حالت، گت، ڪيفيت. پُڄَندي، حيثيت، طاقت، زور، پھچ، دم. ذِڪر، ماجرا. احوال، بيان، حقيقت، خبرچار. ھلندڙ وقت جيڪو اڃا گذريو نہ ھجي، ماضي ۽ استقبال جي وچ وارو وقت. گرامر موجب ٽن زمانن مان هڪ زمان ماضي، حال، مستقبل.

Circumstances, condition, state, the present tense.

• ھَڏِ نَہ وَڻي ھاڻِ مُون، ويڄَنِ جي وِصالَ، ھِنَ مُنھِنجي حالَ، حَبِيبُ ئِي ھادِي ٿِئو.[ سُر ڪلياڻ - عشق ۽ معشوق ]
• ڪُلاھَ رَکِي ڪَنڌَ تي، صُوفِي سالِمُ ٿِيءُ، وِھُ وَٽِي ھَٿِ ڪَري، پُرِ پِيالو پِيءُ، ھَنڌُ تَنِ جو ھِيءُ، جَنِ حاصِلُ…[ سُر يمن ڪلياڻ - صوفي ۽ طالب ]
• ڳَلِ ڳانا ياقُوتَ جا، موتِي مَنجِهين مالَ قَطِيفِيءَ جِي ڪَرَھا، ھَيدِي پائِيَئِين حالَ، چَندَنُ چارِيَئِين جالَ، جَي مُون راتِ رَساڻِيين.[ سُر کنڀات - ڪرھو، چانگو، اٺ ]
• ڪَنڌِي سارِيان ڪانَہ، يا اَمُنَ اَمانَ ، اي اِلاھِي! يا اِلاھِي!، ٻاجَهہ ٻيلاٽِي ڀايان، ڳَڻَڻَ ڳاڻيٽو ناھِ ڪو، اَپَرِ ٿِئا…[ سُر سريراڳ - وايون ]
• ٻوڙِين چاڙِھِينِ تُون ڌَڻِي، ٻي جو دَعويٰ رَسي نَہ دَمُ، ھِنَ مُنھِنجي حالَ جو، ميھَرَ تي مَعلُومُ، رَکُ ڀيلي جو…[ سُر سھڻي - ساھڙ، اڀو آڇي ۽ سانڀارا ]
• تَرَڻَ جا طَعنا، سُھِما ڏِينمِ سَرَتِيُون، دَرياھَ ديوانا، سُڻُ حَقِيقَتَ حالَ جِي.[ سُر سھڻي - تران، سڀت، ڏٺي ڏينھن ]
• ساھَڙَ ڌاران سُهڻِي، ھِيءَ تان جَڏِي زالَ، توڏِيءَ تَپُ شُرُوعُ ٿِئو، ھَئَي ھِيڻِيءَ جي حالَ، جُکِي ريءَ جَمالَ، اَگِهي ٿِي…[ سُر سھڻي - جيئري، ساھڙ ڌاران ]
• جَنِي جهيڙئو ڪالَهہ، عَلِيءَ جي اولادَ سين، ھاءِ تَنِي جي حالَ، جي جَماعِتِي يَزِيدَ جا.[ سُر ڪيڏارو - عليءَ جو اولاد ]
• پِرھَ پَکِي آيو، ڪَربَلا مان ڪالَهہ، آيو آلودو رَتَ ۾، ھئَي ھئَي مَنجهان حالَ، گهوٽَ وَناھِيا ڪالَهہ، ٻيلِي مِيرَ حُسينَ…[ سُر ڪيڏارو - پرھ پکي آيو ]
• ڀائِي حالَ ھَلِي وِئا، ڪَنھِن کي سُورَ سَلانُ، کَڻِئو لَڄَ لَطِيفُ چئَي، لَڪَنِ ۾ لُڇان، پانڌِي ڪِيرِ پَڇان، وِھان تان…[ سُر معذوري - ھاڙھو پنڌ ]
• ڀَنڀو جو ڀَنڀورُ ۾، ڪاڪُل ڏِٺُمِ ڪالَهہ، ھاءِ تَنِي جي حالَ، زُلفَ جي زافُ ڪِيُون.[ سُر معذوري - ڪاڪل ۽ جيسرميرياڻيون ]
• پيرَ پَٽايِئن ڪُونئَرا، ڏُونگَرَ مَٿي ڏي، ڦَٽِئا ڦَڻَ فَقِيرِ جا، سِيرُون ٿِئا سي، جِھَڙِي تِھَڙِي حالَ سين، پُري پُنهونءَ ڏي،…[ سُر معذوري - سُڻڻ، ٻُڌڻ ۽ مڃڻ ]
• اِي ھَلُ ھوتَنِ ڪارَڻِ حالَ، شالَ سَڳَر ٿِيندِينءَ ساٿَ جي، پيرَ پانھِنجي پِرِينءَ لَئي، ڪوڏِ رَتائِين ڪالَهہ، چَڙَھَندي سِرِ چوٽِيين،…[ سُر معذوري - وايون ]
• پَھَڻَنِ ڪِينَ پَروُڙِئو، پِٿُون پيرَ ٿِئامِ، ثُمَّ لا يَمُوتُ فِيهَا وَلا يَحْيَا ، ھِھَڙا حالَ سَندامِ، ڪوجها ڪِرتَ ڪِئامِ، جِيئَن…[ سُر ديسي - آڏ تراڇا جبل ]
• واءَ وِڃايُمِ ڪالَهہ، پُٺِي جَنھِن پَنڌُ ڪَرِيان، وَڃَڻُ مُون واٽي پِئو، ھوتَنِ ڪارَڻِ حالَ، جَبَلَ ڏورِيان جالَ، ڪارَڻِ پيرَ پُنُوھَ…[ سُر ديسي - واٽُون ۽ سُور ]
• داسا داڪا دارِي، ھَندارِي ھئا مِ، ھَرِداسا ھِنَ حالَ جا، ھِتي ھوتَ ڏِٺامِ، پِذيرِي ايذِحامِ، پائِي پيچُ پِرِيتِ جو.[ سُر ديسي - ٻروچڪي ٻولي ]
• حَقِيقَتَ ھِنَ حالَ جِي، جي ظاھِرُ ڪَرِيان زَبانَ، لَڳي ماٺِ مِرُنِ کي، جيڪَرَ سُورُ سَلانِ، ٻِي ٽاڪَرِ ٽِڪي ڪانَہ، جَبَلُ…[ سُر ڪوھياري - خودڪلامي ]
• حَقِيقَتَ ھِنَ حالَ جِي، ظاھِرُ ڪَرِيان ذَرِي، لَڳي ماٺِ مِرُنِ کي، ڏُونگَرَ پُونِ ڏَرِي، وَڃَنِ وَڻَ ٻَرِي، اوڀَرُ اُڀِري ڪو…[ سُر ڪوھياري - خودڪلامي ]
• مُنھِنجو مَنُ مُنجهايو، جَتَنِ جي جَمالَ، ڪو جو سُورُ سَرِيرَ ۾، ڪِئو ڪيچِيَنِ جي ڪَمالَ، ھوتَ نَہ ڀائِي حالَ، موٽِي…[ سُر ڪوھياري - پڇتاءَ ۽ انومان ]
• موٽِي ٿِئا مَعذُورِ جا، حالَ نَہ ڀائِي ھوتَ، لَڳَندي لَڪَنِ سين، پاڻان ٿِيَسِ پوتَ، مَٿي تائِين مَوتَ، سِڪَ ٻاروچي نَہ…[ سُر ڪوھياري - پڇتاءَ ۽ انومان ]
• گِلا ڪا مَ ڪَري، مُنھِنجِي شَھَرَ ڀَنڀورَ ۾، جَنھِن وَڻَ ھيٺان ھَلِئا، سَڄَڻَ سانگُ ڪَري، لامُون تَنھِين وَڻَ سَندِيُون، لوڏِيان…[ سُر ڪوھياري - وايون ]
• اَدِيُون آرِيچَنِ ڏي، ڇَپَرِ ويندِيَسِ ڇو نَہ، مُحَرَمُ مُنھِنجي حالَ جو، بِنان ڪيچيَنِ ڪو نَہ، جيڏِيُون ڙِي جيڏونِ، سُورُ پِرايُمِ…[ سُر حسيني - ڇپر، لوٺيي، حُج ۽ ھاءِ ]
• آءُ عَجِيبَ اَڳي، سُڻُ حَقِيقَتَ حالَ جِي، چؤُ ڪا باتِ بَيانُ ڪَري، تان مُون تَنُ تَڳي، تُنھِنجِي لالَڻَ لَطِيفُ چئَي،…[ سُر بروو سنڌي - دل جو دلبر ]
• ڪاڪِ نَہ جَهلِئا ڪاپَڙِي، موھِئا ڪَنھِن نَہ مالَ، سوڍِيُون سِجهائي ھَلِئا، ھَئَي تَنِي جي حالَ، جٖي ڇورِنِ ڏِنا ڇالَ، تَہ…[ سُر راڻو - چندن، لوڊي، ڪاڪ ڇڏڻ ]
• نانگا نانِيءَ ھَلِئا، ھاءِ مُنھِنجي حالَ، ھُوءِ جٖي ڪَھِيا ڪالَهہ، آئُون نَہ جِيئَندِي اُنِ ري.[ سُر رامڪلي - آءٌ نہ جِيئندي ان ري ]
• ڪَنَ ڪَٽَ ڪاپَٽَ ڪاپَڙِي، لانگوٽِيا لالَ، لاھُوتِي لَطِيفُ چئَي، ڪَنھِن نَہ موھِيا مالَ، ھِھَڙا جَنِي حالَ، تَڪِيا پَسُون تَنِ جا.[ سُر رامڪلي - ڪن ڪٽ ڪاپٽ ڪاپڙي ]
• تَڪِيا پَسُون تَنِ جا، ھَلِي مَنجهان حالَ، ڪوڙيِين ڪَنَ وَٽِيَنِ جا، ڀينَرُ ڀانيان ڀالَ، سامِيَنِ جِيءَ سَنڀالَ، مُنھِنجو چِتُ چَڱو…[ سُر رامڪلي - ڪن ڪٽ ڪاپٽ ڪاپڙي ]
• ڪِھَڙِي پُڇين ڪالَهہ، ڪَرَ، نَہ ڪا اَڄُ صُباحَ، وَنءُ تَنھِين سين واڳِئو، جيڪِي پَسِين مَنجِهہ پَساھَ، رَمُ رَبانِي راھَ، مَٿي…[ سُر رامڪلي - سڳا سيلهيون ۽ نااميدي ]
• ويڙِھيين مَنجِهہ وَڙالَ، آن ڪي گَڏِئا ھوتَ مُنھِنجا، گيڙُو ڪِئائُون ڪَپِڙا، رَتائُون رُومالَ، جَڏو جِيءُ جِيارِئو، تَنِ سامِيَنِ جِيءَ سَنڀالَ،…[ سُر پورب - وايون ]
• مُون ۾ عَيبَ اَپارَ، يارَ سَتارَ، آئُون جا، طامِعِ آھِيان توھَ جي. اَمُرَ اوڏِي نَہ وَڃان، نَھِيءَ ڪِيَسِ نِڪارَ، ھِنَ…[ سُر بلاول - وايون ]
• سُھاڳُ پُڻ سَنبران، ڏُھاڳُ پُڻ ڏِٺومِ، ھَي اَڀاڳي حالَ کي، ھَٿين ھارُ ڇُتومِ، تِھان پوءِ ٿِئومِ، قَدُرُ ڪاڻِيارِنِ جو.[ سُر ليلا - مڻيو چنيسر، ليلا سھاڳڻ ]
• ڪَرِ ڪا ويھِي ڳالِهہ، ڪَنڊا ڍورَ ڌَڻِيَنِ جِي، ھَي ھِھَڙي حالَ، ڏُکِئا ڏِينھَن گُذارِيين.[ سُر ڏھر - ڪنڊا، ڍور، پٽيھل اڪ ]
• وَڃَنِ سيڻَ سِڌارئو، پَسِئو جُوءِ جِهڄي ھِنيُون، حَيفُ مُنھِنجي حالَ کي، وَڃَڻُ مُون وِسارِئو، ڪاڇي ٻِنهِين ڪَنڌِيين، نيڻَنِ ٿي جَرُ…[ سُر ڏھر - وايون ]
• نَڪِي ڪِتوئِي ڪالَهہ، اَڄُ پُڻ اُجَهڻَ کي مَرين، مُونا اَٽِجِي اُکِڙِئا، اَرٽَ ڍَرَڪِي مالَهہ، ھَئَي تُنھِنجي حالَ، جِيئَن ڪاپي مان…[ سُر ڪاپائتي - چائت ۽ محبت ]
• سَڄَڻَ سَنڀِرِئامِ، پييَمِ ڪَرَ ڪَپارَ ۾، جِھَڙِي تِھَڙِي حالَ سين، پِرِين نَہ وِسَرِئامِ، ھَرِئا ھَٿَ ٿِئامِ، نيڻنئون نِيرُ وَھي.[ سُر رِپ - گُوندر ۽ ڪڪر منجهہ ڪپار ]
• جَهڻِ پِيَڻُ جَهنگَلِ رَھَڻُ، مارُو ڪاھِينِ مالَ، اُٿِئو روزُ رَسُولَ کي، سانگِي ڪَنِ سُوالَ، ھِهَڙا جَنِي حالَ، تَنِ سان سَڱ…[ سُر مارئي - مارُن جو حال ]
• جهُڙ ڦُڙِ جِتِ ٿِيانِ، اُتِ اَڏِئائُون پَکَڙا، ھِنَ مُنھِنجي حالَ جو، قَدُرُ نَہ ڪيڻانِ، جيڪُسِ آئُون وِسَرِيانِ، مارُو قُوتِ قَرارِئا.[ سُر مارئي - آڻين چاڙهين، سون برابر سڳڙا ]
• ھِنَ مُندَ مارُو سَنِرا، کائُرِ ۾ خُوشِحالَ، سائُون سيارَڇُ مَکِڻِي، جيڏِيُون آڻِينِ جالَ، اُتان اوٺِي آيو، ڪَھِي مُون وَٽِ ڪالَهہ،…[ سُر مارئي - لوھ نير، مند مارُو ]
• هِنَ مُنھِنجي حالَ جو، وِرھُ نَہ ويڙِهيچَنِ، چُران تَہ چُورِ ٿِيان، نِيَر ڪِينَ نَمَنِ، هِڪُ لِڱين لوھَ چُرَنِ، ٻِي وِنجُهلَ…[ سُر مارئي - مُونھان پوءِ ملير ]
• عُمَرَ اوٺِي آيو، ڪاڪارَنِئا ڪالَهہ، اُٺا مِينھَن مَلِيرَ ۾، جَرَ ٿَرَ ڀَرِيا جالَ، هَي مُنھِنجي حالَ، جِيئَن مُندُون سارِئو نَہ…[ سُر مارئي - کائر ڏانھن کڻي وئا ]
• سا ڪِيئَن لاهِيان لوئِي، جا پَھرِئَمِ پَنوَهارَنِ سين، مِٽِي جا مَلِيرَ جي، مَرُ مِينڍي ۾ هوئِي، واسي وارَ نَہ ويڙِهِيان،…[ سُر مارئي - وايون ]
• تُون سَمُو آئُون گَندَرِي، مُون ۾، عَيبَنِ لَکَ، ھِنَ مُنھِنجي حالَ جِي، توکي سَڀَ پَرَکَ، ڪارَڻِ رَب اَلَکَ، مَڇُڻِ ماڱَرِ…[ سُر ڪاموڏ - سمي سامهون گندري ]