڏَنِ ڪِينَ توارِئو، وِئا چُپُ چُپاتِي چانگَ
چَئو ڪِين ملَندِيَسِ سَڄَڻين، لَئُه کِيانتَل ڪانگَ
اَدِيُون عَبدُاللطِيفُ چَئي، آندِي عِشقَ اڻانگَ.

وائي - 3

اچِي لالَڻَ لَٽِ لو،
مُئِيءَ جو لوڙههُ لَڪَنِ ۾
سِرُ پِرِيان تان صَدَقو، سِسِي ٿِئَڙي سَٽِ لو
هوتُ کَٿُوريءَ هيرَئُون، مُون ۾ صابُڻَ ڇَٽَ لو
اَدِيُون عَبدُاللطِيفُ چَئي، گهَڻو مُون ۾ گهَٽِ لو.

داستان يارھون
بيت - 1

ڪَنُ ٿِيءُ ڪيچينِ ڪُڇِئو، ڪُڇُ مَ، ٿا ڪُڇَنِ
اِشارتَون اُن جيون سُڪُوتان سُڄَنِ
وَٽان ويهِي تَنِ، سُڻُ ته سَوزُ پِرائِيين.

بيت - 2

ڪَنُ ٿِيءُ ڪيچِينِ ڪُڇِئو، ڪُڇُ مَ، ڪُڇِيائُون
رَهِي نه رَتِيءَ جيتَرِي اُنِي وَٽِ آئُون
وَڍي وِڌائُون، هُو جو وَڻُ هُئَڻَ جو.

بيت - 3

ٻُڌُ ته ٻِيَائِي لَهي، ’آئُون‘ اِتِ نه آهِ
ڪُڇَڻُ ڪَڍِي لاهِ، ڪَنُ ٿِيءُ ڪيچِينِ ڪُڇِئو.

بيت - 4

سَڏَ مَ ڪرَ سَڏَنِ ري، هَلَڻَ ري مَ هَلُ
جَلڻَ ري مَ جَلُ، رُئڻَ ري مَتان رُئِين.

بيت - 5

اَکِيُون لَٽَ اوٽارِيُون، ڪِنہِ پَرِ ڪَڙيان پيرُ
لَٺِ لائِيندو ڪيرُ، مون جيهِيءَ مَعذُورِ کي.

بيت - 6

اَکِيُون آرِيءَ ڄام جِيُون، اَنڌِيءَ سِين آهينِ
هُوءِ جي وَڻَ وِندُر جا، سي مُون سُنهائِينِ
ڏِسئو ڏيکارِينِ، پيشانِي پُنهونءَ جِي.

بيت - 7

اڱڻِ آرِيءَ ڄامَ جي ڪَٽارو ۽ ڪوس
دِيَتَ آهي دوسُ، مارَڳَ ۾ مُيَنِ جِي.

بيت - 8

لَڳَندي لَڪَنِ سِين، آءٌ جِي مَران ايئن
ماءُ مُنهنجي نِينہَ، ته ڪَر لائُون لَڌِيُون.

بيت - 9

سَنڌِيُون سُورَ ڪَرِينِ، هنيُون ڏُکي هوتَ کي
پِرِينِ جي پاڻَ ڏِنا سي سُتي سُکُ نه ڏِينِ
جي ماڙُهنِ کي مارِينِ، آءٌ تَنِ سُورَنِ کي سَڏَ ڪريان.

بيت - 10

صَدا وِڌِيَمِ سُورَ جِي، اڳيان ڪوهِياري
جو نَجَسُ نِکاري، سو پُنهون وِجهو پاندَ ۾.

بيت - 11

مُنڌَ نه منجهان تَنِ، پَسِي لَڪَ لُڏَنِ جي
جا پَرِ کاهوڙيَنِ، سا پَرِ سِکِي سَسُئِي.

بيت - 12

سَسُئِيءَ کي سَڏُ ٿِئو، اَسان اولاڻُو
پَنڌُ نه پِڃاڻُو، اَڻَ ڪوٺِي ڪانه گهِڙي.

بيت - 13

پَسو پَرائَنِ، سُورَنِ آڏِي سَسُئي
پَرايا پَنهنجَنِ، وِجهَنِ ويچارِيءَ تي.

وائي - 1

دَردَ مُنهِنجي جا دارُون،
موٽُ سَٻَاجها سُپِرين!
مُون لڳيُون، مُون وِسَهو، مَحبت سَندِيُون مارُون
مائِٽَنِئان مون سين گهڻا، ڪُسَنَ ڪِئا ڪارُون
سُکَنِ مُون سِين ڪِين ڪِئو، سُورَنِ لَڌِيُمِ سارُون
جَڙِيُون آهن جِيءَ ۾، تُنهنجِيُون پِي پَچارُون
چُرَنِ چُڻُڪَنِ چِتَ ۾، جِئَن سي گهَنڊِيءَ لارُون
پَسان شالَ پَرِ ڪَنهِين جانِبَ جون جهَلَڪاروُن.

وائي - 2

ڳالِهيُون هوتَ ٻاروچي ساڻُ، وو!
مُنهنجي جِيءَ جُون جيڏِيُون
ڇُلِي پيٺَيِسِ ڇَپَرين، سَڱ تُنهينِجي ساڻُ
چَڙِهِي ڏاڍِين ڏُونگَرين، پُرزا ڪَندِيَسِ پاڻُ
رُلِي ڇَلِي ڇَپَرين ڄامَ وِڃايُمِ ڄاڻُ
هَٿان هَڏِ نه ڇَڏِيان سَندو نِيہَ نِڌاڻُ
نَصِيبُ ڪَرِ نَسُئِيءَ کي، پُنهون اُٺَ وَٿاڻُ.

سُر معذور

سسئيءَ جو پياري پنھون پٺيان ھلڻ، ڪشالا ڪرڻ ۽ سُور سختيون سھڻ، تان جو موت کي منھن ڏيڻ ۽ للڪارڻ بلڪہ شھه ڏيڻ وارا نازڪ اشارا، ۽ سسئيءَ جي پاڻهي پاڻ سان وروُنهه واريون نازڪ نفسياتي ڪيفيتون، ھن سُر ۾ سمايل فڪر جا ڪي اھم اھڃاڻ آھن.

داستان پھريون
بيت - 1

هَلندي هوتَ پُنهونءَ ڏي، کُهجَنِ ڪي کوٽِيُون
پَهَڻُ تَنِي پَٽُ ٿيي جي لالَڻَ لَئي لوٺِيُون
سَڀي سُهيليُون سِڪ کي چُنجُون ۽ چوٽِيُون
ٻانڀَڻَ ٿِيءُ ٻوٽيُون، ته ڪُتا کِينِ ئِي ڪيچَ جا.

بيت - 2

ڪُتا کِينِ ئِي ڪيچَ جا، سَندا جي پُنُونہَ
اڳَهِين هُوندَ اَسُونہَ، جي جانارَنِ يادُ پُئين.

بيت - 3

تَن پِيئِي جانارَنِ يادِ، جي پاريَلَ پُنهونءَ ڄامَ جا
سَندِي لالَڻَ لاڌِ، مُيان پوءِ مُنڌ ٿِي.

بيت - 4

سَسُئِي پُڇَنِ سي، جي پاريَلَ پُنهونءَ ڄامَ جا
وَڍيو ويٺِي ڏي، ڪايا ڪيچَ ڪُتَنِ کي.

بيت - 5

ڏَکا ڏُونگَرَ جا مِرُو، مَرُ ٿا مُون تي ڪَنِ
پُوندا ڪِينَ پَريٽَ تي، جِنہ جا سَڌَرَ سيڻَ سُڄَنِ
سَڳائِيءَ جي سَيدُ چَئي، آهي سُڌِ سَڀنِ
هُوءِ نه هُوندَ ٽَرَنِ، پَرَ قَرابَتَ ڪَمُ ڪِئو.

بيت - 6

سَڌرَ سِينِ سَڱُ ڪَري پَرَکَنڊين پييَاسِ
ڪيرَ بِرَهَمڻِ، ڪَنِ جِي، ڪيرُ ڄاڻي ڪيڻاسِ
هُوندَ نه سِنڌَ سُيَاسِ، پَرَ پُريين ڪييسِ پَڌَرِي.

بيت - 7

مُون تان ڪِينَ چَيونِ، ڪُڄاڙِئان ڪيچِ وِئا
پُري پَٻَ نه جهَلِئا، هاڙهي ڪِين اُتونِ
سَٻَرُ ساٿُ سَندونِ، وِئا لَتاڙي لَڪِيُون.

بيت - 8

جِهَڙا ڪَڪَرَ اَڀَ ۾، تِهَڙِي ڏُونگَرَ ڏيٺِ
آئُون تَهِين هيٺِ، پيرُ نِهارِيان پِرينءَ جو.

بيت - 9

اَنگهُنِ چاڙهي اَنگَ، وِئو ٻاروچو نِڪَري
روئِي ڏنو رَنگُ، ويچارِيءَ وَڻَنِ کي.

بيت - 10

اَڳهِنِ اَنگُ سَندونِ، وَهِي جيڏاهِين وِئو
ڪِهَڙو ڏوهُ ڏِبونِ، سو مُنہُ آيو ساٿِيين.

وائي - 1

خُوبِي مَنجههِ خِفَتَ، اي دوست دِقَتَ
آهي عَبدُاللطيفَ کي
مَدَحَ مُون کان نه ٿِئي، سَندي سُورَ صِفَتَ
هِجي ڪَريان هيجَ سِين، مُطالعُ مَحَبَتَ
حُزُنُ هوتَ پُنهونءَ جو رُڳيائِي راحَتَ
پِريان جي پِستانَ جو فاقوئِي فَرحَتَ.

داستان ٻيو
بيت - 1

ڏُکيءَ ڏَمَرُ نانہِ، بُکِيءَ کِلَ نه اُڄَهي
اُگهاڙِيءَ وِهانہُ، وِئو ويچاريءَ وِسَري.

بيت - 2

ڏُکيءَ ڏورَڻُ پاڻَ تي ويچاريءَ وِڌو
ڏيل تنہِ جو ڏُکَ سِين سَڀوئِي سِڌو
هُئَڙَسِ اَڳُ لِڌو، پوءِ ٿِي ڪَري پَنڌَڙا.

بيت - 3

ڏُکي ٿِي ڏَڌورَ، لَهَسِي لاءِ پُنهونَ جي
ڏيئِي آڳِ اَتورَ، سَڀ نه کاڻِي سَسُئي.

بيت - 4

ڏُکِيءَ ڏِينهاڻِي، مُٺِيءَ مَٿي هَٿَڙا
تِنہ پَرِ نه کاڻِي، جِنہِ پَرِ پَسي پِرينءَ کي.

بيت - 5

ڏُکِي ڏِکَ وِسارِ، سيڄَ ڦِٽِي ڪَر سَسُئِي
پَٽِيين پيرُ نِهارِ، ته آرياڻِي اُتان لَهِين.

بيت - 6

ڏُکي! ڏُکَ مَٿي ڪَري، وانءُ ڇَپَر پيهِي
گَڏبَئِي ڏيهِي، سُوڌِيُون ڏِيندءِ خَبَروُن.

بيت - 7

ڏُکِيءَ سَنديُون ڏُونگرين پسو پِٽُون پُونِ
ڏاري جو ڏُونگَر کي سو ڪِين چَيو چُونِ
آرِيءَ جي اَفسوسَ ۾ ماڙُهو مِرُو رُونِ
اِنَ پَرِ سيئِي هُونِ، هِنئَڙا جَنِ هَڄِي وِئا.

بيت - 8

ڏُکِيءَ سَندِيُون ڏُونگرين آڌيءَ آهُون پُون
مُئي پُڄاڻا مُنڌَ کي روڏَ رِڃُنِ ۾ رُونِ
ڀُوڻا اِيهَينِ چُونِ، ته مُئِي اسان کي ماريو.

بيت - 9

ڏُکِيءَ سَندِيُون ڏُونگَرين اوڇنَگارُون اَچَنِ
هَڻِي سانگِ سَسُئِيءَ کي ڪِلو ڪِئو ڪيچِينِ
جي هَٿان هوتَ مَرَنِ، هوتُ تَنِي جي هَنجَهه ۾.

بيت - 10

ڏُکِيءَ سَنديُون ڏُونگَرين وَڻَ ٽِڻَ وايُون ڪَنِ
وَٽان ويئِي جَنِ، وَڍِيءَ سي واڍوڙئا.

بيت - 11

وَڍِيءَ سي واڍوڙِئا، رَتُ نه ڏِٺو جَنِ
مَوتُ قَبُولِيُو تَنِ، ڏِٺو جَنِ ڏُکيءَ کي.

بيت - 12

ڪِنہِ جِنہِ ڏُکان ڏي، پاراڀا کي پانڌِيين
سُورَڀَرِيائِين سي، ڳالهه ڪِئائِين جَنِ سِين.

بيت - 13

ڪو جو وَڍِيءَ وَڍُ، وَڻَ وَڍِيائِين وَڍَ سِين
ڏُکَ ڏُکيءَ کي ڏَڍُ، جَنِ ڏِٺِي سي ڏُکئا ٿِئا.

بيت - 14

وَڍِيلِ ٿِي وايُون ڪَري، ڪُٺَل ڪُوڪاري
هُنِ پَنَ پَنهنجا سارِئا، هيءَ هَنجهوُن هوتَنِ لَئي هاري.

بيت - 15

مُٺِي ٿِي مُدعَا گهُري، مَوتُ ٿِئو مَوجُودُ
اَچِين ته اَڄُ ڪَريان صَباح جو سُجُودُ
جيڪي ني وُجُودُ، جيڪي ميڙِ مُٺِيءَ کي.

بيت - 16

فَردا مُنڌَ ڦِٽِي ڪِي، نَقَدُ کَنيو نارِ
هُوءَ جا واڳَ وَلِهِيءَ جي ويرَم ڏي مَ وارِ
جيڪي مُٺِيءَ مارِ، جيڪي ميڙِ مُٺِيءَ کي.

بيت - 17

جيڪي ميڙ مُٺيءَ کي، جيڪي مُٺيءَ مارِ
ڏُکِيءَ کي ڏيکارِ، هيڪَرِ هوتَ اکِينِ سِين.

بيت - 18

پَسَڻَ ڌاران پِرِينءَ جي، جهَلي تان نه رَهان
اَپَرِ عاجُزِ آهِيان لالَڻُ جان نه لَهان
فَردا مُون ڦَٽِي ڪي، وَعدي ڏي نه وَهان
صَباحَ سِينءَ نَه سَهان، خواه ميڙيين خواه ماريين.

بيت - 19

ڏِسَڻُ ڏِکان اَڳرو، سَسُئِي آڻِ مَ شَڪُ
ٿيءُ ٻانهِي ڀَر اوئِيُون، لُڏُ مَ پَسِي لَڪُ
وَرُ پُنهونءَ ساڻُ پَلَڪُ، ٻنِ ٻارهَن ماهَ ٻِئَنِ سِين.

بيت - 20

هَردَمُ هوتَ پُنهونءَ جو ڏِسَڻُ ڀانئِجِ ڏِکَ
وَرُ ٻاروچاڻِي لِکَ، کُوءِ ٻارَهَن ماهَ ٻِئنِ سِين.

بيت - 21

ٿورَ ويرَمِي ٿِيءُ، وَڃڻُ ويرَمَ نه سَهي
ڏيئِي مَرِجُ ڏُونگَرين جَتَنِ ڪارَڻِ جِيءُ
هَڏِ نه هُوندو هِيءُ، ساهُ پِريان تان صَدَقو.

بيت - 22

اَدِيُون وَرُ اُگهاڙَ، وِهانءُ جِنہ وِسارِئو
جيڏيُون ڇَڏي جاڙَ، سَڀِ نَنگِيُون ٿِي نِڪرو.

بيت - 23

سَڀ نَنگيُون ٿِي نِڪَرو، پَرَهَڻَ ڇَڏي پوءِ
سا مَهندِ مِڙنِئان هوءِ، ڪَهي جا ڪِينَ کَڻي.

بيت - 24

ڪَهي جا ڪِينَ کَڻي، پِرينءَ پَهُتِي سا
وِهي ويڙهِجي جا، وَصُلُ تِنہِ وِڃائِيو.

بيت - 25

اوڏو آ اَڻِ هُوندَ کي، هُوندِئان هوتُ پَري
ساجَنُ تَنِ سَري، ’لا ءَ‘ سين لَڏِينِ جي.

بيت - 26

هورِنِ هاڙهو لَنگهِيو، ٿِيءُ جَريدِي جوءِ
هُوندَ جَنِي کي هوءِ، هوتُ نه هُوندو تَنِ سِين.

بيت - 27

هورِنِ هاڙهو لَنگهِيو، مُٺِي موسَٽُ ڇَڏِ
’لا‘ سِين اُٿِي لَڏِ، ’ڪِينَ‘ رَساڻي ڪيچِ کي.

بيت - 28

هورِنِ هاڙهو لَنگهِيو، ڳوريُون پاسي ڳوٺَ
ڪيچِ تَنِي کي ڪوٺَ، ’ڪِينَ‘ جَنِي جي ڪَڇَ ۾.

بيت - 29

هورِن هاڙهو لَنگهِيو، ڳوريُون ٿِيون ڳَمَنِ
هاڃي تان نه هَڄَنِ، ڌاران سِڪَ سَيدَ چَئي!

بيت - 30

نَڪا هِتِ نه هُتِ ڪا، ڳورِيءَ سَندي ڳالِ
ڪانه پَهُتِي مالِ، حالِ پَهُتِي هوتَ کي.

وائي - 1

هَلُ هوتَنِ ڪارَڻِ حالَ،
شالَ سَڳَرَ ٿِيندينءَ ساٿَ جي
ڪيچان آيو قافِلو، مَيَنِ مَٿي مالَ
اِينديَئِي بُوءِ بودانَ جِي، جهَلِجِ پَٻَ پَهالَ
ڀورِي پيئِينءَ مامَري، سُتي ڪِيَئي نه سَنڀالَ
تَڏَهن توهِينِ کان وِئا، ڪاهِي ڪَرَها ڪالَ
جي ڀائِين جَتَنِ جي ويجِهي ٿِيان وِصالَ
پُرِي پَٻَ وَڻَنِ ۾ وِجهِجِ ڪا وَڙالَ
جِتي جَمازَنِ کي جَبَلَ ٿِيَنِ جَنجالَ
پُڇِي پِيادَنِ کي آرِياڻِيءَ اَحوالَ
پيرَ پَنهنجي پِرينءَ لَئي ڪوڏِ رَتائِين ڪالَ
چَڙهندي سِرِ چوٽِيين، لَڪَنِ ڪِيڙَسِ لالَ.

داستان ٽريو
بيت - 1

هَلَندي هاڙهو مَڻِي، ڪَڙَڻُ ڪوهَ پِيامِ
اَرڏا آرِيءَ ڄام ري، گُوندَرَ گُذِرِيامِ
لَڪِيُون لَڪَ لَطِيفُ چَئي اورانگهَڻُ آيامِ
پُرَڻُ پُنهونءَ پُٺ ۾، اِيءَ سَعادَتَ سَندِيامِ
مَٿِسِ ڪَمَ وِڌامِ، وِهان تان نه وَسُ پِئو.

بيت - 2

هَلَندي هاڙهو مَڻي، ڏَڪَنِ مُنهنجا ڏوهَ
هوءِ اُونچَنِ سِرِ اُٺَنِ تي، هِيءَ پَنڌِ پَيادِي پوءَ
ليڙَن سِين، لَطِيفُ چَئي، ڪِيئن ڪَرِيندِيَسِ ڪوهَ
اَڳيان رائو سُڄي روهُ، وِهان تان نه وَسُ پِئو.

بيت - 3

هَلَندي هاڙهو مَڻي سِسِي ڏِيندَيسِ ساهُ
لِڱنِ تان، لَطِيفُ چَئي، پاري نِئُمِ پاهُ
ڪَندو ٻاجههَ اَللهُ، وِهان تان نه وَسُ پِئو.

بيت - 4

هَلَندي هاڙهو مَڻي، گُسان تان مَ گَسان
لَڪَنِ تان لَطِيفُ چَئي، رِڙِهي مانِ رَسان
پُنهون شالَ پَسان، وِهان تان نه وَسُ پِئو.

بيت - 5

هَلَندي هاڙهو مَڻي، ڇَپَرَ مَنجهِه ڇُلان
پاٻوهَ پُنهونءَ ڄام جي سَرِتِيُون ڪِيئَن سُلان
سارِئو تِنہ سَردار کي اَندَرِ روهَ رُلان
ڄامَنِ ڏانہُ ڄُلان، وِهان تان نه وَسُ پِئو.

بيت - 6

وَڌو ڪيمَ وَڻا، اُونچا ڏُونگَر مَ ٿِيو
ٽِمو مَ نيڻا، ته پيرُ نِهاريان پِرينءَ جو.

بيت - 7

وارُو مُون وَڻاهُ، ڪا سُڌ سُونهَپَ جي نه ڏِهو
اِيءَ اِهائِي ڳالَهڙِي، شَجَرَ سُڻيجاهُ
چوٽِيين چاڙهيجاهُ، ته مُوڙهيءَ ڪو مُنہُ ٿِئي.

بيت - 8

ڀائِي حالَ هَلِي وِئا، ڪِنہِ کي سُورَ سُلان
کَڻِئو لَڄَ، لَطِيفُ چَئي، لَڪَنِ مَنجههِ لُڇان
پانڌِي ڪيرُ پُڇان، جِئن سُونهان مُون سُورَ ٿِئا.

بيت - 9

ڪَنڊا مُون پيرَنِ ۾ مَرُ جان لَکَ لَڳَنِ
آڱرُ آڱوٺي نه مِڙي، ڇِپُون پيرَ ڇِنَنِ
وِيندي ڏانہَ پِرِينِ، جُتي ذات نه پائيان.

بيت - 10

جُتيون سي پائينديون، جني پيرَ پِرين
لاٿيون سَڀِ پرين، سَسُئِي سُپيرِينِ کي.

وائي - 1

مُونکي ڇَڏ مَ ڇَپَرِين، اي عاقِلَ پُنهون اَتورَ
ڇَپَرُ کَٿُورِي ٿِئو، ٻِي تازي ڦُلنِ ڦورَ
وَڻَ مِڙيئي واسِيا، لائِي ڪُنگوءِ ڪورَ
پَرچِئي ڄامَ پُنهونءَ جي، هِنيَڙي لَٿا هورَ.

داستان چوٿون
بيت - 1

مَرِي جِيءُ ته ماڻِيين جانِبَ جو جَمالُ
ٿِيينِ هُوندَ حَلالُ، جي پَندِ اِهائِي پارِيين.

بيت - 2

مَرُ ته مِڙِين سَسُئِي، اَجَلان اڳي اڄُ
جان ڪِين هُئين جِيَرِي، مُنڌَ ڀَنڀوران ڀَڄُ
پُنهونءَ ساڻُ پَهڄُ، ته مَلَڪُ الموَتِ مارِيين.

بيت - 3

مَرُ ته مِڙِينِ سَسُئِي، جِيَڻُ آڏو جَتَ
هارِي ڪَرِ هِمَتَ، ته ڏيئِي دَمُ دوستُ لَهِين.

بيت - 4

مَرُ ته مِڙِين سَسُئِي، جِيَڻَ اوڏو جَتُ
پاڻِي هارِ مَ پَڌَرو، روءِ مَنجهيئِي رَتُ
صَبُرُ وَڏو سَتُ، سِگهو ميڙي سُپرِين.

بيت - 5

مَرُ ته مِڙِين سَسُئِي، ويهِي جِيءُ مَ جوءِ
مُنڌَ مَرڻان پوءِ، پَهُچَندِينءَ پُنهونءَ کي.

بيت - 6

اَجَلان اَڳي سَسُئِي، مُنڌَ جِيرِيائِي مَرُ
ٽولِيان تِنہِ مَ ٽَرُ، جِنہِ رُوحَ وِڃايا راهَ ۾.

بيت - 7

تو سامائي سَسُئِي، مَرَڻُ ڪِئو مُردارُ
ڪُپَرِ سِين ڪوهِيارُ، لُوٺِي تو لَڄائِيو.

بيت - 8

جان ساماڻِينءَ سَسُئِي، تان ويسُ وِڙَنِ جو ڪَرِ
لاهي لَڄَ لَطِيفُ چَئي، ٿِي بيکارِياڻِي بَرَ
ته وِيندهِين پُونئِين وَرِ، اڳيان هوتَ حُضُورَ ۾.

بيت - 9

تو سَڱُ ساهُ کَڻَڻَ سِين، جِيڻَ گوشي جاءُ!
مَرَڻُ مُون سين آءُ، ته پُٺِيءَ تو پَنڌُ ڪريان.

بيت - 10

جَبَلُ ماري جَکَ، جو آڏو عَجِيبَنِ کي
توڻي لَڪَنِ لَکَ، سَڀَ لَنگهَندِيَسِ سِڪَ سِين.

بيت - 11

اُونچو اُتاهُون گهڻو جِيَڻَ کي جَبَلُ
مَرڻَ مُون سِين هَلُ، ته پُٺِيءَ تو پَنڌُ ڪَريان.

بيت - 12

پَر ۾ پَچي پِرِينءَ کي مَري نه ڄاتوءِ
”مُوتُوا“ مُنڌَ نه سوءِ، ڪَنڌُ ڪُڄاڙِئان ڪاٽِيين.

بيت - 13

مارَڳِ جي مَرَنِ، وَڏا طالِعَ تَنِ جا
ٻِيُون ڪُڄاڙي کي ڪَنِ، ڪُوڙِي دَعويٰ دوستَ سِين.

بيت - 14

ڇَپَرِ ڇُلِي جي، مَرِين مُنڌَ مارِڳَ ۾
قَدُرُ ڪيچِينِ کي، پَئي تُنهنجي پَنڌَ جو.

بيت - 15

ڇَپَرِ اوتارا ڪَري ماڻيائين مَزا
پَرِٽ کي پَٻَ ۾ ڪارِئو پَنڌُ قَضا
وَسُ نه ويچارِيءَ جو جيڪا رَب رَضا
مَٿان جانَ جَزا، لاٿائِين لَطِيفُ چَئي.

بيت - 16

ڇَپَرِ اوتارا ڪَري سينڌِي ٿِي مِرُوئَنِ
جيڪِين چَيُسِ جيڏِين سو نه ڪئائِين ڪَنِ
مَعذُورِ مَرَڻُ مَنِ، ڪيچِين لَئي قَبُولِيو.

بيت - 17

ڏينهان ڏاريءَ ويسُ، راتيان روئي رَتَ ڦُڙا
لَنڊِينِ جي لَبيسَ، ڪانڌَ ڪَمِيڻيءَ کَٽِئو.

بيت - 18

ڏِينهان ڏارِيءَ رُوءِ،، راتِيان روئِي رَتَ ڦُڙا
مَنجههِ ويچارِيءَ وُوءِ، ٻَهَران ٻِي ٻِئَنِ سِين.

بيت - 19

ٻَهران واهَ وِڙَنِ سِين، اَندَرِ مُنڌَ ماتامُ
سَسُئِي سوجهي ڪَڍِيا تَعَلقَ سَڀَ تَمامُ
نِيَسِ نِيہَ نِيامُ، ڏِسَڻُ ڏارِيءَ ويسَ ۾.

بيت - 20

راتِيان روئي رَتَ ڦُڙا، مُنڌَ مَرڪي ڏِينہَ
اَندَرِ نَعرو نِينہ، ٻَهَرِ واهَ وِڙَنِ سِين.

بيت - 21

ٻَهران ٻِي ٻِئَنِ سِين، مَنجههِ ڪالُهوڻِي قالِ
سا تان تُون سَنڀالِ، هُوءِ جا ڪِيَئِه هوتَ سِين.

بيت - 22

ڏِسَڻَ ڪَرَ ڏارِي، اَندرِ سَتِي سَسُئِي
اِنَهِين پَرِ آرِي، ڪانڌُ ڪَمِيڻِي کَٽِئو.

وائي - 1

ڪَا جَا ڳالههِ هُئِي، ٻاروچي جي مَنَ ۾
سِرُ سَڳَرِ، پُرُ پيچَري، تُون جا لوڪَ سُئِي
سَسُئِي سَنگهَرَ پَٽِيين، ڪيرُ چَوَندو مُئِي
پَنڌُ ڪَرِيندي پِرينءَ ڏي، ڪَڏِهن ڪانه ڪُئِي
آن ڪا ڏِٺِي اوٺِيا، کيرَنِ پاسِ کُهِي.

داستان پنجون
بيت - 1

هَٿين پيرين مُونَڙيِين هَلِجُ ساڻُ هِنيين
عِشقُ آرِيءَ ڄامَ جو نِباهِي نِيين
جان جان ٿِي جِيين، تان پاڙِجِ ڪو مَ پُنهونءَ سين.

بيت - 2

هَٿين پيرين مُونَڙيين، ڪَهِجُ ڀَرِ ڪَپارَ
مَتان ڇورِي ڇَڏِيينِ پِريَتَڻِي پَچارَ
توکي سَنَدَ سَسُئِي سَندي لَئُون لَغارَ
توڙي هُونِ هَزارَ، توءِ پاڙِجِ ڪومَ پِرينءَ سِين.

بيت - 3

هَٿينِ پيرين مُونَڙيين، ڪَهجُ ڀَرِ قُدامَ
وِچِ وَسِيلو ناهِ ڪو اوري آريءَ ڄامَ
هِنيين لائي هامَ، پاڙِجِ ڪو مَ پُنهونءَ سِين.

بيت - 4

هَٿين پيرين مُونَڙِيين سِرجُ ساهِ پَساهِ
هوتُ گڏبُئِي هَبَ ۾ رَهَبَرُ مَٿي راهَ
جان جان ساڻُئِه ساهُ، تان پاڙِجِ ڪومَ پُنهونءَ سين.

بيت - 5

تَتِيءَ ٿَڌِيءَ ڪاهِ، ڪانهي ويلَ وِهَڻَ جِي
مَتان ٿِئي اُونداهِ، پيرُ نه لَهِين پِرينءَ جو.

بيت - 6

ٿَڌِيءَ ٿَڪِي نَه وِهي، تَتِيءَ ڪَري تاڻَ
وِڌِي آ وَڻِڪارَ ۾ سَسُئِي پاڻُ سُڪاڻَ
پُڇِي پَہَ پَکِينِ کي پيئِي مُنڌَ پَريَاڻَ
ڏِنَسِ ڏيہَ وَڻَنِ جا تَنِ اَللهَ لَڳَ اُهِڃاڻَ
مانَ پَرَچِي پاڻَ، اَچي آرياڻِي وَرِي.

بيت - 7

توڻي وِلاڙُون ڪَرِين، توڻي هَلين وِکَ
لِکيي مَنجهان لِکَ، ذَرو ضايَعَ نه ٿِئي.

بيت - 8

لِکيو جو نِراڙِ، سو اَنگُ ڪِيَاڙِيءَ نه ٿِئي
پاڙِئو ويٺِي پاڙِ، جيڪِين لَکيو لوحَ ۾.

بيت - 9

جِتي جيتِريون، لکيُون لوحَ قَلَمَ ۾
تِتي تيتِريون، گهَڙيُون گهارَڻِ آئِيُون.

بيت - 10

ڪِئائِين ڪيچِينِ لَئِي جُسو جَلاوَتَ
ڇَڏي پيٺِي ڇَپرين هارِي سَڀِ حُجَتَ
هُئِي نِماڻِي نِسَتَ، پَر پَنڌُ وِڌائِين پاڻَ تي.

بيت - 11

پَنڌُ نه پَنڌَن جيتَرو، ڪِيئَن سُڄَندي ڪيہِ
جيڪَرَ ڪَريان رِيہِ، پَرَ چُوندا مُنڌَ چَرِي ٿِي.

بيت - 12

چُونمِ مَرُ ’چَري ٿِي‘، پَرَ جي سَڏُ سُڻينِ
مَرُ مُونهِين کي ڏِينِ، ماڙهُو اَچئو مِيهَڻا.

بيت - 13

ماڙهُو ڏيئِي مِيهَڻا مُونکي ڪَندا ڪوهُ
صورتَ سُپيرِينِ جِي، ڏِٺي ڪونهِي ڏوهُ
ڇَپَرُ منجهان ڇوهَ، روئِي رَڱِينديَسَ رَتُ سِين.

بيت - 14

جَڙَ جا هَنيَم جَتَ، تِنہِ ڳُجهِيءَ ڳاريَمِ جِندَڙو
آڻي اَندَرِ کوڙِئا ڪوهِياري ڪَروَتَ
سُورَنِ ساڙِي آهِيان سِڪان کي صِحَتَ
اندَرِ رِيلا رَتَ، ٻاهَرِ ٻاڦَ نه نِڪَري.

وائي - 1

ويههُ مَ واٽَ وِرِچِي، هو اَللهَ ميان!
جي ڪَهَندِينءَ، تي لَهَندِينءَ وو!
پيرَ پَٽان ئِي ڪُونئَرا، رائي ڪِيَسِ رَچِي
مُنہُ ڪَرِ مَعذُورِينِ ڏي پُنهون ڄامَ پَرَچِي
مُونکِي تِنہِ مارِئو جَتَنِ مُونکي جا چِي
وِندُرَ واٽَڙِيَنِ تي ڪانڌِي ٿِيندَمِ ڪيچِي
ڪَنِي اَچِي ڪا ڪَهِي، ڪَنِي اَچِي ڪا چِي
اَملَ ڀانيان اُنِ کي، ساجَنِ مُونکي سا چِي.

داستان ڇھون
بيت - 1

ڪيچان اوري ڪيتريون معذوريون مُيون
واٽُون ويهه ٿيون، ڪُہُ ڄاڻان ڪيهِيءَ وئا.

بيت - 2

اوري آريءَ ساڻُ، سَسُئِي ڪِينَ سَمَجهِئو
ڪَري پيکُ پُنهونءَ سِين، پَڌَرِ وِڌائِين پاڻُ
ڄَٽِ وِڃايو ڄاڻُ، ٻانڀَڻِ ٻاروچَنِ سِين.

بيت - 3

ٻَري ته ٻيلِي گهَڻا، ساٿِي پُڇي سُکُ
رفاقَتَ رِڃُن ۾ ڏُونگَر ڪاري ڏُکُ
آرِيءَ جو اَهُکُ، مُون رَهنُما راهَ ٿِيو.

بيت - 4

ڏُونگرُ ته ٻيلِي، نه ته ڏِجي ٻَنِ ٻيلِين ري
سا ڪِئن وِهي ويسَلِي جا سُورَنِ سَهيلِي
چوٽِيُون چَنبيلِي، جِئَن تِئَن جهاڳي اُکَتِي.

بيت - 5

تان جي هوتَ نه ڪَنِ، جو تُون سَڱُ سُڻِي سَرَهِي ٿِينءَ
لَکينِ ٻِيُون، لَطِيفُ چَئي، ٻانهِيُون ٻاروچَنِ
اِنَ دَرَ مَٿي دادَلِيُون رُئندِيُون رَتُ وڃَنِ
سَندِي ذاتِ جَتَنِ، آهي اَٻاجهِي گهَڻو.

بيت - 6

هِتان ٿِي هَلَندِياسِ، سامُهِين ساڻيہَ ڏي
سَونَ ڪَڙولا سَنگهَرُون ڏُونگَرِ کي ڏِيندِياسِ
آيَلِ ٻاروچَنِ سِين ڪَيسَرِيا ڪَندِياسِ
مِليَسِ تان مِلَندِياسِ، نه ته گهورِيَسِ ٻاروچَلَ تان.

بيت - 7

تان مُون ڀينَرُ ڀَئِي ناه ڪا، جانِ آرياڻِي اَڳَ
ڪوسو ڪوهيارَنِ جي واءُ مَ لڳي وَڳَ
ٻِئا پُڻُ جَتَنِ جَڳَ، منهنجِي پِرِت پُنهونءَ سين.

وائي - 1

آئِين اَچِي پَسو، جيڏيون وو!
هِيءُ جو وَهُ مُنهنجي جِندَڙِي!
هي جو حالُ مُنهنجِي جِندَڙِي!
پائي وِئَڙا پيرَ ۾، مَنجهان کَرسَ کَسو
ڏيئِي وِئَڙا ڏاههِ کي، سُورَنِ جو سَرسو
آئُون ڏورِيندِي اُنِ کي، ڏيئِي تَنَ تَسو
ساءُ نه آيان سُورَ جو، هارِيُون! ٿِيُون هَسو
متان ويهو ويسِريُون! رِڙهو تان رَسو
مُندائتي مِينہَ جيئن، ويروتارَ وَسو.

وائي - 2

پانڌِي پِرِينِ جو،
آءٌ مانَ ڪو پَسان
ڀينَرَ ڀَلين اُسَهو، ڏُونگرُ ڏورَڻُ اَسان
مُندائتِي مِينہَ جِئن، ويلو ويلَ وَسان.

داستان ستون
بيت - 1

آءٌ نه گَڏي پِرِينءَ کي، ٿورا ڏِينہَ ٿِئا
راتِين روزَ وِئا، عَبثُ آريءَ ڄامَ ري.

بيت - 2

آءٌ نه گَڏِي پِرينءَ کي، سَهَسِين سجَ وِئا
هَلَڻَ ويرَ هِئا، ديکي شالَ دَمُ ڏِيان.

بيت - 3

آءٌ نه گَڏي پِرينءَ کي، تُون ٿو لَهِين سِجَ
آءٌ جي ڏِيَئِين سَنيهَڙا نيئي پِريان کي ڏِجُ
وَڃي ڪيچِ چَئجِ، ته ’ويچارِي واٽَ مُئي‘.

بيت - 4

آءٌ نه گَڏي پِرينءَ کي، پويون ٿِئُم پَساهُ
سِڪانَ ٿِي سَڪَراتَ ۾، رويو پُڇان راهُ
شالَ مَ وَڃي ساهُ، پَسَڻَ ڌاران پِرينءَ جي.
آءٌ نه گَڏِي پِرِينءَ کي، عُمر تان ويئي
وِلهِيءَ ڏِينہَ وِڃائِيا، سَرَتِيُون سَڀيئي
پِيريءَ ۾ پيئِي، اکيون آرِيءَ ڏي کڻي.

بيت - 6

آءٌ نه گَڏي پِرِينءَ کي جوَڀَنُ وِئڙُمِ جَاڙَ
آڏو آرِياڻِيءَ کي چاڙهيِڪا ۽ چاڙ
مُون مُٺيءَ کان نه ٿِئي وَڏپَڻ مَنجهه وِلاڙَ
عُمِرِ سَڀِ اَواڙَ، وِييَمِ ٿي واڪا ڪَريان.

بيت - 7

آءٌ نه گَڏِي پِرِينءَ کي، هِيءُ پُڻُ ڏِينہُ وِئو
نِهوڙي ناڀُنِ سِين مُون کي نِيہُ نِئو
مُٺِيءَ موتُ ٿِئو، ”پَيهَ پَيه“ ڪَندي پَنڌَ ۾.

بيت - 8

آءٌ نه گَڏِي پِرِينءَ کي، مَٿان آيو مَوتُ
واجهائِيندي وَرَهِ ٿِئا، هَئي نه گڏِئُم هوتُ
جيڪُسِ ٿِينديَسِ فوتُ، فَنا هِن فِراقَ ۾.

بيت - 9

آءٌ نه گَڏِي پِرينءَ کي، آيو عزرائِيلُ
جوراڻي سِين جيڏِيُون نَڪو قَالُ نه قَيلُ
آيو موتَ دَلِيلُ، مارِيندو مُراد کان.

بيت - 10

وِلاڙِئو وَڻين چَڙهي، ڳِجهُن ٿِيندِي ڳاهُ
سَسُئِي سُوريءَ چاڙهيو پُنهونءَ لَئي پَساهُ
هُوءِ مِروُن هيءُ ماهُ، ڪِينَ ڪَمِيڻيءَ رکِيو.

بيت - 11

وِلاڙِئو وَڻين چَڙهي، رائو پَسئو روءِ
وِچان جو وِچُ پوءِ، سو ڪَنہ پَرِ ڪَهِي لاهِيان.

بيت - 12

وِلاڙِئو وَڻين چَڙهي اُونچَنِ مَٿي اڄُ
لالَڻَ ڪارَڻِ لَڄَ، باسِيائِين بَرنِ کي.

بيت - 13

وِلاڙِئو وَڻين چَڙهي، ڏِئو پَٽوري لانگَ
سَسُئِي مورَ ٻَچَنِ جِئن ٽاريءَ ٽاريءَ ڇانگَ
ڪانڌِي ٿِيندِيَسِ ڪانگَ، هُوءِ جي روڏَ رِڃنِ جا.

بيت - 14

وِلاڙِئو وَڻين چَڙهي، ڪِين جو ڏِٺائِين
موتُ پِه مارِيائين، پاڻُ تَنهين جِيءَ پُٺِ ۾.

بيت - 15

وِلاڙِئو وَڻين چَڙهي، پَسو سَگههَ سَندِياسِ
آڌِيءَ وَڃئو آکُڙي، نَڪو پِيءُ نه ماسِ
سوئِي سو سيڻاسِ، پَري پَڙاڏا ڪَري.

بيت - 16

وِلاڙِئو وَڻين چَڙهي، ڏاڍو ڏوري ڏوُرِ
سُپيرِيان جي سُورِ، پَري پَڙاڏا ڪَري.

بيت - 17

رُڃنِ ۾ رَڙِ ٿِي، ڪَرَ ڪووَلَ جِي ڪُوڪَ
وَلولو ۽ وُوڪَ، اِيءَ تان آهَ عِشقَ جِي.

بيت - 18

رُڃنِ ۾ رَڙِ ٿِي، ڪَرَ چَتونءَ جِي چانگارَ
اِي عِشق جي اُٻڪارَ، نَعرو آهي نِيہَ جو.

بيت - 19

رُڃن ۾ رَڙِ ٿِي، جِهَڙي ڪَري نه جوءِ
اِيئن نه عورَتَ هوءِ، اِيءَ تان آهَ عِشَقَ جِي.

بيت - 20

رُڃنِ ۾ رَڙِ ٿِي، ڪَرَ ڪُڻڪِي ڪُونجَ
نَعَرو مَنجههِ نِڪُونجَ، اِيءَ تان آهَ عِشق جِي.

بيت - 21

رُڃنِ ۾ رَڙِ ٿِي، ڪَرَ سارَنگِيءَ جو سازُ
اِيءُ عِشقَ جو آوازُ، ماڙهُو رکَنِ مُنڌَ تي.

وائي - 1

تَنَ مَنَ مَنجههِ تَوارَ، هو يارَ!
سَدا آهي سِڪَ جِي
سَدا آهي سُورَ جِي
چُري چُڻڪِي چِتَ ۾، جِئن سا گهَنڊِيءَ لارَ
ڀُڻي ڏورِيان ڏونگَرين، مُونکي تُون اوسارِ
لَڳِي اُڃ اَکِين کي، سِگهو موٽُ سَتارَ
پَسان ڪِيئَن پِرِيتَڻو، ڪاڏِي پِرتِ پَچارَ
بَندِياڻِي بنڀورَ ۾ آهيان آنهِئان ڌارَ
مونکي ڇَڏِ مَ ڇَپَرِين، آرِياڻِي آڌارَ
ڏِيان خِيزُ خزان ۾، بي تو مَنجههِ بَهارَ
مُضرتَا مُونکي ٿِئا، حَڪِيمَنِ هَزارَ
دَوا آهِيين دِلِ جِي وارُو واقفُ ڪارَ
آڻي ڏي عَليلَ کي مَعجُونُون موچارَ
آهي عبداللطِيفَ کي تُنهِنجِي پِيَه پَچارَ.

وائي - 2

هِيءَ گهايَلِ هَڏِ جهورِي
ڪيچِي مُون نه سَڱِيڻَا
عِشقَ آرِيءَ ڄامَ جي، هِيءَ جهُونَڙِي هَڏ جهورِي
رَهي جا رُڃنِ ۾، سا ڇَپَرِ ڇَڏِئو مَ ڇورِي
اَدِيُون آرِياڻيءَ لَئي، ڏُونگرِ ٿِيندِيَسِ ڏورِي.

سُر ديسي

ڏيرن ۽ ڏاگهن جو بنڀور ۾ اچڻ، پنھونءَ کي پاڻ سان نِيَڻ ۽ سسئي جو ڏکن ڏولاون ۾ پوڻ ھن داستان جا مرڪزي موضوع آھن. سسئي تي سرتين جو حرف تہ جڏهن ڏاگها اڱڻ تي ڏٺا ھُيئي تڏهن انهن جا گوڏا ٻڌين ھا ۽ نِيرَ وجهي ڪرف ھڻي قابو ڪرينِ ھا. سسئي جو جواب ته:

ڄاڻان جي جتن، پـوءِ پٽانـدر ھيترو
آءٌ ڪيئن مُلا تن، سرتيون سورَ پرائيان!
وڌيڪ اعليٰ فڪر جا نازڪ نُڪتا اھي جو باوجود ڏکن ڏاکڙن جي، سسئي سَوليون وايون ٿي واري ته: ”جتا شال جِيو، جِيو ٿا جاڙون ڪريو“؛ ”ڇا جي ڏنگا ڏير، منھنجو ڏينہ ڏنگو مَ ٿئي“، ”توڏن جون تڙڀيڙ ۾ تريون ترڪن تان مَ“؛ ”گُسڙ ٿئي مَ گس، پَڻِي پوءِ مَ پرينءَ تي“. وڌ ۾ وڌ ايترو ڏوراپو تہ ”پنھون پاڪ پُرس، ھوتَ نہ ڪجن ھيڏيون!“. پر سسئي جو پنھنجو پڪو پَھهُ تہ ”ڇنڻ تان نہ پئو، ھيءُ سڱ نہ ڇنڻ جھڙو“!

داستان پھريون
بيت - 1

مُٺِيَسِ جهَلِ مَهَارَ، ڪُٺِيَسِ ڪاهِ مَ ڪَرَهو
مون نِماڻِيءَ جي نِجهُري، ڀيرو ڪجِ ڀَتارَ
ساجَنَ تو هان ڌارَ، ڏِٺُمِ ڏِينہُ قِيَامَ جو.

بيت - 2

ڏاگهَنِ، ڏيرَنِ، ڏُونگرَنِ، ٽِنهِين ڏِنَمِ ڏُکَ
سي سَڀَ ڀانيَمِ سُکَ، هيڪاندِ ڪارَڻِ هوتَ جي.

بيت - 3

وِئا وَرائي جيڏِيُون مون ڏُکِيءَ کي ڏُکَ
ويٺِي ساريان سُکَ، هيڪاندِيءَ هُئام جي.

بيت - 4

ڏاگهَنِ، ڏيرَنِ، ڏُونگَرَنِ، ڏُکَنِ آءٌ ڏَڌِي
پُڇان پِيرُ پُنهونءَ جو وِجهان وِکَ وَڌِي
لکيي آءٌ لَڌِي، ناتَه پَٽَنِ ڪيرُ پَنڌُ ڪَري.

بيت - 5

ڏاگها ڪِيمَ ڏَرو، اَهنجو آرياڻِي اَڳي ٿِيو
موڙي مَڃَر ٽارِيُون چانگَا ٿا چَرو
آن تان حَرَفُ هَرو، مُورائِين مَعافُ ٿِئو.

بيت - 6

اَڱڻَ مَٿي اوپَرا، جَڏهِن ڏاگها ڏِٺَئه ڏِينہَن
وَٺِي سَرَڪَ سَسُئِي، ويههُ وِهاڻِيءَ سِينئن
چوٽِي سِين چانگنِ کي، جَڙ جنجِيرَنِ جِيئَن
ته هوتُ تُنهنجو هِيئن، پُنهون نه نِيائون پاڻَ سِين.

بيت - 7

اَڱڻَ مَٿي اوپَرا، جَڏِ ڏاگها ڏِينہَ ڏِٺاءِ
ڪُنجِيون جي ڪُرِفَنِ جِيون ڪِنہِ جِنہِ لَلِ لِڪاءِ
وَٺِي پاندُ پُنهونءَ جو، ويهِي راتِ وِهاءِ
ته صُبحَاڻِي سَندياءِ، ٿِئي سارُوڻِي سَسئي!

بيت - 8

اڱڻَ مَٿي اوپَرا، جَڏهن ڏِٺَئه اُٺَ
ڏانيَهءِ نه ڏاگهَنِ کي، اوڳِي ساڻُ اَڳٺَ
ته هُوندَ نه تُنهنجي هَٺَ، سُورَ پِرايا سَسُئي.

بيت - 9

اَڱڻَ مَٿي اوپَرا ڏِٺَئِي جَڏ توڏا
وَنگِيَئِي نه وارَنِ سِين، تَنِ گورَنِ جا گوڏا
ته لَڪَنِ جا لوڏا، هوندَ نه سَٺَئِه سَسُئِي.

بيت - 10

ڏاگهنِئُون ڏيرِن، جي آندا ٻَڙڌَ ڀَنڀورَ ۾
هَڻي چيلهه چَرا ڪِئا، وَهِ پَئي وَهُڙَنِ
کُريءَ کُڙِڪو اُنِ جو، هوندَ سُتي سُئو سَڀِنِ
ڏاندَن ساٿ سَيدُ چَئي پيادِيُون پَهُچنِ
جَنِ جو پيرُ نه لَڳي پَٽيين، تَنِ آيَمِ ساڻُ اُٺَنِ
گُنگَنِ ۽ جُنگَنِ، مُنڌَ اَسُونهِين ميڙئِين.

بيت - 11

اَڳِي اُٺَ رَڙنِ، مون ڀيري ماٺِ ٿِي
پَلاڻِيندي پاڻَ ۾، ڪُڇئو ڪِينَ ڪُٺَنِ
ڪاجا مامَ مُٺَنِ، هِنِ پُڻ هُئِي هُنِ سِين.

بيت - 12

ڇا جي ڏِنگا ڏيرَ، مُنهنجو ڏِينہُ ڏِنگو مَ ٿِئي
اُٺَنِ اوٺِيئَڙَنِ جِي، ڇا وَهِيڻو ويرُ
هِيءَ ڪَمِيڻي ڪيرَ، جا اَمُرَ کي آڏِي ڦِري.

بيت - 13

جَتَنِ جا جيڏِيون، هُئڙَمِ سُکَ سَرِتِيُون
پاندُ نه ڇَڏِيان پِرينءَ جو، جي هوتُ ڪَري هيڏِيون
مون ڪَميڻيءَ ڪيڏيون، اُميدُون اَصِيلَ سين!

بيت - 14

جَتا شالَ جِئو، جِئو ٿا جاڙُون ڪَريو
ٻانڀَڻَ جو ٻَروچَ ري ٻيلي ناه ٻِئو
ڇِنَڻُ تان نه پِئو، هيءُ سَڱ نه ڇِنَڻَ جِهَڙو.

بيت - 15

جَتَنُ ڪِجِ جَتَنِ جو، آيا ڪِين ايندا
وَٺِي پُنهون پانهنجو وَٽان تو وِيندا
دَمُ نه دَمِيندا، سِڌارِيندا ساڻيههَ ڏي.

بيت - 16

جَتَ هَڏهِين هُتِ، مون هِت هِينڙي حَلُ ٿِئا
چَنگَلَ جَنِي چَؤڦرا، راحَتَ تَنِ جِي رُتِ
گُنگَنِ جي گُپَتِ، ڇيڙي وِڌِيَسِ ڇَپَرين.

بيت - 17

جَتَنِ وِڌَيسِ جارِ، ناتَه هُيَسِ نِماڻي نِڪَڻي
ٿئا پاڻَ قَرارِ، مون مَنُ گَڏي گُوندرين.

بيت - 18

ڄاڻان جي جَتَنِ، پوءِ پٽاندَرُ هيتَرو
آءٌ ڪِئن مُلا تَنِ، سَرتيون سُورَ پِرائِيان!

بيت - 19

جَتَنِ جارانو، ڪيچِينِ مون سِين ڪونَه ڪِئو
نالي سُيَسِ نِيہَ جي، مَٿمِ بارانو
تيلاهِين طَعنو، ڏيئِي مون ڏيرَ وِئا.

بيت - 20

گورا وَڃنِ گامَ، ڏيرَن سندا ڏيههَ تي
توڏنِ جِيون تَڙَ ڀيڙَ ۾، تَريون تِرڪَنِ تان مَ
اوٺِيئَڙَنِ آرامَ، لَنگهي پَٻُ پَري ٿِئا.

بيت - 21

گُسڙِ ٿِئي مَ گَسُ، پَڻِي پوءِ مَ پِرينءَ تِي
جِنہِ سَرِ ساجَنُ سُپِرِين، تِنہِ اُٺَ مَ لَڳي اُسَ
پُنهون پاڪ پُرِسَ، هوتَ نه ڪَجَنِ هيڏِيُون!

بيت - 22

لَڏِيندي لِباسُ، جَتَنِ جيڏوئِي ڪَيو
اَچي آريءَ ڄامَ جو وَڻَ وَڻَ منجهان واسُ
مِرو کِينمِ ماسُ، هَڏ هَلندا هوتَ ڏي.

وائي - 1

ڏاگهَنِ ڏيرنِ ساڻُ، ڪَرَهَنِ ڪيچِين ساڻُ
متان ڪا ٻِي لَنئُه لائي
آءٌ سُتِي هُو هلَيا، وَئڙا ڪَرَهَلَ ڪاهي
آسَڻَ اَڳيان اُنِ جي، هِي ’ٻَرِ ٻَرِ‘ ڪِئو ٻاڏائي
دُونهِين مُنهنجي دِلِ تي، وِئَڙا دوستَ دُکائي
آسَروَندِي آهيان، اِيندَمِ واڳَ وَرائي
چَتُرَ ڏيئِي چِتَ کي، وِئڙا هوتُ ڇَپائي
جيڪا هُينِ مَنَ ۾، وِئڙا پنهنجِي پَڄائي.

داستان ٻيو
بيت - 1

ديسِي سيڻَ ڪَجَنِ، پَرَدِيسِي ڪِهَڙا پِرين
لَڏئو لاڏاڻا ڪِئو پَنهنجي ديسَ وَڃنِ
پُڄاڻا پِرينِ، ڪِجي بَسَ ڀَنڀورَ کان.

بيت - 2

نالي نِماڻِي، ٻاجهارِي ٻَروچَ رِي
ڪِئائِين سَڱُ سَيدُ چَئي، ڄامَنِ سِين ڄاڻِي
پاڻِ ته پَرِيٽاڻِي، ٿِيَسِ حِمايَتَ هوتَ جِي.

بيت - 3

پُڻُ ٿا پَلاڻِين، اوٺِي اَڄُ اُٻاکَرا
پَہَ پارسِيُون پاڻَ ۾، ڏيرَ ڏِيهاڻِي ڏِينِ
هوتُ پُنهون ٿا نِينِ، ٻاروچِي ٻولِي ڪِئو.

بيت - 4

پُڻُ ٿا پَلاڻِينِ، اوٺِي گهڻو اُٻَاهَرا
هوءِ جي هَلَڻَ سَندِيُون ڳاهُون ڳالهائِينِ
مُونکي ٿا مارِينِ، سَڄَڻَ سَانبَاهِي ڪِئو.

بيت - 5

مِڙي مُنڌَ ڏي آئِيُون ساهيڙِيون سَهجا
”اَلسَفَرُ قِطعَةُ مِنَ النَار“، هارِي موٽُ هِتا
سَڱ ”صَراطُ المُستَقِيمِ“، اُڀيين ڪينَ اڳئا
ڪيچِي نِيندءِ ڪِئا، جِئن تُنهنجو نِيہُ نِفَاقَ سِين.

بيت - 6

جَڏهن ”ڪُن فَيَڪُون“ تَڏِ نِئو آرِياڻي اَرواحُ
اَنگُ اڳهين لِکئو منهنجو ميثاقاه
”مَن طلَبَ شَيئا وَجَدَ وَجَدَ“، اُتو علي شاه
اَڃان اِنَ حَدِيثَ جو آسَرو مون آهِ
پُنهونءَ جي پيزار تان مُنهنجو موتُ مُباحُ
سرتيون دُعا ڪِجاهُ، مانَ ميڙائو مون ٿِئي.

بيت - 7

سَڀا سِيَاهِي، آهي آرِيءَ ڄامَ ري
ڪَڏهن پَسبي ڪانه ڪا، رءَ لالَڻَ لالائي
دُودُ دِلِ تان دُورِ ڪري ساجَنَ صَفائي
”مَن لاشَيخَ لَہُ فَشَيخَہُ الشيطانُ“، اُن رءَ اُونداهي
هُوءِ جا هَلي هيڪَلِي سا گيرَبَ گمائي
”مَن يَمشِي فِي الطريق بِلا شيخَ کَمَنِ يَمشِي فِي البَحَرِ بِلا سَفِينةِ“ اِهَڙِي اَوائي
تِنہِ رِءَ تَوائي، ڪوڙين ٿِيَنِ ڪيترِيُون.

بيت - 8

ڀِنِيءَ ٿا ڀَرِين، ساٿِينِ سَنڊَر هَٿَن ۾
ليڙَن جو لَطِيفُ چَئي، مونکي مَنجههُ نه ڏِينِ
هوتُ پُنهون ٿا نِينِ، اَڻ سُونهينءَ جو آجِڪو.

بيت - 9

جاڳائِي جَتَنِ، جي گورا گَسِ هلائِيا!
پَهُتِي رءَ پَهاڙَ ۾، شالَ اُٺَ مَ آگهٽَجَنِ
سُونهان جي سَردارَ جا، سي توڏ مَ تَرَٽِجنِ
لُطفَ ساڻُ لَطِيفُ چَئي، لَنگهئو بَرُ بوتَنِ
تَنِ ڪِهَڙو غَمُ گُنگنِ، هوتُ حِماتي جَنِ جو.

بيت - 10

ڪيڙي ڪيچايَنِ، گورا گَسِ هَلائِيا
لَڙِئو چَڙهِئو چوٽيين، ڪَرئو ڪُوهَ ڪَڙَنِ
لَتاڙي لَطِيفُ چَئي لنگهِئو بَرُ بوتَنِ
تَنِ ڪِهڙِي چُڪَ چانگنِ، هوتُ حِماتِي جَنِ جو.

بيت - 11

اَڄُ پِه وَسائي اوٺيين، مَٿي مارَڳَ ماڪَ
پُنهون نِيائُون پاڻَ سِين، تاڙِيُون ڀَڃي طاقَ
”هَيهاتِ وَهَيهَاتُ“، سُڃي ٿِي اوطاقَ
چُڪِيءَ چوري چاڪَ، هاڙهي هوتُ هَلِي وِئا.

بيت - 12

هَي هَي ڪِئو هاءِ، ٿِي پاڻُ هَڻِي سِرِ پاهَڻين
لَڌائِين لَطِيفُ چَئي جُوءِ جَتن جي جاءِ
شُڪرُ بارَ سَنداءِ، سُٿاڻي ساٿِ مِڙِي.

بيت - 13

ويٺِي ٻُڪي ٻافَ، جهولِي جهُڻِڪَ جهُنِي ڪِي
آيَسِ تَنِ اُٺَنِ سِين، جَنِ پيرَ دُڌا دَڙَ دافَ
لَنگهِئا لَڪَ لَطِيفُ چَئي، توڏا تَڙٻنگَ تافَ
ڪيرِ لَنگهيندِي ڪافَ، اِيءُ بَرُ بِرهَمَڻَ باسِيو.

بيت - 14

گئونرا هَلَنِ نه گَسَ ۾، دَوڪَ دَهلِئا جِتِ
چَوسالَ ئي نه چَلَڻا، ٿِي تَنگ نِهاري تِتِ
سُوڌي اُت سَيدُ چَئي، پوءِ پانچارِئَنِ پَرِتَ
ان اَڻانگي پَنڌَ جي، ڪا نيشَنِ پوءِ نِرِتِ
سَسُئِي وَڏي سَتِ، جا ايهِيءَ پَرِ پنڌُ ڪري.

بيت - 15

بَرُ وَڏو، بارُ گهَڻُو، ويجهو نه وَڻڪارَ
لوچَڻَ جي لَطِيفُ چَئي، آ مَٿي مُنڌَ ميارَ
وَڻندُنِ ته وَڙ ڪَندا، نه ته اڳينِ جي اختيارِ
ڪاڏِي ٿِئو ڪوهيارُ، ڪاڏي ٿِي هَٿَ کڻي.

وائي - 1

جِيَسِ جِيَسِ وو جيڏيون، منهنجو لالَڻُ آيو پيهِي
لالَڻُ آيو پيهِي، وِئڙا سُورَ سَڀيئِي
ڳالهيون ڪَندِيَسِ ڳُجهِيُون، مُنہِ مُقابِلِ ويهِي
کَٿُوريءَ بارُ ڀَري، ڏُونگَرَ آيَمِ ڏيهِي

داستان ٽريو
بيت - 1

اَللهَ اچَنِ اوءِ، جَنِ آئي مَنُ سَرَهو ٿِئي
پَسان مان پَر ڪَنهين جَتَنِ سَندِي جُوءِ
لَنگهي لَڪَ لَطِيفُ چئي، سُڻيان هوتَنِ هُوءِ
گولي ٿِيان گُلبوءِ، جي سُڃاڻي ساٿَ ڌَڻِي.

بيت - 2

ڪيچان اوري ڪِٿَهِين وَڻُ نه ويساهِين
ڪَميڻي ڪيچِينِ لَئي پُرجِ پَراهِين
تاڻِجِ تيڏاهِين، وارجِ ڪا مَ وَرَڻَ جِي.

بيت - 3

جهُوڙا جَنِ جهُلنِ ۾، هِيرا لَکَ هَزارَ
لَڳا واٽَ وَڻَن جا پُنهونءَ کي پالارَ
آن ڪي وِيندا گَڏِئا اِهَڙِيءَ سِٽَ سُوارَ
’لَنگهِي ڪالهه قَطارَ، تون اوٺي اَڄُ نِهارئين!‘

بيت - 4

ڪيچِي ڪالَهه ڪَهِي وِئا، اَدِيُون آڌيءَ راتِ
جاڳان تان جيڪِين ٿِئو وِهاڻِيءَ پِرڀاتِ
ڦوڙائو فَقِيرَ کي، ڏِنو جَتَنِ ڏاتِ
رَفِيعُ الدَرَجاتِ، پَرَمَلُ پُنهون ميڙئِين.

بيت - 5

مون ڀانِيو مِزمانَ، هَميشہَ هُوندا پِرِين
ڪُهي ڪَمِيڻي هَلِئا، ڪَهَلَ ڪِيائُون ڪانه
ڏيئِي وِئا ڏاهَ کي، سُورَنِ جا سامانَ
جورو راتِ جُوانِ، جيڏو جَتَ ڪَري وِئا!

بيت - 6

ڀانُيم جي سَرواڻَ، ڇُلائيندَمِ ڇَپَرين
کانيَمِ هُوندَ پَلاڻَ، اُٺَ گَڏايَمِ اُنِ جا.
ڪاڏي مُنہُ مَڪرانَ جو، ڪاڏي ڪيچُ ٿِئو
هِهَڙو ساٿُ ڀنڀورَ تان ڪَڏهِين ڪونه پِئو
ڪوهيارو ڪامَ هَڻي چوري چِتُ وِئو
جَنِي جَتُ نِئو، تَنِ اُٺَنِ گهورِي آهِيَان.

بيت - 8

ڪاڏي مُنہُ مَڪَرانَ جو، ڪاڏي پَريون پارُ
ليڙَنِ جو لَطِيفُ چَئي، سُونهُون ٿِئو سَردارُ
جو مِڙني جو مَهندارُ، سو موليٰ مونکي ميڙِئين.

بيت - 9

وَرَ ۾ ڪونهي وَرُ، ڏيرَنِ وَرُ وڏو ڪَيو
نِهاريندِيَسِ نِڪَڻي بوتَنِ ڪارَڻِ بَرُ
آڏو ٽَڪَرَ ٽَرُ، مَتان روهَ رَتيون ٿِئين.

بيت - 10

وَرَ وَراڪا وِچَ ۾ لَکين آڏا لَڪَ
هُوءِ جي آڏا حَقَ، سي ڪندا ڪوهُ ڪُٺيءَ کي.

بيت - 11

بِرِهَ مَڻايُسِ بَرُ، نا ته سُکِي ڪيرِ سَڌُون ڪَري
گهَڻو ڏورِيائِين ڏُکَ سِين ڏيرَنِ لَئي ڏُونگَرُ
وَرِي آيُسِ وَرُ، سَفَرَ مُئِيءَ جا صابَ پِئا.

بيت - 12

اُجهي ۽ مُنجهي، اَٺَئِي پَهَرَ آٽَ ۾
جنہِ گَسِ ٻاروچا وِئا سو سرتيون تان نه سُجهي
لَڪَنِ مَنجهه لُجهي، لالَڻَ لاءِ لطيفُ چئي.

بيت - 13

پَئِي اَچَنِ پُورَ، ويٺي پاڻان وِتَرا
گهَڻين ڀَتين گهائيو گهَٽُ پِريان جي گهُورَ
سَندا سَسُئِيءَ سُورَ، جَبَلَ پَسِي جاڳِئا.

بيت - 14

پيئِي کڻي پَساهَ، ڏُکِي ڏيي وَٽ جيئن
اَڄُ ڪِ سَنجههَ صُباحَ، چُندا ڪي ته مُنڌَ مُئي.

وائي - 1

هوتَ نه ڀانيُمِ هِيئَن، ڇَڏي تون ڪو ڇَپَرِ وِيندين
لُڪُون لَڳَنِ ڪوسِيُون، ڏاڍا تَپَنِ ڏِينهن
عِشق آريءَ ڄامَ جي ڪِيَس نِماڻِي نينهن
جهُونگاريندِي جهَنگَنِ ۾ ڀُوڻانِ راتو ڏينهن
آن جا ڇَڏي ڇَپَرِين، سا ڪيچِ رَسَندِي ڪِيئن
وِلهيءَ هِتِ وسائِيا سندا محبت مينهن.

داستان چوٿون
بيت - 1

سَنجهي مون نه سنڀالِيو ته اوٺِي ڪَندا اِيئَن
ڪُهِي ڪَمِيڻي ڪِيئن، جَڏِي راتِ جَتَنِ ڪِي.

بيت - 2

اَڱَڻَ اُهيئِي، جَتَ نه پَسان جُوءِ ۾
اوطاقُون اُٺَنِ ري سُڃيون سڀيئي
اکَڙِيُون روئِي، ماڳِ نِهاري موٽِيُون.

بيت - 3

نه ڪو ڪيچِ ڀَنڀورِ، نه ڪو مائِٽُ مُنڌَ جو
هورُ مِڙوئِي هِن کِي، هوتَنِ ڪونهي هورُ
زاريءَ ڌاران زورُ، هَلي ڪونه حَبيبَ سِين.

بيت - 4

ڇورِي نِدورِي، نه ڪو مائٽُ مُنڌَ جو
سَوينِ هَلَنِ ساٿَ ۾ ڪَمي ۽ ڪورِي
آءٌ پُڻ آهيان اُنِ ۾ لَنگهِي ۽ لوري
لَنگهائين لَطِيفُ چَئي ٿَرَنِ جي ٿورِي
آهيان اَجورِي، تُنهنجي جورين جَبَلُ لَنگهِيان.

بيت - 5

جَڏِيءَ وَٽِ جالِي، مانَ لِلهِ ڪارَڻِ لِکَ سِين
آهِيان آرِيءَ ڄامَ جي هِتَ هُتِ حَوالي
عَيب مُون ۾ اڳَرا، نِرَمَلُ نِڪالي
پريتاڻِي پالي، ڪامِلُ نِيندو ڪيچَ ڏي.

بيت - 6

ٻانڀَڻِ ٻيٽي آهِيان، پَريٽَنِ پالياسِ
حُسنَ هوتَ پُنهونءَ جي ماري موت وِڌياسِ
جانڪِيتان جِيندِياسِ، پُوندِيسِ وَرِ وِصالَ جي.

بيت - 7

پَرَ وَسَ ٿِئُمِ پَرياڻَ، پِرِين وَس نه پانهنجي
جيڏِيُون جي مان وَسِ هُئا ته ڏاگهَنِ وِڌَمِ ڏاڻَ
هَئي مُنهِينجِي ڄاڻَ، ڪيچِينِ مان سان ڪِين ڪِئو.

بيت - 8

هوتَنِ ڪانَه هُئِي، مون پاڻهين پيئِي پنهونءَ سين
ٻانهِي ٻاروچَنِ جي سَڳَرَ مَنجههِ سُئِي
سا موٽِي ڪِيئن مُئي، جِنہِ جو هِنِيُون هوتَ هَڻِي وِئا.

بيت - 9

پَهَڻَنِ ڪِينَ پَروڙئو، پِٿُون پيرَ ٿِئامِ
”ثُمَ لايَمُوتُ فِيها وَلا يَحيٰ“، هِهَڙا حالَ سَندامَ
ڪوجها ڪِرِتَ ڪِئامَ، جئن هوتن ڇَڏِيسِ هَبَ ۾.

بيت - 10

رائو رَنجائو، مون نماڻيءَ جي نِجهُري
مُنہُ ڏيئي مون آئيو ڏُونگَرَ ڏولائو
سَرتيون ساڃائو، ڪيچِينِ مون سان ڪونه ڪِئو.

بيت - 11

ڪالُهون پوءِ پرينءَ کي، روئان مٿي راهَ
وِئو ٻاروچو نِڪَري، سُورَ چَکائي ساءُ
گهَٽَ ۾ لَڳُمِ گهاءُ، لَالَڻَ جو لَطِيفُ چَئي.

بيت - 12

ڏوري ڏوري ڏيههُ، ٿَڪِيَسِ ٿورو لاءِ مون
اُونچا پاهَڻَ پَٻَ جا، ڇَپَرَ ڪونهي ڇيہُ
هِڪُ پاهَڻُ ٻِئو پَرڏيههُ، موٽُ سَٻاجها سُپِرين.

بيت - 13

جَتَنِ سان جانڪُون، سَرتيون مون سَڱُ ٿِئو
ڪُهِي ڪوهيارو وِئو، تَنُ ڇِنِي تانڪُون
آن پڻ تَڏهانڪُون، نِيہَ نِهوڙِي آهِيان.

وائي - 1

اَئِين ڇا کي ٿا ڪَرَهَ قَطاريو،
مون نِماڻِي تان ڪِي نه چيو
رَهو رات ڀنَڀورَ ۾، تان ڪا گهَڙِي هِت گهاريو
سَچو سُخَنُ سُپرين، قَولُ پنهنجو اَئين پاريو
موڙي مَڃرَ ٽارِيُون، چانگَنِ کي اَئِينِ چاريو
سِڪِي جِنہِ سَڱُ ڪِئو، تِنہِ معَذورِ کي مَ ماريو.

وائي - 2

جي سيڻانِي سَڱُ، تي ٿِي ڏُونگرُ ڏوريان
وِئو ٻاروچو نِڪَرِي، اَنگهُنِ چاڙهي اَڱُ
ميڙي ميندِيءَ گُلڙا، راتِ رَتائُون رَڱُ
مُون آنهِسِين نه ڪِئو ڇِنَڻِ ڪارَڻِ سَڱُ
جان ڪوهيارو ڪيچَ ۾، تان مُون ڀَئي نه ڀڱُ.

داستان پنجون
بيت - 1

جِئنِ سو هَرَڻُ- هُماءُ، سَرگردان سَنسَارَ ۾
پَکَ نه کوڙي پَٽيين، ڌَر سِرِڌَري نه ساهُ
جيڪُسِ تِنہِ مُلاء، سَسُئي سُورَ پِرائِيا.

بيت - 2

راتِ ڏِٺائِين روجَهه، ڀانءِ ڪِ اوٺِي آئِيا
پريتَڻَي پِرِينءَ جي سِڪَڻَ ڪي سَٻوجهَه
اَڳي هُئي اَٻوجههَ، ڪِي سُورَ سِياڻِي سَسُئِي.

بيت - 3

روجهَن ڏِٺي راتِ، هوتُ ڳولِيندي هَبَ ۾
ڪيچِينِ جي ڪَڙِي ٿِي، توءِ تَنِي جي تاتِ
ٻاروچاڻِي ذاتِ، مَنان مُئي نه وِسري.

بيت - 4

جَبَلَ ۾ جانارَ، سَرَهَ گَڏَبَئي سَسُئِي
ڀِنيءَ پوءِ ڀَوارِيين، ٻانڀَڻَ جِي ٻاڪارَ
هوتاڻِي هيڪارَ، موليٰ مونکي ميڙئين.

بيت - 5

ثَمَرُ نه جَنِي ساڻُ، هوتُ حِماتِي تَنِ جو
پُوندا ڇيڄَ ڇَپَرَ ۾، پُنهون اِيندو پاڻُ
ٿيندِي روحَ رِهاڻِ، لَحظي منجههِ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 6

مَردَ جنہ ماتُ ڪِئا سَسُئي لَنگهئو سو
جَبَلُ وَڏو جو، نُوڻِ مِڙيئي نِيہَ کي.

بيت - 8

آڏا آريجَنِ کي جَبَلَ سُڄَنِ جالَ
اَهِين مِڙِي هَٿَ کَڻو، ڇَپَر مِڙان ڇالَ
روئِي ڪَندِيس رَتَ سِينِ لَڪَ مِريئي لالَ
موهِيسِ ڪِين مالَ، مَحبتَ وِڌيسِ مامرِي.

بيت - 9

ڇَپَرُ ڇَمَرُ ڀانئِيَان، ڪانڀُو ۽ ڪارو
پَٻُ وِجهندِيس پُٺِ تي صُبُحَ سَوارو
وَڃڻُ مون وارو، ڪِينَ وِهِنديَسِ وِچَ ۾.

بيت - 10

ڇَپَرَ ۽ ڇَمَرَ، ٿا لَڳَہ لَڳنِ پاڻَ ۾
آڏا ڏونگَر ڳَڙهه ڳَرا، ويڌَ وِنگايُون وَرَ
آءٌ پِيادِي پَٽِيين، نِماڻِي نِڌَرَ
سوڙهِي جِتِ سَڳَرَ، اُتِ ٻاتاڙِينِ ٻيلِي ٿِئين.

بيت - 11

ڪِيَمِ نه سيڻَ صَحِي، ته ڪي ڇُلائيندا ڇَپَرين
ٽِلِي ٽَڪَرَ چَڙهئا روڏا ڪَري رَئِي
وِئو ساٿُ وَهِي، تو ننڊرائي نه لَهي.

بيت - 12

نڪا طَلَبَ طعامَ جِي، نَڪا بُکَ نه اُڃ
اَصُلِ اَباڻي ڏيجَ تي سارِي ڏٺِيمِ سُڃ
رائو رُلَڻُ رُڃ، ڪَمِيڻيءَ قُوتُ ٿَئو.

وائي - 1

منهنجو هنِيَڙو ٿو هُنِ ساري، جيڏيون ڙي!
آئون جا هَلندِي ويندِي هوت ڏي
آئون جا ڪَهندِي ويندِي ڪيچ ڏي
هوتَنِ هَلڻُ مَنَ ۾، ڪيرُ گهَڙي هِت گهاري
آسَرَوَندي آهِيان، مانَ واحدَ آڻينِ واري
پَنڌَ اَڙانگا پَٽِيُون، مونکي ڪوهِيارو ٿو ڪاري
سَچو سُخَنُ سُپرِين، مانَ پُنهل پنهنجو پاري
ڄيرو اندر جِندَڙي، وِئو ٻاروچَلُ ٻاري
سِڪِي جِنہ جو سَڱَ ٿئو، سا مَعذورَ وِئڙا ماري
ٻانهي ٻاروچل لاءِ، ٿِي تاڙي جيئن تَواري
وِڌا ڪَمَ ڪَرِيمَ تي، هِنَ ويچاريءَ واري.

داستان ڇھون
بيت - 1

آڏَ تِراڇا آهُڙا، ڏُونگَرَ کي ڏاڪا
وَٺِي وَرُ واٽُ ٿِئا بَرَ چَڙهي بانڪا
ڦَٽيا ڦَڻَ فقيرَ جا چَڙهندي چَڙهاڪا
هَنِ جِيءَ اندرِ جا ڪا، سا وِئا پُڄائي پانهِنجي.

بيت - 2

آڏ تِراڇا آهُڙا، ڏُونگَرَ کي ڏاڪا
ڪِيَمِ آهَ عَجِيبَ کي سِڪَ مَنجهان ساڪا
پَئي هَٿِيڪِي هوتَ کي ڪُوڪَ ڪَنين ڪاڪا
مُنهنجو وَسِ واڪا، ٻُڌڻ ڪَمُ ٻَروچَ جو.

بيت - 3

آڏ تِراڇا آهُڙا، ڏاڪا ڏُونگَرَ کي
هُوءِ جي وَرَ وِندُرَ جا، مارِيندا مونکي
هاڙهو هيڻِيءَ کي، لنگهائيجِ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 4

آڏَ تِراڇا آهُڙا، وِندُرَ وَراڪا وَرَ
حُبَ جِنِهِينِ کي هوتَ جي، سا ڏوريندي ڏُونگَر
پَهُچائِين پَرورَ، لُطُفَ ساڻُ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 5

آڏ تِراڇا آهُڙا، وِنگا وَرَ واٽُنِ
جيرا، جِگِرَ، بُڪِيُون آرِيءَ لَئي آٽَنِ
ڪَشي ڪَنواٽَنِ، سَنڀُوڙا سَيدُ چئي.

بيت - 6

آڏَ تِراڇا آهُڙا، وِندُرَ وَراڪا واڪَ
اُجهايَسِ اُوٺِين جي ڦوڙائِي فِراق
پُنهون پَرَمَلَ پاڪَ، واحِدَ لَڳِ وَريجُ تون.

بيت - 7

ڪوڏَرِ نه ڪاتِي، جِنہِ سِينِ ٽَڪَرُ ٽاڪِيان
جيڪو جَبَلُ لَنگهِيان سو هَيَبَتَ جو هاٿِي
پُنهونءَ جا پاتِي، سا جَڙَ جِئري نه لَهي.

بيت - 8

ڪَرَڙا ڏُونگَرَ ڪَہَ گهَڻِي، جِتِ واٽُنِ تي وارِي
آڏا لَڪَ لَطِيفُ چَئي، بَرَ سُڄَنِ بارِي
جا منَزَلُنِ مارِي، سا قادِرَ ڪيچِ رَساڻِئين.

بيت - 9

ڪَرڙا ڏُونگَرَ، ڪَہَ گهڻي، جِتِ جَبَلَ گهُونا گهُون
ليڙَن جيون لَطِيفُ چَئي، اُتَ تَنگ تَواروُن پُونِ
جَنِ ڏٺو پيرُ پُنهونءَ جو، سي نَڪين رُون نه چُونِ
هُوندَنِ مَٿي هُونِ، لاڳاپا هِنَ لوڪَ جا.

بيت - 10

ڪَرَڙا ڏُونگَرَ ڪَہَ گهَڻِي، جِت ماٿَرِ مَٿاهِين
اُتي عبداللطيف چَئي مِرُو مَهائِين
آرياڻِي آهِين، مَنَهُن مَعذورِينِ جو.

بيت - 11

ڪَرَڙا ڏُونگَرَ ڪَہَ گهَڻِي جِتِ روڏا رِنگائي
سانگاپي سيڻن جي ٿِي وِندُرِ واجهائي
رَهِيُسِ رَسُ لطِيفَ چَئي، ٿي ڪَميڻِي ڪاهي
آرِياڻي آهي، مَنَهُن معذورين جو.

بيت - 12

ڪَرڙا ڏُونگَرَ ڪَہَ گهَڻِي، جِتِ رِڻُ تَتو رائو
تِتِرُ ٿئي مَ تَنِ کي ڏُونگَرَ ۾ ڏائو
جَڏَ ڄامُ پُنهون ڄائو، تڏَ ٿِئو سَولو طالِعُ ساٿَ جو.

بيت - 13

ڪَرڙا ڏُونگَرَ ڪَہَ گهَڻي، جَبَلَ جاڏا جِتِ
لوچي مُنڌَ لَطِيفُ چَئي تاڪُو پَسئِو تِتِ
هوتَ پَهُچِجُ هِتِ، آءٌ ته اوجهَڙِ نه پَوان.

بيت - 14

ڪَرڙا ڏُونگَرَ ڪَہَ گهَڻي، جِتِ جَبَلَ جالارا
ڏِنَمِ ڏاڍين ڏُونگرين لَئي آرِيءَ اُلارا
ڪَہَ ۾ ڪوهيارا، اَچِجُ ته اوڏِي ٿِيان.

بيت - 15

ڪرڙا ڏونگَرَ ڪَہ گهڻِي، جِتِ جَبَلَ سُڄَنِ جالَ
هاڙهي کي هَٿَ گهڻا، ڇَپَرِ مڙان ڇالَ
ڪيچِي وِئَڙَمِ ڪالَهه، تي ٿِي ڏونگَرَ ڏورِيان.

بيت - 16

ڪِين واري ڪِين واٽَ، ڪِين پَهَڻَ ڪِين پيچَرو
هَلِي هاڙَهِي سامُهِين لَڳِيَسِ اُڃ اُساٽَ
ڳوڙهَنِ ڀَري ڳاٽَ، اَپَرِ آلاپُون ڪَري.

بيت - 17

ڪارا ڏِٺَمِ ڪانگَ، لَمَندا لَڪَنِ ۾
چانڪ پَهَرَ پنهونءَ جي، هي وچان ئي ويڙانگَ
نَڪا وَسِين وِچَ ۾، نڪا آنگ نه ڇانگَ
سُپيريان جي سانگَ، مادَرِ مارِي آهِيان.

بيت - 18

هيڏي شَهَرَ بَنڀَورَ ۾ جي ڪا هُيَمِ ماءُ
ٻَڌِي سُورَنِ سَندَرو ساڻُمِ هَلي سا
تون پرائِي ماءُ، متان ڇَپَرَ ۾ ڇُوتا ٿِئين.

بيت - 19

سِڪي جان سُتِياسِ، تان سِڪَ سُمهڻُ نه ڏِئي
جاڳِي سُتِيَسِ جَنِ لَئي، سي آيا تان نه اُٿِياس
ڀينَرُ آءٌ ڀُلياسِ، نا ته سِڪَ سُمهڻُ ڇا لَڳي!

بيت - 20

هوتَ نه پَهُچان هوڏَ، آءٌ پِيادي پَنڌُ گهَڻو
لَڪَنِ تان لَطِيفُ چَئي، تِکا وَڃنِ توڏَ
اوڏِي ڪَري اوڏ، پَهُچائيجُ پُنهونءَ کي.

بيت - 21

پُڄان جي نه پُڄان، وَڃڻَ سِين وَسُ ڪَريان
سَڳرِ مان سُڄان، ته رائي ۾ رَڙِي مُئي.

بيت - 22

ماڻِڪُ مِٽُ سَندوم، اُونداهِيءَ ۾ سوجهَرو
حَشَرَ ويلَ حِسابَ ۾، ڇَڏي نه وِيندومِ
ساري سَڏُ ڪندومِ، ڪوهيارو ڪيچَ ڌَڻي.

وائي - 1

وِينديَسِ ڪيچِ ڪَهِي، سيڻَنِ ساڻُ صَحِي
آئون جِيندِيَسِ تان نه جَتَنِ ري
وِهان ڪِيئن ماٺَ ڪَري، هيڏو سُورُ سَهي
ڀينَرُ هِنَ ڀَنڀورَ ۾، ساريان ڪونه سَهي
اڳيان آريءَ ڄام جو وِئَڙو ساٿُ وَهِي
صُبُحِ ڏُونگَرُ ڏورِيان، ڪَنہِ پَرِ راتِ رَهي.

وائي - 2

ڪوئِي ڏُونگَرُ ڏورِيان، ڪوئي جَبَلُ جهاڳِيان
پُهچان وو ميان شالَ پِرينِ کي
لَڳَڙي پيرِ پِرِينِ جي، آءٌ جا ڏونگَرَ ڏوريان.

داستان ستون
بيت - 1

بُرو بِگر بي، ڏِينِ پارسِيُون پاڻَ ۾
مون لوڏان ئِي لَکيا ته هاڃو ڪَندا هي
مارِيندا مونکي، پُنهون نِيندا پاڻَ سان.

بيت - 2

بُرون ڦَذا بات جَنِ، ٿانگ رَوان ٿيشِي
ڏين پارسيون پاڻ ۾، ايذَ بِلُون ايشِي
ليڙا راتِ لَطِيفُ چَئي نَڌائُون نيشِي
پُنهون پَرويشِي، ڪِجِ پيادِيءَ جي پنڌَ ۾.

بيت - 3

بُرو بِگرِ بيلغان، مون نه پَروُڙِي مامَ
ٿو داثو ڪُشتَغان، ڇُلِي ڇَپَرِ لامَ
اَچِي پَئي تَنِ سامَ، ’دُراه دُراه‘ ڪَنِ جي.

بيت - 4

جيڪَرَ رَوان روش، مَروشِي محبوبَ ڏي
مَنا گُشتَئِي مولدِي، دِيما پنهون دوش
ٿَئي گَنواک مَنِي گوشَ، سُڻِي مانَ سَگهِي ٿِيان.

بيت - 5

مَهارُون مَيَنِ جِيُون، ڦَذا ڦيريائُون
’مَروشِي جَبَلَ رَوُون‘ ايءَ وائي واريائون
مونکي ماريائون، ٻاروچِي ٻولِي ڪَري.

بيت - 6

ڦَذا ڏيرَ ڦَنگي وِئا، هُئا جوراڻا جَتَ
ايذ نِندي ايکُوا، هُنِ پَلاڻِئا پَرَبَتَ
ماڙهو ڏِينَمِ مَتَ، لَج بَلوچان نِشتغان.

بيت - 7

شَوا وَهاوَ شَموشِ، سِگهي مڙِندِينءَ سسئي
ليڙن جو لطِيفُ چَئي، گُنواک نه ڪِئڙُءِ گوش
روش مَروشِي روش، ڪاهِ ته ڪيچين کي رسين.

بيت - 8

داسا داڪا داڙي، هَنداڙي هُئامِ
هُر داسا هِنَ حال جي هتي هوتَ ڏِٺامِ
پَزِيري اِيندام، پائي پيچُ پِرِيتَ جو.

بيت - 9

پُنهونءَ ساڻُ پريتَ جو ڪو جو پِئَڙُمِ پيچُ
ڪَندِيَسِ ڪشالا ڪافَ جا، هاڙهو ڀانيان هيچُ
ڪاهي مَڻندِيسِ ڪيچُ، ديرو دوست پُنهونءَ جو.

بيت - 10

پُنهونءَ ساڻُ پرِيتَ جو، ڪوجو پيچُ پِئومِ
ڀَنڀي هِنَ ڀَنڀورَ ۾، ويهَڻُ وِهُ ٿِئومِ
مَتيون موٽَڻَ سنديُون ڪاڪِيُون ڪيم ڏِئومِ
سَرتيون ساهُ سَندومِ، ٿِئو حوالي هوتَ جي.

بيت - 11

ڏُکيءَ کي ڏُکن جا ڏاجَنِ تي ڏاجا
لَڳيَسِ نائُڪَ نِيہَ جِي ڪُڙههِ اندرِ ڪاجا
ٿَرَنِ ۾ ٿاجا، ڪَري مُنڌَ مِرُنِ سين.

بيت - 12

ڪو مُنہُ ڪُٺَلِ آئِيو، وَسِ نه ويچاري
هوتَ تُنهنجي هَٿَ ري، پَهُچِي نه پارِي
اَچِين جي آرِي، ته پاندُ پُڄي لَڪُ لَنگهِيان.

بيت - 13

ڪو مُنہُ ڪُٺَلِ آئِيو، ويچارِيءَ نه وَسِ
هوتَ تُنهنجِي هَٿَ ري، گولِي ٿِئي نه گَس
ڪو ڏَسُ ڏُکيءَ کي ڏَسِ، ته مُوڙهِيءَ ڪو مُنہُ ٿِئي.

بيت - 14

ڪوهيارا ڪَهَلَ پَئِي، ڪو ساجَنَ مُنجِ سَلامُ
سِڪ تُنهنجِي سُپِرين ڪِئو تَنُ تَمامُ
هَٿين حاجِ وِهُ ٿِي، نيڻين ننڊَ حَرامُ
آءٌ دوستَ نه سَهان دامُ، تون وِندرِ ٿو ويلا ڪَرين.

بيت - 15

ڇَپَرِ هوتَ پُنهونءَ جِي جڏهن پيئِي بُوءِ
راڻِينِ وَرِي رُوءِ، گُوندَر لٿا گولِيين.

بيت - 16

جڏهن پيئي ڇَٽَ، ڇَپَرِ هوتَ پُنهونءَ جي
پَرَهي ويٺيون پَٽَ، گوندَرَ لَٿا گولِيين.

بيت - 17

ڪَري ڪيچِي هَلِئا آيَلِ اوطاقُون
سُڪيون نه سيڻَنِ جي ماڳَنِ تان ماڪُون
نِسورِيُون ناڪُون، سَڃي هَلئا سُورَ جِيُون.

بيت - 18

ڏيرَنِ ڏوهُ نه جيڏِيُون، ماءُ مِڙوئي مُون
آءٌ اَسُونهِين، اوءِ سُونهان پِرين سندا پَرَڀُون
اَصُلُ آرِيجَنِ جو پاندُ نه پُڄِتوسُون
جَنِ جو تون هِين تون، سي پياديون پَهُچائِيين.

بيت - 19

جيڪُسِ آءٌ نه تِيئَن، جِيئن پِريتَڻُو پِرينءَ سين
جي ٻَڌِي سُتِيَسِ سوگهو ڪَري، ڇَلوَرُ ڇاتِيءَ سيئن
ته ڪيچِي ڪاهي ڪَرَها مون کان وَڃن ڪيئن
ڏوهُ مُنهِنجي ڏينهَن، ناتَه گهَڻُو سَٻاجها سُپِرين.

بيت - 20

سَڄي هَٿِ ساٿِينِ جي مَ وانءُ مالارِي
ڏائي جا ڏِيرَنِ جي، مَڻِجِ سا ٽارِي
مانَ وِرَمَنِ وِچَ ۾ اولاڻي آرِي
اَسُونہِ ويچارِي، ڪَنہ پَرِ مِڙي ڪيچَ کي.

وائي - 1

لَڳَڙِي آهِ لَغارَ، وو يارَ!
لُنئهَ لُنئه ۾ لالَڻِ جِي
سَنڌَ سَنڌَ ۾ ساجَنَ جي
ميخُون محبتَ سَندِيُون، هنيَڙي مَنجهه هَزارِ
جَڙَ جَنِي جي جانَ ۾، لَڳَڙِي رِءَ لُهارِ
لوڏيان لوهُ نه نِڪَري، ڪِڻڪِئو مَنجههِ ڪِنارَ
آءٌ سُتِي هُو هَلِيا سَنجهي ٿِئا سُوارَ
کُہِ سي جِيَڻَ ڏِينهَڙا جي پِرين پُنهوئان ڌار
ڪانگنِ ڪانگيرا ڪِئا، چُڪِيءَ کي چوڌارَ
گهڻو اُڪَنڊي آهِيان، جَتَنِ جي جنِسارَ
جان ڪِين اورَڻُ پِرِينءَ سِين، جان ڪِين پِرينءَ پَچارَ
آءٌ نِماڻِي نِڪَڻِي، دَمجِ تون دِلدارَ.

وائي - 2

هوتنِ بنا نِي ميان، پُنهونءَ بِنا نِي ميان
درد فِراق!
اديون آريچَنِ جي آءٌ نِهوڙِيَسِ نفاقَ
ڏُونگرُ ڏورِئو نه ٿئي، مون وِلهيءَ ڪانهي واڪَ.

سُر ڪوھياري

غفلت واري ننڊر (نوم) جي سسئيءَ تي ميار، ھن داستان جو مکيہ موضوع آھي.

لَيلَ نہ جاڳينءَ لِکَ سين ڪُلي نوم ڪِئاءِ

 سسئيءَ جو بہ پڇتاء ته: ”آلوڙئو اکين، آيم ننڊر اَڀاڳ جي“! پياري پنھونءَ پٺيان پنڌ ڪندي سسئيءَ جو جبل سان پنھنجو حال اورڻ داستان-2 جو مکيہ موضوع آھي.

داستان پھريون
بيت - 1

لَيلَ نه جاڳِينءَ لِکَ سِين، ڪُلِي نَومُ ڪئاءِ
قُم ٿِي پَهُچُ قَرِيبَ کي، اِجلِس تو نه جُڳاءِ
مُٺي مِزمانن سين ويهي رات وِهاءِ
جيلاهَ نِنڊَرَ نِئَاءِ، تي روزُ روئِين ٿِي راهَ ۾.

بيت - 2

لَيلَ نه جاڳِينءَ لِکَ سِين، نَومَ سُتِينءَ سَڀِ راتِ
اوڳِي اوٺِيڙَنِ جا پَہَ پُڇِين پِرڀاتِ
ٿِيءُ سَڳَرِ تَنِ ساٿِ، ته ڀورِي ڪِنہِ ڀالَ مِڙِين.

بيت - 3

لَيلَ نه جاڳِينءَ لِکَ سِين، سُتينءَ راتِ سَڄِي
هِتان هوتاڻِينِ جِيُون وِيُون خُرزِينُون کَڄِي
ڀورِي تُون ڀَڄِي، سَبَبِ ڪِنہِ ساٿِ مِڙِين.

بيت - 4

اِجلِس ڪَري اُٿِيا، تَواري توڏَنِ
’نَومُ‘ نَوازي اُنِ جي مَرحَبَا موڏَنِ
رِڙِهِي پَسُ روڏَنِ، ’اَليومُ سِيرُوا‘ سَسُئي.

بيت - 5

غافِلِ غَفَلَتَ ڇوڙِ، تُون ڪِئنِ اَڻاسِي اوجهَرِين
هُوءِ چُپاتا چَڙهي وِئا، وڃي پَهُتا توڙِ
نيڻين نِنڊَرَ اُکوڙِ، جِمَ وَڻَن ۾ واڪا ڪَرِين.

بيت - 6

نِنڊرَ ويرياڻِي هوءِ، جيڏيُون جِمَ سُمَهو
مَڇُڻِ مُون جِئن روءِ، ڪا واڪا ڪِئو ويڙِ ۾.

بيت - 7

سَنجهي رَهيين سُمَهِي، غافلَ مَنجههِ ڳَهَرِنِ
ليڙَنِ جو لَطِيفُ چَئي، ڪَرڳَلُ ڪِيوءِ نه ڪَنِ
سي ڪِئن مُحِبِ مِڙَنِ، جي سَنجهيئِي سُتِيُون.

بيت - 8

آلوڙِئو اَکِين، آيَمِ نِنڊَر اَڀاڳَ کي
هاڻي هِنَ بَنڀورَ ۾، گهاريان ڪارَڻِ ڪَنِ
اَدِيُون اوٺِئَڙن، هنِيين سِين هاڃو ڪِئو.

بيت - 9

جَڏهِن سُتِيُون جي، پَٿَرِ پيرَ ڊگها ڪَري
تَڏهِن تَنِي کي، ساٿَ سُتئِي ڇَڏِئو.

بيت - 10

اِيءُ ڪَمُ ڪَمِيڻِين، جِئن سُتِينءَ پيرَ ڊِگها ڪَري
ننڊِران نِماڻينِ کي اوڀالا اَچَنِ
ليٽِيين ڪِيئَن لَطِيفُ چَئي هارِي رِي هوتَنِ
سي ڪِيئَن پُنهُون پَسَنِ، جن کي نِيرُ نِنڊرَ جو.

بيت - 11

وَڏي جاڙَ ڪِيَاء، جِئن سُتِينءَ پيرَ ڊِگها ڪَري
دَر ڀَر اُڀِيين دوستَ جي ته سُر ٻُرِ هُوندَ سُياءِ
اَصُلِ آرِيءَ ڄامَ جي سَڳِي تون نه سِياءَ
پُنهونءَ سِين پِيياءِ، تون نِڀاڳِي نِنڊُرون ڪَرِين.

بيت - 12

سُتِيَسِ ڪِنہ سَڀَاڳَ کي ڀينَرُ ڏيئي ڀَرُ
جَتَنِ جَڏَارِي ڪي جو وَٺِي وِئَڙَمِ وَرُ
آڏو ٽَڪَرَ ٽَرُ، مَڇُڻِ روهَ رَتِيُون ٿِئين.

بيت - 13

سُتِينءَ سَوارِي، مُنہُ ويڙهي مُئَنِ جِيئَن
ڏِٺَئِي نه ڏيرَنِ جا چؤڌارِي چارِي
مارِيندَئِي مارِي، پِرِهِ سُورَ پِرين جا.

بيت - 14

مُنہُ ويڙهي مُئَنِ جِئن سُتِينءَ سَنجهيئي
اوجاڳو اکِينِ کي ڄانتوءِ نه ڏيئِي
هَٿان تو پيئِي، ٿِي ڪَچو ڪيچِينِ کي ڪَرِين.

بيت - 15

توکي ڳَهَرَ ڳَرو ڪِئو، هُوءِ ٿا هوتَ هَلَنِ
ڳوڙها سِرِ ڳَلنِ، جِمَ وِهاڻِيءَ وَهائِيين.

بيت - 16

ڪِيُئِي نه ڪَمِيڻينِ جِئن اوجاڳو اَڄاڻَ
اَسارِي، اِهَڙيءَ پَرِ پيَئِي ڪيچينِ سِين ڪاڻَ
ٻانهِي چايو پاڻَ، ٿِي سَڄِيُون راتِيُون سُمَهِين!

بيت - 17

جيڏيُون جي مان وِسَهو ته نِنڊَرِ مَ هيريو نيڻَ
اصَلُ اَسارنِ جا سُتي وَهيا سيڻَ
وِهاڻِيءَ جا ويڻَ، ٿِيُون لُوٺِيون سَهَنِ لوڪَ ۾.

وائي - 1

مُنهنجِي شَهَرِ بَنڀورَ ۾، گِلا ڪا مَ ڪَري
لِکيو تان نه ٽَري، ٻَڙِي جيڏِيُون
گِلا ڪا مَ ڪَري!
جو سِينگارُ سَرَتِيين، سو مُون ناه ڳَري
جِهڙي تِهَڙي حالَ سِين، وَڃان پيرَ ڀَري
جِنہِ وَڻِ ويهِي، هَلئِا سَڄَڻَ سانگُ ڪَري
لامُون تِنہِ وَڻَ سَندِيُون لوڏي لايان ڳَري
قَضا جا ڪَرِيمَ جي ڪِنہِ کان ڪِينَ ٽَري
جيڪِين لِکئو لوحَ ۾، پارِيان سو پَري.

داستان ٻيو
بيت - 1

ڏُونگَرَ تُون ڏاڍو، ڏاڍا ڏاڍايُون ڪَرِين
مُون تَنِ اَندرِ تِيئنَ وَهي، جِئَن وَڻُ وَڍي واڍو
اِيءُ ڪَرَمَ جو ڪاڍو، نا ته پَٿَرِ ڪيرِ پَنڌُ ڪَري.

بيت - 2

ڏُونگَرَ ڏُکَ سَنداءِ، پِرِينءَ گڏِجان ته چَوان
ڀِنيءَ ٿِئين ڀَنوارَئُون، ٻِئا وِنگا وَرَ سَنداءِ
چَڱِي ڪانه ڪَياءِ، پيرُ وِڃائِي پِرِينءَ جو.

بيت - 3

ڏُونگَرَ ڏَسُ پِرِين جو، ڪافَ نه ڏِيين ڪو:
قَطارئا ڪالَهه وِئا ڪي توڏا وَٽان تو
هوتُ مُئِيءَ جو هو، ڪو ساجَنُ اُنَهِين ساٿَ ۾!

بيت - 4

ڏُونگَرَ ڏَسُ پِرِينِ جو، ڪافَ نه ڏئين ڪَلَ
قَطارِئا ڪالَهه وِئا ڪي توڏا توهِين جَهلَ
سُڻِي هوتُ هَڪَلَ، مانَ ٻُڌِي ٻاروچَلُ وَري.

بيت - 5

ڏُونگَرَ ڏوراپو، پِهرِين چُندِيَسِ پِرينءَ کي
پَهَڻَنِ پيرَ پِٿُون ڪِئا، تَرِيُون ڇِنِيُون تو
رَحَمُ نه پِيُوئِي رُوحَ ۾ قَدَرُ مُنهنجو ڪو
واڪو ڪَندِيَسِ وو، مُون سِين جَبَلُ ٿو جاڙُون ڪَري.

بيت - 6

ڏُونگَرَ مُون نه ڏُکوءِ، اَڳَ ڏُکوئِي آهِيَان
تيلاهِين تَنگُون ڪَرين جيلاهِين آءٌ جوءِ
سارِيان ڪونه سُکوءِ، سُورَ گهڻَيئِي سَنڀَران.

بيت - 7

ڏُونگَرَ ڏُکويَنِ کي دِلاسا ڏِجَنِ
گهڻو پُڇجي تَنِ کي جَنِ وَٽان هوتَ وَڃنِ
تُون ڪِيئن سَندا تَنِ، پاهَڻَ پيرَ ڏُکوئِيين.

بيت - 8

ڏُونگَرَ ڏُکَ پَئي، ڪِئَمِ توسِين ڳالَهڙِي
پاڻان آءٌ مُئِي، سُورُ سُڻائي پِرينءَ جو.

بيت - 9

ڏُونگَرَ مُون سِين رو، ڪَڍِي پارَ پُنهونءَ جا
سَڄَڻُ هُئوم هيڪَڙو، وِئو ڦوڙائي سو
”جَف القَلَمُ بِمَاهُو ڪائِنُ“، وَهِي قَلَمُ وِئو
ڪِنہِ کي ڏِيان ڏوه، مُون سِين ايرادي اِيئن ڪِئو.

بيت - 10

ڏُونگَرَ ڏُکويُون، تو سِين اورَڻَ آئِيُون
جي اچَنَ ڦوڙايُون، ڏِجَنِ دِلاسا تَنِ کي.

بيت - 11

ڏُونگَرَ ڏُکويَنِ کي ڳَلِ نه سُڪا ڳوڙا
گهوڙا ڙي گهوڙا، وَڃَنِ جَتَ جَڏِي ڪِئو.

بيت - 12

ڏُونگَرَ ڏينهاڻِي، پاڻُ مَٿانءِ ئي گهورِيَان
تو ۾ رِهاڻِينِ، سَدا ٻاروچَنِ جِيُون.

بيت - 13

ڪي جي ڪَڍيا پارَ، ڏُکيءَ ڏُونگَرَ پاڻَ ۾
سُڻِي سا تَوارَ، مِرُو پِئا مامَري.

بيت - 14

ڏُکِي ڏُونگرُ پاڻَ ۾، ٻَئي ويٺا رُونِ
ڪِنہَ کي ڪِينَ چُونِ، مَنجهِنِ جو مَچُ ٻَري.

بيت - 15

سَڄَڻَ ميخُون ڏونگَرِين، ڏُونگَرَ ڀُونيين ڪيرَ
اِهَڙا سيڻَ سُڌِيرَ، ڪِينَ لَهندِينءَ ڪي ٻِيا.

وائي - 1

آهيان جَنِ سَندِي،
مُونکي تان سي نه ڇَڏِيندا هوتا
پَهائِيندِيَسِ پُنهونءَ کي، آئُون ڳِچِيءَ پائي گَندِي
ويٺِي آهيان واٽَ تي، آهيان آسَرَوَندِي
پِرينءَ پُڄاڻا هِتِهِين، رَتِي تان نه رَهَندِي
ڪَرَمَ ساڻُ ڪَرِيمَ جي، آئُون پِرينءَ مِلَندِي.

داستان ٽريو
بيت - 1

سُتي پُونِ ڇِرِڪَ، آيَلِ ٻاروچَنِ جا
پُنهونءَ جي پيڪانَ جِيُون راسِيُون مَنجهان رُڪَ
هَنيَمِ هوتَ ڪِرِڪَ، لوڏيان لوهُ نه نِڪَري.

بيت - 2

سُتِيَسِ تان ساٿُ وِئو، اُٿِيَسِ تان اُٺُ ناه
وِهاڻِيءَ ٿِي ووَڙِيَان، ڪيچِي وِئَڙا ڪانہِ
جي مُٺِيءَ مَنَ مانہِ، سي اَڄُ نه اوطاقُنِ ۾.

بيت - 3

ڪُوڪِئو پُڇِي ڪوهُ، هَئي هَئي ڪِئو هَٿَڙا هَڻي
سا ڏُکائِي نه ڏِئي مَٿي ڏيرَنِ ڏوهُ
رائو روئِي روهُ، مُنڌَ ڳوڙهنِ سين ڳَچُ ڪِئو.

بيت - 4

ڇَپَر پيرَ ڇِنَامِ، آءٌ ڪَنہِ پَرِ هَلان ڪيچَ ڏي
ڏيرَنِ ڏُکَ ڏِنامِ، ڪِينَ ڏُکويَسِ ڏُونگرين.

بيت - 5

اَچِي رَسُ عَلِيلَ کي اَجها تُون آرِي
وَٺِي ويچارِي، ڪَميڻِي ڪيچِ نِئو.

بيت - 6

جيهِي جي تيهِي، ٻانهِي ٻاروچَنِ جي
حُجَتَ هوتَ پُنهونءَ سين، مُون ڪَمِيڻِيءَ ڪيهِي
اصُلِ آرِيءَ ڄامِ جي پَلَئهِ آءٌ پيئِي
هُوءِ جا پائنِ پيرَ ۾ تِنہِ جُتيءَ نه جيهِي
وِساري ويهِي، تَنِ ڪيچَينِ کي ڪِيئَن رَهان.

بيت - 7

ٻانهوٽِي ٻانهِي، زر خَريدَ جتن جي
سي ڪِئن وَڃَنِ وِسَرِي، جي جِيءَ اَندرِ جانِي
اَڱَڻِ اَمانِي، شالَ ڪيچِينِ جِي ڪامَ ٿِئي.

بيت - 8

جو سَڳَرُ سنئون مون، سو ئي آڇِئو جيڏِيُون
پَئي پُراڻو نه ٿِئي، اڃان نيہُ نَئون
ته مُون ڏِينهُن سَنئُون، جي ٻِيهَرَ ٻاروچي مِڙان.

وائي - 1

سَڳَرَ مَنجههِ سُڻِين، يا اَللهَ!
سَڏَ مُنهِنجا سُپِرين
ڪاجا اُڻُڪَ اوٺِيين، ڪَرَهَلَ ڪوڏِ ڪَشِينِ
ڪامِلَ ڪَچِيءَ تَندُ جيئَن، ڳالهائِينِ ڳَنڍِينِ.

وائي - 2

مُونکي نيندا ساڻو، ٻاروچا ٻاجَهه پَئِي، اَلو اَلو!
”لاتَقَنطُوا مِن رَحَمةِ الله“، پِرِينِ چَيو پاڻُ
”اِن اللهَ يَغفِرُ الذُنُوبُ جَميعاَ“، سَچو اِيءُ پَرياڻُ
ڏِيندا وِئا ڏُکِيءَ کي اَللهَ لَڳَ اُهڃاڻُ.

وائي - 3

اي ساٿي، اي پانڌي، ڪِيَڙَئي ڪا ڪيچِ پَچارَ
ڪا منهجڙي تو اي سائِين! دوست سان هيڪارَ
اُڀي پڇي مُنڌ پَهيڙا، سندا جي ڪوهيارَ.

داستان چوٿون
بيت - 1

پَرَتَوو پُنهونءَ جو جھُڙَ جِئن جهالا ڏي
آءٌ تِنہِ آرِيءَ کي، وَٺيو راهَ رُئان گهَڻو.

بيت - 2

پَرَتَوو پُنهونءَ جو سَهائِي سياهُ
مُنہُ ڏيئِي مُون آئِيو رَنگا رَنگي راهُ
پِهِرين ڏِيندا پاهُ، پوءِ رَڱِيندا رَڱَ ۾.

بيت - 3

پَرَتَوو پُنهونءَ جو، ڪِين ڇانئِين ڪِين اُسَ
قَريباڻِي ڪُسَ، آهي ڪَرَ ٻَڪَرَڙي.

بيت - 4

پَرتَوو پُنهونءَ جو رُڳيائِي راحَتَ
ڀانيان ڏيههُ ڀَوارِئُون ساجَنَ لاءِ صِحَتَ
مِٺِي مُصِيبَتَ، آهي آرِيءَ ڄامَ جِي.

بيت - 5

ڳائو نه وائو، اديُون آرِيچَنِ جو
لَنگهي پَٻُ پَري ٿِئا، ڇَڏي رِڻُ رائو
ڏيئِي ڦوڙائو، وِئا ويچارِيءَ سُپِرِين.

بيت - 6

جِئَنِ جِئَنِ تَپي ڏِينہُ، تِئَن تِئَن سَڄَڻُ سارِيان
پَگهَرَ سا ئِي پَرِ ڪِي جِنہِ پَرِ وَسي مِينہُ
ڇالَ مَ ڇِڄِي نِينہُ، ڪَمِيڻيءَ جو ڪيچَ ڏي.

بيت - 7

جِئَن جِئَن ڀِڄي راتِ، تِئَن تِئَن ساجَنُ سارِيان
مُونکي مُون پِرِينِ جِي، تَنَ ۾ طَلَبَ تاتِ
ٻاروچاڻِي ذاتِ، ڀينُرُ بُکِي آهِيان.

بيت - 8

سُمَهو ڪِيمَ سَرَتِيُون، جيڏِيُون ڙِي جاڳو
هَلَڻَ جو هُلُ ٿِئو، سَنڀُوڙو ساڳو
ڏيندِي سُنگُ سَڀَڪا، لَڪَ مَٿي لاڳو
اَدِيُون اوجاڳو، ڀينَرُ مُون ڀاڱي پِئو.

بيت - 9

مُونکي جَنِي ماريو آن ڪي گڏئا سي
تَنَ ۾ طاقَتَ ناه ڪا اَدا اُنِي ري
سُورُ سَلِتُمِ تي، جيلانَہ ڳالههِ ڳَرِي ٿِئِي.

بيت - 10

سُڃاتُمِ سيئِي، مُونکي جَنِي ماريو
پُنهونءَ پيڪانَ پَڇَنڊِئا، ٻِلَهُڻ ٿِئا ٻيئِي
ويڄَنِئون ويئِي، ٿِي وَهِيڻِي سَڄَڻين.

بيت - 11

سي ٿي سُڃاڻان، مون کي جَنِي مارِيو
لوهُو ناهِ لِڱنِ ۾، سَنڌَ مِڙَئِي ساڻا
دارُونءَ جا داڻا، ڏِنمِ هوتَ هَٿنِ سِين.

وائي - 1

ٻاروچي ساڻُ ٻَڙِي جيڏيُون
هيڪَرَ ٿِيان هيڪاندِي
چَڙهي نه سَگهان چوٽيين، دوستَ بِنا دِلِ ماندِي
پَهُچائيجُ پُنهونءَ کي، هيءَ پيادَڙِي پانڌِي
ڀينَرُ هِن ڀنڀورَ ۾، آئُون اَيرادڙِي آندِي
پورِهيتِ پُنهونءَ ڄام جِي، باندِين جي آءٌ باندِي
ڪَرَمَ ساڻو ڪَرِيمَ جي، ڪيچِي ٿِيندَمِ ڪانڌِي
نِماڻِيءَ نَصِيبَ ٿئي پُنهونءَ پيراندِي.

وائي - 2

ڏيرَنِ مُلِ ڏاڍائِي، يا اِلاهي!
آئُون اَسُونهِين، اَوَتَڙ آڏا
سَوَلِي ڪَرِين سَچا ڌڻِي، اڳيان اُونداهِي
آهي اَڀاڳَ اُنِ کي، جَنِي واٽَ وِڃائِي
رِءَ فَضلَ رَبَ جي، مُوران ماڙِ نه ڪائِي.

داستان پنجون
بيت - 1

رءَ قَرِيبَنِ قُوتُ ڪِئو وِيٺِي وِرِهِ چَران
اِنَ عَذابان اڳهِين مادَرِ ڇونه مَران
ادَيُون سي نه اوهان، جي مان سُورَ سَرِتِيون.

بيت - 2

رءَ قَرِيبَنِ قُوتُ ڪِئو، وِرِهَ چَران ويٺِي
ٻانڀَڻَ کي ٻَروچَ رَءَ ٿِي ڏُکَنِ سان ڏيٺِي
تو پُڄاڻان سُپِرين آءٌ سُورن سانڀيٽِي
جا مَرضَنِ مَريٽِي، سا سَرتِيُون ڪِيئن سَگهِي ٿِئي.

بيت - 3

سَرتِيون ڪِيئَن سَگهي ٿِئي، ويڙهي جا وِرِهَنِ
چِتُ جِنہِ جو چُورُ ڪِئو ڏُکويو ڏُکَنِ
پُڄاڻا پِرِينِ، اَدِيون اَگهِي آهِيَان.

بيت - 4

سَرَتِيُون سَرَهائِي، مُون تان ڏِٺي ڪانَه ڪا
ڏِيهاڻِي ڏيرَنِ ۾ وَڃَڻَ جِي وائِي
جي نه آءٌ ڄائِي، ته عَيبُ نه لَڳو اوٺِيين.

بيت - 5

جي حَبَ نه هَلَڻُ سِکِيُون، سي جَڏِيُون ميڙِ جَليلَ
لَنگهائي لَطِيفُ چَئِي نِجَنِ ڪيچِ قَلِيلَ
ثَمرُ ٿِئڙَمِ سُڃ ۾ دوساڻا دَلِيلَ
وِساري وَسِيلَ، مَتان مارڳِ ڇَڏِيين.

بيت - 6

اَچئو اَچِئو چُون، ’ويههُ، وِئا ته گهورِئا‘
سَرَتِين سانگُ سُکَنِ سان، مُون جِئَن رَتُ نه رُونِ
اُوءِ مَرُ ويٺِيُون هُونِ، مُون سانگاتُو سُورَ ٿِئا.

بيت - 7

سُکِيُون سَورِيتينِ جي ڪُہُ ٿيون پٿر پُونِ
گهاء نه لڳن گهَٽ ۾، رياءَ مان ٿيون رُوَنِ
چيتاريو نه چُونِ، پارَ منهنجي پرينءَ جا.

بيت - 8

پَسي اُڃ اُساٽَ، ڏُونگَرَ کي ڏارُ پِئو
سَسُئِي سندي سُورَ جي لَڪَنِ مَٿي لاٽَ
ڇَپَرَ ۾ ڇُونڇاٽَ، ڏِٺَمِ ڏُکويَنِ جا.

بيت - 9

پَسو جوءِ جَرا ٿِي، ٻِلَرُ لَڳُسِ ٻاڻُ
سا مُنڌَ مَري نه جيئي، پيئِي پَڇاڙي پاڻُ
سَسُئِي سُورَنِ ساڻُ، سَنڀُوڙِي سَيدُ چَئي.

بيت - 10

پاڙِي ناهِ پَرُورَ، ته ڪا راتِ رَنجائي گُذرِي
ٻانڀَڻِ ٻاروچَلَ جي گهائي وِڌِي گهُورَ
پَلٽِيَسِ پُنهونء ڄامَ جا پُورَنِ مَٿي پُورَ
هِڪ سَسُئِي ٻِئا سُورَ، وِئا پِٽِيندا پاڻَ ۾.

بيت - 11

پيئِيءَ اچن پُورَ، ويٺي پاڻا وِتَرا
گهڻين ڀتين گهائِيو، گهَٽُ پريان جي گهُورَ
هڪ سَسُئِي ٻِيا سُورَ، وِئا وَڳندا پاڻ ۾.

بيت - 12

واٽُنِ صَحيُ وِئا، وَڻَ مَنجهائُنِ واسِئا
اِهَڙا هوتَ هُئا، سُڃَ ڪِئائُون سُرَهِي.

وائي - 1

توڻي نِينِ نه نِينِ، اَلو مِيَان!
آئُون اُنِي جِي آهِيان
زورو هِن ضَعِيفَ سِين ڪامِلَ ڪوهُ ڪَرِينِ
پيرين آءٌ نه پُڄَڻِي، ڪَرَهَلَ هُوءِ نه جهَلِينِ
جَتَ پانهِنجِيءَ جُوءِ ۾، جانِبَ مانَ جَٽِينِ
پِڪَ پَدَمنَئُون اَڳرِي، سُرڪِي مانَ سَڃِينِ
ٻانهِي ٻاروچا پانهِنجي، سَڳرِ مانَ سَڏِينِ.

داستان ڇھون
بيت - 1

ڪِنہِ پَرِ رُئان پِرينءَ کي، روئِي نه ڄاڻان
مَٿي ڪِئو ڀُوڻان، هَنجهُنِ هاڻا هَٿَڙا.

بيت - 2

ڪِنہِ پَر رُئان پِرينءَ کي، پُڇڻِ ناه پَچارَ
اَندرِ ٿِي آهُون ڪَرِيان، کاڻِي مَنجهه خُمارَ
گِريي جِي گُفتارَ، ٻِيءَ ڀَتِ ٻاروچَنِ ۾.

بيت - 3

ڪِنہِ پَرِ رُئان پِرينءَ کي، پارُ نه ڄاڻان پَنڌُ
ڪيچِينِ ڪارَڻِ ڪَنڌُ، نايو ٿِي نَعرو هَڻان.

بيت - 4

ڪِنہِ پَرِ رُئان پِرينءَ کي، پارُ نه ڄاڻان پيرُ
ڀَنَڻُ مون ڀيڙو ٿِئو، سُورَنِ لايو سيرُ
آرِيءَ لاءِ اُلِيرَ، رَقصُ ڀاڱي رَنَ جي.

بيت - 5

ڪِنہِ پَرِ رُئان پِرينءَ کي، رُئَڻُ مُون نه رِهاءِ
بَرَنِ مَنجههِ بُڪاءُ، ٻِيءَ ڀَتِ ٻُڌُمِ جيڏِيُون.

بيت - 6

ٻِيُون ڏيئِي ٻَنَ کي، هَلِجُ پاسي هيڪَ
وَرُ نه سَهي ويڪَ، تون ٽريڏِي ٽريڏايُون ڪَرِين.

بيت - 7

اَڃان تون اَواٽَ، واٽان پاسي ويسَرِي
سُونهِين ٿِيءُ سُواٽَ، ته مَنجهان دِلِ دَڳُ لَهِين.

بيت - 8

مَتان ڪا مُنڌَ ڏِئين پانهِين پَسِي پَٻُ
اڳيان ڪَئهُ مَ ڪَٻُ، اِيءَ قالِي آڏو ڪيچَ کي.

بيت - 9

ڏاڍي لُکَ لَڪَنِ جِي، پَٽَنِ پوءِ پَچاءُ
ڇَپَرِ ڪوسو واءُ، هَريا مُون نيڻَ ٿِيا.

بيت - 10

”مَنزِل دُور مَن تَنها“، رِڻَ ۾ نَڪا راهَ
جَبَلَ جوراڻا گهَڻو، ڏُونگَرَ ڏُکيا ڏاهَ
ويچاريءَ جِي وَرَ ري وِندرُ ڪانهي واهَ
هوتاڻِي همَراهَ، اَچِي رَسُ عَليلَ کي.

بيت - 11

”مَنزل دُور مَن تَنَها“، جِت ساٿِي نه پانڌِي
سسئي جي سِڙيءَ سِين ڪيچَ ڌَڻِي ڪانڌِي
هي جا دوست دَرِماندِي، تِنہِ کي پارس رسج پٻ ۾.

بيت - 12

ڇِنَنِ توءِ مَ ڇِنُ، پاءِ اُميرِي اُن سِين
جي اُوءِ اوڳُڻَ ڪَن ئي اَسُئِي، ته تون ڳُڻانِي ڳِنُ
پُٺيءَ لَڳِي پِنُ، هِنَ سُونهاري سَنگَ ۾.

بيت - 13

مَنَزَلِ دُورِ مَ مَٽِ، ڇَڏ مَ سيرُ سِڪَڻَ جو
لَئُون جِي واٽَ ۾ لَٽِ، لَئُون رِءَ حَيفُ هُوئَڻَ کي.

وائي - 1

زارِي سا ڪَندِيَسِ زارِي، اَلو اَلو!
ڪوهياري ساڻُ آءٌ جا ڪَندِيَسِ زارِي
ٻاروچي ساڻُ، آءٌ جا ڪَندِيس زارِي
ڪِينَ جِيندِيَسِ جيڏِيُون، سُورَ پِريان جي آءٌ مارِي
ڪَري ڪوهيارو هَليو، مُون سِين قِيامَتَ ڪارِي
هندُوئَنِ جِئن هولِي ڪَري، مُون ڌوُڙِ مَٿي تان وارِي
مُونکي ڳَهَرَ ڳَرو ڪِئو، نِنڊرَ نِدورِي آءٌ ڳارِي
چُڪِيءَ کي چاڙهي نِئو، آڻي سي بوتا بارِي
مان وِرِمَنِ وِچَ ۾، اولاڻي اُٺَ آرِي.

وائي - 2

جِنہِ لَئِي آهِيان ڏُونگرِ ڏورِي، ماڙهُو چُونَمِ ڀوري
تِنہ ٻاروچي کي ٻاجَهه پَئي!
تِنہ ڪوهياري کي ڪَهَلَ پَئي!
آئُون سُتِي هُو هَلِيَا، لائي وِئَڙا لورِي
روئِي رڱِيندِيَسِ رَتَ سِين، ساڻُ چُئاڪَنِ چوري
نِئو نماڻي پاڻَ سِين، ڇَپَرِ ڇَڏئو مَ ڇورِي
مانَ موٽَن سپرين، آهيان جَنِ جِي گهوري

سُر حسيني

داستان پھريون
بيت - 1

لَڙُ مَ لاڙائُو ٿِئو، لاهه مَ لَڏو، لَڏِ
ته ساٿِ پِريان جي سَڏِ، مُنڌَ ميڙائو تو ٿِئي.

بيت - 2

لَڙُ مَ لاڙائُو ٿِئو، هَلِي ڪَرِ هِمَتَ
سِجُ مُنہ ۾ سامُهون ڪَہَ ۾ ڪَجِ مَ ڪَٿَ
ته سُپيريان جي سَٿَ، ڳاڙهي سِجِ ڳالَهه مِڙِين.

بيت - 3

لَڙُ مَ لاڙائُو ٿِئو، وَرَ چُونڊِيندِي وَڃُ
آهي اِيءُ اُهُڃُ، هاڙهي هَلَندِيَنِ جو.

بيت - 4

اُلَهِي سِجَ اَويرَ، مَ ڪَرِ مَعذورِينِ کي
پَسِي مَران پيرَ، ڏُونگرِ ٻاروچَنِ جا.

بيت - 5

ويٺي مون وِئو، لَڙِي سِجُ لَڪَنِ تان
آءٌ ڏورِيندِي ڪيتَرو، پَهَڻَنِ پيرُ پئو
سُورَنِ ساڻُ سِهو، اَچِي ٿِيُمِ جيڏِيُون.

بيت - 6

لَڙئو سِجُ لَڪَنِ تان راسيُون رَتائِين
مونکي ماريائِين، اُلَهِي اُونداهِي ڪَري.

بيت - 7

وِئو سِجُ وَڻَنِ تان راسِيين ڏيئِي رَڱُ
مون جَنهِين سِين سَڱُ، سو ڪوهيارو ڪيچِ وِئو.

بيت - 8

ٻيلِينِ ڌاران ٻَنِ، ڏِجي ڏُونگَرُ جيڏِيُون
وِڌِيَسِ وَراڪَنِ ۾ ڪيرائي ڪَهُنِ
سَڄَڻَ ڏُونگَرَ چوٽِيين، آڏا سيلَ سُڄَنِ
سي ڪِيئَن پنهون پَسَنِ، جَنِ کي نِيرُ نَنگَ جو.

بيت - 9

سَرتِيون سُڄي سُڃ، متان ڪا مون سِين هَلي
پاڻِي ناهِ، پَنڌُ گهڻو، اڳيان رائو رُڃ
متان مَري اُڃ، ڪا ڏِئي پاراتو پُنهونءَ کي.

بيت - 10

ڇَپَر جا سِينگارَ، وارِجِ واڳَ وِلهِيءَ تي
ڏُونگر توهان ڌارَ، مون سين جَبَلُ ٿو جاڙوُن ڪَري.

بيت - 11

وِئو ٻاروچو نِڪَرِي، هاڻِي ڪَريان ڪِيئَن
سِڄَ اُلَٿي سِيئن، سَٽُون ڏِيندِيَسِ سُڃَ ۾.

بيت - 12

لاڳاپا ئِي لاهِ، لَحِظي ۾ لَطِيفُ چَئي
تِهان پوءِ پُڇاءِ، پِريان سندو پيچرو.

وائي - 1

جي هُوندَ ڏِٺائُون، وو جيڏِيُون!
حالُ مُنهنجو هِهَڙو جِهڙو
چَڙهِي نه سَگهان چوٽِيين، مارَڳُ مَٿاهُون
ڏُکِيءَ سَندي ڏيجَ ۾، ڏُونگَرُ ڏِنائُون
هِنيَڙو ڏَندَڻَ پاڙَ جيئن، ڇِڪي ڇِنائون
هِنيڙو ڏاڙِهُونءَ گُلَ جِيئُن، ريهِي رَتائُون
هُوءِ جِي پَهَڻَ پَٻَ جا سي مَڻيان مُڪائُون
هُونِ سلامَتَ سُپرين، تان گهورِي مَرُ آئُون
سو جي سُئومِ ڪَنَنِ سِين پَہُ جو ڪيائُون
ٻانهُون ٻيلَ نه لاهِيان، پُنهَل کي آئون

داستان ٻيو
بيت - 1

ڪِين ڌَرَ تَتِي ماءِ، ڪِين ڄَرَ سَندِي سَڄَڻين
هَلي ۽ واجهاءِ، ٻِنهِي ڄيرَنِ وِچِ ۾.

بيت - 2

مَٿئان مَٿي مَچُ، ٻَرِيُمِ ٻاروچَلِ جو
جيڪِين چيو جيڏِيين سو سَڀوئِي سَچُ
اَمَڙِ اوري اَچُ، ته سِٽَ سُڻايَئِين سُورَ جِي.

بيت - 3

مَٿي منجهان مِينہُ، پَسو جئن پاڻِي وَهي
مون ڀانيو هيءُ نِينہُ، تان ڄِڀِيُون ڄيري سَندِيُون.

بيت - 4

لَڳي مون کي لُوهَ، وِرِهَ واٽُون لائِيُون
رازُ جِنهين سين رُوحَ، سو ڪوهيارو ڪيچِ وِئو.

بيت - 5

ٽِمَنِ نيڻَ رَتُ وَهي چُئاڪا ڪِئو
مونکي ڏَنءُ ڏِئو، اَئِين ٿا وڃو اوٺِيا!

بيت - 6

چَرَخو آتَڻَ وِچَ مان اَمَڙِ وَڃي آڻِ
ڪَتِيُمِ جِنهِين ڪاڻِ، سو وَڃي ڪيچِ قَرارِئو.

بيت - 7

آتَڻِ چُونِمِ ڪَتُ، تاڻيان تَندُ نه نِڪِري
پاڻان روئِي رَتُ، چَرَخو مون چِڪَ ڪِئو.

بيت - 8

اَمَڙِ جي ڏِٺوءِ، مُون جِئن هوتُ اکينِ سِين
چَرَخو چيهاڙِيُون ڪَري، ڀيري هُوندَ ڀَڳوءِ
آتَڻِ رَتُ رُنوءِ، تَندُ نه ڪَتِيئِي هيڪَڙِي.

بيت - 9

تاڻيان تَندُ نه نِڪَري، جِيءُ نه منهنجو جاءِ
ساجَن ڌاران سَرَتِيُون، سَڀُ ئِي مون نه سُهاءِ
جِيڻُ ڪِينَ جُڳاءِ، آيَلِ ٻاروچَنِ ري.

بيت - 10

نَڪو ليکوئِي ٿِئو، نَڪو تَتو ڏِينہُ
تِهان اوري نِيہُ، ڇِنو آتَڻَ وارِيين.

بيت - 11

کُوءِ ڪَتَڻُ ٻَنِ ڪَپاهُ، کُوءِ آتَڻُ ٻَنِ جيڏِيُون
ساجَنُ مُنهنجو ساهُ، هاڃي مَنجههِ هَڻِي وِئو.

بيت - 12

جِئن جِئن تَپي ڏينہُ، تِئن تِئن تاڻي تِکَ ۾
ڪو اڳانجهو نِيہُ، ٻانڀَڻِ ٻاروچَنِ سِين.

بيت - 13

جِئن جِئن ڀِڄِي راتِ، تِئن تِئن تاڻي پَنڌَ ۾
ڀورِيءَ ٻِي نه تاتِ، جيڪا سا جَتَن جِي.

بيت - 14

کاڻِيءَ کي کورا، جَبَلُ پَسِي جاڳِئا
گُوندَرَ جا گورا، وَڃَنِ جانِ جُدا ڪِئو.

بيت - 15

کُوءِ ٻولِي ٻَنِ ٻَروچُ، گهورِي ذاتِ جَتَنِ جِي
مونکي چَئِي ’لوچِ‘، پاڻَ پيهِي وِئا ڇَپَرين!

بيت - 16

کُوءِ هاڙهو ٻَنِ هوتُ، کوءِ پُنهون ٻَنِ پريتَڻو
مادَرِ مون موتُ، پَسَڻئان پِرائِيو.

بيت - 17

جان جِيين تان جَلُ، ڪانهي جاءِ جَلَڻَ رِي
تَتِيءَ ٿَڌِيءَ هَلُ، ڪانهي ويلَ وِهَڻَ جِي.

وائي - 1

شادِيءَ جو سِينگارُ، آيَلِ! آيَلِ!
مَرَڪُ منهنجو مون پِرِين
آهي ڳہُ ڳچِيءَ جو، ڏِئي هالُورا هارُ
آهي اُگهاڙَنِ کي، جانِبَ جو جنسارُ
آهي کاڄُ بُکِيين جو توڙان طعامُ تيارُ
اَعليٰ اَڇو عيدَ ۾ دوساڻو ديدارُ
حُسُنَ هوتَ پُنهونءَ جي، ڪَڪَورِئو ڪوهيارُ
سُڃَ ڪِيائين سُرَهِي، واسِيائين وَڻڪارُ
ڇَپَرَ ڇَٽُون مُڪِيُون، عَطَرُ ٿِئو آوارُ
ڪوڙيين ٿِئا ڪيتَرا نالي تان نِثارُ
شَيدا صَلابَتَ جِي، گولي گِرفتارُ
گهوريا گهَرَ گهَٽِيءَ تان اَچي جِئان آڌارُ.

داستان ٽريو
بيت - 1

بُرو هو بَنڀورُ، آرياڻِيءَ اُجارِيو
لاٿو سَڀَهِين لوڪَ تان هاڙهي ڌَڻِيءَ هورُ
ڇوريون ڇُرَڻُ سِکِيُون، پُنهون ڪِئائون پورُ
آيو سو اَتورُ، جِنہِ ڏُکيون ڏِکِ وِهارِيُون.

بيت - 2

ڀينَرُ ڀنڀورا، ڀَڄو ته اُبُهو
اڳي اِنَ ماڳا، سَرتِينِ سُورَ پِرائِيا.

بيت - 3

ڪُلهَنِ ڦاٽو ڪَنجَرو، مَٿو اُگهاڙو
منهنجو ڪُڄاڙو، ڀينَرُ هِنِ ڀَنڀورَ ۾.

بيت - 4

ڏُکويَنِ اُهڃاڻُ، ڪُلهي ڦاٽو ڪَنجُرو
وَڃَنِ گُوندَرَ گَڏِيُون، لوڪَ نه آڇِنِ پاڻُ:
’سُورَنِ اَسان ساڻُ، ننَڍي لاڪُون نِيہُ ڪِئو.‘

بيت - 5

اَمَڙِ مُون اُماڻِ، ڀَنڀوران ٻَهَرِ ٿِي
مَڇُڻُ ڪا رِهاڻِ، مون تو موٽِي مَسَ ٿِئي.

بيت - 6

وَرُ لَڪَنِ جي لوڏَ، گهورِئا سُکَ ڀَنڀورَ جا
اَمَڙِ جي تون آڇِيين، سي ڪَمِ نه اَچَنِ ڪوڏَ
هنِيين مُنهنجي هوڏَ، ٻَڌِي ٻاروچَنِ سِين.

بيت - 7

ڏُکَنِ پُٺِيان سُکَ، سِگها ٿِيندَءِ سَسُئِي
پيرَ مَ ڇَڏجِ پِرينءَ جو توڙي لَڪَنِ لُکَ
ڏورِجِ پاسي ڏُکَ، ته پوي ٻاجهَه ٻَروچ کي.

بيت - 8

ووءِ ووءِ وَڃَنِ نِڱِئا، گهوڙا! گهَڻِيءَ ڀُون
مادَرِ مٿان مُون، ڪانگَ لَمَندا ڪَڏِهين!

بيت - 9

’ووءِ ووءِ‘ ڪَندي وَتُ، متان ’ووءِ‘ وِسارِئين
رَندَنِ مَٿي رَتُ، هارِ ته مِلِين هوتَ کي.

بيت - 10

’ووءِ ووءِ‘ ڪَندي وَتُ، متان ’ووءِ‘ وِسارِئين
پاڻي هارِ مَ پَڌَرو، روءِ مَنجهائِين رَتُ
صَبَرُ وڏو سَتُ، سِگها ميڙي سُپِرين.

بيت - 11

رَنُنِ ڪارَڻِ جا هُئِي سا ووءِ ووءِ پُڻ ويئِي
پُنهونءَ کي پيئِي، رُئندِي ڪيرِ رَتَ ڦُڙا!

بيت - 12

جِنہِ جو ڌَڻيان ڌارَ، ٻيلِي ناهِ ڀَنڀَورَ ۾
تِنہِ ڪميڻِيءَ جي ڪانه ڪِي ساٿَ لَڏِيندي سارَ
عالَمَ جا آڌارَ، وارِجِ واڳَ وِلهِيءَ تي.

بيت - 13

ڀُلِئو سَڀُ ڀنڀورُ، پُٺِيءَ هوتَ نه هَلِئو
شَهَرَ سُڃاتو ڪينَڪِين آرياڻِي اَتورُ
ماڻِئو تَنِي مورُ، جَنِي ديکِئو دِلِ سان.

بيت - 14

جَنِي ديکيو دِلِ سِين، پُٺيءَ سي پييُون
ته پُڻُ ٿي وييُون، جي پُنهونءَ پاڻ لِڪائيو.

بيت - 15

مُئِي مَ ماريجِ، ٻاروچا ڀنڀور ۾
پُنهون سا پاريجِ، جو تو آرياڻِي اَڳُ چيو.

بيت - 16

گهورِئو هِيءُ ڀَنڀورُ، مون سَڱُ ٻاروچَنِ سِين
آهي آرِياڻِينِ جو، ديوانِيءَ کي دَورُ
سندو هوتَنِ هورِ، مَرڪُ ٿِئو مَعذورِ کي.

وائي - 1

لَڳو مَنجهه لَڪَنِ، آيَلِ! آيلِ!
تازو پيرُ پُنهونءَ جو
نَڪين واءُ وڃائيو، جهوريو تان ته جهَڪَنِ
کِہَ کَٿورِيان اَڳَرِي، هاڻِي جا هوتَنِ
بورائو بَرَن جو، ريڙهي منجهه رُڃنِ.

داستان چوٿون
بيت - 1

لَڄايا مُونهان، ساجهُرِ تي سيڻَ وِئا
پييَنِ ڀنَڀوران، سُڌِ مُنهنجي ذاتِ جي.

بيت - 2

هُيَسِ جي آئُون، ٻانهِي ٻاروچَنِ جِي
هُوندَ نه ڇَڏِيائُون، ڏُکِيءَ کي ڏُکَنِ ۾.

بيت - 3

آءٌ جي هُيَسِ هَڏُ، اَدِيُون آريچَنِ جو
ساٿُ لَڏِيندي سَڏُ، هُوندَ ڪوهيارا ڪَرِينِ مون.

بيت - 4

هُيَسِ جي سِيَاءُ، ته ڪِئُمِ ڏُکُ ڏيرَنِ تي
اَدَبَ وِچان اُنِ سِين ڳالهه نه ڪِئَمِ ڪاءِ
ذاتِ مُنهِنجي ماءُ، ڪَچو ٿِي ڪيچِين کي.

بيت - 5

اڳي اِيئَنِ هُيَاسِ، جِئَنِ پنهونءَ ڌوتَم ڪَپَڙا
هاڻي هِيئَن ٿِيَاسِ، جِئنَ جَتَ نه نِينَمِ پاڻَ سِين.

بيت - 6

ساٿِيَنِ سَنئِين نه جاڳئِين، پوءِ ڪُڄاڙِئان روءِ
اِيءَ پَرِ ڪُپَرِ هوءِ، جِئن هُو سانگِي تون سُمَهِين.

بيت - 7

ساٿي توءِ هَلَنِ، پَٿَرُ جي وارَ ڪَريان
جيڪُسِ ٻاروچَنِ، ڪو ڏِٺو عيبُ اَکِينِ سِين.

بيت - 8

نِيہَ مَ نالو ڳِنُ، پِريتَڻِي پيرَ ٻِئا
سُورَنِ ساڻُ مَ ڇِنُ، وِرهُ وِهائِجُ وِترو.

بيت - 9

هوتُ نه مَٽيان ماءُ، ٻئو مالُ مِڙوئِي مَٽيان
جَهِين جِي ساڃاءِ، رِڙهان ٿِي رَندَنِ ۾.

بيت - 10

مَرِي وِيندِيَسِ ماءِ، لَڪَ لَنگهَندي لَڪِيُون
وَڃِي ڪيچِ قَرارِئا جَت پَنهِنجِي جاءِ
روئَڻُ رَتُ جَڳاءِ، تَنِ هوتَنِ جِي هيڪاندِ لَئي.

بيت - 11

جَفا وارِين جَسُ، جَسُ جَفا رءَ نه ٿِئي
سُکَنِ ساٿُ وِڃائيو، گولِي ڇَڏِ مَ گَسُ
ليڙَنِ جو لَطِيفُ چَئي ڏونگَرُ آهي ڏَسُ
پُنهون هَلِي پَسُ، سِرَ ڀَرِ سِري سَسُئي.

بيت - 12

جوڀَنُ جانِبَ لاءِ، نيئِي وِجههُ نِڪوُنِجَ ۾
روئِي روپُ وِڃاءِ، پُنهونءَ ڪارَڻِ پَٻ ۾.

بيت - 13

سَڄَڻُ ڏِٺو جَنِ، تَنِ ڳِچيءَ سِرِ ڳَہُ ڪِئو
ٻيون ڪوهُ ٻُجهَنِ، قَدُر اِن ڪِيمياءَ جو.

بيت - 14

ڏِٺَمِ اُٺَ اَکِينِ سِين، مانَ ٻاروچا هُونِ
جَنِي ڌاران پُونِ، مورِيسَر اَکِينِ ۾.

بيت - 15

سَڄَڻُ ڏِٺو جَنِ، موٽَڻُ تَنِي ميهَڻو
ايءُ مَرڪُ معذورِينِ، جئن مَرَنِ پِريان جي پيرَ تي.

بيت - 16

مُون جِئن هوتُ اکِينِ سين ڏٺو جي جيڏِينِ
ته وِڄا سَڀِ ويينِ، پاڻا پيٺِيُون ڇَپَرين.

بيت - 17

مون جئن ڏِٺائُون، جي هوند هوتُ اَکِينِ سين
ڪَٽُ نه ڪُڇئائُون، هوند مِڙيئِي پييُون مامَري.

بيت - 18

ساٿِي نه پَسان سي، جي هُئَم هنِيين ٿُوڻِيُون
هاڻي ڪَنِي جي، وَڃئو اَڱڻِ اُڀِيان.

بيت - 19

ڪَهان تان ڪيچان پَري، وِهان تان وَٽ مُون
ڀُلِي ڏورِيَمِ ڀُون، عَبَثُ آرِيءَ ڄامَ کي.

بيت - 20

ڪَهان تان ڪيچان پَري، سُمهان تان سِرَ هيٺِ
ٻاروچي سِين ڏيٺِ، جيڏيون جيهِيءَ پَرِ ٿِي!

بيت - 21

ٻاروچِي لاڏاڻِ، آن ڪا ڏِٺِي ڏوٿِيا
ماڃُوٺِي رِهاڻِ، مون سِين ڇِني هَلِيَا.

وائي - 1

هوتَ هوتَ! اي هوتا!
ڏِيندِيَسِ ماهُ مِرُن کي، آئُون جَرا جِيءُ ڪَري
ڏيئي باهِ بَنڀور کي، آيَسِ تو ڳَري
آءُ اوراهون سُپِرين، وَڃ مَ پِيَه پَري
آرياڻي پُنهونءَ ري، هَڏِ نه ساهُ سَري
جَنڊرِي پايو جانَ ۾ ڏُکِي ڏُکَ ڏَري
مون ڏٺو مون وِسَهو، هِيءَ وِرِچِي تان نه وَري
ڏُکِيءَ جي ڏيکارِيين، ڌاران مُنہَ مَري
پِيالي پِرينِ جي موهِيَسِ ميٺَ ڳَري
توکي توءِ نه ڇَڏِيان، جي وڃان ڀُونءِ تَري
ڌَڙُ وِجهنديسِ ڌوڙُ ۾، مٿو ڌارَ ڌَري
آرِيءَ جي عشق جي اندَرِ آڳَ ٻَري
پِرِين کَڻِجُ پانهجيون اکيون ٻاجهَه ڀَري.

داستان پنجون
بيت - 1

وَڏِي وَسَ هُئا، ٻاروچا بَنڀورَ ۾
وَڃي ڏُور پِئا، سانگَنِ پُٺِيءَ سُپِرِين.

بيت - 2

ليڙَنِ لَنگهي لَسَ، مانباڻِئان مَٿي ٿِئا
وَٺِي وَرُ واٽ ٿِئا، پُنهون ڄامُ پَهَسَ
هُئا وَڏيءَ وَسَ، ٻاروچا ڀنڀورِ ۾.

بيت - 3

سَسُئِي سُکائُون، وِيندي ڪِيون وَڻَنِ سِين
پُنهون وَٺِي پاڻَ سِين اِيندِيَسِ جي آئُون
ته وَڻِ وَڻِ واچائُون، ڏِيندِيَسِ ڏارَ سَڀَڪَنهِين.

بيت - 4

ڏِنِي سِڪَ سَسُئِيءَ کي ٻيلياڻِي ٻَروچَ
لوڪَ وچان ئي لوچَ، پَهُچائِي پُنهونءَ کي.

بيت - 5

ڪوجو آهِسِ ڪوڏُ، ٻاروچاڻِيءَ ذاتِ سِين
هُوءِ جي چُونِسِ ’ٻوڏُ‘، ته ’جِيءُ‘ سُڻائي جَڳَ کي.

بيت - 6

ڪوجو مَٿِس مِينہُ، آرِيءَ جي اُڪِيرَ جو
راتِيان روئي رَتَ ڦُڙا، سُکِ نه سارو ڏِينہُ
ٻاروچاڻو نِينہُ، مُٺِيءَ ماٺو نه ٿِئي.

بيت - 7

کُٽِيءَ لَئي کاڻِي، رَکِيَئِه پِرتِ پُنهونءَ سِين
سُهِيو سُکيو جِندَڙو، وِڌُءِ ڄيري ۾ ڄاڻِي
هاڃو هوتاڻِي، تو صُباحَ ڪَندا سَسُئِي.

بيت - 8

ڪِيئن اَڙايُئه پاندُ، پَلَئهُ پَرَڏيهَينِ سِين
مَتيون مُوڙهيَئه سَسُئي، ڪِيُئِي ڪوهِيارو ڪانڌُ
رُلِي ڀانيَئِه راندِ، ٻانڀَڻِ عِشقُ ٻَروچ جو.

بيت - 9

لَکين لوڙائُو، سسئي آهِنِ سُڃ ۾
بَرَ ۾ بورائُو، کَڻُ پِيادِي پَنڌَ ۾.

بيت - 10

ڏونگَرَ ڏَنا نُوڻِ، مون پارِکُو پُڇئا
هيڪَلِيون هَلَنِ جي سي تاڪُنِ سَندِي تُوڻ
اِيءَ اَهُکِي ڀُوڻِ، سُونهَنِ ري نه سُٿِري.

بيت - 11

مُسافِرَنئُون ماءُ، وِرِهُ وِهايُمِ وِتَرُو
اَچِي ٿِئَمِ اوچَتِي تَنِ سانگِينِ سِين ساڃاءِ
جِيجان جهَلَ مَ پاءِ، هِنيُون هوتَ هَڻِي وِئا.

بيت - 12

جِئنِ جِئن جهَلي جَڳُ، تِئن تِئن مون تاڪيدُ ٿئي
ڳَهَرئو ٿو ڳالهِيون ڪَري وِرِسئو ڀُڻِي وَڳُ
لوڪُ لَتاڙي ننڊَر ۾، پُٺِيءَ لالَڻَ لَڳُ
آرِياڻِي اورَڳُ، ڀَنڀوران ٻَهَرِ ٿِي.

بيت - 13

وِندُرَ وَرَ ڏنامِ، ڪيچِينِ ڪارَڻِ ڪيترا
ٻاروچا ٻاجَهه ڀَرِئا، جي گوشي هوند گڏيام
ته چيتاري چَيامِ، سَڀَ عَرضَ پنهنجا اُنِ کي.

بيت - 14

ٻِيون سَڀِ سَڱيڻيُون سَرَتِيُون، مون چُکَ (تو) سين چاءِ
اَندَرِ آهِم ڳالَهڙِي ڪوهيارِي جي ڪاءِ
لَڳُمِ ذَرو واءُ، سَڄو سَڱُ نه سارِيان.

بيت - 15

جي ڏُونگَرَ مون ۾ ڏُکَ، سي پَڌَرِ پُونِ مَ پِرِينءَ ري
وِهَڻُ مون وِهُ ٿِئو، ڪير سانڍيندِي سُکَ
هُيَمِ هوتَنِ سِين چُکَ، سَڄو سَڱُ نه سارِيان.

بيت - 16

هِڪَ پاهَڻَ، ٻِيون پَٽِيُون، ٽِرئا جَبَلَ جِتِ جاڏا
اَڳيان اَسُونهِينِ کي ٿا تَوَنگ سُڄَنِ تاڏا
جي مُٺِيءَ مُنہَ آڏا، سي ٽارِجِ لَڪَ لَطِيفُ چَئي.

بيت - 17

ماٺِ مارِيندِيَئِي پِرينءَ جي، مَتان روئِين رَتُ
ڇورِي ڇَڏِ مَ سَتُ، هِمَتَ هوتُ وِڃائيو.

بيت - 18

تَتِيءَ تايائين، جهولو مُنڌَ جهُڙُ ٿئو
رائي رُنائِين، اُٻَهَرِي کي اوٺِيين.

بيت - 19

ڇِپُون ڇَپَرَ کَٽ، پَهَڻَ پَٿَراڻِي ڀانئِيان
سيڻَنِ جِيءَ سَهَٽَ، ڏُونگَرُ ڏولِي مون ٿِئو.

بيت - 20

ڏيرَنِئون سُورَنِ کي سَئين ڀَتين شاباسِ
هُوا هَماري پاسِ، ٻيلِي ٿِئَڙَمِ ڇَپَرين.

بيت - 21

حُسيني جي هاڪَ، مادَرِ مارِي آهِيان
ڏِينهان ڏورَڻُ ڏُکَ سِين، راتِيان چِڪَنِ چاڪَ
ڊِرڄان ڀَرِ فِراقَ، متان پوئِمِ پِرِينءَ سِين.

بيت - 22

جيڪِين فِراقان، سو وِصالان نه ٿِئي
اَچِي اوطاقان، مُونکي پِرينءَ پَري ڪِئو.

بيت - 23

ڦِرِي آءٌ فِراقَ، مونکي وصالان وِچُ پِئو
جي ٿي چِڪِيَمِ چاڪَ، سي پِرينءَ گَڏجِي پُوريا.

وائي - 1

پُنهون پِريشانُ، ٻَرِ ٻَرِ! نَه ڪو خانُ نه مانُ
هَئي هَئي حالُ مُنهِنجو!
مونکي بُکَ بوتَنِ جِي، ناقي ڀانيان نانُ
شَهرُ صِحرا ڀانئِيان، مون ليکي مَيدانُ
رُئان ٿِي رُڃنِ ۾، آرِيءَ لَئي عُريانُ
پٽيان مُنہُ پَسَڻَ لَئي، هِتي ٿِي حيرانُ
آهي آرِيءَ ڄامَ جو مونکي ڪارِي ڪانُ
ديوانِيءَ کي دِلِ ۾، سُورَنِ جو سامانُ
وِجهِجِ پِڪَ پينارَ تي، پِرِيَمِ کائِي پانُ
ڪَڏِهن ٿيندو ڪيچَ ۾، مُٺِيءَ جو مَڪانُ
آهِين عبداللطيفَ چَئي، آرياڻي اڳوانُ.

وائي - 2

آءٌ ٿِي ڇُلان ڇَپَرين،
جان ٻاروچي ٻاجَهه گهَڻِي
آئُون پنهنجي پِرينءَ سِين، وِيندِيَسِ واڳَ وَڻِي
مَرُ جان پوئيمِ مُنہَ ۾ سَندِي پِرينءَ پَڻِي
ڪانهي هِنَ ڀنڀورَ ۾، ڌاران تو تَڻِي
تورِيءَ تيلُ نه پائِيان، نَڪا سِينڌ ڦَڻِي
ڪَندِيَسِ وَسُ وِندُرَ ۾ ميڙيندومِ ڌَڻِي
هَٿان هَڏِ نه ڇَڏيان، آرِيءَ جي اَڻِي
آهي هوتَنِ هَٿَ ۾ سَندي جِيءَ جَڻِي
ڪِينَ وِرِمِئا وِچ ۾، جهُلِئا جهُنڊَ هَڻِي
مونکي ڪوٺيو پاڻَ ڏي هاديءَ هٿُ کَڻِي
پنهونءَ ڌاران پَٻَ ۾، ٻيلِي ناهِ ٻَڻِي
جَتَنِ ڇَڏِي آهِيان، ڇَڏِ مَ ڪيچَ ڌَڻِي.

داستان ڇھون
بيت - 1

ڏيکارِيوسِ ڏُکَنِ، گُوندَرَ گَسُ پِرِيَنِ جو
سُونهائي سُورَنِ، ڪي هيڪاندِي هوتَ سِين.

بيت - 2

سُورَ مَ ڏيهمِ ڌُوڻَ، آءٌ اڳهِين ڪانهرِي
جا پَرِ پاڻِيءَ لُوڻَ، سا پَرِ مُنهِنجي جِندَڙي.

بيت - 3

سُورَ مَ وَڃيجاهُ، سَڄَڻَ جِئن سانگ وِئا
پِرِينِ پُڄاڻاهُ، آءٌ اوهان سِين اورِيان.

بيت - 4

سُورَنِ سانگهارو، ڪَڏِهن تان ڪونه ڪِئو
آيَلِ اوڀارو، ٻاڙوڌو ٻوڙَ وَهي.

بيت - 5

مُٺِ مٺِ سُورَنِ سَڀَڪَهِين، مون وَٽِ وَٿاڻانِ
ڀَريون ڪِئو ڀُوڻانِ، وِئا وِهائُو نِڪَرِي.

بيت - 6

سُورَ نه ساڱاهِينِ، ڏِينِ اُڌَما اوچتا
مونکي مون پِرِينِ جا اَڻ مَيا آهِينِ
لَڄُون جي لاهِينِ، سي مون گُوندَرَ گَڏِئا.

بيت - 7

سانگهارو سُورَنِ، ڪَڏهِن تان ڪونه ڏنو
ٻائِڙَ ٻوڙَ وَهَنِ، ڪالهُوڻِئان اَڄُ گهَڻا.

بيت - 8

سُورَنِ لَڌو سَجههُ، پاڻَهِين پيهِي آئِيا
ڪِنہِ کي ڏِيان مَنجههُ، مَرُ ٿا چُڻِڪَنِ چِتِ ۾.

بيت - 9

سُورَ مَ مَٽِجِ ساءُ، آءٌ نَوِڪَڻِي آهِيان
وَڃيجُ مَ ويلَ ڪَهِين وِرِهِ مون وَٽاءُ
تون پُڻ تَڏِهن جاءُ، جَڏِ ٿِيان هيڪاندِي هوت سِين.

بيت - 10

سُورَ به ڀَتَئُون ڀَتِ، هِيءُ چُڻِڪِئو ڪِين ٻِئو
پريتَڻِي پِرين جي، ماءُ مُنجهايَمِ مَتِ
ڀينَرُ ڀَلِيءَ ڀَتِ، لَڳُمِ ٻاڻُ ٻَروچَ جو.

بيت - 11

لَڳُمِ ٻاڻُ ٻَروچَ جو، اَمَڙِ جهَلِ مَ مُون
سَڀِ رَڱِيندِيسِ رَتَ سِين ڪيچان اوري ڀُون
مادَرِ مَٿان مُون، ڪانگَ لَمَندا ڪَڏِهِين.

بيت - 12

لَڳُمِ ٻاڻُ ٻَروچَ جو، ڪَرَها ٿِئا قَزاقَ
اَهُکِي جا اُٺَنِ کي، سا مَيَنِ پوءِ مَ ماڪَ
اَکَڙِينِ خوراڪَ، پَسَڻُ پَرَڏيهِيَنِ جو.

بيت - 13

ڏَنءُ لَڳو، ڏُونگَرُ ٻَريو، ڀينرُ کاڻِي ڀُون
مَنَا لاٿو مون، سندو جِيَڻَ آسرو.

بيت - 14

ڏُکويُون ڏيها، جيڪُسِ لَڏي ويئِيُون
هاڻي ڪَنِ مُلا، پُڇان پِرينِ خَبَروُن.

بيت - 15

ڏُکيون جان نه مِڙَنِ، تان تان ڀَنَڻُ نه ٿئي
ٻِيُون هُنهِين هَٿَ هَڻَنِ، رُئنديون رُئَڻَ وارِيُون.

بيت - 16

سُورَ وِرهايان سَرَتِيُون، جي وِرهايا وَڃَنِ
ٻِيُون ڪوهُ ٻُجهَنِ، جَنِ سندا تَنِ سامُهان.

بيت - 17

ڀيڙي ڀيڙي ٻَنڌُ، سُورائتِي سَندَرو
ڪيچُ پراهُون پَنڌُ، سُورَنِ رِءَ نه سُٿِرو.

بيت - 18

ڀيڙي ٻَڌُ ٻِيهارَ، تون سُورائتِي سَندَرو
ڏونگرُ توهان ڌارَ، ڪانَه ڏورِيندِي ڏُکَ سِين.

بيت - 19

مڙو سُورَنِ وارِيُون ڪريون سُورَ پَچَارَ
مُٺِ مُٺِ سُورَنِ سَڀَڪَهِين، ڪانهي سُوران ڌارَ
ڏِنَمِ جي ڏاتارَ، سي مون جهولِي پائِي جهَلِئا.

بيت - 20

وِرِهُ جَنِ وَٿاڻُ، سُورُ سَلامِي تَنِ جو
جَنِ لَڳو تَنِ لَکِئو ٻاروچاڻو ٻاڻُ
جيڏِيُون هي زِيانُ، مون سِين نِسوروئي نِنڊَر ڪِئو.

بيت - 21

تَن سُورَنِ کي شاباسِ، جَنِ مون سان گهارِئو
ٻيلِي ٿِئڙَمِ ڇَپَرِين، هئا هَمارِي پاسِ
جَڏِ پُنهونءَ کي گَڏِياسِ، تَڏِ ويچارا وَرِي وِئا.

وائي - 1

ڪوهياري جي ڪاءِ، ماريندِيَمِ ماءُ
جا مَنَ اندرِ ڳالَهڙِي
هوتَ هَلَنِ، آئُون وِهان، ته ڪا اِيئنءَ جُڳاءِ
چَڙهان ڏُونگَرَ چوٽِيين، سُپيريان جي ساءِ
نِهارِينديَسِ نِڪَڻِي، هاڙهو هوتَنِ لاءِ
موليٰ مونکي ميڙيين سَندِي جانِبَ جاءِ
سَسُئِي جي سِڙِيءَ کي اوڏاهِين اُٺاءِ
پانڌِيَڙا پيرَ ڀَري، پِريان کي پَهُچاءِ
پيراندِيءَ پُنهونءَ جي منهنجو لوڙههُ لَٽاءِ.

داستان ستون
بيت - 1

پُڇَنِ سي پَسَنِ، جَڏهنِ تَڏهِن پِرِينءَ کي
ڏورِينديون ڏِسَنِ، اَڱڻَ عَجِيبَنِ جا.

بيت - 2

پُڇيوءِ تان پُورِ، نا تَه پُڇَڻُ هوءِ نه پِرينءَ کي
ڏورَڻَ واريون ڏُورِ، هَڏِ نه آهِنِ هوتَ کي.

بيت - 3

ڏوريان ڏوريان مَ لَهان، شالَ مَ مِلان هوتَ
مَنَ اَندرِ جا اوتَ، مَڇُڻِ سا ماٺِي ٿِئي.

بيت - 4

ڇَڏِيَمِ حُجَ هَلَڻِ جي، چُڪِيَمِ چاڙِيڪا
اَدِيُون آڙِيڪا، هِنيَڙِي پِئَمِ هوتَ سِين.

بيت - 5

چاڙيڪَنِ چَڙهِي، ڇَڏِيَمِ حُجَ هَلَڻَ جِي
آڙِيڪَنِ اَڙِي، هِنيَڙي پييمِ هوتَ سِين.

بيت - 6

ڇَڏِيَمِ حُجَ هَلَڻِ جِي، چاڙِيڪا چُڪِيامِ
آرِياڻِيءَ جي آسَري، ڏُونگَرِ ڏِينہَ لَڳامِ
پُڇِجِ پِرين سَندام، وِرِتِيَسِ وِکَ نه اُپِڙي.

بيت - 7

ويٺِيَسِ وِکَ نه اُپِڙي، آرياڻِي تون آءُ
چُڪِيءَ توسِين چاءُ، پاسي ڀَرِ پيئِي رِڙهي.

بيت - 8

جيڪا ڪَندِي نِيہُ، مون جئِن ٻاروچَنِ سِين
سِڪَڻُ سارو ڏِينہُ، چَڙهڻُ چاڙِيڪَنِ تي.

بيت - 9

جيڪا ڪَندِي سَڱُ، مون جئن ٻاروچَنِ سِين
اَنگهُنِ چاڙهي اَڱُ، رُئَندي سا رَتَ ڦُڙا.

بيت - 10

جيڪا ڪَندي مَنجههُ، مون جِئن ٻاروچَنِ سِين
مٿان ڳَلَنِ هَنجههُ، ڪِينَ لاهِيندي ڪَڏَهِين.

بيت - 11

جي هِت نه هوتُ پَسَنِ، سي ڪنہ پَرِ ڪيچِ پَسَندِيُون
مُوڙَهِيُون توءِ وَڃَنِ، ڀينَرُ هِنِ ڀَنڀورَ ۾.

بيت - 12

آءٌ ڏوريَئِين، شالَ مَ لَهئين، پِرِين هُئين پَري
هَڏهِن ساههُ سَري، تَنَ تَسَلِي نه ٿِئي.

بيت - 13

موٽِي ٿِئا مَعذور جا، حالَ نه ڀائِي هوتَ
ڏِنِيَمِ ڏاڍين ڏُونگَرِين جَتَنِ ڪارَڻَ جهوتَ
هِنَيَڙو ٿِئو ٻه پوتَ، وَهَم پِريان جي وَڍِئو.

بيت - 14

هوتُ نه چُنِيءَ پوچُ، ڦاڙي جو ڦِٽو ڪَريان
هاڙهي جو بلوچُ، ڏاڍي ڪِنہِ ڏُکِ مِڙي.

بيت - 15

هِنيون منهنجو هيڪَڙو سو تان هوتَ نِئو
ڪونهي ڪو ٻِئو، آءٌ جو آڇيان عامَ کي.

وائي - 1

منهنجِي حُجَتَ ناهي واٽَ، ڪانهي واٽَ
جِيجان تَنِ جَتَنِ سِين
کاڻِيءَ کي کانئي ٿِي، ڄيري جِي ڄَراٽَ
سبَبَ تِنہِ سُتي وِئا، جهُوٽي ڏنِيَمِ جهاٽَ
آهيمِ آريءَ ڄام جِي اندر منَجههِ اُساٽَ
تازو پيرُ پُنهونءَ جو لُڙئو منجهه لُڙاٽَ
ماريو ڪِيمَ مُٺِيءَ کي ڪيچي ڪاهي ڪَنواٽَ
نهارِيندِيسِ نِڪَڻِي، ڳوڙهَنِ ڀَرئو ڳاٽَ
ڏِٺَمِ ڏُکويَنِ جا ڇَپَرَ ۾ ڇُونڇاٽَ
ڪَندِيَسِ ڪيچَ ڌَڻين لاءِ لَڪَن ۾ لُولاٽَ.

وائي - 2

مونکي لَڪَ مَ لوڏو ڏي،
آئُون جا پَٻَ پِهوڙي آهِيان
آرياڻِي پُنهونءَ جو نِيہُ نِهوڙِئو ني
مون جيهيءَ مَعذورِ سِين، شالَ نه ڪَندا ڇي
ڀَڳو هِنيُون سَڄو ڪندا، ڏيئِي رُپي ري.

داستان اٺون
بيت - 1

آتَڻُ اورانگهي وِئا، آءٌ ٿِي مَران ماءِ
پِٿُون ٿِيندِيَسِ پيرَ تي هَئي هَئي ڪري هاءِ
جِيَڻُ مون نه جُڳاءِ، گُنگَنِ تان گوشو ڪِئو.

بيت - 2

آتَڻُ اورانگهي وِئا، اڱڻِ مون افسوسُ
دِيوانيءَ کي دوسُ، ساٿِي ٿيندو سُڃَ ۾.

بيت - 3

آتَڻُ اورانگهي وِئا، پُٺِيءَ توڏَنِ تاڻِ
ويههُ مَ مُنڌَ بنڀورَ ۾، هُن پُڄَندينءَ هاڻِ
رائي منجهه رِهاڻ، هَلُ ته ٿِيَئِي هوتَ سِين.

بيت - 4

آتَڻُ اورانگهي وِئا، ڪَري ڪَمِيڻي ڪيئن
هاڻِ گهُرجِي هِيئَنِ، ته ڏِجي باهِ بنڀورَ کي.

بيت - 5

آتَڻُ اورانگهي وِئا، پارِي ڇَڏي پوءِ
آريجا اُٺُنِ تي، هِيءَ تان جَڏِي جوءِ
ڪِين هَلي، ڪِين هَٿَ کَڻي، ڪين رَڙي، ڪين روءِ
ڪو پِريان کي چوءِ، ته مُٺِيءَ ماتَمُ آئِيو.

بيت - 6

ڄاڻِي سُڃاڻي، مونکي ڇَڏي هَلِئا
آءٌ ڪِيئن ڇڏيان پانهنجو، اَديُون آرِياڻِي
ڀَرِيُمِ جو پاڻِي، سو ڪيچِينِ ڪَمُ نه آئيو.

بيت - 7

ڇِڄُ مَ قَطارا، ساٿُ چَڙهندو لَڪِيين
مَڇُڻِ ٿِئين پُئا، وَڳَ وانئُٺَ ئِي نه لَهِين.

بيت - 8

ڪاجا ڪِيائُون، وائِي واري وِنگَڙِي
آيَلِ اُنِ آئوُن، ٻولِيءَ ٻاتاڙِي ڪَئِي.

بيت - 9

وائِي واري وِنگڙي، ٻولِي ٻِي نه ڪَنِ
اَلا ڪيچَ ڌَڻِينِ، مون سين پوءِ مَ مامرِو.

وائي - 1

مونکي ڇَپَرِ تان مَ ڇَڏيجاهُ، ٻاروچا!
پَلئهِ لَڳِي آهِيان
ڇورِي ڇَڏي ڇَپَرِين، ڪيچِي ڪِيمَ وِڃيجاهُ
ڇورِي ڇِنِي آهِيان، مون سِين نِيہُ نِباهي نيجاهُ
پُنهون منهنجو آن سِين، اَئِين ساٿُ سَلامَتَ نيجاه
آرِياڻِي عَبداللطِيفُ چئي مون تي وَهِلو وَرُ ڪَرِيجاه.

وائي - 2

جان تون وَڃِي ڪيچِ ڪَهِي،
ڏيجِ پاراڀا پِرينءَ کي.
1. ڏُک مُنهنجي ڏِيلَ ۾، سَگهان ڪِينَ سَهِي.
2. آءٌ ڦوڙائي مارِئِي، مُنهنجا واقِفَ وِئا وَهي.
3. ڀينَرَ هِنَ ڀَنڀورَ ۾، ساريان ڪونه سَهِي.
4. مون مُئيءَ مَٿان ڪيتَرا وِئَڙا ڪانگَ لَئِي.

داستان نائون
بيت - 1

ڪاتِيءَ تان نه ڪَنهِين، مَنُ وِنجهُلَڻَ وَڍِيو
مارِيَسِ سُور تَنهِين، جو نه جِياري جيڏِيُون.

بيت - 2

ڪاتيءَ تان نه ڪُٺو، ماءُ مُنهنجو جِندَڙو
جَنِي ماءِ مُٺو، سي جَتَ نه پَسان جُوءِ ۾.

بيت - 3

جِيءُ منهنجو جَنِ، اَنگُڙِيَارو وَڍِئو
پُڄاڻا پِرِينِ، سِبان سَڄو نه ٿِئي.

بيت - 4

اَچِئو مَرُ اَچَنِ، ٻاروچا بَنڀورَ ۾
پُٺِيءَ لَڳِي جَنِ، ڪَمِيڻِي ماڙهُو ٿِئي.

بيت - 5

روءِ وِسانئي راندِ، پَہَ پَرُوڙِجِ ساٿَ جا
هوتَنِ سِين هيڪاندِ، هُيَئِي ٻاٽري ڏِينهَڙا.

بيت - 6

رُئَڻُ ۽ راڙهو، مون نماڻيءَ جي نِجهُري
ڪُٺَلِ کي قَلَبَ ۾، قُربَ جو ڪاڙهو
هوتَنِ لَئي هاڙهو، رِجائِيندِيَسِ رَتَ سِين.

بيت - 7

روئِي ڪَندِيَسِ ڪوهُ، هاڻي ڪو هوتُ وَري
جيڏِيُون جيڏوئِي ڪِئو، سيڻَنِ راتِ سَتوهُ
ڊروهِي اَٿيان ڊروهُ، متان ڪا مون سِين ڪَري.

بيت - 8

کاڻِيءَ مَ کانيو، مُٺيءَ مَڱَرُ مَ ڏِيو
هيڪَرَ اُجهانيو، ڏيئِي ٻُرَ لُهَارَ جِين.

بيت - 9

کاڻِيون لُوٺِيون اَکِيُون، ڪُٺِيُون ڪِينَ ڪُڇَنِ
مُٺِيُون ماٺِ نه ڪَنِ، هَنيُون رَهَنِ نه هوتَ ري.

بيت - 10

وَسِي وِساڻِيُون، رَتو روئِي پِرِينءَ کي
پييُون کَڻَنِ پَٻَ ڏي نَظَرَ نماڻيون
سي ڪِيئن ٻيلاڻيون، جَنِ وِيندو هوتُ نه وارِئو.

بيت - 11

کاڻِي کيرِنِ هيٺِ، ويٺِي روءِ رَتَ ڦُڙا
ڪا مون ٿِيندِي ڏيٺِ، ٻِيهَرَ ٻاروچَلَ سِين.

بيت - 12

وَسِي وَسِي مِينہَ جئن لَٽي وييَسِ کيہَ
توءِ پِريان جي ڏيہَ، پيئِي پُڇي خَبَرون.

بيت - 13

پُنهونءَ پيرِڙِيُون، گهَرِ گهُمَندي جي ڏنيون
سي مان سيرِڙِيُون، نِتُ نِهارَڻُ آئِيُون.

بيت - 14

سُيَسِ وِچِ سَرَتِينِ، مُيَسِ مَرُ مَران
پورِهَيتِ ٿِي پَران، پاڙي پُنهونءَ ڄامَ جي.

بيت - 15

ماريو جي مَعذورِ، ته هيڪارِهِين هورُ لَهِي
ساجَنَ اَهِنجي سُورَ، ڪِينَ جِيانَ ٿِي ڪيچِيا!

بيت - 16

نَڪِين ٿِي جِيَان، نَڪِين مُئِي آهِيان
ساجَنَ ساهُ ڏِيان، توکي سارِيو سُپرِين.

بيت - 17

تون جي ڪالَهه مُئِي، ته ڪالَهه ئِي گَڏي پِرينءَ کي
مُئنِ جي ماتامَ ۾ اِها ڳالهه هُئِي
ڪَڏِهن ڪانه سُئِي، ته ڪا سَگهِي گَڏِي سَڄَڻين.

بيت - 18

مَرُ مَٿا ڏيئِي، پنهونءَ ڪارَڻِ پَٻَ ۾
ته صَباحِ سَڀيئي، واکاڻِينَئِي ويٺِيُون.

بيت - 19

مَري ٿِيندِيَسِ مُڃَ، جَتَنِ ڪارَڻِ جِيڏِيُون
ڪَري ڪوهيارو سُڃَ، وِئو ڇُلائي ڇَپَرين.

بيت - 20

مَرُ مَران مون ڪَمُ، اَوَ- ڪَمِي ڪانه مَري
دوسَتَ پُڄاڻا دَمُ، شالَ مَ جِيَان جيڏِيُون!

بيت - 21

اَڄُ نِماڻا نيڻَ، ٻاجهارا ٻَروچَ رِي
وِرِهُ وَٽِيندِيَسِ ڪَنِ سان، نه مون سَڄَڻَ سيڻَ
وَرُ جي ٿِئڙَمِ ويڻَ، پُنهونءَ جا پَرديسَ ۾.

بيت - 22

مَٿان جِيءُ جَتَنِ، گهورِئو گهوري سَسُئِي
پازِي جي پُنهونءَ جا، ڪاروُن ڪَرِي تَنِ
ڪيچِ متان ڪا ڪا ڪَنِ، بي شُڪِرِي بَنڀورَ جي.

بيت - 23

جيڏيون ڪوهُ پُڇَنِ، پَرَپُٺِ پيرُ پُنهونءَ جو
لُوٺِيُون ٿِيون لُڇَنِ، ڏِٺو جَنِ اَکِينِ سِين.

وائي - 1

لائي جَڙَ جَتَنِ سِين، آءٌ جا چَڙهيس نِيہَ نِظاري
آءٌ جا ڪُٺِيَسِ ڪوهياري
مَچُ مُنهنجي مَنَ تي، ويو ٻاروچو ٻاري
ايندو، اٿم آسرو، واڳَ وِلهِيءَ تي واري
آري عبداللطيفُ چَئي، مون چاتو عشق اجاري.

داستان ڏھون
بيت - 1

واڪِئو واڪِئو وِکَ، پاٻوهيو پيرُ کَڻي
سي نه چَڙهنديون ڏِکَ، موڙي پيرُ مَڻَنِ جي.

بيت - 2

وِجههُ وَڌندِي وِکَ، مَڇُڻِ لِکَ لَکائِيين
ڏُکَ تَنِي کي ڏِکَ، حُبَ جَنِي کي هوتَ جِي.

بيت - 3

سَڏَنِ مَٿي سَڏَڙا، واڪو هَڏ مَ لاهِ
مانَ تُنهِنجِي ڪاءِ، سَڳرَ ۾ سارَ ٿِئي.

بيت - 4

سَڏَنَ پُٺِيءَ سَڏَڙا، واڪو وِجههُ وَڻين
سَڄَڻُ پَنڌِ گهَڻي، مانَ ڪوهيارو ڪُوڪَ سُڻي.

بيت - 5

ڪُٺِيَسِ ڪوهياري، هاڻِ نه جِيان جيڏِيون
مادَرَ وِڌِيَسِ مَچَ ۾، ٻاروچي ٻاري
مُيُون جو ماري، مون سو گُوندَرُ گَڏِئو.

بيت - 6

ڪوهيارو ڪيڻانِ، ڪيڻَ وَڃِي ڪاڏي وڃان
مون ڀانيو سيڻانِ، ڇَپَرِ ڪَندِيَسِ پَنڌَڙا.

بيت - 7

ڪوهيارو ٿِي ڪاتُ، مُيُون ماري هَلئِو
هوئي مَرُ حَياتُ، آءٌ مُيَائِي گهورَئِي.

بيت - 8

پاڙيچِيءَ روئِي، چاڪَ مُنهنجا چورِئا
پَگهَرُ وِجهنِديِسِ پِرينءَ جو، ڌَڪَنِ ۾ ڌوئِي
ساجَنَ سَڀوئِي، ساهُ اوهان تان صَدَقو.

بيت - 9

هُوءِ جي سُورَ سُڄَنِ، سي مون پينگهي ۾ پرائِيا
سانڍيياسِ سُکَنِ، سُورَنِ ڪارَڻِ سَرِتيُون.

بيت - 10

سِرِجِي تان سُورَ، ساماڻِي تان سُکَ وِئا
اِهي ٻيئِي پُورَ، نِماڻِيءَ نصِيبُ ٿِئا.

بيت - 11

مُونهان مَهَندِ ٿِئا، سُورَنِ ٻَڌا سَندَرا
ڏورِ ته ڏورِيُون اُنِ کِي، وِندُرِ جي وِئا
ڪَندِيَسِ ڪِينَ ٻِئا، هوتَ مَٽائي اَڳِيَان.

بيت - 12

اڃان راتِ رَتومِ، ڪوڏِ ڪوهياري ڪَنَجرو
روئِي پُسايومِ، سَوارو سُورَنِ سين.

بيت - 13

سَرَتِيَنِ سَهَجَ مَنجهاءُ، ٿِي ڪوڏِ وهايا ڪَپَڙا
تَڏِهن مُنهنجي ماءُ، ٿِي پَهَڻَ آڇَئا پٻَ جا.

بيت - 14

ڪَڏهِن ڪَڏِهن جيڏِيُون، ڪو پَہُ اَچِئو پوءِ
سو پُڻُ ساڻو هوءِ، هُوءِ جو ساهُ سَريرَ ۾.

بيت - 15

جيڪر ڪَريان اِيئن، جيئن ڪَميڻي ڪانه ڪَري
سندو نالو نِينهن، هوند ڪَڏهِن وَٺي ڪانه ڪا.

وائي - 1

وَڃي وَڃي ويٺَڙي تِتي،
جِتي پيرُ سڃاتائين پِرِينءَ جو
جِنہ ڇيڙي وِڌِيَسِ ڇَپَرين سو ڪوهيارو ڪٿي
هُوءِ وَهيا وَڻَڪارَ ڏي، هِنَ ڀوريءَ ڀانيا هِتي
مُئِي ماري هَلِئا، ڪاجا پييَنِ پِتي
پِٿون ٿينديَسِ پيرَ تي، منجهان نِيہَ نِرِتي.

وائي - 2

ڏُکِي ڏِينهاڻِي ڏي، ڏينهاڻِي ڏي
پاراڀا کي پانڌِيين
نِماڻِيءَ جو ناهِ ڪو، حامِي هوتَ هِتي
پورهِيَتِ ڇَڏئو مَ پاڻَ ري، کاڻِي جا کِجي
سُتي وِئا جي سُپرين، ساٿِي پُڇان سي
نِيءَ نِڪَڻِي آهِيان، آرِي تو اَجهي
پَلَئهِ لائي پاڻَ سِين، نِماڻِي نِجي
پَرِيٽَ نِئو پاڻَ سِين، ڇَپَرِ وِئاهُ جا ڇَڏي.

داستان يارھون
بيت - 1

سپيرِيان جي ڳالَهڙِي رُڳو رَنجائو
ڏُونگَرَ ڏولائو، ڏِيندا مون ڏيرَ وِئا.

بيت - 2

اُونءِ تان اوٺِينِ نه ڪِئو، آرِيءَ اُتُنِ جيئن
ڪيچِ پَهُچي ڪِيئن، اِهَڙَنِ اَٻاجهَنِ سِين.

بيت - 3

اُونءِ تان اوٺِينِ نه ڪئو جِئن اُتُنِ آرِيءَ ڄامَ
ٻَرَڪِي ٻاهَرِ نِڱئِي گاذَرِ منجهان گامَ
ساهُ ڏِنائِين سامَ، سُتِي سَنگهَرِ پَٽِيين.

بيت - 4

لَڪِيون آن ڀَرِ لِکَ، ڪِين ڪوهيارا وِرِمِئَا
جَنِي سَندِي سِڪَ، رُنَمِ راتِ رَتَ ڦُڙا!

بيت - 5

ڪوجو لَڳُسِ ڪانُ، آرِيءَ جي عشق جو
ٿِي نِماڻِي نِيشانُ، ڇَڏي سانگو ساهَ جو.

بيت - 6

ڏوٿِينِ چَيُسِ ”ڏُورِ، ڪيچُ اڳاهون پنڌُ ٿِئو!“
پاڻان چَڙهي پُورِ، وِکَ وِڌائِين وِتَري.

بيت - 7

سو جي پَسان ڪيچُ، جو ڏيہُ ٻاروچَنِ جو
پُنهون وِڌُمِ پيچُ، نِسوروئِي نِيہَ جو.

بيت - 8

پَسڻَ ڪارڻِ پرينءَ جي هَلِي هيڪاندي
لکيي مُنڌَ لَطِيفَ چَئي ارادي آندي
پُنهونءَ پيراندِي، نِماڻِيءَ نَصِيبُ ٿِئي.

بيت - 9

اَوجهَڙِ وَتان آنءُ، ٻيون سَڀ سَڳرَ ساٿَ جي
جا نِيہَ ڳَنهندِي نانءُ، سا مون جِئن پُندِي مامِري.

بيت - 10

لَڪَڙِياريُون آڱُرِيُون، ٻاروچاڻو ڀيرُ
اَچِي پَسو جيڏِيُون، تازو پنهونءَ پيرُ
ويچاريءَ سِين ويرُ، جَتَنِ جيڏوئِي ڪِئو.

بيت - 11

لُڇَڻُ نه لاهِينِ، گُوندَرَ هِنَ غَرِيبَ تان
پَرِ ۾ پَچائِينِ، جيجان جوشَ جَتَنِ جا.

بيت - 12

هَئي ٿو وڃي هوتُ، آءٌ ڪِين اَڳَڀَرِي ٿِيان
متان چوءِ بلوچُ، ’ڪَميڻِيءَ مان ڪِينَ ٿئو.‘

بيت - 13

نَڪِين ٿِيَان سَڱَ ۾، نَڪِين سَڱيڻِي
آهيان ڪَميڻِي، ذاتِ ٻاروچِيءَ نه جُڙان.

بيت - 14

ڪَمِيڻِينِ هَٿاءِ، ٿِيَنِ مُورائِين مَدِيُون
تون ڪر پاڻَ- وَڙاءَ، مُوٽُ سَٻاجها سُپرِين!

بيت - 15

ڪيچِ مَ خَبَرَ هوءِ، هِنَ مُنهِنجِيءَ ذاتِ جِي
مَتان پُنهون پوءِ، لَڄَ پنهنجي لوءِ ۾.

بيت - 16

لَڳُمِ ٻاڻُ ٻَروچَ جو وَسان تي وييَاسِ
پُرزا پَٻَ وَرَنِ ۾ پِٿُون ٿِي پيياسِ
توڙي ماءُ مُياسِ، ته پُڻُ ڪاڍو ڪيچَ ڏي.

وائي - 1

منهنجو ساهُ وِئو سيڻانِ،
آيَلِ آيَلِ وِهانَ ڪِيئن ڀنڀور ۾
مونکي وِئا نه وِسَرِي، نِيہَ ڀَرِئا نيڻانِ
سو ڪِيئَن هنِيَڙو جهَلِيان، جهِڄي جو ڪيڻانِ
مادَرِ پايو مُنڊيُون، ڪُوڪِيان وَرُ ڪيڻانِ.

وائي - 2

وسان تي ويياس، آيل! آيل!
لڳَم ٻاڻُ ٻَروچَ جو
پييَمِ وِچُ وِصالَ ۾، سَنجهي آءٌ سُتياس
’پاڻُ‘ وِڃايُمِ پيرَ تي، ڇُٽِي ’آءٌ‘ ڇُٽياسِ
آيَمِ اَنڌي لوڪَ سِين، مُٺي آءٌ مُٺِياسِ
اَلله اُنِ مَ وِسَران، ڏِٺي جَنِ جِيَاسِ.

داستان ٻارھون
بيت - 1

آيا آسَ ٿِيامِ، ٻاروچا بَنڀورَ ۾
پَسِي پَهَرَ پُنهونءَ جي نُہَ سِين نيڻَ ٺَرِيامِ
گُوندَرَ وِسرِئامِ، سُکَنِ ساکُون مُڪِيُون.

بيت - 2

ٻاروچا ٻِئا گهَڻا، منهنجو اَجهو آرِياڻِي
چُونڊي رَکِئُمِ چِتَ ۾، ساجَنُ سُڃاڻِي
جا وِندُرِ وِڪاڻِي، تِنہِ جو موٽَڻُ مَسَ ٿِئي.

بيت - 3

ٻاروچا ٻِئا گهڻا، منهنجو پُنهون سَرُ سَڀنِ
چانگي تي چڙهِي ڪري ڪندو وَرِ وِلهنِ
مَٿي مَعذورِينِ، هوتُ ڌَرِيندو هَٿَڙا.

بيت - 4

هُوءِ جا گهورِي گهوٽَ جِي، تِنہِ کي چَرِي چُونِ
اُگهاڙِيُون عالَمَ ۾ هوتَ پُڄاڻا هُونِ
پَرا تَنِي پُونِ، ڏٺو جَنِ اکينِ سِين.

بيت - 5

جي تون ڳالهائي، ماءُ ٻاروچا پُڇئا
اُني جي وائِي، هوندَ نه وييان وِسَري.

بيت - 6

ڏِٺان جي ٻَروچُ، مون جِئَن هوتُ اکين سِين
مونکي چَيان لوچِ، پاڻان پيٺِيُون ڇَپَرين.

بيت - 7

ٻاروچو ٻِيءَ ڀَتِ، جِيڪُسِ ڏِٺو جيڏيين
مون جئن مُوڙَهينِ مَتِ، پَسَندِهِين پُنهونءَ کي.

بيت - 8

ٻاروچو ٻِيءَ رُوءِ، جِيڪُسِ ڏِٺو جيڏيين
سَنجهي ۽ صُبُوحِ، هُوندَ سُورَنِ ٿِيُون سَجهَڪِيُون.

بيت - 9

آنِ جي ڏِٺي جيڏِيُون، پُنهونءَ جِي پاٻُوهَ
سَنجهي ۽ صُبُوحَ، هُوندَ نه وييان وِسرِي.

بيت - 10

مون جئن مُلاقاتَ، جي هُيَان هوتَ پُنهونءَ سِين
ٻانهُنِ وِجهِي واتَ، رِيهُون ڪِيان رُڃنِ ۾.

بيت - 11

مَرُ مَعذورِ هُئان، اَللهَ چَڱِي مَ ٿِيَان
رِڙهان ۽ رُئان، پُٺِيءَ سَڳَرِ ساٿَ جِي.

بيت - 12

جَڙَ جِيَري جَنِ سِين، مُئي پُڻُ سِين تَنِ
جي هِتِ نه هوتُ پَسَنِ، سي ڪِنہِ پَرِ ڪيچِ پَسَندِيُون!

بيت - 13

سُورَنِ سانڍِيَاسِ، پُورَنِ پالِي آهِيان
سُکَنِ جي سَيدُ چَئي، پُکِي آءٌ نه پِياسِ
جِڪُسِ آءٌ هُياسِ، گُرِي گُوندَرَ وَلَ جِي.

بيت - 14

نَه ڪي رُئڻَ وارِيُون، نه ڪي اوسارِينِ
مُونهِين کي مارِينِ، مُونهِين سَندا ڏُکَڙا.

بيت - 15

ٻَڌو ڪِنہِ ٻانڌاڻِ، هنِيَڙو هوتاڻِيءَ سِين
پَليان پَليو نه رَهي، ڀَرئو اچي ڀاڻِ
ڪاجا پِييَسِ ڪاڻِ، نِبيريانسِ نه نِبِري.

بيت - 16

ڪُہُ ڄاڻان ڪُہُ ٿِئو، ڪيڏانہَ ٿِي وڃان
هَٿ، ڪَرايون، آڱريون ڀيري سَڀَ ڀَڃان
ٻِئَنِ ڳَرِ ڳَڃان، مون هارِيءَ هوتُ وِڃائيو.

بيت - 17

ڇِپُنِ ڇِنا پيرَ، هَلِي هَلِي ماء
ڪوهياري جِي ڪاء، ڳَنِهيو ڀُڻان ڳالَهِڙي.

بيت - 18

چان ڪِ آيَسِ اڳاهِين، تان اُتَهِين بِيٺِي آهِيان
پِرِتِ پَراهِينِ، هاڻي مَران مَ جِيان.

بيت - 19

ڪوهيارو ڪاري، پَنڌَ اَڙانگا پَٽيين
سي ڏيہَ ڏيکاري، جي اَڳَ نه ڏِٺا ڪَڏَهِين.

بيت - 20

جيڪَرَ اَچينِ هاڻِ، مون سارِيندي سُپِرِينِ
ڪَريون رُوحَ رِهاڻَ، لَڪَنِ مَنجهَه لطيفُ چَئي.

بيت - 21

ڀَلِي ڪَري ٿِيومِ، هِيءُ سَڱُ ٻاروچَنِ سِين
وَڃي ڪيچُ ڏِٺومِ، پُٺِيءَ لَڳِي جَنِ جي.

بيت - 22

سَرَتِيُون سُورُ پنهونءَ جو، سُڃن ۾ شامِلُ
ڪوهيارو ڪامِلُ، مونکي ڏُکَ ڏيکارِيو.

بيت - 23

سَرتِيُون سَڀوئِي ٿِئو اَندَرِ آرِياڻِي
ويٺِي پَسان پاڻَ ۾ ڏُونگرُ ڏِينهاڻِي
هُيَسِ جَنِ هاڻِي، سي ڪيچِي گَڏِيَمِ ڪَہَ ۾.

بيت - 24

جان جان هُئِي جِيرَي، وِرِچِي نَه ويٺِي
وَڃي ڀُونءِ پيٺِي، سارِيندي کي سَڄَڻين.

وائي - 1

ڪارُون وَسَ ڪِئامِ، وَس ڪِئام
ڏاڍي زورِ وِئامِ
مُئِيءَ جو مُحبُ نه موٽِئو!
ٻَنڌَڻَ ٻاروچَنِ جا، پِينگهي مَنجههِ پِئامِ
ٻَڌِي سُورَنِ سَندَرو، لولِي ماءُ ڏِنِيامِ
آءٌ سينڌِي سُورَ جِي، تِيلانہَ سُورَ ٿِئامِ
جَنِ رِءَ سَري نه ساعَتَڙي، تَنِ کان پَري پَهَرَ پِئامِ
لَڪَنِ سِرِ لَطِيفُ چَئي، لَٽي لوڙهه وِئامِ.

وائي - 2

پِرِيَنِ جِي ادا پانڌِي،
ڪَرِ ڪا ڳالَهڙِي
حِڪايَتَ هوتَنِ جِي، ادا تو ڪا آندِي
ڏيئِي باهِ بَنڀورَ کي، جَتَنِ سِين آءٌ جاندِي
آهِيان آريجَنِ جي گولِي آئُون باندِي
مونکِي پِيتَم پِيارِئو، خُمُرَ جِي آءٌ خاندِي
پَسَڻَ ڌاران پِرينءَ جي مُٺِي پَسُ هِي ماندِي
ڪَڏهِنِ ٿِيندِيَسِ ڪيچَ ۾ هوتَنِ سِين هيڪاندِي
ڪَرَمَ ساڻُ ڪَرِيمَ جي، ڪيچِي ٿِيندَمِ ڪانڌِي.

سُر راڻو

داستان پھريون
بيت - 1

ڪالَهه گڏيوسُون ڪاپَڙِي، بابُو بيکارِي
ساميءَ سيلو سِرَ تي، مالَها موچارِي
ڏيئِي ڏيکارِي، ڦَٽَي دِلِ فقيرُ وِئو.

بيت - 2

ڪالَهه گڏيوسُون ڪاپَڙِي، بابُو رَنگ بَڀُوتُ
سَرِئوسُون سُڪُوتُ، جوڳِيءَ سَندِي ذاتِ کان.

بيت - 3

ڪالَهه گَڏيوسُون ڪاپَڙِي، بابُو بانَ بَرِي
سائِي سالَ ڪُلهَنِ ۾، سامِيءَ سونَ سَرِي
ڏيهُون خَبَرَ کَرِي، ڪا مومَلَ جي مَجازَ جِي.

بيت - 4

ڪالَهه گڏيوسُون ڪاپَڙِي، جَهڙو ماهُ مُنِيرُ
فَيضُ فِراقُ فَقِيرُ، جوڳِي جاڳائي وِئو.

بيت - 5

ڪالَهه گڏيوسُون ڪاپَڙِي، پَهَرَ ڏِينهان پوءِ
سامِيءَ سونُ ڪَنَنِ ۾، رَتَ وَرَنو روءِ
ڪَرِئو ڳالهيون ڪاڪِ جِيون، چِٽيون اُڀو چوءِ
’جو مُنہ مُومَلَ پوءِ، تِنہِ جو موٽَڻُ مَسَ ٿئي.‘

بيت - 6

بيکارِيءَ کي بَرَ ۾ وِئو ڪَيفُ چَڙهِي
ڳالهِيُون ڪَندِي ڪاڪَ جِيُون ڳوڙها پِيَسِ ڳَڙي
ڪا جا اَنگههَ اَڙِي، جِئن ڇُٽا ڦَٽَ ڇُڙِي پِيا.

بيت - 7

آءٌ لانگوٽِيا لالَ، ڪِنہِ پَرِ ڏٺِيَئِه گُجَريون
آبُ اَرتو اَکيين لُڙَڪَ وِهائِين لالَ
ڏِٺَئِي جي جَمالَ، سي سامِي ڪُہُ نه سُلائِيين.

بيت - 8

پِرِهَ جو پَيدا ٿِئو، ڪِين سامِي ڪِين سِڄُ!
مَٿِسِ رَتو مولهِيو جِئن سا ڪَڪَرِ وِڄُ
ڪَنهِين ڊراءِ مَ ڊِڄُ، کَريون ڏي تون خَبَرُون.

بيت - 9

پِرِهَ جو پَيدا ٿِئو، ڳاڙهائِيءَ جو ڳَچُ
سامِي چَئِجُ سَچُ، ڪِٿان اَچِين ڪاپَڙِي.

بيت - 10

جوڳِي اِيئن جَرَڪِئو جِئن اُونداهِيءَ ۾ آڳِ
آديسِي عِشق جِي لائي آيو لاڳِ
آيو تِنہِ سَڀَاڳِ، جِئن ڪوسُ ڏِيهاڻِي ڪاڪِ تي.

بيت - 11

جوڳِيءَ تي جَڙاءُ، نِسوروئِي نِيہَ جو
پَتَنگَ جِئن پيدا ٿِئو، سامِي سِجَ وَڙاءُ
آيو ڪاڪِ تَڙاءُ، ڪُنوارِينِ ڪَڪَورِئو.

بيت - 12

سِجُ اُڀَرنَدي جا ڪَري، سامِي سائِي رُوءِ
اَچي ٿِي عَطُرَ جي منجهان مُگهَٽَ بُوءِ:
’سا سَليهُون جُوءِ، جِئان لانگوٽِئا لالُ ٿِئين‘!

بيت - 13

سِجُ اُڀَرَندي جا ڪَري سامِيءَ سا وَڻِڪَ:
’سَهِي نه سَگهان ساعتَ سِين، تِنہِ جي
راسِينِ جي رونَقَ
ڪي رَتائِين لاکَ ۾، ڪنِ ڏِنائِين پانَنِ پِڪَ
سَندِي سَوڍَلَ سِڪَ، ڪپر ڪورُون جهَلِيُون‘.

بيت - 14

جوڳِيءَ جاڳائِي، مارِي وِڌا مامِري:
’لَئهُ لَڊُوري ڪَنڌِيين اَڻَ- مَيو آهي
وَڃو جي ڪاهي، ته نِڪُون پَسو نِيہَ جيُون‘.

بيت - 15

ڪاهي آيا ڪاڪَ تِي، پَسَندا مُومَلَ
ڪَنِي ريکُون رَتِيُون، ڪَنِي ڳاڙِها ڳَلَ
مَسَڙيارا مَلَ، دانَہَ گهڻا دَهوڙِيَا.

وائي - 1

مُومَلَ صَحي پَسندا
راڻا ۽ هَمِيرَ، مُومَلَ صَحِي پَسَندا
توڻي پَڙهِيا پِيرَ، مُوملَ صَحِي پَسَندا
مَڃي رَضا رَبَ جِي، هِتان سَڀَ هَلَندا
اَصُلُ لِکئو اَنگَ ۾، ٿِيندو تان اَدا
ڪُلُ نَفسٍ ذائقَةُ المُوتِ، سَچِي اِيءَ صَدا
ڪَلِمي ساڻُ لَڏائِيين هادِي هِن هَنڌا
سَهُکِي سَڪَراتَ ڪَرِين، والِي ويرَ وَدا
اَهُکِيءَ وِيرَ اچيجُ تُون، اُتي اَحمدا
مَتان ڇَڏِين مَڱڻو مَهَندان مُرِشدا.

داستان ٻيو
بيت - 1

هَلو هَلو ڪاڪِ تَڙِ، جِتي نِيہَ اُڇَلَ
نَه ڪا جهَلَ نه پَلَ، سَڀُڪو پَسي پِرِينءَ کي.

بيت - 2

هَلو هَلو ڪاڪِ تَڙِ، جِتي نِيہَ پَچَارَ
ڪانِهي ٻِي تَوَارَ، سَڀُڪو پَسي پِرِينءَ کي.

بيت - 2

ڪاڪِ نه جهَلِئا ڪاپَڙِي، موهيا نه مَحَلَنِ
ٻائِنِ ۽ ٻانهِينِ جي ٻَنڌَڻِ ڪِينَ ٻَجهَنِ
لَکين لاهُوتِينِ، اِهَڙِيُون اورِيان ڇَڏِيُون.

بيت - 3

هَلو هَلو ڪاڪِ تَڙِ، جِتي گهَڙِجي نِيہُ
نَڪا راتِ نه ڏِينہُ، سَڀُڪو پَسي پِرِينءَ کي.

بيت - 4

هَلو هَلو ڪاڪِ تَڙِ، چَرُون جِتِ چَڙهِن
ڪوڙين رَنگَ رَچَنِ، پانَوَراڻِيءَ پِڪَ سِين.

بيت - 5

لوڌِي لَکَ اَچَنِ، رُوءِ راڻي جي ناهِ ڪو
هيڪُ اَکِيُون، ٻِئا اَنگَڙا، پَرِ ۾ ٿا پَچَنِ
سي ڪِيئن مينڌرا مَچَنِ، جي تو سوڍا
سُورِيءَ چاڙهِيُون!

بيت - 6

جي ڪاڪِ ڪَڪورئا ڪاپَڙِي تَنِ لَهي نه لالِي
کَري کيپَ خُمارِئا مَئي پِي مَوالِي
ڪَري حاصُلُ هَلئا ڪيفُ ته ڪَمالِي
وَتَنِ وِصالِي، لُڊُوڻئا لوڌِي ٿِئا.

بيت - 7

لُڊُوڻِئا لوڌِي ٿِئا، وَتَنِ مَنجههِ وِصالَ
اَڄُ اَرَتو اَکِيين، ڪاڪِ پِيتائُون ڪالَ
ويئِي ويچارَنِ وِسَرِي صُبُحَ جِي سَنڀالَ
پِرينءَ کان پاسِي ٿِئا ماموين مِثالَ
جانِبَ جي جَمالَ، رَڱي پَسُ ريٽو ڪِئا.

بيت - 8

لُڊُوڻِئا لَطِيفُ چَئي، کَٽُون کَنيائُون
وَڃِي ڪاڪَ ڪَنڌِينِ ۾، لَڏُون لاٿائُون
ڇَڏي حِيلا هَلِئا، مُومَلَ ماڻيائُون
ڀيرو ڀَڳائُون، آسَڻِ آرامِي ٿِئا.

بيت - 9

وِيرَئُون تارَ وِصالَ ۾ گهُورَنِ گهايا جي
تَنِ ڪاڪِ اورِيائِين ڇَڏي، وَڃي پِئا پَري
تَنِ ناتَرِ ڪِينَ ڪَري، مُومَلَ سِڪي جَنِ کي.

بيت - 10

سُتا سي سُونهَنِ، جِي هُئا ڪوڏيا ڪاڪِ جا
لُڊورِئا لَطِيفُ چَئي لَڏَئو لوڌِيڙَنِ
سي موٽِي مَسَ اَچَنِ، جي آسَڻِ آرامِي ٿِئا.

بيت - 11

ڪاڪِ ڇَڏِيائُون ڪُنڊَ تي پاڻان وِئا پَئِي
لوڌِيڙَنِ لَطِيفُ چَئي سوجهي ڪِئو صَحِي
مُومَلَ ماڳِ رَهِي، ٿِئو مِڙوئِي مَينڌرو.

بيت - 13

اِهَڙِيُون اوريان ئِي ڇَڏي وِئا لاهُوتِي لَکَ
پايو پِٽِينِ وِيٺِيُون ڪاڪِ ڌَڃاڻيون ڪَکَ
پيئِي اِيءَ پَرَکَ، ته سوڍيون سِجهائي وِئا.

بيت - 14

ڪاڪِ نه جهَلِئا ڪاپَڙِي، موهيا ڪِنہِ نه مالَ
سوڍيون سِجهائي هَلئا، هَهَڙا جَنِي حالَ
جي ڇورِينِ ڏنا ڇالَ، ته پِه لاهُوتِي لَنگهي وِئا.

بيت - 15

رَچِي جي ريٽو ٿِئا ڪِينَ اُٻاٽِجَنِ اوءِ
کُنڀُ نه کاري تِنہِ کي جو هالارِي هوءِ
توڻي ڌوٻِي ڌوءِ، توءِ لالِي تَنهِين نه لَهي.

وائي - 1

تان تُون ويههُ سَنبهَي ساٿِي!
ڪاڪِ هَلِبو ڪَڏهِين
لَکين لوڊَرَ لُڊُوُڻو مَڻي، مَٿي واٽَ وِئا ٿِي
جِنہِ کي پُڇان سو چوي: آيو ڪونه اُئان ٿي
ڪوٺائو ڪَرِيم جو، آيو پَهِي پَرئان ٿِي
حُڪمُ ڏِيندُئِي هَٿَ ۾، ’هاڻي هَلُ هِئان ٿي‘.

داستان ٽريو
بيت - 1

سونَ وَرَنيون سوڍِيُون، رُپي رانديون ڪَنِ
اَگَرُ اوطاقُنِ ۾، کَٿُورِي کَٽُنِ
اُپٽِيائُون عَبِيرَ جا مَٿي طاقَ تَڙَنِ
ٻاٽَنِ ٻيلُون ٻَڌِيُون، پَسئِو سُونہَ سَڙَنِ
ٿِئا لاهُوتِي لَطِيفُ چَئي، پَسَڻَ لَئي پِرينِ
اِجهي ٿا اَچَنِ، ڪاڪِ ڪَڪورِئا ڪاپَڙِي.

بيت - 2

جِهَڙا گُلَ گُلابَ جا، تِهَڙا مَٿنِ ويسَ
چوٽا تيلَ چَنبيلِئا، هاها هُو هُٻيسِ
پَسئو سُونہَ، سَيدُ چَئي، نِيہَ اَچَنِ ٿا نيسَ
لالَڻَ جي لبِيسَ، آتَڻِ اَگَرُ نه اُڄُهي.

بيت - 3

جِهَڙا پانَنِ پَنَ، تِهَڙيون سالُون مَٿَنِ سائِيُون
عَطُرَ ۽ عَبِيرَ سِين تازا ڪِئائُون تَنِ
مَڙهِيائُون مُشڪَ سِين چوٽا ساڻُ چَندَنِ
سُونهَنِ رُپِي سون سِين سَندا ڪامِڻِ ڪَنَ
ڪِيائِين لالَ لَطِيفُ چَئي، وَڏا ويسَ وَرَنَ
مَنجههِ مَرَڪِيَسِ مَنَ، ته سوڍي سِين سَڱ ٿئو.

بيت - 4

جِنہِ تَڙِ ڌوڙُون ڌُونِ، چوٽا چَنَدَنَ چِڪَ ڪِئو
اَچَنِ ڀَونرَ ڀَنڀُولِئا، پاڻِيءَ تَنهِين پُونِ
راوَلَ رَتو رُونِ، ڪو وَهُ لَڳو واسُئِين.

بيت - 5

مُومَلَ کي مَجازَ جا اَکِين ۾ اِلماسَ
نه ڪا عامَ نه خاصَ، جي وِئا سي وَڍِئا.

بيت - 6

مُومَلَ کي مَجازَ جا اَکين مَنجهِه اَنبُورَ
هَڻِي حاڪَمَنِ کي پَٽَ نِهارِي پُورَ
گهوٽَ پِهرِينءَ گهُورَ، گُجَرَ گهڻا گهائِيا.

بيت - 7

گُجَرَ کي گَجويلَ جون تارَنِ ۾ تَبَروُن
هڻي حاڪِمَنِ کي زورَ ڀَريون زَبَروُن
ڪاڪِ ڪَنڌيءَ قَبَروُن، پَسو پَرَڏيهِينِ جون.

بيت - 8

جا کَني رءَ خُونَ ڪَري، ڌَرِ نِئو ماري ڌِڱَ
ڪوڏَئُون قَرِيبَنِ جا، آرِ ڪَري ٿِي اَڱَ
لالَ جَنِي جا لِڱَ، تيرَ چَکائي تَنِ کي.

بيت - 9

گُجَرَ گاروڙِيَنِ، اَچئو آڏِيءَ اُڀيي
مَٿان پَئي تَنِ، ٻَڌا ٻاڻَ هڻَنِ جي.

بيت - 10

مُومَلَ ماري مِيرَ، آهيڙِينِ کي آڪِرِي
سوڍِيءَ گهَڻا سِجهَائِيا، پَڙهيا پَنڊتَ پِير
هَڻي تَنِ کي تِيرَ، مَڻيون جَنِ مَٿَنِ ۾.

بيت - 11

گُجَرِ گهَڻا گهائِيا، پاڻان لَڳُسِ گهاءُ
مينڌري مُلاءُ، لَڳُسِ ڪانُ ڪَپارَ ۾.

بيت - 12

مُومَلَ ويٺِي مَينڌرو سَدائين ساري:
وَليون واس وَرِنِيُون چانگي کي چاري
’جَڏهِن تڏهِن جيڏِيُون اِيندُمِ اوتاري
سوڍي سِين ساري، ڳالهيون ڪَندِيَسِ ڳُجهَه جِيُون.‘

بيت - 13

جِتِ رانِيَائِين راڻَنِ کي، چَندن چِڪَ ڪَري
هاڻي اُنِي ڀيڻِيين وِرهُ وَراڪا ڏي
سوڍو سُڃ ڪري، مُومل ماري هَلِئو.

وائي - 1

ڪِين جو ڪاڪ تَڙاء، ڪَرَهي چَرَهو چَکئو
ڪَرَهو سَرَهو ڏيہَ ۾، نه تِنہ ڊَرپُ نه ڊراء
پاهُ پِرائي آئِيو، لالِي لُڊُوڻئاء
ڪَرَهي ڪاڻيٺا رَتا، نائي ناگيلاء
پِڪُون جي پانَنِ جون هاريائين حَلَقاء
وَڳُ واسِيائِين پانهنجو، سَڀَ ئي سُراهياء.

داستان چوٿون
بيت - 1

سَڱُ ڪَري سِين سِينہَ، ڪَنڌُ مَ ڦيرجِ ڪيڏَهِين
رَمِجِ راڻي پُٺِ ۾ نِرتئون منجهان نِيہ
اِيئن مَ وَسِجِ عام تِي، جيئن مُومَل وَسَنِ مِينہَ
سَندي حَشَرِ ڏِينہَ، سوڍو سارِيندِينءَ گهڻو.

بيت - 2

وَٺِئو وَڃجُ واٽَ، ڪَنڌُ مَ ڦيرجُ ڪيڏَهِين
لوڻي ڦيرِ لَپاٽَ، لَڳَندِيئِي لَطِيفُ چَئي.

بيت - 3

وَٺئو وَڃجُ راهَ، ڪَنڌُ مَ ڦيرجِ ڪيڏهِين
اَڄُ ڪِ سَنجهه صُباحَ، نيئِي ڌَرِيندَئِي ڌُوڙِ ۾.

بيت - 4

راڻو ڀانيو راندِ، وڃئو ڪِيئن وِڙَ رانئِيين
وَرُ وِڏوڻو اِيَهِينِ، جئن پَرُ پُڄِتوءِ پاندُ
هَئي ڀَڳِيءَ هيڪاندِ، سوڍو سارِيندِينءَ گهڻو.

بيت - 5

سوڍا تُنهنجي سُورَ، اَندر آڳِيون لائِيُون
راڻا رهاڻِينِ جا مارِنهُون مَذڪُورَ
طعَنا ڏِينهُون تُورَ، آءُ ته پَرچُون پاڻَ ۾.

بيت - 6

رُسُ مَ، رُسَڻُ گهورِئو، ڇَڏِ راڻا ريڏائِي
مُنهنجي ميٽ مَينڌرا، عاقِلَ اگلائِي
لَپيٽجِ لَطِيفُ چَئي، ڪامِلَ ڪَچائِي
ڪِجِ معافِي مَدائِي، ته سوڍا سُکياڻِي ٿِيان.

بيت - 7

رُسُ مَ، رُسَڻُ گهورِئو، پَلُ مَ پَري جا
پرِيَمِ پِييُون ڳالهِيون مُٺيءَ مُون هَٿا
ڪَميڻَينِ ڪَنا، ٿِينِ مُورائِين مَٺِيُون.

بيت - 8

رُسُ مَ، رُسَڻُ گهورِئو، پَرِچُ، مَ وانءُ پَري
وِڌَم ڦَٽَ فِراقَ جي جهِتَ جي ذَري
لالَڻَ جِي لَطِيفُ چَئي، سُونهائِي سَري
لَڳِين جي ڳَري، ته سوڍا سُکِياڻِي ٿيان.

بيت - 9

رُسُ مَ، رُسَڻُ گهورِئو، راڻا ڇَڏِ رِياءُ
ميٽ مَدايُون موٽُ تون، ڪري نِرتِ نِياءُ
لالَڻ جو لَطِيفُ چَئي، ڪونهي سُونہَ سِياءُ
اوَڳُڻَ ڍَڪي آءُ، ته سوڍا سُکِياڻِي ٿِيان.

بيت - 10

ڪِيَمِ توبَہَ تَنِ کان جَڳتُ جَنِ گَواهُ
روز نِهارِيان نِڪَڻي، راڻا تُنهنجو راهُ
پَرچِي لَڳِ اَللهَ، موٽُ ميان تُون مَينڌرا.

بيت - 11

سوڍي سِرُ نِئو، هِتِ ڪَرنگهَرُ سَکَڻو
مَنُ مينڌَري وَڍِئو، ڌُٻِي ڌَڙُ پِئو
راڻي جي رِهاڻِ کي سِڪي ساهُ پِئو
پَسان ڪِي نِه ٻِئو، تو رِءَ آتَڻُ وِسِرِئو.

بيت - 12

سوڍي مُنهنجي ساهَ سِين جيڏِيون جيئن ڪِئو
ڪَڙِي مون ڪاڪِ ٿي، آتَڻُ وِهُ ٿِئو
پَسان ڪِي نَه ٻِئو، تِنہ رِءَ اَکڙِينِ سين.

بيت - 13

ڪاڪِ ڪَڙهِي، وَڻَ وِئا، جَلِي مُنهنجي جانِ
رَکِي ڪامَ ڪَڻِڪِئو، مارِيَسِ تِنہِ گُمانَ
ٿِي جِيان منَجههِ جَهانَ، سِگهو موٽِجِ سُپِرين.

بيت - 14

ڪاڪِ ڪَڙهِي، وَڻَ وِئا، ٻَرِئا مَحَلَ ماڳَ
سوڍي جي سَرتِيُون وِڌِيَسِ وَهِ ويراڳَ
سُورَنِ لايا ساڳَ، سگهو موٽِجِ سُپرِين.

بيت - 15

ڪاڪِ ڪَڙهي وَڻَ وِئا، ٻَرِئا رنَگ رَتوَلَ
تو پُڄاڻا سُپِرين، هِنيَڙي اَچَنِ هولَ
جي مُون سِين ڪِيَئِي قَولَ، سي سِگها پارِجِ سُپِرين.

بيت - 16

ڪاڪِ ڪَڙهِي، وَڻَ وِئا، لُوٺو لُڊاڻو
تو پُڄاڻا سُپِرين، آتَڻُ اُجهاڻو
مُيَنِ سِين ماڻو، مُناسِبُ نه مينڌرا.

وائي - 1

وهان ڪِيئن ڪَري، مُون سِرِ باهِ ٻَري
راڻا تو رِءَ رِڻُ ٿي ڀانئيان
سوڍو سي سارِيندِيُون، لَڳو جَنِ ڳَري
آءُ اوراهون سُپِرِين، وَڃ مَ پِيَه پَري.

داستان پنجون
بيت - 1

ڏِيا تيلَ ڦُليلَ جا ٻارِئَمِ تائِين ٻانگَ
ڍولو ڍَٽِ رَهائِيو ڪَنہِ سَٽاڻي سانگَ:
چانگي چَڙهي آءُ تُون لال وَرائي لانگَ
ڪوڙين ڀتين ڪانگَ، اُڏايامِ اَچيجُ تون.

بيت - 2

ويٺِي ٻاريان ٻانگَ سِينءَ ڪوڙين اَڄُ قَندِيلَ
هَي هَي هَنجهُون هارِيان منجهان سِڪَ سَبِيلَ
متان مونکي ڇَڏِئين، جاني! لَڳَ جلِيلَ
آهَرَ تو اَصِيلَ، ڪانگَ اُڏايَمِ ڪاڪَ جا.

بيت - 3

اُڀِي اُڀارِئامِ، نَکَٽَ سَڀَ نَئِي وِئا
هيڪُ مَيو، ٻِئو مينڌرو، راتِ سَڄِي سارِئَامِ
ڳوڙها ڳَلِ ڳارِئامِ، سُورِجَ شاخُون ڪَڍِيُون.

بيت - 4

ڪَتيون ڪَپاران ويون، لُڌا وِئا لَڙِي
راڻو راتِ نه آئِيو جِنہِ سين جِيءَ جَڙِي
موٽُ مُئِيءَ جا وَلَها چانگي تي چڙِهي
سوڍي لاءِ سَڙِي، ويئِي وِهامِي راتِڙِي.

بيت - 5

پِرِهَ لَکايا پارَ، موٽُ سِگهو تون مَينڌرا
ڍولا ڍَٽَ ڪَنڌينِ ۾، ساڄو ٿِيءُ سَوارَ
ڀيرو ڪِجُ ڀَتارَ، نِماڻِيءَ جي نِجهُري.

بيت - 6

شَمَعَ ٻارِيندي شَبَ، پِرَهَ باکُون ڪَڍِيُون
موٽُ مَران ٿِي مَينڌرا، راڻا! ڪارَڻِ رَبَ
تُنهِنجِيءَ تاتِ طَلَبَ، ڪانگَ اُڏايَمِ ڪاڪَ جا.

بيت - 7

وَٽِ سورِيندي وَلَها، وِئو تيلُ ٻَرِي
آلا ڦَٽَ فِراقَ جا تَن چاڪَنِ ڪِيَسِ چَرِي
راڻي لاءِ رَڙِي، ويئِي وِهامِي راتَڙِي.

بيت - 8

ڪَتِين ڪَرَ موڙِيَا، ٽيڙُو اُڀا ٽريئِي
راڻو راتِ نه آئِيو، ويلَ ٽَرِي ويئِي
کُوهِ سا کاڻِي راتِڙِي جا پِريَنِ رِءَ پيئِي
مونکي ڏَنءُ ڏيئِي، وَڃي ڍولو ڍَٽِ قَرارِئو.

بيت - 9

سوڍي ڌاران سَرَتِيُون، پِئو ڀِتِين ۾ ڀَنگُ
اُٻاٽِجِي اَڄُ وِئو راڻا تو رِءَ رَنگُ
هِنيين سان هاڃُو ٿِئو، پِئو اوسيڙي اَنگُ
مون تو هِي سِين سنَگُ، پُڇايو پُڇان پَهِي.

بيت - 10

راڻو ڪا راتِ وِئو ڪَري ڳالههِ ڳُجهُي
تِنہِ سان مَنُ مُنجهي، منهنجو پِئو مامِري.

بيت - 11

راڻُو ڪا راتِ وِئو ڳُجهِي ڳالهَه ڪَري
سوڍي رِءَ سَرِتِيُون هَڏِ نه ساهُ سَري
وڃي مانَ وَري، آسائِتِي آهِيان.

بيت - 12

سوڍي سُتي لوءِ، مون سِين جا ڳالههِ ڪَئي
سا جي پَڌَرِ پوءِ، ته سَرَتِيُون ڪا مَ سُمهي.

بيت - 13

راڻا تُنهنجي راهَ ٿي ڏينهاڻِي ڏيکان
راڻا تو رِهاڻِ جِيُون رُوحَ اندرِ ريکان
محبت جون ميکان، توسِين لالَ لَپيٽِيُون.

بيت - 14

آءُ راڻا راحَتَ، ڌُوڃَ ڌرتيءَ جا ڌَڻِي
سِڪَنِ ٿِيُون سُهاڳِڻِيُون سوڍا تُنهنجي سَٿَ
مون تان لاههِ مَ هَٿَ، ڪامِلَ ڌَڻِي ڪاڪِ جا.

وائي - 1

ڏُور وِڃئو ڏِينہ لائي، ڪا سوڍلَ کي سَمجهائي
منهنجي راڻي کي ڪو رحمُ پَوي، ڏُورِ
وَڃئو ڏِينہَ لائي
ميڙِ مُنجان ٿِي مينڌري، پاندُ ڳچيءَ ۾ پائي:
سوڍا سُورَ ڳَرَهِيان، آءُ ڪَرَهو ڪاڪِ وَرائي.

داستان ڇھون
بيت - 1

مَيي ۽ مَينڌري ڏٺِي ٿِئڙَمِ ڏِينهن
هاڻي ڪريان ڪِيئن، ويٺِي ڳوڙها ڳاڙِيان.

بيت - 2

پَسُ توشَڪُون تَڪِيا، سيئِي وِڇاڻا
پَسِئو (هَنڌَ) پَچي هِنِيُون، جي حَبِيبَنِ هاڻا
هِڪُ ڏُنگا ڏاڏاڻا، ٻِئو موٽئو تان نه مَينڌرو!

بيت - 3

ڏِجاهُ ڍاٽِيءَ ڍولَ کي، سَنيهو ساري:
’مونکي ڦَٽُ فِراقَ جو ٿو مينڌَرا ماري
اَچين نه واري، ڪَرَهو ڪَمِيڻيءَ تي!‘

بيت - 4

سِگهو موٽِجُ سُپرين ڪَرَهَلَ کي ڪاهي
سوڍا سُورُ تُنهنجو اَندر ۾ آهي
تِنہِ هنِيين سين هاڃو ڪِئو، مَنُ پِئو مُنجهائي
سوڍَلَ سِجهائي، مونکي وِئين تون مينڌرا.

بيت - 5

رُسُ مَ، رُسَڻُ گهورِئو، اُٺُ اوراهُون ڇوڙِ
تو رِءَ ڪاڪِ ڪَڙِي ٿِي، ساڻُ سِرکَنڊَ سوڙِ
اَچِي چَندَنِ چوڙِ، ته سوڍا سُکياڻي ٿِيان.

بيت - 6

راڻا رُسَڻُ ڇَڏِ، وارِ ڪَرهو ڪاڪِ تي
حُبَ هنِيين سِين گَڏ، ته وَڃَنِ سُورَ سَنڌا ڪَري.

بيت - 7

ڪَرهو ڪَمِيڻيءَ تي سوڍا وارِ سُڄاڻَ
آءٌ ڪُہُ ڪَريان هِنَ ڪاڪِ کي، تَنَ توهِي ڏي تاڻَ
لاهي غَيرَ گُماڻَ، اَڱڻِ آءُ اُڪَنڊِيين!

بيت - 8

جي ننَڍو تان ڪوهُ، وِکِين آهي وِتَرو
وَڃِئو ڪاڪِ ڪَنڌِينِ ۾، پَهَسِ پَکيءَ جِئن پوءِ
اِنَ ڪُڙههِ سَندو ڪوءِ، مَيو ماٺو نه ٿِئي.

بيت - 9

آکُون ڊراکون، سَرکَنَ شاخُون، جِتِ چوکا چَندَنَ ڪؤنرَ
مَيي سيئِي ماڻِيا، جِت نه ڀِرَنِ ڀؤنرَ
ڪُنئاريون ۽ ڪؤنرَ، ڪاهِ ته پَسُون ڪاڪِ جا.

بيت - 10

ڪيڏانہ ڪاهيان ڪَرَهو، چوڏِسِ چِٽراڻو
مَنجههِ هِين ڪاڪ ڪَڪورَئِي، مَنجههِ هِين لُڊاڻُو
راڻو ۽ راڻو، رِءَ راڻي ڪِين ناه ٻِئو.

بيت - 11

ڪيڏانَہ ڪاهيان ڪَرَهو، چِٽراڻو چؤڌارَ
منجههِ هين ڪاڪِ ڪَڪورَئي، مَنجههِ هين باغَ بَهَارَ
ڪانهي ٻِي تَوارَ، ٿِئو مِڙوئِي مَينڌرو.

بيت - 12

ڪَرَها ڪارَڻِ ڪاهَ، توکي ڌَڻين ڌارِئو
ساري ڏيجِ سَيدُ چَئي، لُڊاڻِي تان لاهَ
مُقابِلو مُومَلَ سِين ٿِيندُءِ سَنجههِ صُباحَ
سوڍيءَ جِيءَ صلاحَ، ڪوَنرَ چَرندِين ڪاڪِ جا.

وائي - 1

مَيو تون موٽاءِ، مونکي رُئندي راتِ وِهاءِ
سائينءَ ڪارَڻِ سُپِرين، ميو تون موٽاءِ
گهَرِ مَهارا گهورِيا، سُرَهو مون نه سُهاءِ
اڪِئان وَڃڻُ ڪيڏهِين راڻا تو نه رِهاءِ
سَٺَمِ ساهيڙِينِ جا طعنا توهِي لاءِ
سوڍا سُکياڻِي ٿِيان، پيرَ پَرِچِي پاءِ.

داستان ستون
بيت - 1

راڻا نه ڄاڻان، ڪِيئن وِڏُوڻِين وَلَها
اچي ڪاڪ ڪَنڌين ۾ پَرچِي ڏي پاڻا
ته سوڍل سِياڻا، ڳُجَهه ڳَرَهيان ڳالهڙِي.

بيت - 2

راڻا نه ڄاڻان، ڪِيئن وڏوڻِين وَلَهَا
پيئِي کِہَ کَٽَنِ تي، ٿِئا پَلنگَ پُراڻا
جايُون گُلَ جَباتَ وَڻَ تو رِءَ ڪُماڻا
ڌَرِيائِي ڌَونرا ٿِئا، وَر رءَ وِهاڻا
مَينڌرا ماڻا، تو رِءَ ڪنديَسِ ڪَنِ سِين.

بيت - 3

جيڏيون مُنهنجي جِيءَ سِين راڻي رِڻُ ڪِئو
قَلَبُ ڪاڪِ ڪَنڌِين ۾ پُرزا ٿِي پِئو
ٻُجهان ٻَهَرِ وِئو، هنِيُون هَنڌِ نه اَڳِئين.

بيت - 4

لُوٺِيَسِ لُڊاڻي، پَسان جو پرينِ ري
جيڏيون جيهائِي ڪي راتِ رُسِي راڻي
هَلِبو هاڻي، ويرا ڪاڪِ وِهُ ٿِي.

بيت - 5

تَنِ باغَنِئُون بَس، جي ڪَنڌِيءَ ڪاڪِ ڪَڪورِيا
سوڍي رِءَ سرتِيُون ڪاڪِ نه اچي ڪَس
راڻي پائي رَسُ، تَنُ ٻيڙيءَ جئن تاڻِيو.

بيت - 6

ايندِهِين موٽئِين مَينڌرا، وَڏِي جاڙَ ڪِياءِ
وَرَڻُ نه هوءِ وَلَها، هُندَ جَٽي مون جاڳاءِ
ته سُتِيءَ جِي ساڃاءِ، سوڍا سِگهيائي ٿِئي.

بيت - 7

هُئِي جي نه هُئِي، توءِ راڻو رَنجُ رَکِي وِئو
مارِيَسِ اِنهِين مامِري، جئن سَڀَڪَنہِ ڳالههِ سُئِي
ڪُڻَنَ ساڻُ ڪُهِي، وِئو نِهوڙي ننِڊَر ۾.

بيت - 8

اَڄُ نه پَسان سي، آتَڻُ ڪِتُمِ جَنِ سِين
هاڻي تَنِي کي، ڪَنڌِيءَ ڪاڪِ نِهارِيان.

بيت - 9

اَڄُ نه ڳالهائونِ، هُون ڏيهاڻِي نِجهُري
پَسو پَہُ پِئون، آتَڻُ سُڃو اُنِ ري.

بيت - 10

اَدِيُون آتَڻَ وارِيُون، نِرِجا نَڪَ ٿِئا
وَڍيا تان نه وِئا، پاڻان موريا مُنہ ۾.

بيت - 11

مورِي مُنہِ وَڏا ٿِئا، وَڍئا تان نه وَڃَنِ
اَدِيُون اَناسَنِ، تَنِ ڪوجهَنِ کي ڪيئن ڪَريان.

بيت - 12

سِگهو موٽِجِ سُپرين، کانئياسِ کَرَنِ
ڪُٺِيَسِ ڪَلامَنِ، وجهئو ويڻَ وَڃَنِ جي.

بيت - 13

سُڻِي طَعنو تُنهنجو، حالَ وِڃايَمِ حَقَ
لَکين لوڌِي آئِيا، سوڍي لاٿَمِ شَڪَ
ڏِنَمِ ڪاڪِ ڪَهَڪَ، سِگهو موٽِجُ سُپرين.

بيت - 14

آءٌ طعني سُوڌِي تُنهنجِي، مون طعنوئي تون
سو ڪِين سَرِئو مُون، جو سَرَتيءَ ڪَنہِ نه سَرِئو.

بيت - 15

جان جان ناه نَصِيبَ ۾ مُومَلَ مَينڌرو
پُوندُءِ، جِمَ پانهِين وَرِين، منجهان پِرِت پَرو
راڻي لاءِ مَ رو، ويههُ طَعني سِين واڳِجِي.

بيت - 16

مُوملَ ناهي مَينڌرو توڻي مَنجهه نَصيبَ
مون کي مون حَبِيبَ، تان ئِي طعنو تُنهنجو.

وائي - 1

اَچئو آتڻ واريون، طعنا ڏِينم تي
راڻو تيلاهِين رُٺو، کَرَ سِين کِليمُ جي
مِهڻا تنهنجا مينڌرا، مونکي ڏيههُ سَڄوئي ڏي
کارايان کيرُولِيُون، چاريان چانگي کي
پَٿَرِ وارَ وِڇائيان راڻو جي رِيجهي
ڪِيئن ڪريان، ڪاڏي وڃان، مونکِي سوڍو
سَجههُ نه ڏي.

داستان اٺون
بيت - 1

تون ڍاٽي ڍَٽَ ڌَڻِي، تُون راڻو، تُون راءُ
مُومَلَ مُحتاجِيُون ڪَري عاجزِيُون اڳياءِ
هُوءِ جي قولَ ڪِياءِ، سي سِگها پاڙِجِ سُپرين!

بيت - 2

تون ڍاٽِي ڍَٽَ ڌَڻِي، ڍولا تُنهنجو ڍَٽُ
پائي تُراڙِي تورِيان ته مُلڪُ نه تُنهنجو مَٽُ
لاهي ڪَسَرَ ڪَٽُ، اَچِي کوڙِ قَناتُون ڪاڪِ ۾.

بيت - 3

ڍَٽَ مَ وَڃِجُ ڍولَ، ڪاڻِيارِي ڪاڪِ ڪَري
آءٌ اَڳهِين آهِيان، ٻَڌِي تُنهنجي ٻولَ
توکي ساري سُپِرين، هنئڙي اچَنِ هولَ
ٽِڪاڻا ۽ ٽولَ، وِسَہُ مون وِهُ ٿِئا.

بيت - 4

ڍاٽِي گهڻا اَچَنِ، رُوءِ راڻي جي ناههِ ڪو
تِنہِ سوڍي رِءَ سَرِيرَ ۾ پِئا دُونہَ دُکَنِ
ڍاٽِي اَکَڙِينِ، ويلَ نه ڪِنہِ وسارِئو.

بيت - 5

ڍاٽِي گهڻا اَچَنِ، مون مَنُ راڻي وَنگيو
ڪاجا لائِي مينڌري لالِي کي لِڱَنِ
راڻو اکَڙين، ڪَنهِين ويلَ نه وِسَري.

بيت - 6

ڪِنہِ جِنہِ پُورَ پَچائِيُون، جِئن اکيون آبُ نه ڪَنِ
راڻي جي رِهاڻَ ري وِرُوڻيون وَتَنِ
سي مُٺيُون ڪيئن مَچَنِ، جي سوڍي سُورِيءَ چاڙِهيُون.

بيت - 7

سَڃين ته مان سُورُ لَهي، اکيون ڀَري ٻاجههَ
راڻي جي رِهاڻِ کي ويٺِي وِجهان واجهَه
سوڍا اِنهِين ساجههَ، پَسُ توشڪُون تَڪِيا.

بيت - 8

ڪَري موٽَ مَينڌرو جي لُڊُوڻِئا لالُ
گهَرُ تَڙُ مِڙوئي گهورِيان، هُوندَ، پنهنجو حالُ
راڻي ڌاران راڄِ ۾، مون نه گهُرجي مالُ
سوڍي کي سَوالُ، ڪَريان ٿِي قُربَ جو.

بيت - 9

حالُ قُربانُ، مالُ قُربانُ، گهوريان لُڊاڻو
مون فِدائِتِي فقير جو رُسِي مَ راڻو
مُيَنِ سِينَ ماڻو، مُناسِبُ نه مَينڌرا.

بيت - 10

سِڪي هنِيُون سَڌَ مَري راڻي جِيءَ رِهاڻِ
موٽائي سو مَينڌرو، اَلله اَڱَڻِ آڻِ
تان مون پَئي نه ڪاڻِ، صُباحَ وِچِ سَرَتِيين.

بيت - 11

مون گهَرِ اَچِي جي ٿِئي مَينڌرو مهماڻُ
’آن‘ نِي جهوڪيان آڳِ ۾، ڄيري وِجهان ’ڄاڻ‘
تاڻي تَنُورَنِ ۾ ڀيري هَڻان ’ڀاڻُ‘
پيڪَنِ سُوڌو پاڻُ، گهَرُ تَڙُ گهوريان پِرينءَ تان.

بيت - 12

راڻا رِهاڻِيون، سوڍا ويٺي سارِيان
سَهسِين سِجَ اُلُٿا، راتيون وِهاڻيون
ڪوڙين مون ڪاڻِيُون، ڍولا ڍَڪي آءُ تون.

بيت - 13

نه وارثُ، نه وَلَهو، نه سَڱُ، نه سِياڪو
تو پُڄاڻا سُپرين، آيُمِ اولاڪو
پانڌيا پاراڀو، ڏِجاهُ ڍاٽِي ڍولَ کي.

بيت - 14

سَڱُ تُنهنجي سونُ ڪِي، اَڳِي هُيَسِ لوهُ
مَٿو مَٺايُنِ ناهِ ڪو، توبَہ پِنان توهُ
ڏِسي واسِي ڏوهُ، ڍولا ڍَڪِ ڍِلائِيُون.

بيت - 15

سَڱُ تُنهنجي سونُ ڪِي، اَڳي هُيَسِ رِيءُ
معلوم توکي مينڌرا حالُ منهنجو هِيءُ
ڍولا ڍَڪَڻُ ٿِيءُ، ڪامِلَ ڪَچايُنِ جو.

بيت - 16

راڻا تُنهنجي راهَ تي ويٺِي ريليان رَوَ
دوست دِلاسو نه ڏيين جانِبَ جيڏو جَوَ
توڙي سوَڍَنِ سَوَ، ته به مَٽِ نه تنهنجو مينڌرا.

بيت - 17

توکي مَعلُوم مُنهنجِيُون، سوڍا سڀيئي
آڳانڍو اَرواحَ کي آهنِ اُهيئِي
وِهڪَ مون ويئي، پُڇايو پُڇان پَهِي.

بيت - 18

ڪَڪورِي ڪاڪِ وَهي، راڻا ڀانءِ مَ رَتُ
سوڍا اِيءَ سَربَتُ، نِسوروئِي نِيہَ جو.

بيت - 19

ويٺِي نِتِ نِهَارِيَان راڻا تُنهنجو راهُ
موٽائي ماڳَنِ ۾ آڻيندوءِ اَللهُ
سوڍا تو ڳَرِ ساهُ، ناتَ راڻا گهڻا راڄَ ۾.

بيت - 20

مِيان مَينڌَرا موٽُ، بَخشِ ڪَرِ بُڇائِيُون
تون گهڻن جو گهوٽُ، مون ورُ تون هِين هيڪَڙو.

وائي - 1

نيئِي نيئِي ڏيج، پانڌِي پِرينءَ سَنيهڙو
ڪالَهه ڪُماٽِئا گُلڙا، سُڪا مَٿي سيجَ
تو لئي هنجهون هارِيان، هِي جي منجهان هيجَ
جئن تو ڀيرو نه ڪِئو، تان مون مُئي سُڻيج.

داستان نائون
بيت - 1

ڪِينَ ساڱاهِيُمِ سُپِرينِ جاڙُونِ ڪيَمِ جالَ
سيئي سوڍا ڪالَ، موٽي آيَمِ مُنہَ ۾.

بيت - 2

ڪِينَ ساڱاهِيُمِ سُپِرِين جاڙون ڪِيَمِ جِتِ
سيئِي سوڍا تِتِ، موٽي مُنہ ۾ آئِيُون.

بيت - 3

ڪِينَ ساڱاهِيُمِ سُپِرين، جاڙُون ڪِيَمِ جي
سوڍا مونکي سي، موٽِي آيُون مُنہَ ۾.

بيت - 4

خاموشِي خَبَرَ جِي، مُومَلَ چَئي، مون مَتِ
صَبرُ تو سُپَتِ، حَقِ مُنهنجي مَينڌرا.

بيت - 5

تو ۾ ٻَڌِيَسِ تي، جئن مُنہَ ۾ مَديون نه ڏِيين
ڍولا ڍَڪِيَئِي جي، سي متان عَيبَ اُگهاڙِيين.

بيت - 6

جئن مُنہَ ۾ مَديون نه ڏِيين، تو ۾ تي ٻَڌياسِ
سوڍا ان سُهاڳَ کي، ويٺي واجهاياسِ
ڍولي ڍَڪيياسِ، ڏيئي پاندُ پَناهَ جو.

بيت - 7

پَائي آيُس پاندَ ۾ سوڍا سَڀيئي
ڍولا ڍڪِجِ اِي، مَڇُڻ عيبَ اُپَٽِيين.

بيت - 8

ڍولي ڍَڪي آهِيان، هُيَسِ اُگهاڙِي
ڏيئي لِکَ لاڙِي، ڪَڪَرُ ڪِئائيمِ ڪاڪِ جو.

بيت - 9

ڍولي ڍَڪِي آهِيان، هُيَسِ اُگهاڙي اَڳَ
جوڙي وچان جَڳَ، ڪڪَرُ ڪِئائِيمِ ڪاڪِ جو.

بيت - 10

ڍولي ڍَڪي آهِيان، هُيَسِ اُگهاڙي اَتِ
پاري پنهنجي پَتَ، ڪَڪَرُ ڪئِائِيمِ ڪاڪِ جو.

بيت - 11

ڍولي ڍَڪِي آهِيان، هُيَسِ اُگهاڙي آنءُ
رکي پنهنجو نانءُ، ڪَڪَرُ ڪِئائِيم ڪاڪِ جو.

بيت - 12

ڪَڪَرُ ڪِئائِيمِ ڪاڪ جو، ڏيئي لاڙي لِکَ
هاڻي مَٿي ڏِکَ، چَڙهئو ٿِي چاڳَ ڪَريان.

بيت - 13

سوڍا صَبَرُ تُنهنجو، مَرَڪُ لَڄايَنِ
’چُپُ‘ سين جي چَوَنِ، اَدَبُ ڪِجي اُنِ جو.

بيت - 14

سوڍا صَبَرُ تُنهنجو، لَڄايَنِ مَرَڪُ
نه ڪُڇَڻَ سِين نَڪُ، رِءَ رُڪَ راڻي وَڍِئو.

بيت - 15

سوڍا صَبرُ تُنهنجو سَڀِني سيکاري
مُومَلَ جي واري، ڪُہُ ڄاڻا ڪوهُ ٿِئو.

بيت - 16

سوڍا صَبرُ تُنهنجو سَڀِنِي سُنهائي
’چُپُ‘ سِين چَلائي، چِٽيون جي چُئَڻَ جيون.

بيت - 17

سوڍا صَبرُ تُنهنجو سيکاري سَهَسَ
پُڄِي تِئان پَهَسَ، مونکي نيئي نَصيب جهَلئو.

بيت - 18

سوڍا صَبرُ تُنهنجو، مُومَلَ مَتِ ٿِئو
تو جو ڪالَهه ڪِئو، تِنہ مَديون ميٽي ڇَڏِيُون.

بيت - 19

سوڍا صَبَرُ تُنهنجي ماڙهُو ڪِي مُومَلَ
ڪُپَرَ منجهان ڪَلَ، پييَمِ پِرين تُنهِنجي.

بيت - 20

سوڍا صَبُرُ تُنهِنجو بي عَقُلَنِ عَقُلُ
آهي اَنگُ اَمُلُ، ماٺِ تُنهنجِي مَينڌرا.

بيت - 21

موٽِي آيو مُنہَ ۾، سوڍا صَبَرُ جَنِ
سي لَڄايُون لُڇَنِ، پَسئِو عيبَ اڳِيَان.

بيت - 22

پَسِي عيبَ اَڳِيَان، سوڍا شَرمايُون
نَڪَ نِرِجايُون، موٽِي آيُنِ مُنہَ ۾.

وائي - 1

مَينڌرا مون کي،
راڻا! جِم وِساري ڇَڏِيين
مونکي طعنا تُنهنجا، ڏيہُ مِڙوئي ڏي
مُنہَ ۾ مديون نه ڏِيين، سِي مون ڏي سڀي
متان عيبَ اُپَٽِئين، ڊوهَ جي ڍَڪَيئي
وِڌَم ڦَٽُ فِراقَ جو، جِهَتَ جي ذَري.

داستان ڏھون
بيت - 1

راڻي جي رِهاڻ مان ڪو آديسِي آئو
چوڏهينءَ ماهَ چَنڊرَ جئن ڪِئو سامِي سَهائو
لَٿو اونڌائو، جوڳِيءَ سَندِي جوتِ سان.

بيت - 2

راڻي جي رِهاڻ مان ڪو آيو آديسِي
کَٿُورِيءَ خُوشِبُوءِ سِين، وِلاتَ سَڀِ واسِي
سُوڌو سَناسِي، اُتاهِين ٿِي آئِيو.

بيت - 3

راڻي ريٻارو، تو ڏانہَ مُڪو تَڪَڙو
لُڊُوڻِئا لَطِيفُ چَئي، مانجِهي موچارو:
’صُبحِ سَوارو، ڪاڪِ گهِڙَندو ڪَرَهو.‘

بيت - 4

نَئُون نِيَاپو آئِيو راڻي مُلا راتِ
لَڌيسُون لَطِيفُ چَئي، ڪَنا ڏاتَرَ ڏاتِ:
’ڪانه پُڇي ٿو ذاتِ، جي آيا سي اَگهِيَا.

بيت - 5

راڻو رَبُ راضِي ڪَري مانَ وَرائي واڳَ
چَندَنَ سِين چِڪَ ڪِئو، مومَلُ لِنبي ماڳُ
سوڍي جي سُهاڳَ، ڍَٽُ مِڙيئي ڍَڪِئو.

بيت - 6

راڻي سندو رُوحَ ۾ پَسو پَڳَههُ پِئومِ
ٻيڙِي جيئن ٻَڌِي وئو سوڍو ساهُ سَندومِ
وِهَڻُ وِهُ ٿِئومِ، جاڳيو ٿِي جَرُ هارِيان.

بيت - 7

جَڳُ جِيهَين چوءِ، سوڍو تِيئن نه سِکِيو
راڻو تيئن نه هوءِ، جئن ڪا لوڪَ لَکَ پَئي.

بيت - 8

ڪَثافَتَ جا ڪاڪِ جي سا مَينڌري ميٽيام
اوڳُڻَ عيبَ سَندامِ، سَڀَ ڍولي ڍَڪي ڇَڏِئا.

بيت - 9

سوڍو سوائِي، ٻِئو رُوءِ راڻي جي ناه ڪو
لُڊُوڻِئا لَطِيفُ چَئي، لالِي تِنہِ لائِي
ڪانهي ٻِي وائِي، ٿِئو مِڙوئِي مينڌرو.

بيت - 10

رُوءِ راڻي جي ناهِ ڪو، سوڍو سَڀنِ سُونہَ
لاٿائِين لَطيفُ چَئي مَٿان دِلينِ دُونہَ
ڪانهي ٻِي وِرُونہَ، ٿِئو مِڙوئي مَينڌرو.

بيت - 11

سوڍا ٻِئا سُجانَ، پَرَ رُوءِ راڻي جي ناهِ ڪو
نِسوريائي نِيہَ جي ڪَسيائين ڪَمانَ
ڇَڏِي وِئا ڇوهَ ۾ دَعوائُون ديوانَ
ٻِي رهيائِي ڪانه، ٿِئو مِڙوئِي مَينڌرو.

بيت - 12

پَلاڻِيائُون پَنڌِ ٿِئا، لَڏيو لَطِيفَنِ
هَٿان حَبِيبَنِ، ڪونه ڏُکويو ڪَڏِهِين.

بيت - 13

جا ڀُون پيرين مُون، سا ڀُون مَٿي سَڄَڻين
ڌِڱ لَٽبا ڌُوڙِ ۾، اُڀِي ڏٺاسُون
ڏِينہَ مِڙيئي ڏُون، اُٿي لوچِ لَطِيفُ چَئي.

وائي - 1

ويهِي ويهِي سو هرگز هَلِبو،
پانڌيئڙا پَرَ ڏِيهي
ويهِي ويهِي سو البَتَ هَلِبو، ساٿيڙا پَرڏيهي
گَڏُ گُذارِيَئِي جَنِ سان، ساٿِ نه هَلندَئِي سيئِي
ڌَڙُ لَٽيندَئِي ڌُوڙِ ۾، مَٿان ڏاڪِين ڏيئي
ڪِهڙِيُون ڪَبِيُون ڳالهِڙيون، اُتِ ڀَرِ ڀنجوءَ ويهِي
اِيندَئِي مَلَڪ موتَ جا، ڳالهه ڪَندين تون ڪيهي.

سُر ليلان

داستان پھريون
بيت - 1

داغُ تُنهنجو دائمَا ماري مَعذُورِي
سائينءَ ڪارَڻِ سُپِرِينِ وجهِجِ مَ دُورِي
آءُ تون حُضُورِي، ته مَڻيُون وِجهان مَچَ ۾.

بيت - 2

مَڻيُون وِجهان مَچَ ۾، هائِيءَ هَڻان هارُ
ڀري جي ڀَتارُ، ته ميريائِي مانُ لَهان.

بيت - 3

هائيءَ وِجهان هارَ کي منجهان کارَ کَڻِي
ڦِڳائِي ڦِٽو ڪريان هَٿنِ ساڻُ هَڻي
تو سِين ڄامَ تَڻِي، اَگِليُون اوڇيون ٿِيُون.

بيت - 4

مَڻِيُون سو نه مڻيُون، جو تون پَسي هارُ هرکِيين
اَصُل آهي اَڳِهِين سندو ڪُوڙَ ڪَڻِيُون
اِنَ گهوڙَنِ هَنئي گهَڻيُون، دوسنِئان دُورِ ڪِيون.

بيت - 5

جو تو مَڻيون ڀانئيو، اَصل ڪُوڙو ڪَچُ
هِن ڌُتيري هارَ کي تون سوڀِي ڀانءِ مَ سَچُ
هِتِ ڳالهيون ڪَرِين ڳَچُ، هُت حرفُ نه هلندُئي هيڪڙو.

بيت - 6

مَڻيُون هارُ هَڻِي، پَلنگَ سِرَ پِٿُون ڪَريان
جِنہ تان چِتُ کَڻِي، وِئو وِينڊَڙِيارو وَلهَو.

بيت - 7

مَڻيين اُتي موهِجي چَرِئو چِتُ ٿِئوءِ
هارُ کَڻِي هوڏَ مان ڪُڄاڙو سَرئوءِ
اَڳِهن اَنگُ وِنگوءِ، آيُئه ڏَنءُ ڏُهاڳَ جو.

بيت - 8

مَڻيين اُتي موهِجِي هارِي ڳِيَڙُءِ هارُ
ڪوڙيين ڪَيا ڪيتَرا اِنَهِين خَرَ خُوارُ
ڀِري وِئوءِ ڀَتارُ، آيُئِي ڏَنءُ ڏُهاڳَ جو.

بيت - 9

مَڻيين اُتي موهِجي، هارِي پاتُئِي هَسُ
تو ڀانيو مون سين هُوندا راڳُ رِهاڻِيُون رَسَ
وَري ويئِي وَسَ، تي آيوءِ ڏَنءُ ڏُهاڳَ جو.

بيت - 10

مَڻِيين مَٿي موهِجي، مُوڙهِي ڪِيوءِ مَرَڪُ
چَئي چَنيسرَ ڄامَ سين وِڌوءِ وڏو فَرَقُ
وَرِي وِئو وَرَقُ، آيُئِي ڏنءُ ڏُهاڳَ جو.

بيت - 11

مَڻيين مَٿِي جي هُئا تَنِ چِٽَرنِ ڦيرِيُمِ چِتُ
’هارُ کَٽيندِيسِ‘ هوڏَ سِين، ڪِين نيبَہُ ٿيندُمِ نِتُ
ڪَونرُوءَ جو ڪِرِتُ، مُونهان مَٿاهُون ٿِئو.‘

بيت - 12

جيڪَرَ ڀانيَان اِيئن، ته ڪو دِلِ مَٽيندو داسَڙو
ته سُوڙههَ لَڳندي سِينئن، هُوندَ هَٿين هارُ نه جهَلِيان.

بيت - 13

هُيَسِ گهَڻو هُشيَارَ، پر ڪَلَ نه پييَمِ ڪانڌَ جِي
مُون ڀانيون موچارِي ٿِيان هنِيين وجهي هارُ
ڪانڌَ ڪُوڙيءَ جو نه وڻيو سَئين ڀَتين سينگارُ
وَهمُ لَهِي وِينجهارُ، ٿو دِليُون پَرکي داسَڙو.

بيت - 14

ساهيڙيون ۽ سَرَتِيُون کِلَنِ سَڀِ مَٿامِ
جِڪُسِ ڪَمَ سَندامِ، جُوٺا ڏِٺا جيڏِيين.

بيت - 15

ٿِڙِڪِي پَسِي ٿوڪُ، تِرِڪِي تَڪَبُرِ پَئِي
اَچئو اچئو ’اَگلِي‘ چَئي لِيلان کي لوڪُ
اَندرُ اوڀالَنِ سِين ساڙي ڪِئائُونسِ سوڪُ
ٻالاپَڻَ جو ٻوڪُ، وِئو ويچارِيءَ وِسَرِي.

بيت - 16

چَنيسَرُ چَورَنگُ، ٻِه- رَنگو لوڪُ ٻِئو
تِنہِ سِين ڇِنئو سَنگُ، وَڃئو هارَ هَٿُ ڇُهِين.

بيت - 17

چَنيسَرَ جي چِتَ ۾ ڪِين جو اَڳَ هُئو
تِهان پوءِ ٿِئو، مَڻيين سَندو مامرو.

بيت - 18

ڏاهِي هُيَسِ ڏيههَ ۾، سَرتِينِ مَنجههِ سُڄاڻِ
ڪا جا پييَمِ ڪاڻِ، جِئن مُنہُ مَٿاهُون نه کَڻان.

بيت - 19

اَللهَ ڏاهِي مَ ٿِيان، ڏاهِيُون ڏُکَ ڏِسَنِ
مون سِين مون پِرينِ، ڀورائِيءَ ۾ ڀالَ ڪِئا.

وائي - 1

اَگَلِي آئُون، ڍولا مون نه پَرُوڙِئو
خاوَندُ کَنئي خطائُون، ڍولا مون نه پَروڙِئو
چَنيسَرَ جي راڄَ ۾ لَکين لِيلائُون
اُڀِيُون سي اَدَبَ ۾ ٻَڌئو اُوءِ ٻانهُون
ڍولي تيلاهِين ڍيلِي جيلانہ اَگَلِي آئُون.

داستان ٻيو
بيت - 1

وڏيرِي هُياسِ، چَنيسَرَ جي راڄَ ۾
دُهلين دَمامين نَقُرين پَرَ ۾ پُڇِيياسِ
جيلاه ڍولي ڍيلياسِ، تي ٿِيَسِ ڏُهاڳِڻ ڏيہَ ۾.

بيت - 2

وَڏيرِي هُياسِ، ميڙو مون ڳَرِ سَرِتِيين
هَٿِ ڇُهَڻِ سِين هارَ جي ڪَڙِي ڪانڌِ ٿِياسِ
ڍولي ڍيلِياسِ، آيُمِ ڏَنءُ ڏُهاڳَ جو.

بيت - 3

آيَمِ مَنجههِ ڏُهاڳَ، سَندا جوڀَنَ ڏينهَڙا
مڻيين سَندي مامِري لَکين ڀَڳا لاڳَ
آءٌ سِڪان کي سُهاڳَ، تان پِرين پَهاڳُ ئِي نه ڪَري.

بيت - 4

چانڪِ چَڙهندِيَسِ کَٽَ تي، رِيجهائِيندِيَسِ راءُ
اِهڙوئِي اللهُ، جو پورهيتُون پيشِ ڪَري.

بيت - 5

جو تو ڀانيو هارُ، سو سُورَنِ سَندو سَڳڙو
چَنيسَرُ چِتُ کَڻِي، ٿِئو پورِهَتِ جو پارُ
اَوِڻَتِ جو آچارُ، ڪانڌُ ڪَنهين سِين نه ڪَري!

بيت - 6

چَئِي چنيسَر ڄامَ سِين لِيلان تون مَ لَکاءِ
دوسَت تُنهنجو داسَڙو کاندِ وَڏيائِي کاءِ
ڍولو ڍَڪُ سَندياءِ، عَيبَنِ کي آڏو پَئي.

بيت - 7

چَئِي چَنيسَرَ ڄامَ سِين لِيلان لَکاءِ مَ تُون
ايءُ ڪانڌُ ڪِنہِ جو نه ٿِئي، نَڪا مُون نه تون
رُوندِيُون ڏِٺِيون مُون، اِنَ دَرَ مَٿي دادِليُون.

بيت - 8

ليلان جِمَ لَکائِيين سوڀي ساڻُ سُڄاڻَ
آهِيين گهَڻو اَڄاڻَ، مَڇُڻُ پُوري نه پُئين.

بيت - 9

لِيلان جِمَ لَکائِيين، چَئي چَنيسَرَ ساڻُ
وَرَ سِين وِڙهئو اُٿِيين، مُوڙهِي مُٺُئِه پاڻُ
ڀورِي ڪِيُئِه ڀاڻُ، تي آيُئِه ڏَنءُ ڏُهاڳَ جو.

بيت - 10

ليلان جِمَ لَکائِيين، چَئي چنيسر ساڻُ
تو جو ڀانيو پانهنجو سو رِيساڻو راڄاڻُ
پاڻان ڌارَ پَرِياڻُ، ڪانڌَ ڪِنہِ جو نه وَڻي.

بيت - 11

چَئِي چَنيسَرَ ڄامَ سِين لِيلان لَکايوءِ
تو جو ڀانيو پانهنجو تِنہِ جو پَرو ڪونه پيوءِ
ڪَونروءَ ڪانڌُ سندوءِ، دَستِ ڪِئو داسڙو.

بيت - 12

لِيلان لَکَڻَ پانهِنجا سارِجِ سَڀيئِي
وَرَ سِين وِڙهئو اُٿِيين ڏوراپا ڏيئِي
ڪُہُ ڄاڻان ڪيهِي، چَنيسَرَ جي چِتَ ۾.

بيت - 13

هُلِي هارُ وِئو، ٿِئو بَهانو بوڇَ جو
وَرَ ٿو وِلهِي ڪَرين ڏوڀالا ڏِئو
هَٿان مُون پِئو، تُون کَمِين نه کانديلا پِرين!

بيت - 14

لِيلان لُڇُ مَ ايترو، اُٿِي اڱڻُ سُورِ
اَبو ڏاڏو گهورِ، پاڻَ سُوڌو پِرينءَ تان.

بيت - 15

لِيلان لُڇُ مَ ايتَرو، ويئِي ڳالههِ هَٿا
چَنيسَرَ ڪانڌا، ڪونه پُنو تو ڪاڄَڙو.

بيت - 16

سُتي خوابُ لَڌومِ، چان هُيَسِ هوتَ حُضُورَ ۾
گهَٽيون گهُمندي ڍولَ سِين، نَئُون نِيہُ لڳومِ
جاڳِي جان ڏِٺومِ، تان پاڻان ڦٽُ فِراقَ جو.

بيت - 17

ڀينَرُ ڀِنيءَ راتِ، مُون چَنيسَرُ چِتَ ۾
سُتو لوڪ ننِڊُون ڪَري، مُون پريان جي تاتِ
سَڄَڻُ سِينءَ پِرڀاتِ، مَنان مُورِ نه وِسَري.

بيت - 18

ڀينَرُ ڀيرِئو داسَڙو، چَنيسَرُ چَئِي
هِيءُ جو ڏَنڀُ ڏُهاڳَ جو سَگهان تان نه سَهِي
مون کان تان پَئِي، تون کَمِ کانديلا سُپِرين.

بيت - 19

عَيبَ نه اچَڻُ ڏِينِ، مونکي مون پِرينِ ڏي
اَڳئان اَکينِ سامُهان اُڀائِي آهِينِ
اَوڳُڻَ پاسي ٿِينِ، ته ڍولا ڪِنہِ ڍَنگِ ٿِيان.

وائي - 1

مونکي وَرَ وَرِي، وارو ڏِئين وَلَها
توکي ساري سُپرِين آءٌ پُندِيَسِ ماڳِ مَرِي
توکي سَري سُپرين اَسان تان نه سَرِي
مُنهِنجي تو ريءَ ناهِ ڪا ڳُجھاندَر ڳَرِي.

داستان ٽريو
بيت - 1

چَنيسَرَ سِين چاڳُ، مَتان ڪا مُنڌَ ڪَري
جان مُون پوءِ پَروڙِئو ته هِيءُ نه ماڻي ماڳُ
ڏَمِرئو ڏُهاڳُ، سِگهو ڏِئي سُهاڳِڻين.

بيت - 2

چَنيسَرَ سِين چاءُ، مَتان ڪا مُنڌَ ڪري
ڪانڌَ ڪِنہ جو نه وَڻِي گيرَبُ ۽ گاءُ
جي ٿِڙي ٿورَڙياءِ، ته توڙِ تَڙائي داسَڙو.

بيت - 3

لَکين لِيلائُون، چَنيسَرَ جي راڄَ ۾
ٻِيُون سڀيئي سَگَلِيُون، اگَلي آئُون
صِدقَ صَدائُون، ڪهڙيون ڪَريان تَنِ سِين.

بيت - 4

ڪارا ڪَري ڪيسَ، مَتان ڪا مُنڌَ وِرِسي
ڍولُ پَراهي تَنِ کي وِلهَا جَنِي ويسَ
پَسي نه لالَ لِبيسَ، ٿو دِليُون پَرکي داسَڙو.

بيت - 5

وَصُلُ تِنہِ وڃائِيو سِينڌِ سُرُمي سِيئَن
سا لُوٺِي لِيلان جِيئَن، مَڻيون جِنہِ مِٽرُ ڪِئو.

بيت - 6

ڏُهاڳان سُهاڳِڻِيُون سَڀيئي ڪَنبَنِ
ڪوه ڄاڻان کي ڪَنِ، وارو ڏيندو وَلَهو.

بيت - 7

ڏُٻَرِيُون ڏُهاڳَڻيون، ميرا مُنہَ سَندانِ
ويهِي وَرُ سيڻانِ، ڪانڌَ نه اوريو ڪَڏِهِين.

بيت - 8

ڏوري لَههُ ڏُهاڳُ، جِنہِ ڪَرَلاهُو داسَڙو
گهورِئو سو سُهاڳُ، جِنہِ ۾ پَسِين پاڻَ کي.

بيت - 9

ڏَمرِيوئِي ڏَسِ، حيلو هُنهِين هارَ جو
سُڻو سَڀِ سُهاڳَڻيُون، اِيءُ وَرُ نه ڪَنهِين وَسِ
دَعويٰ پِهرين دَسِ، ڀَڃئو ٿو ڀورا ڪَري.

بيت - 10

جي ڪارُون آڻيين ڪانڌَ کي، ته روئِي ريجهائيجِ
سوڀي اِنَ سُهاڳَ کي ڀوري ڀَرُ مَ ڏيجِ
لِيلان لِيلائيجِ، اِت آهي ماڳُ مِنَٿَ جو.

بيت - 11

جي لِيلائي نه لَهِين ته پُڻُ لِيلائِيجِ
آسَرَ مَ لاهِيج، سَڄڻَ سَٻاجها گهَڻو.

وائي - 1

مُون نِماڻِيءَ کي يا اَللهَ، ڍولو مَ ڍيلي
ڍولو ڍيلَڻَ سَندِيُون، وايُون وَرُ ڪَري
پائي عَيبَ پَلئَه ۾، تو دَرِ آيَسِ تي
ڍولا ڍَڪَڻُ جي ٿِئين، لوئيءَ لَڄَ رَهي
ڪَونُروءِ جِهَڙيُون ڪيتَرِيُون لَکين لالڻَ کي.

داستان چوٿون
بيت - 1

اَوڳُڻَ ڪَري اَپارَ، تو دَرِ آيَسِ داسَڙا
جِئن تو رُسَڻ سَندِيُون رُوحَ ۾ ته مُون ڀيڻِي ناهِ ڀَتارَ
سائينءَ لَڳِ سَتَارَ، ميٽِ مَدايُون مُنهنجِيُون.

بيت - 2

تان ڪا وائِي وارِ، دِلاسي جي داسَڙا
تون منهنجو وَلهو، آءٌ تو ۾ طَمعدارِ
ڍَڪي ڍولَ گُذارِ، لَڄَ منهنجِي لوڪَ ۾.

بيت - 3

ڍولا ڍيل مَ مُون، ڪانڌَ ڪَميڻِي آهِيان
سِڪَ تنهنجيءَ سُپِرِين ڀيري وِڌيَسِ ڀُون
مون وَرُ تُون هِين تُون، تو وَرَ وَهُون ڪيتريون.

بيت - 4

ڍولا اولا نه سَهان، آڏا اَڏيَئِي جي
تو وَرَ وَهُون ڪيتَريُون، مون وَرُ تون وَري
پِرِتان پيرَ ڀَري، ڏُکِيءَ کي ڏِسيجُ تون.

بيت - 5

ڍولا ڪُڄاڙِئا، ٻولايو ٻوڏَ چَئين
آءٌ تو پيراندِئا، ڪَرَ موڙِئو وَرَ اُٿِيان.

بيت - 6

هِتي هُتِي تون، آهِين سُونهون ساٿَ جو
اِي گناهُ نه بَخشِين مون، جِئن ڌَڻِي آهِينمِ داسَڙا!

بيت - 7

ڪوڙين تُنهنجيون ڪامِڻِيُون، تون ڪوڙين سَندو ڪانڌُ
مونکي ڇَڏِ مَ داسَڙا، ته وَڃان نه وڻاندَ
مون ڳِچِيءَ ۾ پاندُ، تو چَنيسَرَ هَٿَ ۾.

بيت - 8

تون ڪوٺيين، تون ڊوهيين، ڏيين تون ڏُهاڳُ
دوستَ تُنهِنجو داسَڙا دِلِ اَندر مون داڳُ
ڀانيان سَڀَ سُهاڳُ، جي مُون وَرَ وِهارِيين.

بيت - 9

لَکَڻَ ڪِيمَ لَکيجِ، جِئن مُون مُوراهِين ناهِ ڪو
مونکي مَلهائيجِ، وارو ڏيئِي وَلَها.

بيت - 10

جي مان مُوڙهِي مَتِ، ته تُون پاڻُ سُڃاڻِجِ سُپِرين
اَصُلِ اَوائنِ جا عيبَ ڍَڪين تُون اَتِ
اِي پِرِين تُنهنجِي پَتِ، جِئن وِلهِيُون ڍَڪِين وَلَها.

بيت - 11

ڪانڌَ ڪَمِيڻِي آهِيان، هَلايان نه حُجَتَ
چَنيسَرَ جي چِتَ، هُوندَ ڪَٽُ نه لايان ڪَڏهِين.

بيت - 12

ڏِئين جي ڏُهاڳُ، ته سَنئون سُهاڳُ آءٌ ڀانئِيان
تُنهنجو مونکي سُپرِينِ، سَڀوئِي سَڀاڳُ
دوستَ تُنهنجو داڳُ، ڌُئان ڌوتو نه لهي.

بيت - 13

جي وِلهِي ڪَرِين وَلها، توءِ اڱڻِ تو آئي
ڪانڌَ نه ڪوٺئين ڪَڏهِين ٻَرِ ٻَر ٻاجهائِي
وارِجِ ڪا وائِي، دِلاسِي جي داسَڙا!

بيت - 14

ڏِئِين جي ڏُهاڳُ، جي مون وَرَ وِهارِئين
تُنهنجو دوسَ داسَڙا مُحب نه ڇَڏيان ماڳُ
اَجهو ۽ تون آڳُ، وَڏو آهِينم وَلهَا.

بيت - 15

توڻي ڏي نه ڏي، توءِ منهنجو وَلهو
آءٌ تِنہِ ڀَلي کي، پاڻُ پَرَنِيان ڪيتَرو.

سُر ڪاموڏ

داستان پھريون
بيت - 1

تون سَمُو، آءٌ گَندِري، مون ۾ عَيبَ اَپارَ
پَسِي لِيءَ لَغارَ، مَتان مان ڳَرِ مَٽِيين.

بيت - 2

تُون سَمُو، آءٌ گَندَرِي، مُون ۾ عَيبَنِ لَکَ
هِنَ منهنجي حالَ جِي توکي سَڀَ پَرکَ
ڪارَڻِ رَب اَلکَ، متان مان ڳَرِ مَٽِيين.

بيت - 3

تون سَمُو، آءٌ گَندَرِي، مون ۾ عَيبَنِ ڪوڙِ
پَسِي کِکِيءَ کوڙِ، مَتان مان ڳَرِ مَٽِيين.

بيت - 4

تون سَمُو، آءٌ گَندَرِي، مون ۾ عَيبَنِ وِيہَ
پَسِي مِئَڪِي ڌِيءَ، متان مان ڳَرِ مَٽِيين.

بيت - 5

تون سمُو، آءٌ گَندرِي، مون ۾ عَيبَنِ لَکَ
پَسِي مِئڪا ڪَکَ، مَڇُڻ مان ڳَرِ مَٽِيين.

بيت - 6

تون سمُو، آءٌ گَندَرِي، مون ۾ عَيبَنِ جُوءِ
پَسِي راڻينِ رُوءِ، متان مان ڳَرِ مَٽيين.

بيت - 7

تون تَماچِي تَڙَ ڌَڻِي، آءٌ مُهاڻِي مي
کِکِيءَ هاڻِيُون کارِيُون، حالُ منهنجو هي
مون ڏُهاڳُ مَ ڏي، آءٌ جا نالي سُيَسِ تُنهِنجي.

بيت - 8

مُهاڻِيءَ جي مَنَ ۾، نه گِيرَبُ نه گَاءُ
نيڻَنِ سِين نازُ ڪَري رِيجهايائِين راءُ
سَمُو سَڀنِ مُلاءُ، هيريائِين حِرفَتَ سِين.

بيت - 9

پاٻوڙو پِيش ڪِئو، نَئُون نُوريءَ نيئِي
حاضُرُ هُيُون هَڪِيُون سَمِيُون سَڀيئِي
نوازِي نيئِي، گاڏيءَ چاڙهي گَندَري.

بيت - 10

کُوءِ سَميُون ٻَنِ سُومَرِيُون، جي اَچَنِ اُوچِيءَ ڳاٽِ
وَرُسِي ڪِينجهَرَ ڄائِيُون جَنِ تَماچِيءَ تاتِ
راڻينِ مُلا راتِ، ماڻِڪُ ميءِ پِرائِيو.

وائي - 1

هِيري هَٿُ وِڌائِين، ويهي ساٽِيَنِ وِچَ ۾
نَوازِشِ نُورِيءَ جِي آههِ تَماچِيءَ تائِين
گندگيءَ گوشو ڪِئو، عَطُرُ اوتِيائِين
اَنڌا مَنڊا آئيا، سخا سَڏُ وِڌائِين
پَسو جُودُ جُوان جو، ڪو هَنڌُ ڪونه مَٽِيائين
قيمت ڪَمِيڻينِ سين جِهڙِي وَٽَ وَٽِيائِين
موتِي مَڇيءَ هَٽ تي ڪوڏِين جِيئن ڪَڍيائِين
پَسو ايءُ پيدا ٿيو جوهَرِي جِيائِين
ماڻِڪَ مياڻِين ۾ ڇِلرُنِ جِيئن ڇَٽيائِين
ڏيئِي سونُ سُوالَ ۾، رُپي راندِ ڪَيائِين
پاڻِيٺُ آڻي پاڻَ سِين، لَعلُون سَڀِ لُٽيائِين
فيروزا فَقِيرَنِ تان گهوري سَڀَ گهورِيائِين
اُتي عبداللطِيفَ چَئي اُڇلي اَمُلَ ڏِنائِين.

داستان ٻيو
بيت - 1

ميءَ هَٿَ ۾ مَڪُرِي، ڄامَ هَٿَ ۾ ڄارُ
سڄو ڏِينہُ شِڪارُ، ڪِينجهُرِ ۾ ڪالَهه ۾.

بيت - 2

سمَيُون ڪَري سِينگارُ، راءُ رِيجهائِڻَ آئِيُون
ڄامُ هَٿَنِ ۾ ڄارُ، جهُلي جهَٻيرَنِ وِچَ ۾.

بيت - 3

گَندَ جِنِي جي گوڏِ ۾ ڪَڍَنِ ڪالوڙا
لوڙيُون کِينِ لَطِيفُ چَئي، آسَڻِ اَجوڙا
تَماچِيءَ توڙا، وَڻِي ويچارَنِ سِين.

بيت - 4

گَندَ جِنِي جي گوڏَ ۾، ڪُلهَنِ تي ڪُونڙيُون
اَنَ ناپي جِيُون اُنِ کي مَٿي تي مُوڙيُون
اَچَنِ سَنڀُوڙِيُون، سَمي جي سلامَ تي.

بيت - 5

گَندَ جَنِي جي گوڏِ ۾، پاٻوڙا پوشاڪَ
اُنِي جي اوطاقَ، راجا رِيجهِي آئِيو.

بيت - 6

گَندَ جَنِي جي گوڏِ ۾، پاٻوڙا پِينَامُ
اُني کي اِنعامُ، مَڃرُ مِڙوئِي ٿِئو.

بيت - 7

کاڄُ جَنِي جو کِکِيُون، مالُ جَنِي جا مَڏَ
سَمي سيئِي سيڻَ ڪِئا، هيڻا جَنِي هَڏَ
ڄامَ پَرِتَيئِي لَڏَ، ساٽِينِ جِي سَيدُ چَئِي.

بيت - 8

ڄارا ۽ کارا، مالُ جَنِي جو مَڪَرِيُون
تَماچِيءَ جي تَڪِيي اَچَنِ سَوارا
جي ميءَ مَڇيءَ مارا، سَمي سيئِي سيڻَ ڪِئا.

بيت - 9

کِکيءَ هاڻِيُون کارِيُون، ڇِڇِيءَ هاڻا ڇَڄَ
پاندُ جَنِي جي پاندَ سِين لَڳو ٿئي لَڄَ
سَمُو ڄامُ سَهَڄَ، اُڀو ڪَري اُنِ سِين.

بيت - 10

کارِيُون ڄارِيُون ڇَڄَ ڇِپِرِيُون، جِنِ جي مَحَبَتَ مَڇيءَ ساڻُ
رَهَنِ وِهَنِ سِرِ ٻانڌيين، سَڀَئي بَدبُوءِ هاڻُ
لُڌَڙَنِ جيئن لَطِيفُ چَئي، پاڻِيءَ وِجهَنِ پاڻُ
تَنِ مَلاحَنِ جو ماڻُ، سَمي سِرِ ڪِئو پانهنجي.

بيت - 11

ڪارِيُون ڪوجهِيُون ڪُوَڙَيُون، مُنہَ ميريون مييُون
ڀاڪُرَ پائي ڀَنَ کي پاڻِيءَ ۾ پييُون
جي سامَ سَمي وييُون، تَنِ تان لَٿو حَرفُ حِسابَ جو.

بيت - 12

ڪارِيُون ڪوجهِيُون ڪُوَڙِيُون، مُنہِ نه موچارِيُون
وَٺِي ويٺِيُون واٽَ تي کِکيءَ جِيُون کارِيُون
اُنِي جِيُون آرِيُون، سَمي ري ڪيرُ سَهي.

بيت - 13

پَنَ پَٻُڻِ، ڪُمَ ڪُوڻِيُون، مَٿي جَرَ جَرَڪَنِ
اچي رهيا ريلَ ۾ ڪارَڻِ ڪالُوڙِنِ
سَهسِين راڄِ سِيدُ چَئي پاسي تَنِ پَرَنِ
مڙِي مَلاحَنِ، راتِ تَماچِي رانئِيو.

بيت - 14

پَنَ پَٻُڻِ ڪُمَ ڪُوڻِيُون، ڏوڏا بِههَ ڏاجونِ
نَعمتَ لوڙَ لَطِيفُ چَئي، کيَڻُ مَڇِي کاڄُونِ
رَهَنِ ٻَهَنِ سِرَ ٻانڌِيين، دُوءِ دَرا داجونِ
پارَسَ سِين پاسونِ، لڳا تي لالَ ٿيا.

بيت - 15

قُوتُ جَنِي جو ڪُوڻِيُون، پَرَهَنِ پاٻوڙا
پايو مُنہُ مِهراڻَ ۾، ڪَڍَن ڪالوڙا
جَنِ تي ڏَنَ هُئا ڏوڙا، سي سَڀَ اِنعامِي ٿِئا.

بيت - 16

تَڙِ تَريون ڍوئِينِ، ڪَنِ رِهاڻِيُون ريلَ ۾
رَڇَ پنهنجي راڄ ۾ ويٺِيُون سَموهِينِ
مُهاڻِيُون موهِينِ، تختُ تَماچِيءَ ڄامَ جو.

بيت - 17

ڪُمَ ڪالوڙا ڪُوڻِيُون، پَهَتِ جَنِي جِي پَرِ
لائي لِينگَ لَطِيفُ چَئي جُنبَنِ جَجهي جَرِ
گهوٽُ اُنِي جي گهَرِ، راجا ريجهِي آئِيو.

داستان ٽريو
بيت - 1

هيڏِيءَ ويرَ ڪِئاءُ، ڪِينجهُرَ ۾ باهِ ٻَري
نَڪو وَرنُ وِڄَ جو، نڪو چَنڊرَ اُهاءُ
لَٿو پاندُ مُهاءُ، ميءِ چَڙهندي مَڪُرِي.

بيت - 2

نه وَڍي نه وِڪَڻِي، نه کِکيءَ لائي هَٿَ
ڪَرُ نايو ڪيتريُون مِڙِئو ڪَنِ مِنَٿَ
جا سَمي وِهارِي سَٿَ، تَنہِ سِين ريسَ نه
ڪَنديُون راڻِيُون.

بيت - 3

نه وَڍي نه وِڪَڻي، نَڪِين کِکِي کاءِ
ڄامَ تَماچِيءَ لاءِ، پاڪُ رَکيائِين پِڃرو.

بيت - 4

نه وَڍي نه وِڪَڻي، نه کَڻي ۾ کاري
اَهَنَ سَهَنَ ساهِميون، ڌُرئان نه ڌاري
سا ئِي پَرِ پاري، جا گهَرِ سَمي جي سَپِجي.

بيت - 5

نَه وَڍي نه وِڪَڻي، نه ماري نه ڏاري
کارو وِڌائِين کُوهَ