ڳالهاءُ ، گفتگو. مٺو آواز. لات. پکين جو آواز. پچار، ذڪر. انجام، قول. زبان، لسان. زبان جو محاورو، ڪنھن خاص ايراضيءَ جي زبان ”لاڙ جي ٻولي، ڪاڇي جي ٻولي، وغيرہ“.

Language, speech, account, dialect. The singing of birds, warbling.

• وَحدَتان ڪَثرَتَ ٿِي، ڪَثرَتَ وَحدَتَ ڪُلُ، حَقُ حَقِيقِي ھيڪِڙو، ٻولِي ٻِيءَ مَ ڀُلُ، ھِيءُ ھُلاچو ھُلُ، سَڀو سَندو سَڄَڻين.[ سُر ڪلياڻ - يڪتائي ]
• وَڏا وَڻَ وَڻِڪارَ جا، جِتِ چَتُون ۽ چِيھا، مَنزَلَ دُورِ مَنُ تَنھا، ڪَنِ ٻولِيُون ٻاٻِيھا، ساٿِي سَنِيھا، ويلو ڪَنِ نَہ…[ سُر آبڙي - واقف وڻڪار، وڏا وڻ ]
• سُڻُ تَہ سوزُ پِرائِيين، آءُ چَيائُون اَڄُ، ٻولِي ٻِي نَہ سِکِئا، ”پاڻان“ چُوندَءِ ڀَڄُ، واڄي وَٽُ مَ وَڄُ، ٻُڌُ تَہ…[ سُر معذوري - سُڻڻ، ٻُڌڻ ۽ مڃڻ ]
• ڀِنِيءَ ٿا ڀَرِينِ، ساٿِيَنِ سَنڊَ ھَٿَنِ ۾، ليڙَنِ جو لَطِيفُ چئَي، مُون کي مَنجُهہ نَہ ڏِينِ، ھوتُ پُنهون ٿا نِينِ،…[ سُر ديسي - اڱڻ مٿي اوپرا ]
• آيا اوٺِي اُٻَھَرا، ليڙَن تان لَهِي، اُنِ راتِ ڪَمُ رَوان ڪِئو، روھِيلَن رَھِي، ساھُ ئِي ڪَمُ رَوان ڪِئو، روھِيلَن رَھِي،…[ سُر ديسي - اوٺي اُٻھرا ]
• وائِي واري وِنگُڙِي، ٻولِي ٻِي نَہ ڪَھَنِ، اللهَ ڪيچَ ڌَڻِيَنِ، مُون سين پَئي نَہ مامِرو.[ سُر ديسي - ٻروچڪي ٻولي ]
• پِييَمِ پَٺاڻَنِ سين ٻولِي جٖي نَہ ٻُجَهنِ، آئُون سِنڌِيائِي نَہ سَمجهان، اُوءِ پارِسِي پُڇَنِ، اللهَ ڪيچَ ڌَڻِيَنِ، مُون سين پَوي…[ سُر ديسي - ٻروچڪي ٻولي ]
• ڪا جَا ڪِيائُون، وائِي واري وِنگُڙي، آيَلِ تَنھِن آئُون، ٻولِيءَ ٻاتَڙِي ڪِي.[ سُر ديسي - ٻروچڪي ٻولي ]
• لَڄَ بَلوچِي نِشتَگان، ھُنِ ٻولِي ٻُڌائِي، سُڻِي مانَ سَگهِي ٿِيان، ٻاروچِي وائِي، جَڏھِن نَزدِيڪ نِنڊَ آئِي، ڦازا ڏيرَ ڦَنگهين وِئا.[ سُر ديسي - ٻروچڪي ٻولي ]
• گِندا گُشِي پاڻَ ۾، سِرِ چَپَنِ چولي، پِريَٽِ پَروجِي ڪِينَ ڪِي، ٻاروچي ٻولِي، گَسُ وَٺي گولِي، پَهتِي ڄامَ پُنهونءَ کي.[ سُر ديسي - ٻروچڪي ٻولي ]
• کُوءِ ٻولِي ٻَنِ ٻَروچُ، گهورِي ذاتِ جَتَنِ جِي، مُون کي چَئِي لوچ، پيھِي وِئَڙا ڇَپَرين.[ سُر حسيني - ماءُ سان ڪلام ۽ ڪاوڙ ]
• ڏيئِي پاندُ پَناھَ جو، ڍَڪَ ڪِي ڍولِي، ڏِسِي عَيبَ اَکِيُنِ سان، باجَهہ ڀَرِئو نَہ ٻولِي، ڪَچِيُون ڪَمِيڻِيَنِ جُون، خاوَندُ نَہ…[ سُر راڻو - سوڍي صبر ۽ ڍولي ڍَڪِي ]
• ڪَنھِن جَنھِن سَناسِي سُورَ جٖي، وَتَنِ ۾ وَھلُورَ، ٻَھَرِ ٻولِيءَ ٻِيءَ ڦِرَنِ، گَهٽَ ۾ گهايَلَ گهُورَ، چِتَ جَنِي جا چُورَ،…[ سُر رامڪلي - ڪن ڪٽ ڪاپٽ ڪاپڙي ]
• رُوحَ ۾ رَھِيُنِ رامُ، ٻَھَرِ ٻولِينِ ڪِي ٻِئو، پِيالا پُرِ ڪَري، جوپَ پِيتائُون جامُ، تِھان پوءِ تَمامُ، تَنِ تَڪِيا تاڪي…[ سُر رامڪلي - بازار، ناٿ، گرو ۽ ھرنام ]
• رامُ رَھِيُنِ ۾ رُوحَ، ٻَھَرِ ٻولِينِ ڪِي ٻِئو، سَدائِين سَفَرَ ۾، مَٿا ٿِئَڙَنِ مُوھَ، سامِيَنِ جا صُبوحَ، سارِيان گهَڻو سَيِّدُ…[ سُر رامڪلي - بازار، ناٿ، گرو ۽ ھرنام ]
• ٻولِي ٻُجهارَتَ، جوڳِيان سَندِيءَ ذاتِ جِي، ڏورَڻُ گهَڻو ڏاکَڙو ھَلَڻُ ۾ حَيرَتَ، عَجَبُ عِبادَتَ، پَھُ پَرُوڙَڻُ اُنِ جو.[ سُر رامڪلي - بُک، طعام، گدا ۽ گبري ]
• جِتِ ھُئِي ڪانءَ ٻولِي ڪانَہ، اُتِ ھُئا آسَڻَ آڌوتين جا. وَڄائي واٽَ ٿِئا، ساجَ سِڱِيُون سامان، اوڏِيءَ مَهلَ حَوا کي،…[ سُر رامڪلي - الله، آدم، جوڳي ۽ سنياسي ]
• ڪانگَ تُنھِنجِيءَ ڇانگَ، جَڏو جِيءُ جِيارِئو، مَٿان لامَ لَتَ ڏِئو، ٻولِيين سِرِ ٻيلانگَ، اُڏءُ مَٿان ڦانگَ، کَرَ جاوَنِ آوَنِ پِرِين.[ سُر پورب - ڪانگ ]
• ڪانگُ مَ قاصِدُ ڪَرِ، جو سَدا ڍُونڍي ڍُونڍَ کي، ڪِ ڪَندو پَنھِنجي پيٽَ جِي، ڪِ ويندو دوسِتَنِ دَرِ، جَنھِن جِي…[ سُر پورب - ڪانگ ]
• ڪُونجُنِ کي ڪِيمَ چَئُہ، جٖي ٻاجهارو ٻولِينِ، سارئو سانبِيَڙَنِ کي، رَڙِيُون ڪِئو رُئَنِ، سائِين سَندا اُنِ، ٻَچا ميڙِيين ٻاجَهہ سين.[ سُر ڏھر - وڳرين ڪُونجون ]
• ٻولِيُون ٻيلي جُون ڪَري، پاسي ڀَرِ پِئو، سُڻائي سُتَنِ کي، وِھاڻِيءَ وِئو، ڄاڻي ڪِينَ ٻِئو، سُرُ سِکِئوئِي ھيڪِڙو.[ سُر جاجڪاڻي - سٻڙ، سيڪڙو ۽ مڱڻھار ]
• پَسي ڀَرِ پِئو، ٻولِيُون ٻيلي جُون ڪَري، چارَڻُ چاڙِھي چَوڏولَ ۾، نِماڻُو نِھو، رُونجهي راتِ ڪِئو، سَرفَرازُ سَيِّدُ چئَي.[ سُر جاجڪاڻي - سٻڙ، سيڪڙو ۽ مڱڻھار ]
• اَندَرِ وِھارِيين ڪانءُ، ٻَھَرِ ٻولِي ھَنجَ جِي، اِھَڙو ٺَلهو ٿانءُ، ڀَڃي ڀورا نَہ ڪَرِيين.[ سُر آسا - پاڻ پردو پاڻ ]
• ماڙِيءَ چَڙِهي سُومَرا، آئُون ھَڏِ لَڄاڻِي، ھَٿان مُون مَ ھارِيين، پائُرَ جو پاڻِي، ٻولِي ٻاٻاڻِي، وَٺِي شالَ ويڙِه پِھان.[ سُر مارئي - مارُن ريت، پنھوارن پاٻوھيو ]